Observationum et curationum medicinalium de febribus ephemeris et continuis libri duo

81쪽

ebis taό r. Comet Frede cM de Η'henloe, Germanus, iuueni NoheniriE ., albi coloris, egregi omo tu, flatura admodum procere, ebriuuia ἡ cum μή Cρm tem Iobanem de visiouvven, Illustris pila ineiden, . cipis suratcrstatrem , ct etiam statrem suum Philinavi comitem de Hohenioe Chiliarcham, vino per aliquot tem=us liberalius usu esset, tum equitando continuo sese in aramis exercitasset, vi Iochestam ciuitatem cum militibus ac sitibus ab obsidione liberaret, men se sugusto anno

1 r. Geertrudebergam cum venisset, infebrem continen

rem periculo fimam incidit. M quem curandum primo

accisus fuit Frahcisim Marcellus medicu3 Dor acenas amicus o ster. sed cum siemper aeger in privi verreret ater eius Philippus Comes de Hobraloe nutium ad me τna cum fiteris m it, ut trem extreme decumbentem inuisierem. Ad quem cumpemuenissem, erat octauus dies quo continuo . febricitare coeperat, qui gelidam aquam noctu diei biberet, urina per totum morbi decursum cruda existente, inconuul iones omnium fere musiculorum o praecipue pectoris adeo graues incurrebat, ut ilico mori videretur, ct quanquam nos inhiberemus aquaepotum, vix ab eo abstinuit, ut eius loco obsitim vehementiorem aquam cinam

mi tum tulebos sumeret. st postea potius beneficio fortis

natura, quam remediis, pia admodum dis culter admittebat, paul)melius habere coepit, medico Dotaraceno nunc domum repetente, nos autem d inde per diem atque alterum apud illum egimus. quem deinde in Haghum Comitis deduximus, atque ibidem quibusdam adhibitis aptis rem diis, sanus factin est. Haec paulo Iatius de aquae gelidae pst tu in febribus onochis,ne opus sit haec ipsi in ardentibus ac aliis febribus continentibus repetere: est 1 nunc tempe fluum ut ad secundum genus feb=itim nempe putridarum

accedamus, rursus facto initio ab ipsis febribris noctis

putridis.

82쪽

LIBER PRIMUS.

OBSERVATIO XIIII. DE FEBRE

sanguinea seu synocho Cum putredine. ΜEROATOR Frumentarius annorum 26. qui ad viam Delphiam antiquam dictam habit bat, cui sanguis aliquando e naribus fluere solebar,

qui nunc ad duos tresve annos non fluxerat,cumque per duos annos a venae sectione abstinuisset, quo a1latea mense Maio uti solebat, iuuenis temperaturae

sanguineae,vimque rubro & crasso lapius utens: Hic cum pedestri itinere fatigatus esset, lassitudine asse ctus, in febrem sanguineam seu synochum cum putredine incidit: hinc caput valde graue erat te dolebat, res rubos videre semniabat, tempora pulsa bant venis sanguine repletis & manifeste apparentibus, oculi rubicundiores erant, dulcedinem in ore percipiebat. Haec cum animaduertissem, atq. I9. die Mah anno 1176.ad illum accitus essem,cum eodem

die per se aluum reddidisset, eius internam brachij venam secari iussi, sanguinisque libram Vnam e trahere, & ut insignem haustum huius ptisanae gelidae, vel integram libram sumeret si posset aut dimiadium huius statim a venae sectione N. hordei mundati p. j. g. rim rasae s iij. prunor. damas . acidor.

numero I X. coquatur in aqua pura pro lib r. sect1one

venae peracta & ptisana hac assiimpia coepit egregie sudare cum quadam alleuiatione. Die sequenti hunc sy.propinaui ' oxietach. simplicis * j.f. . e . cich. acetosae anag j. &pro sti stimebat cerasa condita, lactucam conditam aqua gelida irroratam. subinde cochlear vhum Oxietach. simplicis & vies. & si magis sitiret capiebat ptisanam solitam. quarto die deuor uit s x. diaprunis simplicis. & bene excreuit, ali F a quim

83쪽

qui mane sequenti dedissem mannam cum Rhab. . Ceterum in quarto die post excretionem alui, urina quae prius rubra & tenuis erat, hyposthasim albam habuit, etiam subsidebat, & crassior facta est, & coiactionis signa in quarto apparuere. quare aegrotum lbene sperare iussi.Nam hic quartus dies diligenter in hac sebre sicuti in aliis omnibus continuis febri bus) obseruandus est, ut etiam doctissimus Ronde

letius cap.proprio de synocho putri annotauit: nam si materiae manifestie coctionis futurae & crisis iudicia praebeat Gerandum est,ut die septimo morbus iudi icetur. Septimo enim die cuin hic bene sudasseti a feta bre liberatus est. intei im ne vires defcctent condito sequenti utebatur ad vires instaurandas,cor muniendum & sitim temperandam δεμ conseruar rad.bu ocis conseruae cichori j acetos, conscrine ex pulpa interiore citreorum vel limonum ana A iij.pul. Dia-

marg. Dig. sj. Zach. vos . cum pedis tabulati 'A fias coditum. Cibus huic in principio panatella simplex,& hordeacea cum vino granatorum, postea ne defi- Ceret, nam nostris adeo tenuis victus non ita consertvt Italis, etiam ius pulli cu spinachia& lactuca concessimus, poma cocta & panatellam ex ceruilia pane

intrito & saccharo asiperQ. & hic post septinitim st tim sanus factus est

TR i A diximus genera febrium esse, de primo genere

nunc egimus, quae in stiritibus accenduntur, harum Vnasteries erat, cum Ρiritus corpus simplex esset, nempediaria unius diei, ad quam etiam illa plurium dierum di cta, etiam onochus non putris, pertinebat: quamuis ct iacim facile mputridam conuerteretur. Nunc ad siecundum

genus

84쪽

LIBER PRIMVs. 83 genus peruenimus sumpto rursus initio a1 nochis putridis, quae ex humoribus funt. st humor quia multiplex est, etiam multiplicem disserentiam constituit. Concalfactus bu, aeeen enim sanguis, prater anguineam fmplicem, de qua hacte nus egimuό, etiam onochum putrem scit, cuius inpra' es. . sentia sermo est . ita ct biIu putris invenis quidem Uiduam, ita re ardensem se tertianam quidem continuam facit, extra venas tertianam intermittentem. ad eundem modum pituita re bilis atra varias formas febrium gignunt, ut postea docebimu3. Cum itaque putrida febris su i d. si multi ex fit, cuius calor ex illuuieputrida emergit, haec Bris multi ipsa ex putrescentis humoris streis atquestu duo prima Pl

constituit genera, continuam Vel intermittentem. Iterum Continua .

contino duplex est, una primaria ct vera, quam putres luxermities.cen, humor in vasis maioribu qua inter alas ct inguina duplex. Iexcurrunt; accendit: altera symptomatica est,qua visieris βympx0m cuiusidam parti siue putredinem quo comes insequitur. Et 'quae harum ex iecoris, lienis, renis, aut cuiusuis partis e Apelatest, a Fernelio t phodes appellatur, alij tamen poli ni t phodes 9 Hodes in humido ac perpetuo sudore Typhodes con stere ct madore, quo corpus continuo resoluitur psis Li*4ςβ loco dicemus , quamquam ct 0phodes ab Aetio dicitur, quam er petra hepatis accendit. Ouae ex earum aut in iuniorum partium phlegmone, ut ex perapneumonia se ritide, aut phrenitide, phlagmonodes dicitur. Utraque au- phlegmo et si romatica est continua . At ct nonnunquam om- Π04 plomatica,dum in hisce visceribus, citra eorum inflammatione coercimus humorsutrescit. idis assatim uniuersimquest, actiga febris existit: si vero sensim ac lente, conti' geuia. nua lenta, qua diuturna esse consiueuit. Putrida febris conia Continuatinua primaria se hac duplex est , qua suas stecies sortitur ex vimentis humoris natura, vi s aequaliter putres xinu prim '

85쪽

Oh ta hi. γ tim G ph cc est continua continens vocatur eum inter continuas quoqse refertur, eo quod continuo sigit. Vt hac rusu triplex ut diximgs, ac glica, epacmasti a puracmastica. de hac prim Ioquemur cuius exemplum hic proposivimus. Si vero tantum ynus humor putreficit, νηο- Synoehus. cim me continua dicitur; a bile tertiana continua, cuius si uti hui, magnum incendium cor ct praecordia occupet, causosseu Causos ar- ardens febris dicitur. a pituita, quotidiana continua. a Chi aliti, melancholia, quartana continua. de his omnibus dicemus, eontinua. deinde vero de intermittentibu3 putridis Amplicibus, qua-Σ iud rum etiam tres existunt disserentia, tertiana ex bile, quo Intermittes. tidiana ex pituita, quartana ab atra. De his omnibus dic mus . at omnium primo des nocho putrida, me desanguineafebri loquemur. Cum enim onochos duplex fit, una continens 9 acuta eGanguine in venis non putrefacto, in multa copia peccante, ex natura eadem cum diariis, ut GaI .meth. cap. 3. docuit; de qua satis dictum est. Altera tyd0ς', τer o patris, vel statim ab initio, vel non putrissccedens, ῆμμ' '' putreste scilicet anguine. Qualis etiam ex putrescent in uteri venis, omnium corporis partium plurimus ct max, mus, sanguine illas replente, ob retenta menstrua, vel setas excrementa, veIphlegmonem ut GaI.comment. I an 6. Loel eonsena M'. epidim. at prima nempe sanguinea ex sanguinis abuntientes dς in dantia, inquit suic. I .cau. cap. q. medium viri quesci-fuinei,.'' licet ephemerae ct putridae si nocti sipit, nam dissert ab ephemera, quia sanguis est calefactus: dissere a putridis,

quia nulla adest putredo. Iege de his GaI. 9. meth. cap. 2. uadam inquit obrium habent manifestam notam putredinis, quadam non habent. lege etiam 2 De cris. cap. 6. θPaul.lib. 2. cap. 26. Habemu3 ct utramque deseriptione' apud Gal. a. Dedissseb. cap. a. 9 .method. cap. 3. θ λ De cris cap. 6. tresstreres 'noch. demonstrat quas artiti

scr-j. cap. 7C. flum competere ait febribus a sangssi ς

86쪽

non putrido factis. At harum materiasanguis est non quidem implex,sed qui ex quattuor humorum aquabili per mistionexo tat 9 ita raro Amplex; nochos reperitur. yi-

de Fernelium lib. .cap. . Sed quantum adflnochum pu- synocho p

ter melicos proceres de sanguinea febre putrida fiumsan- utrum sanguis. putressat an ex eas nochossi vel biliosa. Caputuaγceus multis modis sedit eam seri a massa sanguineas rosa, in met is vasis utresce me. at secundum Fernelium sanguis putrescit, cum vi caloris praeter naturam segregantur,qua in eo minubstantia disimiles, ct bilis ua ac te nuis ab atra quae cra se temre q. Ut secernitur, ea non nochos,sed vel bilios vel melancholica euadet. alio modo vere sanguis putrescit, cum citra subflatiarum diremptum

aut secretionem totus corrumpitis magno foetore aut grave olentia: ct ita per febres qui detrahitur sangui spe non Iam faetidus ct graveolens sed ct putridus Jectatur, ut

neqlle neat aut concrescat, omnibus scilicet elas fisis putredine consiumptis. hoc modo sanguis: corrumpitur ut melius docet cap. 3. lib. . ct accenditur Inochosputrida. Pluius vero iuxta Galenum lib. r. cap. ia. De

f . in is commentariis de febribus admittit quidem sanguineam putridam, sed ait in ea putredine quod tenue est in sanguine ct pingue magis quod mox in bilem flauam

abeat. Quost, ut mutata priore Fnochi natura, quia exsanguineafebre in bilioseam degenerat, nomen quoque -- must: ct ανεος biliosa vocetur. Totam συνοχων naturam, hoc est disserentia , causas, θ tomata gra,cura tionem Galaninplenis e scribit libro methodie nono quiadem non putris: undecimo autem putris. Ex quibus fontibus, ad satietatem usque, cum opus erit , exhaurias licet. De hac autem febre sanguinea an aliquast, nome re dubitatum ab antiquis: de quo certant Arabes cum Gracis.

87쪽

Galenus id pernegat. Contra Galanum Auicenna multis distulat sti, argumentis docent Galenum non negassesamguineam esse putridam. De his vide auctores, o libellum Sebastiani aquila De quastione febrissanguinea ex mente Galeni. Fide etia apud Holerium alia argumeta qua Arabum sententia confirmant. Sed praestat ut in eo magis labο- remus, ut Meliter curemae, quam ut subtiliter disseramus.

OBSERVATIO XV. DE FEBRE

continente seu synocho putri. Vi R nobilis annorum circiter triginta, virtute, quoad vitalem, animalem, naturalem, forti ac robusta, calidi cordis & renum calidorum, habit dine carnosus, temperatura sanguineus, cum amplitudine venarum, & sanguinis plenitudine, delicate& otiose vivens, medicamentis uti minime consile tus, sed sectione venae, quam & nunc per aliquod tempus, Ut iuuenis praecedens, neglexerat. Hic cura lepores in venatione per integrum sere diem in motibus arenosis insecutus esset, ex nimia cursitatione

concalfactus, & sudore madens, cum lassus deinde in domo perflatili sederet, ex frigore si1dor repressus est, ac pori cutis seu meatus restricti, unde prohibita transpiratione, cum corpus dispositum haberet ad

febrem continentem, circa initium veris, in syn chum putrem lapsus est,sub noctem a cetna cum domum rediisset. Sequeti mane ad eum vocatus, Ginformatione signorum,tum eorum quae praecesserant, ex causis praegressis; tum quae aderant, cognoui st-brem synoelium putrem cotinentem esse. Venit mi

hi tunc in mentem casus ille de Vlpiano Papiniani secero synocho quoque laborante , qui ex urbe Pis

88쪽

LIBER PRIMUS. 8

vsq. Romam iter fecisset mense Iunio, ut narrat Sa uonvola, cui Siculus medicus statim lenitivum clysterem ex betae maluae viol. N prunor. decocta oleo

vita. dc casT r. &c.praescripsit,& sanguinis libram ex brachio detraxit, & a venae sectione dedit lib. r. aquae hordei cum L iij. ivleb. violat. & post duas horas, victum humidum praescripsit & refrigerantem.

altero die cum videret ex urina,& pulsi animadue teret calorem febrilem non fuisse diminutum rursus uncias lex sanguinis extrahere feci eadem victus ratione obseruata. & iussit si sitiret, quod ei daremr a qua cocta simplex cum vino granatorum aut aquanordei cum tuleb. rosam. Tertio die cum inueniret eum adhuc calentem, clysterem infrigidantem, i mentem ex mal. vita. beta nenupha oleo viil & sale

cum modico hordei iterum praescripsit, & usus est diem crassiore ex spinachia,lactuca,ture pulli:& quia cosueuerat semper bibere vinum, dedit album tenue cum aqua gelida lymphatum. post prandium vero

quieuit ac dormiuit: sub noctem cum perciperet calorem,epithema cordi infrigidans adhibuit,& ea n cum sitiret dedit tuleb. ros . cum aqua acetos. &end.vel cum aqua hordei. Die quarto in aurora exhiabuit syr. acetosum cum aqua capis. Veneris end. Mexigua aqua sceniculi adiecta. Octauo die dedit m nam cum Rhab.cum decoct. thamarind. & prunota

in aquaend. Nono die sidauit, & fuit a febre liber tus. Post quartum diem usus est frictionibus bis in

die mane & sub vesperam ante cibum, & ita conu nienti victus ratione fuit curatus. Noster aute aegrotus iisdem fere remediis fuit etiam sanatus. Nam statim postquam aluum ex glande exonerasset, post

duas horas ex vena communi seu media,cum ea in

89쪽

9o OBSERVAT. DE FEBRI B.

gis appareret, ut sanguis ad libram unam detrahere tuti mandavi. deinde sympum sequentem propin

ut v sy. acetosi sunplicis sy. de limonibus by. grana tor- ana ' i aqua enda ul. sumariae anag ij.mis fiat haustus. Tertio die accepit hac purgationem Mi catholiconis * f. Diaprunis simplicis cassiae munia ldatae anas ij. aquae cich. 1 iij.sy. insus ros. kj. mis quinquies ex ea potione aluus soluta est cum illi facile moueretur. Quarto die accepit strupu sequentem. migach. simplicis st de agresta sy. de limoniabus ana 'si. aqua cich.bor . end. ana Lj missi fiat sy.

Cum in quarto signa coctionis in Urina apparebant, die quinto ad maiorem resolutione cum rebus proia uocantibus urinam & sudorem & dilatantibus p ros cutis ad faciliorem exitum vaporum processi dc lexhibui decoctum sequens ruet j.acetosi sim plicis et j.

femulsionis quatuor se.frig.maior.* ij.aquae decoch. rad .end.ῆ iiij .mis Haec enim urinam sufficieter prouocabant. In sexto etiam ad si idorem eliciendum dedi s vi. aquae hordei calidae zach. adiecto, & pan- nis coopertus, postea coepit sudare, ita ut etiam in septimo ultra si1dore copiosius ossiuente, pristinam sanitatem naetiis fuerit

SEx sunt magna exparte febrium sanguinearum causa, obstructio, repletio, multitudo exerciti' non con- Deti laboriosa, consieta euacuationis retentio, aquosis

ipsin sanguinis ex comestis fiuctibus elaborata, humoris cause. ct crudi copia sanguine admixti. Huc cause licet filochum plicem inferant, si tamen magis intendantπθnochum quoque cum putredine inducuntium etiam 'plex inputridam facile commatur, maxime vero vi di cebat

90쪽

LIBER PRIMUS. 9 I

cebat GaI9.method. medicorum ipsorum inficitia,qui sanguinem in principio non detraxerunt,uel laborantium ipsorum timiditate. etiam ratione maioris obfructionis. licet Galenus dixerit quod eorum quinoia obtructione febricitarent,nemo in putredinis febrem incidit, qui prius sanguinem misserat: procul dubio intelligit leuem obstructionem. alioqui facile ct in onochum putridam incidunt. Vel haci i aperse incipit sanguine iam tim putrefacto, velflatim primo die notas putredinis habuerunt,alia in tertio,axi certe adseummum quarto. Athnochos simplex seu inflatiua uel me putredine, di fert a I nono cum punredine, vi signorum. etiam ex seupraducisis costat. onochos simplex est ex quantitate nimia sanguinis, nec patrida,maioris instationis,citae. terminationis, ct securioris, neq. huic debetur digestio, nisi forte per sympos ut dictum G refrenatio ipsius bilis ne . sanguis cum bile putre t. st 'nochos putris est cum pse tredine, peccans tam qualitate quam quantitate, magis, materia ob putredinem expanditur per totum corpus, ct magis cris facit cum euacuatione manifestaperfluxum sanguinis narium, eruptionum hQmO oidum, mensum, . persanguinis exitum quandoque per fluxum biliosum ventris,ut suicena testatur, subinde terminatur perseudorem, variola3, morbillos ct inguinum apostemata, erit, crisiis Optima ct laudabilis signis coctionis praecedentib Disserunt

quoque ex parte signorum primo ex parte exeuntium, min se nocho putri urina est rubicunda vel flubrubicunda, sti a cum liuiditate ct foetore. in βnocho non putri nequaliuida est neque foetorem habet. In putri autem excrementa quoqJaetent se naturali colare multum di fident. Sputum quoque siubi e amarum est, cum sanguis facile ad bilem vertatur. a substantialiter inhaerentibus calor hic magis mordax est, in I nocho simplici mitior. ab actione