Stephani Roderici Castrensis,... Tractatus de complexu morborum, studio et diligentia Valerii Nervii,...

61쪽

ss Tractatus Hipp. δε tis doctrina ) exsiccantia postulat, Ahia,' phlegmo suppurantia desiderat,quorum usu ampliatur Vlcus. Rursus impossibile est ulcus sanari, manete adhuc phlegmone. Postulat curationis ordo Vt a phlegmone ordiamur .mafh. sic admoniti a Galeno quod inferius

Ma- tractabimus.

Te iis quae urgent .c A P. XVI. TAnqv m bypothesis, aut indubitatu axioma recipitur ab omnibus4 id quod Galenus frequenter inculcat , videlicet ad id quod magis vrget animum praecipue conuerti de here. Hoc tamen ego adhibitis conditionibus circunscribo.Vrgendi plures sunt gradus , iuxta quos Medici

animus ad occurrendum, succurre dum ve magiS, aut minus mouetur.

Si malum valde Urgeat, aegrumq; in praeceps agat quod fere symptomaeum est proprium 4 curatio conuenit

62쪽

IDe Complexu Morborum O praesentanea, cogente metu, quam iccirco coactam dicimus, quod si non ita fiat, paulo post non erit remedio locus. Coacta isth c curatio nec pr cedentes praeparationes,nec blationem priorem causae, nec alias medicas normas expectat, sed null0 obseruato ordine, quo necessitas n*s tulerit eundum, & quod ia m iam interficere est paratum pro virili superare tentabimus . Hoc multoties cum no-Σa aegrotantis fit, sed quid i praestat praesens euadere periculum ,postea illatam noxam si possibile fuerit,resarciemus, sin impossibile, culpa vacamus , quando ex priore malo in exitium certum aeger incurrebat. Huius census auxilia sunt quq narcotica, &alia quq soporifera appellantur. Si dolori recta methodo medeamur, causam auferre conabimur, idq; teis poris fiet spatio. Si vero dolor ingrauescens moras non patiatur, xlinc cingimur momento temporis sensu par

tem dolentem priuare adhibito na coirens E a colico

63쪽

cutico medicamento,ut saltim sic vi. res conseruentur aegro no Se amplius prae dolore iactante . Attamen haec curatio non caret periculo: nam pars

sensu priuata patitur, ob frigiditatem narcotici,inopiam caloris, ac subinde abit in gangrinam,& non multo post in sphacetum . Similiter phreniticus longis, & continuis vigilijs, furiossio

motionibus iam pene re lutus non curabitur Vera methodo, quae te pus requirit, sed Medicus a vehementia mali coactus ad somnifera que quietem inducant confugiet. Hinc mulinetoties sequitur lethargus , & priore malo sedato, ad aliud nouum,quod medicamenta excitarunt conuertimur. Neq; vero clina sola suspicione futuri mali curam coactam molimur, sed aliquando etiam cum certitudine. Vt si puncto musculi capite, conuulsio, qui nulla conuenientium medicamentorum vi remittatur, si Perueniat, cogimur totum musculuper transuersum praescindere, licet

64쪽

De Complexu Morborum iseerto scimus aliquam particula m tu priuatam remansuram. Neruum etiam punctu, si conuulsiones, & deliria comitentur, totum per transuersum secamus, sed non sine graui, exsectione, damno . Ad eundem modum cum e Vena,vel arteria sanguis immodice profluit,totu Vas per transuersum secari iubemus,& ita periculum, quod ex profluuio sanguinis impendebat e ffugimus, manet tamen vulnus insanabile. Si vero malum urgeat qui dem,cq-terum non omnino praecipitose, sed ita ut aliquas curationi inducias praebeat, tunc Vera methodo peragenda curatio est, curationem hanc regularem appellamus, ut pote quae iuxta artis regula fit. Vnum hoc loco moneone medicum deterreat egrotantium querimoniae: praestat enim,cum G leno, laborantis ingenium prius, cum recte valebat, agnoscere . Si vero ad ignotum accedamus, amicos, & con-4anguineos interrogare. Timidi alb

65쪽

o Tractatus qui sunt, & valde delicati : propterea

imponut Medico .' quippe minus vehemens, est malum quam ut possit a recta curationis via animosum Medicum dattrahere, & ad coactam cur tionem trahere. Multa namq; , priusquam praedici coactae curationi incumbamus, sunt a nobis consideranda.

Rursus expedere oportet id quod

urget duplice nomine urgens dici . Primo cum grauis noxa iam pr sensadest, quae mortem accelerat , ut in febribus cum syncope, siue sint ob crudos humores, quas Avicennas n-copales humorosas appellat,sive ex succom tenuitate, quas idem Vocatalyn' copales minutas de utrisq; loquitur Galenus,& in utrisq; praesens est malum quod grauiter urget, & ad se trahit curationem,nempe syncope . Secudo urget id,quod licet in prq-sens non opprimat nihilominus horrendum aliquid in futurum minatur. Vt si quis cum febre, aut catarrho , α . aut

66쪽

De complexu Morborum II iaut alio quouis affectu, salsuginem is sputo sentiat, sputi rationem praecipue habere debet. At nil urget in praesens. ita est, urget tamen in futuru hoc est pollicetur insanabilia pul- .monis ulcera, & sub inde Phthisin. Exemplum, quo explicatur tum id quod in praesens, tum id quod in futurum Vrget, habemus apud Hippocratem dicentem. Auicumq; refrigerati sunt excalefacere oportet exceptis

ijs, quibus sanguis suis, aut fluxurus

es. Si refrigeratio sit simplex suo co-trario,hoc eli:,ex calfactione curatur, sin est coposita cum alio affectu qui Urgea timc non couenit excalfactio.

Affestis qui urget vel est pr sens,quobus videlicet sanguis uit, vel futurus, quibus fluxurus es, nimirum quibus adsunt fluxuri sanguinis indicia , Ut

sunt lacrymae spontaneae, rubor faciei, manus tremulae, dolor capitis, Screti 1 ua accidentia, quae habentur apud Hippocratem in prognosticis . r. castrens

67쪽

- ae e iis quae turgent. C A P. X VII.

E. X nimia diligentia, qua Hippo

crates utitur in euacuanda materia turgente , necessario colligimus eam semper , ex natura sua Vrgere. Regularis curatio iubet ut grauidae mulieres a medicamento purgante abietineant, a quo in periculum aborsus incidunt,de tame iubet ille, si materia turgeat, Vt gerentes Vtero purgetur, quaenam potest esse magis coacta curatio ' Ad exhibendum medicamentum purgans iubet ut prius corpora fluida fiant, & materia non nisi concocta evacuetur., & tamen si iudigeat Vult euacuationem eade die peragendam esse , non ne & haec coacta curatio est I interrogabis fortassis nuturgens materia sit ex ijs,quae in praesens, an quae in futurum urgent Ho

explicabo , paulo altius principio

ducto Valeat

68쪽

me complexu Morborum qValeat in primis Ludovicus Meris

catus, cuius nouum inuentu in re nihili, nihil placere potest. Contendit ille humorem no esse qui turget, sed

naturam. Sic plantas in vere turgere dixit Theophrastus, hoc est,germina- di appetitu concitari. Aristoteles qua s. de his. drupedum foeminas, ait,ad concubi- unim titum turgere. Hippocrates, cum pus 3. defra- copiosum ex Vicere excernitur, parte raturgere inquit, ct ibi Galenus turgere ide esse sentit, ac ad excretione festinare. Posset adducere Cornelium Celsum, qui de vomitu verba facies, inquit, nis natura id poposceriti turgens ad vomitum fuerit. Meminisse tamen debuerat a Gale ne is c. no non semel esse dictum, verbu tu I .apb λαgere proprie de animalibus, quae ad coitum rapiuntur, di ctum esse, translatum Vero ad eas,quae celeriter mouentur, & properat aegritudines. Dicamus ergo in proprio significatu naturam turgere, translatitie autem turgere humores. Vulgus medicorum,

coirens o inquit

69쪽

O quando

4 Tractatus inquit ille, humores turgere dicthat. Vah quam imprudens, impudes ve

sermo iste est. Hippocrates ne,& Galenus vulgus sunt Z Immo primates. At Hippocrates,& Galenus humores turgere dictitant. Audite Hippocratem , utero gerentes sunt medicandae aquarto usque adseptimum; materia turgeat. Et rursus, Medicari in valde acutis, eadem diest materia turgeat. Non dissimiliter Galenus loquitur, qui turgere humores ait, cum concitati sunt, Et iterum turgente materia praeparationi non esse locum. Cum ' etiam turgere, hoc est, ad excretionem moueri diuit, de humoribus venit intelligendus: quippe hi sunt, qui mouentur, natura quae mouet.

Relicto igitur, cum sua inanitate,

Mercato,quaero, Vbi nam humor turgeat , num in Venis, an extra venas IMihi sane utrobiq, turgere Videtur, neq; aliter ita graue e siet, quod a4u gente materia iit, malum. Si vero dicas non posse eStra Venas materiam

70쪽

De Complexu Morborum I s

turgere, impediente celeritatem moistionis angustia venarum. Respondebo bilem subtilissimam per habitum

corporis moueri posse, ut indicat rigor, turgens aute materia biliosa esse solet. Vapores etiam a materia consistente eleuati turgere dicuntur, possisuntq; vel per angustissimos transire meatus . Vtrumq; tam humores , quam vapores complexus est Galenus inquies, ab inordinata humorum , ct spirituum agitatione laborantissen-pum irrita l. Si rursus alius obijciat no posse humorem turgere intra venas : quippe sensu carent, teste Galeno, in sensus deest nec dolor,nec titilatio adesse possunt, ego sic obiectioni satisfaciam . Turget quidem humor intra venas, easq; inflat, & distendit, adeo ut membrana VenaS eX-terius vestiens, quae sensu pollet,propter distensionem doleat. Sed quaenam requirutur ut humor dicatur turgens I Quatuor mihi videntur necessario requiri. Primum, Osrens. Vt