Stephani Roderici Castrensis,... Tractatus de complexu morborum, studio et diligentia Valerii Nervii,...

31쪽

as Tractatus Suis morbus sit deterior Amphae

ne an Compositus.c A P. VIII. Voniam Galenus in semitertiana terminum citius quam pro more pituitae, tardius,

quam pro more biliosi humoris fieri dixit seducti sunt aliqui, ut existim uerint deteriorem esse febrem simplicem composita: siquidem quotidiana febris longior est, quam haec

quae ex tertiana, & quotidiana componitur. Addunt febrem conuulsioni, & ebrietati superuenientem Iaudari ab Hippocrate, uti etiam eam , quae superuenit doloribus existentiabus circa hypochondria citra inflammationem . Quod si aliquis responderet solam superueniente epheme xam,no putridam esse quae laudatur: quippe putrida semper est pericul sa, adducunt eundem Hippocratem qui sic ait, quana correpti magno

32쪽

De Complexu Morborum 3Tmorbo non corripiuntur in vero prius eo ripiantur superueniente quartana liberantur. Magni morbi nomine morbum comitialem intelligit Galenus. At quartana febris putrida est,& tamen, ex complicatione cum magno morbo, salubrior euadit. Idem s. πλο etiam in aphorismis, a quartana, inquit, capti non admodum conuulponiabus capiuntur, A vero prius capiantur,er quartana superueniat liberantur. His,& similibus nituntur persuadere morbos compositos melioris conditionis esse, quam simplices, & subinde hemitrit una minus periculosum quam sit quaelibet ex febribus coponentibus. Verum quemadmodum

Pronuntiatum hoc, morbi coposit plicibus sun alubriores, uniuersaliter sumptum falsitatem continet, ita etiam in particulari enunciatione hoc est, aliquis morbus compositus suis componentibus es acilior, verissimum est. Et ne ab hemitrit o discedamus Profecto hemitritaeus non est ex ijs

33쪽

3 8 Tractatus

morbis compositis, qui suis compo. nentibus faciliores habentur, sed longe difficilior , quod si Galenus hemitrit um dixit quotidiana esse breuio. rem, dixit quidem breuiorem,sed non

salubrkrem . Imo potius ex ratione, qua comprobat breuiorem esse, possumus colligere esse deteriore quippe pugnam in hac febre sistra, ait, qua terminum nullum habet, donec febris ad summum peruenerisAn hac autem pugna valde contristatur aeger, natura molestatur, continui adsunt horrores, Vomitus,animi deliquia, delatio ad somnum,& reliqua,quae superius retuli, Unde merito, ab Hippo crate hqc febris Malde lectatis appel

latur .

Quis nam igitur morbus compossintus erit suis componentibus meliori nempe ille, qui socij malignitate cors I rigit, non aliter a duo cib1 , teste A, ' uicenna, possimi prodesse, si alter alterius vitium emendet. Hanc ob causese F7 sam febris conuulsioni, aut ebrietati super

34쪽

De Complereu Morio superueniens laudatur . &similiter quartana quq epilepticum invadit,&

Avicenna similiter autumni pluuias r laudat : quia siccitatem aerIs corri' imaoorigunt. & Galenus duo temperamen. 6. fan. tuta se se mutuo corrigentia laudat, & φη--

in arte medicinali oppositionem in- . ter cor, & iecur videtur desiderare. Itaq; sicut quando se inuicem emendat morbi utiles sunt, eodem modo, si contrarium accidat,omnino timendi. Morbi quidem acuti, cum morbo chronico, difficilis est c6positio: nam aeger ratione acuti no potest diu per 'durare, ratione longi non potest cito sanari, qua propter cum acutuS per se cito sanari possit, longus vero diu durare, Vterq; simul no durabit, quia acutus non cito sanabitur, quia longus,quid aliud remanet nisi exitus infaustus I Hidrops cum febre deterior est, s vi ex Hippocrate licet colligeri , .lis'. re) quam hidrops aut febris, quaesi- 1. Shet per se solam: quippe alter istoruaffectuum, ab altero grauior fit. E

35쪽

4o Tractatus

cretiones versicolores damnantur . quoniam miscellam humorum no se inuicem corrigentium significant. Demum contraria, quae sibi inuicem non sunt utilia,Vniuerso corpori sunt perniciosa: Vt pote quae a natura difficulter superatur, ab arte difficilius. Nam n tura saltem aliquod medium solet reperire quo aduersus contrarietates pugnet,arS Vero non Vno,sed duobus remedijs contrarijs duo contraria potest ex pugnare, quod difficillimum inuentu est medico,difficiulimum toleratu patienti. Sumenda indicationis ratio. C A P. IX.

Vatuor sui in arte medica viae, per quas curando proceditur . Vna est experientia: nempe, ut Galenus ait, cum in eodem casu vidimus aliquid iuuare, aut nocere o . Hanc 'falgacem appellat Hippocrates, quae, si sola sit,nec rationem

36쪽

De CompleYu Morborum 42 comitem habeat,ad empiricos est releganda . Altera ratiocinium,seu cogitatis , ct mentis reuolutio, quae si in comunitatibus , & uniuersalitatibus consistat, neq: causam,neq; aetatem , neq; anni tempus, neqὸ regione, nec vires aegroti, aut alia similia contem pletur, methodicorum est, neq; omnino recipienda: quippe hi finquit

Galenus)generalem hominem cur bant non particularem. Tertia est co- ς. 7.

paratio inter ilia. Hec diuersimode accepta ad diuersas pertinet sectas: si naq; similitudo fiat in ijs quae

euidelia sunt, colligo ex Galeno perti In rodum nere tum ad methodicos,ium ad empiricos; si vero in abditis,& occultis, ad rationales spectat medicos. Empirici, sic referente Galeno, appellant de op/.se. transitum ad similia, rationales a ualo- ς

gismum. Quarta via est indicatis,hac incedunt rationales, seu dogmatici ;dogmatici, inquam, laudabiles: dogmaticorum enim plures fuerut sectar quidam dicebatur pegmatici, Omnia

37쪽

42 Tractatus spiritibus tribuetes; alij Asclepiade qui ab Asclepiade originem doctri, nae sumebant ; alij qui ab Erophil6Erophilei appellabantur; alij ab Erasistrato Erasistratei. Omnes tamen isti erroribus implicabantur. Vere dogmatici Hippocratem habent antesignanum, eorum qi est methodus, . Quam Galenus per indicationem fie- αν. ri diXlt ἰ quIppe cum indIcatio a natura rei s si Galeno credimus) sit or

ta cumcli rationales Medici a natu-3.met. . I. ra rei auspicentur, manifestu est eos

per indicationem procedere debere. Auidsit iudicatio. C A P. X.

Arijs descriptionibus, in Galeo ni doctrina, indicatio declara- ..ii. tur, Aliquando eam appellat comm-hensionem iuuantis simul cum compre- hensione nocentis absq; obseruatione, θε' a.ma h. ratiocinio. Aliquando autem,eam di- 7- cit esse sequentis,sive agendi insenu tionem.

38쪽

De Complexu Morsorum. 4 rionem. Hinc occasionem acceperui Galeno mastiges arguendi eum, quasi sibimet contrarius fuerit .' quippe insinuatio non sine ratiocinio fit, pretterea quicquid ab experientiastiunctus, sui idem mei fatetur id indicatist e.1. nominatur. At sic quidem ratiociniu non excluditur. Tandem alibi sic scriptum reliquit empirici per experientia

inueniri omnia contendunt, nos partim experientia, partim ratione,cum nec iuia inuenire omnia queat, ne sola bra tio. Quomodo ergo constabit methodum , qua Utuntur rationaleS, esse sine experientia , Sc sine ostensione. Millies idem Galenus medicum, quem instituit, hoc est rationalem, ut in partic laribus se exerceat adhortatu . Est tamen cur Galenu sequamur, eumq; ab his di cultatibus liberemus. Nam experientia quidem, &ratio, tanquam duo crura quibuS tota ars Medica incedit a Galeno desi- me .gnantur, & exercitatum ratione viru ς ο

39쪽

44 Tractatus

Galenus desiderat, ita tamen in hae

duo non in Vnum coalescant,quapropter in ea parte in qua experimento utitur,no procedit Vt rationalis, adeo

ut si in eo solum cosisteret,empiricus esset, sed addita ratione, iam utilitate

ab experimento accipit. Sicut e contrario, si in uniuersalibus consisteret, methodicus esset, cum Vero etiam experimentum adiungat, iam fit dogmaticus, qui in uniuersalibus theorematis methodo, in particularibus v-titur exercitatione. Verum adhuc

dissicile videtur intelligere qui fieri possit ut indicatio sit ab G obseruatione dr ratiocisio2cum medicus semper alterutro indigeat, vel ratiocinio ci ca uniuersalia , vel exercitatione cir ca particularia . Profecto quando Galenus ab indicatione ratiocinium, experientiamq; excludit, indicationem intelligit communissim m, quae plebi,& brutis animalibus communis est, propterea in Methodo me de

di ubi particulares, artificios utillo res i

40쪽

De complexu Morborum 4 re'; indicationes pertractantur,non addidiis ne obseruatione, ct ratiocinio. I lem vero intelligas magis exquisitamquam aliaS esse communiorem hanc indicationem, Vt infortunatus

quidam existimauit, qui cum videret Galenum interdum ratiocinium ab indicatione excludere, ut in libro de optima secta, interdum admittere Vt in opere de Methodo medendi, primo , eXcusat oppositionem excludes

libru de optima secta a genuinis Galeni, quod se recte facere posse a bitratur exemplo Comitis Montani, cui ita sentire placuit,) deinde adiu-git indicationem, quae describitur in libro de optima secta esse magiS exquisitam. Quasi autor obscurus, quisquis is fuit, qui librum de optima secta scripsit, exquisitam nobis tradideri t indicationem Galenus Vero in Ο-Pere proprio, hoc est , in Methodo medendi spuriam,& ab exquisita de ficientem . Dic igitur priores indicationes communiores quidem esse,

Osrens cum