Stephani Roderici Castrensis,... Tractatus de complexu morborum, studio et diligentia Valerii Nervii,...

71쪽

'6 nactatus

ut concitato motu agitetur: alias materia, quae lente,& leniter fluit,indu cias praebet, nec est cur Hippocrates Π Aos eam eadem die educi iubeat. Rectes ρμ''ήρ propterea Galenus concitari, ait dri turgere humores, cum motu vehemente

r.- ' tantur . Et alibi, humores ad exitus '' paratissimo θ' ad euacuatioue propera tes, bac voce, turgere, intekigendos esse. Deniq; id indieat vis metaphorae si enim humores diculur turgere sumpta similitudine ab animalibus , quae

turgent ad coitum, cum animalia turgentia furiose moueantur, humores turgentes furiose moueri debent. Alterii quod requiritur est, ut materia sit multa: quippe si fuerit pauca, nec vapores e Se emittet, qui uniuersum corpus titillationibus,mordacitatibusq; Vexent, nec vasa ita distendet, ut doloris sensum afferat: dolor de plenis. namq; sit, Vt Galenus aut ,distentis Q plenitudine, particulis. Itaq; iure opti- 1 est . e.y mo Galenus inculcat, turgentium agitationem esse super abundantium humo

72쪽

De Complexu Morborum II rum motum, Ut scilicet significet hoc

secundum quod requiritur, nempe humorem debere esse multum,si dicendus est turgens. Τertium ne humor, qui mouetur, ad certu aliquem locum moueatur: si namq; determinatam haberet via, catarrhus, & arthritis turgentium humorum soboles dicerentur, quo ineptius nihil dici posset. Recte ergo a

Galeno est dici um, turgentes humores nondum ad certam aliquam sedem impetum habere , ct consilentiam. & revera si ad certum, determinatumq, fluerent locum, non ita solicitus esset Hippocrates de eorum, in eade die,

eductione. Quartum ut malignam habeat naturam : nam aliter humores etiam cococti, & a natura edomiti , cum crisas instat, agitantur, sed turgentes non dic itur .' quoniam a natura Victrice, Per loca conferentia, sunt educendi: quippe natura, postquam humores

concoxit, quasi uictrix exultat, eos scaurens uicto ,

73쪽

8 nactatus uictos, uinctos'; possidet mittend61

quocumqὸ Velit. Maligni e contrinaturam oppressam habet, possuntq; propterea quocumq; libuerit se se conferre, & ob venenatam naturam cor aggrediuntur infelicem exitum pollicentes. it lRecte igitur quatuor haec requisita nos docent id quod initio quaere- hamuS , nempe an turgens Vrgeat in praesens, an in futurum In primis secundum,& quartum ostendunt futuram spirituum, viriumq; resolutionem, quae accidet tum propter dolorem in secundo requisito commemoratum, tum propter Venenatam qualitatem in quarto: veneni namq; proprium est spiritus lancinare,eo rumqt vim, & facultatem extinguere. Primum requisitum nobis proponit futurum periculum ob calorem auctu ex violenta, citaq; agitatione. Te tium requisitum,& quartum metum ingerit ne ad membrum princeps materia deturbetur. Haec tria pericu

74쪽

De Complexu Morborum. Ista complexus est Galenus admonens Imturgete materia statim, eX Hippocratis decreto, ad medicamentum purgans confugiendum esse,ante quam vel virtus vitiata fuerit Afebris caliditas aucta sit, vel ad membrum principale decubuerint ij, qui per corpus vagantur humores. Constat ergo citam,celeremq; euacuationem, quq turgente materia fit,

esse prouidentiae opus , hoc est, fieri

propter futurum malum. Nam post quam aut vires dis lutae sunt, aut febrilis ardor auctus, aut membra princeps Valde occupatum,frustra medicamentum purgans exhibetur: Fru- Istra quidem, quoniam & virium debilitas pharmacum euacuans non tolerat, & calor multus,exhibito medicamento purgante, amplius accenditur ; si autem membrum princeps Valde laboret, mors instat, unde Medicus si tunc medicamentum Purgana lis/II. d. exhibeat incidet in calamitate,quam medic

Uxyem appellat Hippocrates , in- ε' Γ' castrens. quien ,

75쪽

po Tractatus quiens, turpis es calamitas aegrum ab

epoto medicamento mori.

Sut quidam plus nimio scrupulosi

qui materiam iam membrum primceps occupare incipientem non tum gere inquiunt: quippe ad certum locum deducta est, puriandam tamen Esse, more turgentium , eadem die: quia si turgentes humores,illico nubIa expectata coctione, purgamus ibmentes ne in aliquod ex principalibus membris dilabantur, quanto magis illos, qui iam dilabuntur. Verum

non est quare hos e turgentium numero eXcludamus . Turgentes dixit Hippocrates purgandos esse eadem die, hi qui antea errabant,&iam cer

tum locum tenent, quemadmodum non excludutur a purgatione eadem

die , sic nec a turgentium appellatione . Praecipue quia isti sua irrequieta natura possunt a membro principadi, quo inclinant, aliorsum remeare. Vidimus aliquos ab Orci faucibus e-Ieptori quonia cum natura iam quasi

76쪽

De Complexu Morborum 8 rmanus daret, rursus suscitata Vel a se ipsa , vel a potente alexipharmaco, materiam eXtra membrum princeps destrusit,deniq; materia ista membruprincipale occupans, si turgens vere non dicatur, saltim reducitue ita dici quid prohibet Purgatio horum humorum,qui iam adoriuntur membruprinceps, non amplius est praeseru tio, sed vera presentis mali curatio . Considerare autem oportet, an aeger possit vim mali, & labore evacuationis tolerare.

Verum dissicultas circa praedicta se se offert: nam purgans medicame- tum tantum abest quod auertat a me bro principali,quin potius materiam ad principale detrudit, nempe ad te- cur, dicente Galeno, omne corpV p r 1 rara, iecur purgari: quippe cur non solum i . sua ipsus excrementa, saniemq;, 9 humores praeter naturam in ventrem δε-

mittit, sed etiam corporis totius, qua quidem per iliud omnibus corporis pase

77쪽

81 nactatus

cibus venter copulatur , ac per u d p ripit excrementa earum . Uerunt tamen considerare oportet

aliud esse humores suopte impetu in aliquam partem decumbere , aliud

trahi 1 m edicamento purgante Ut expellantur. Decubitus, ut ipsa vox so. nare videtur, moram secum portat, ac proinde humorum ad membrum princeps decubitus timendus est. Secus de humore, qui trahitur a medicamento: nam iste non immoratur sed transit, at momentaneo transitu non potest nocere. Haec resposio adhuc ex Vtraq; parte accusari posse videtur. Etenim ad

id quod diximus humorem ad membrum princeps deductu, si ibi immo

retur,nocere. Aliquis in contrarium dicet, fluente sanguine per narem dextram, cucurbitula hepati utiliter applicari,qua sanguis ad iecur no in de transmittendus, sed potius immoraturus trahitur. Etiam in animi de

liquus

78쪽

De Complexu Morborum 83 Iiquijs sanguinem & spiritus ad corcouocamus. Quo ad aliud vero quod addidimus humorem,qui transit non nocere,obstat Avicenna,qui dum lo- aquitur de medicamento purgante ha : ' π- bet haec verba. Et cave tibine transitus supraprincipale flat, quod a Gale I. ph. Ino accepisse videtur dicente,esictionem humoris ad loca non conferentia effl quando ea loca habuerint suapte natura principatum. Ad primam obiectionem sic respodeo,humor si benignus est, uti saguis purus , & spiritus,cum utilitate ad membrum princeps ut ibi commoretur, deducitur. Non ne cor animi deliquio conflictatum sanguine,& spiritibus ad ipsum confluetibus corroboratur, & recreatur 2 no ne iecur,pauco sanguine cucurbitulae suctione ad illud attracto, robur acquirit 8 maxime. Prauus autem humor nu quam

deducitur ab arte ut in membro principe commoretur , nisi si cogamur R magis principe, ad minus princepsa

79쪽

84 Tractatur

ut a corde, aut cerebro, ad iecur, vel testes, materiam trahere . nam tunc

quia aliter fieri nequit) spe maioris

boni, potest hoc tolerari. Ad secundum dicut Avicennae in. terpretes, transitum per membrum princeps esse cauendum, per membrum, inquam, princeps, hoc est, per cor, non autem per iecur. Hanc e positionem laudo: tum quia si cauendus esset transitus per iecur, nuquam convenaret purgatio: siquidem omnis purgatio elective trahes fit a corporis particulis ad ventrem transeundo per iecur. Tum etiam quia licet cor, viil fons robustam expultricem a natura habeat,ac propterea Videretur alicui securius per illud dari materiae transitum, nihilominus eodem iure videlicet, quia est vitae fons , aqualibet minima re praeternaturali grauiter offenditur. Vnde vapores

putridi si ad cor ascendant ibi palpitationes syncopas , anxietates, & alia grauissima mala efficiunt;si ad iecur asce

80쪽

De ConteΣtu MOHorum is ascendant nihil istorum accidit. Sed posset alius dicere transitum

materiae putridae per cor non esse nocuum: quippe GalenuS Vidit egrum, s. de De

qui pus ex vomica in pulmone rupta per urina excreuit, quod, ut ipse metamrmat, fieri non potuit nisi transe se pure per sinistrum cordis ventriculum. Matthiolus in epistola quadam ad Iulium Alexandrinum, Galenum hac in re siue erroris siue falsitatis imsimulat. lulius tamen Alexandrinus Optime Galenum tuetur. Nam longe aliud est, cum quid naturaliter, aut praeternaturam, fit; cum a facultate, aut ab affectu; cum pars Valet , aut cum imbecillis eis Transmisso igitur naturaliter humore, & ab expultrice cordis valenter expulso corde etiam non laborante; nihil damni extrasi- tu illo sequetur. Iam vero si sequatur damnum neq; hoc Galenum falsitatis reum constituit: quippe ille se

vidisse pus per urinam excretum narrat, symptomata vero quae excretio

urens P a nem