장음표시 사용
31쪽
Complexio hujusmodi osse torum dieitur religio, vel cultus moexhibendus. Necessitatem religionis variis modis impugnant increduli : alii enim dicunt Deum esse majorem , ut ossiciis nostris honoretur . et negant quemlibet cultum ipsi exhibendum esse. Alii necessitatem cullus interni admittentus . cultum externum rejiciunt; alii ullum Exturnum, non vero publicum, aut numine societatis ex-hbilum admittunt : alii denique dicunt gubernia recte instituta mnes religiones auqualiter lolorare , nulli specialiter favere terreri . et unumquemque religionem patriae sequi debere . ita ut sit malivmelanus apud Mahum ita nos , judaeus apud Judaeos . ebriεlianus apud Christianos , cath0licus apud Catholicos , etc. His notalis , praesens caput in tres dividemus articulos : primus erit de roligionis necessi lato ; secunduq , de religionis natu ratis insufficientia : et tertius , de indisserentia circa religiones.
Sub triplici respectu necessitas religionis considerari potest, x delicet relative ad Deum . relative ad societatem , et relative ad hominem privatum. Tres igitur hujus articuli erunt para graphi. I. - De necessitate religionis relatire ad Deum. Necessitatem cultus tum interni , tum externi , tum solemnis, siti nomine societatis exhibiti. per sequentes propositioues ten- stiri . et sic uecessitatem religionis erga Deum demoustraturi
sumus, PnOPOAPPIO PRlu Deo debetur eultus internus. Prob. Scriptura sacra , consensu hominum, et ratione:
corde tuo , et in tota anima tua . et in tota mente tua. icti Θ risus est Deus , et eos qui adorant eum, in spiritu et veritate vomtet adorare. sal Loquentes vobismetipsis in psalmis et Dymnis , et canticis spiritualibus . cantantes . et psallentes in cordibus vestris Domino. Multa alia citari possent. Ergo 1.' etc.
locorum . et temporum , persuasum seria per habuerunt aliquem cultu in Deo exhibendum esse: si autem aliquis cultus Deo exhiben-
32쪽
dus sit , maximo cultus internus ἰ impossibilo quippe est Deum
omnia iuspicientem honorari cultu puro extorno. Porro universalis , ut constans haec hominum consolatio firmissimum ust veritatis argumentum . et tam esticaciter divini cultus necessitatem quam Dei existentiam astruit ' orgo 2.' etc. 3. ' Ratione. Cultus enim internus praecipue consistit in ador tione . amore . deprecatione , et gratiarum actione : atqui ten mur Deum adoraro. 9maro, deprecari, et gratias illi agere. t.' Illum adoram tenemur. Deum eni in adoraro est excellentiam ejus venerari . et nostram ab ipso depondentiam humilitorngnoscere : porro supremam Dei excollentiam venorari, nostramque ab ipso dependentiam agnoscere tenemur, siquidem in ipsi-ras conspectu gemper Sumus , et eum contemplando , clare videmus esse supremum Dominum , nos vero nihil esso, nihil posse. nisi ab ipso. et per ipsum : ergo 1.' etc.
bis formavit , et simul suse nobis exhibet tanquam objectum summo amabilo , a quo quidquid amabilo ost in mundo prostitii: porro rationi repugnat nos ita agnoscere Deum , ct cum diligere
a quo juvari possunt, natura duce . deprecantur : at in multis sumus indigentes , et solus Deus ea quae nobis desunt concedere potest. Scimus aliundo illum esso bonum, ad beneficia proclivom, Dos velut opus manuum suarum diligero , sicut optimus parens prolem suam naturaliter diligit. Nonne igitur ad illum supplieos rocurrere debemus , ut ea quao nobis necessaria sunt, obtineamus ' Ergo 3.' clc. .' Gratias illi agere debemus. Qui enim ingratum erga bono lactorem suum fio ostendit. rectam rationem ossendit , juxta omnes : atqui Deus summe est beneficius respectu nostri. Ergo ..'
Aliunde etc. Urgo etc. Soluuntur objectioneS.
V. 1.' Cultu hominum Deus non indiget, nec honoribus d luctatur : ergo nullum cxigit cultum. R. Nego eonseq. Deus enim cultum ab hominibus non exigit . quia illo indiget, vel honoribus delectatur ; sed quia Ordo naturalis illum praecipit. et ordinat: Deus autem necessario vult ut
ordo naturalis semetur : ergo etc.
Inst. 1.' Cultus a creatura exhibitus Deo est indignus t orgo Deus illum uxigero non poteSt. R. Nego ant. Illo enim cultus Deo non est indignus , quem recta ratio approbat . et praccipit: atqui talis ost cultus Deo aereatura rationali exhibi iidus , ut ostendimus : ergo etc.
33쪽
Inst. 2. v Nulla ost proportio inter cultum a creatura valde imperfecta praestitum , et Deum fiummo persectum : Orgo etc. R. 1.' Simili argumentatione probaretur numdum Deo osse indignum. Bl, illo croari non potuisse, ut influxu rius non Rubornari. R. 2.' Dist. ant. Nulla ost proportio aequalitatis , eouc. rotationis , nego ant. Etenim mens humana praedita est facultatibus quibus Dirum attingero potest; V. g. lacultate cognoScendi, amandi , gratiarum actiones rependendi . etc. ergo etc. Obj. 2.' Si Deus aliquem cultiam a nobis exigeret, maxime propter gloriam suam: porro gloria Dei a cultu nostro ost inde-
IR ' Dist. min. Gloria Dei cssentialis, et interim cst a cultu timstro independens, cone. gloria accidonialis, ol externa, quae in honoribus a rationabili creatura exhibitis, consistit nego min. Quaestio ost igitur an Deus hujusmodi honores praeseribat: porro jam ostendimus Deum necessario exigere a croaturis ratione praedilis honorem sibi de hilum, quia secus inordinationi consentiroi. Ergo et c. Obj. 3.' Multi sum per extiterunt homines impii , Deum postponentes . nullum cultum ci exhibentes : at si Deus cultum seipso dignum ab hominibus necessario exigeret, tantam impiorum multitudinum semper existere non permisissei : ergo utc. R. Nego min. Probavimus senim in Metaphysica.Deum . illaesis suis altributis. mali moralis, seu peccati existentiam Permittere potuisse : impietatis autem cxistuntia non magis ropugnat
quam existentia aliorum peccatorum : ergo utc.
Obj. ..' Forsitan religio ab arto politica in mundum fuit invecta , tanquam laetium ad populos facilius coercendos: ergo non constat Deum cana praescribere.
R. A ego ant. Nam 1.' religio ex natura Dei. ct h0minum prosluit, in di positionibus nostris naturalibus sedum habet; ars vu-ro politica naturam Dui , ct hominum non constituit , naturales dispositi nos nostras crearo non potui te 2.' ars politica nec Seru- per nec ubi quo existi t ; religio. o contra, sumper, oi ubi quo viget ac viguit . ut ex antiquis reconitoribusque historiis Patet: a.' ars politica talem opinionum nunquami persuadere Potuisset; nam vel solida adhibuisset argumenta, vel non: si prius, urgo religio landata ost in natura ; si posterius . repugnat opinionem sensibus imperviam , ut cupiditalibus adversam omnibus Sie Persuaderi potuisse : ergo eic: Obj. 5.' Si quid a Deo postularemus . vel in ordinia Physico . vel in ordino morali: at illi umquo ost vanum, aut illi titim: ita Ninisseaiι ill post nonnullos veteres impios, quos memorat s. uieronymus i 2 : orgo ci C.
34쪽
R. Nego misi. Nam inultis indigumus . tum in ordino physico, tum in ordino morali . Deus nutum ea Nobis e cedero potest :convenit ergo ut ad Pum supplices recurramus. Inst. t.' Deum per miraculi politionem istrilaro non lieot: sed
qui aliquid postulat a Duo in ordine physico . miraculum potita Deo, scilicet consuetis naturao legibus dorogationem , pluviam quando ex consuetis naturan logibus debet osse siceitas , valet dinum qunndo extiturus est morbus , etc. Ergo Utc. R. 1.' Nego ni . Non videtur enim cur miraculum a Deo P sirilaro non liceat . modo id fiat cum dubitis eonditioni hus , sci- Iiect humiliter . fidentur , pro sino gravi, ut benigno, ac mi Sericorditer concedendum: et mediis a ratiorio praescriptis non omissis. R. 2.' Nego min. Per miraculum enim vulgo intelligitur sactum stuPUndum , et extraordinarium e porro aliquid exorare a Deo in Ordine PhTsico . v. g. pluviam . serenitatem , valetudi- Tom . non est aliquid poturo extraordinarium , et stupendum. ova relam tam n postulatur consuctis naturao legibus derogatio .
si quidem petitur a Deo, ut sua providentia nonnullos disponat, ct adducat esse ins physicos qui naturaliter non contingerent: Sed illa postulatio legibus ordinis moralis est e formis , quia decet 'omnino creaturas necessitatem patiuntos fidi latitur recurrere ad Deum ben factorem suum , qui omnia potest. Inst. 2. ' Non licet potero a Dori ut decrota sua mutot : sudiatus essectus physicos postulare a Deo , ost potore ut docrota
R. Negο - u. Duus enim vidui ab acloria a quid homines intompore ab ipso potero dolicant: dignas eorum procos ab indignis
socernit . et statuit has exaudiendas . illas Voro respuundas: cum auloni divina rius pracseientia libertati nostraQ non noceat, Den- dot ab unoquoquo nostrum , ut in ovationibuR suis exaudiri murcatur. Non igitur Deum rogonauq ut uocessitates vostras ei aperiamus , sicut quidam sibi fingobant inqui , de quibus S. HieronymuS , in loco supcrius citato , nuc ut mulationem in il cretis ejus impetremus , quod ipsi injuri uni esse l. sed ut ea obtinuamus, quae dignis politionibus nostris concudoro ab aulurno statuit: ergo cie. εInst. I. ' Vel quod polimus conveniens est, vel non: Si Prius indus illud nobis otiam non rogantibus concedet; si posterius, illini orare impium est: ergo eis. R. Nego minorem quoad primum partem Quidquid senim bonum est, aut conveniens Deus orca iuris suis eo ne duro non tenetur: multa igitiar statuore potuit hominibus digne rogantibus concedure . non rogantibus vero , aut malo rogantibus denegare :porro sides , Scriptura saera, traditio, ut ratio orationis ne ossitatem , utilitatem . praxim . et ossicaciam Dolius tostantes , ut mi cienter dumo usi raul Deum decreta ina sic Ordinasse : DLM Ust.
35쪽
Inst. ..' Pii homines Deum lioquonter orantes non minus publieis , et privatis calamitatibus impetuntur , quam impii nunquam orantes . nec de Deo cogitantes : ergo inutilis est oratio. R. Negari potest ant. Quis enim persecto novit quas calamitates , sive publicas , sive privatas . Deus averterit . aut diu printraxerit , vel mitiores essecerit οῦ quae precibus justorum concesserit . quae orantibus concessisset . et quac non rogantibus d
negaverit , etc. ergo etc. εR. 2.' Nego eonseq. Nam pii homines non pro seipsis tan inmorant, sed pro civitate , pro patria ς neque orant ut ab omnibus malis liberoritur. bene vero no illis obruantur : ergo licet non minus, quam caeteri homines calamitatibus impeti videantur. non sequitur proees eorum esse inutiles. Praeterea mala hujus vitae non sunt absoluto mala; saepe uti- Iius est ea susserro , quam ab illis liberari. Ergo etc. Inst. 5.' Numquam certo novimus quid nobis sit opportunum, ruid inopportunum : orgo saltum nihil a Deo specialiter rogardebemus . sed generatim quae novit magis nobis expedire. R. Dist. ant. Nunquam certo novimus quid nobis sit Oppor. tunum in ordine physico . eo . possumus tamen aliquid spoci Iitor rogaro . sed conditionato, et ex hypothesi quod Deus prinvideat illud nobis prolaturum esse. Sed in ordino morali certissime novimus noxia nobis esse vitia , utiles Vero , et necesSarias virtutes , tum naturales . tum supernaturales : absolute ergo emagitare possumus vim, et efficaciam superandi vitia , eo-Iondi virtutes . perseverandi usque in sinem , etc. Ergo ore. Inst. s.' Si quid postularemus a Deo in ordino morali , vel potestatom benefaciendi, vel ipsum bonum opus: atqui neutrum dici potest: non prius, quia postularemus quod jam habemus ;non posterius , quia peteremus ut opus nostrum Deus lacerol. Ita Rousseau , loco citato. R. Nego min. quoad utrumque parιem. Habemus quid m naturalem benefaciendi facultatem , sed variis tentationibus sacpo lacessitam . perversis inclinationibus vexatam , et, qua existente, nihilominus in malum morale frequenter , etiam quodam modo dolentes , labimur. Deus autem expeditiorem benefaciendi potestatem concedere, et inter operandum nos adjuvaro paratus est:
haee igitur alumenta petero possumus , imo , et indesinenlerpetere debemus ; duo enim nobis maximo necessaria sunt in terra , scilicet lugere vitium , et colero virtutem. Vigilemus ergo, Oremus , et satagamus ut utrumquo jugiter faciamus ; Deum iu adjutorium nostrum advocemus . tum ad bene volendum , tum ad opus perficiendum. Ergo etc.
36쪽
I ob. Ex Rcriptura sacra , ox traditione , ex natura hominis, et ex neces'itato cultus interni.
I austis . aliisque Sacrificiis , do templo , de sacerdotibus , et Dorum ossiciis : Porro haec omnia cullum externum supponunt:. orgo 1.' etc.
ruit in usu : sic Cain, et Abel de fructibus torrao , Et gregibus suis Deo osserebant; sic Noo , vix egressus arca, aedificavit altaro Domino; sic apud omnes gentes mos semper Oxtitit divinitatem ritibus externis odorandi , supplicandi, utc. Ergo 1.' etc.
Iescit ; utramque cum respectivis facultatibus . ut potentiis ejus accepit a Deo : utramquo ergo modo convenienti Deo submitiinro debet. Verum corpus Deo submittoro non potest , nisi per quaedam externa religionis signa : ergo utc. b. V Eae neressitate cultus interni : Nam , cx probatis . cultus internus est necessarius : at cultus inturnus existere non potest sine cultu externo; sic enim constituti sumus, ut vividos muniis nostrae aissectus quaSi necessario Per motus corporis extornu prindamus : ergo 3.' Aliunde utc. ergo Dic. Solvuntur objectio 3. Obj. Deus est spiritus . et cor praecipuo intuetur : ergo sulse it illum cultu interno honorare. R. Nego conseq. Ex eo quod enim Deus sit spiritus , et cor praecipuo intueatur . recto insertur cultum mero externum Deo indignum esse , atque illi placero non possu , nisi ex cultu in- torno procedat , vel cum illo jungatur : at malo concluderetur cultum externum non esse requisitum ; ipsius enim neccssitas ox cultu interno, et ex naturali hominis constitutione sequitur, ut ostendimus : ergo etc. Inst. 1.' Meriti. et peccati pariter incapax est corpus : orgo cultum externum Deus non exigit. R. Dist. ant. Meriti , et peccati incapax est corpus tanquam causa emcJens , eoneeo ἰ ut instrumentum , nego. Homo qui Ppo est persona ex corpore , et anima coalescens : porro recta ratio praescribit obsequium totius personao sic compositae orga Deum: est igitur porsona sic composita quae moretur vel demeretur:
μει. 2.' Ex ritibus externis innumerae ortae sunt absurdiis-tes, ridiculaequo superstitiones: ergo non hesum inutilis, Sod ut 'xius est cultus externus.
37쪽
R. l. Retorqueo argumenIum. Ex idoa I ei ortus ost polythoismus . et innumorao secutae sunt absurdi talos : ergo idea Dei est noxia. R. 2.' Nego ant. Dari enim potest cultus externus nulla superstitione mixtus : orgo non ex cultu externo , scd ex rituum Sacroriam abusu , cx ignorantia, praejudiciis, cupiditatibus aliisvo causis religioni extrinsecis nasguntur superstitiones. Praeterea ipsae superstitiones necossitatem cullus externi demonstrant: non ita enim grassari. et firmari potuissent per mundum universum, nisi omnes persuasum habuissent cultum externum Deo exhibendum csso , quo madmodum polrtheismus univcrsalis non evasissot si supremi Entis idea in omnium mentibus non cxtitisset. Ergo, sicut, rejecto pol Sthuismo, Deum c so firmiter credimus ; ita . cunctis superstitionibus prostigalis .eultum purum Deo rependamus. Vanas traditiones ratio no do-stitutas cauto fugiamus . sed multo magis timunda est incredulitas totius ordinis principia solvens , ut habenas cupiditatibus
Deo debetur evitus solemnia , id est nomine religiosae societasia exhibitu3. Prob. Ε1 consensu populorum, ca necessitatu cultus ualerni, ot ox natura societatis.
apud omnes gentes . templa , festa . solemnitates , Sacerdotes , altaria , sacri ritus publici , ut innumera lusiantur historiarum monumenta : haec procul dubio ostendunt univcrsis gentibus persuaSum Semper suisso cultum publicum, et solumnstin Deo cxlii-heudum cssu : porro talis persuasio adeo conflans , et universa - is , a praejudiciis , vel ab aliis orrorum sontibus oriri non potuit . sed a revelatione , traditione, ut ipsa hominis, ac Sociola
Ad coniirmationum hujus voritatis , ipsi religionis christianachostes insensissimi, postquam omnes ritus sacros sustulerunt , et cuncta piutalis signa tanquam superstibiones hominibus Sen- salis indignas prohibuerunt , novas iusti luerunt solumni lates sub Dominu cullus nationis . vel Theophilanthropiae et sua habebantium pia . Suos sacerdotus , suos ritus , cae. Ergo 1.' etc.
tum externum , cujus necessitas fuit demonstrata , requiritur exilius publicus: nam 1.' alioquin tot ossunt religiones quot sunte Pitd , ct innumerae nascerentur superstiones ; 2. ' nisi honii nus circa Devin , ut cultum ejus Sedulo erudirentur, cuncti Sui
38쪽
sim religionis in omnium mentibus mox deficerent: attamen eommuniter palis erudiri nequeunt , nisi publici fiant sermones in publicis coetibus ; lugenda experientia probat pietatem multitudinis ritibus externis cam laventibus indigero, ut eis destitutam brevi evanescoro; ubi enim ritus sacri, ot publicae solemnitatus diu cessaverunt , vix quaedam adhuc supersunt religionis vestis
gia. Ergo 2.' etc. 3. natura societatis. Societas enim , ut talis, communes habet necessitates , communia suscipit hcnusicia : pro his orgo necesso est, ut communes fiant orationes , communes repondantur gratiarum actiones: porro haec constituunt cultum publi- eum , et solemnem : ergo L. ' cic. Aliundo otc. Ergo otc. S. II. - De necessitate religionis relaιire ad societatem.
Iu miserrimis hisco temporibus alii, dicentes religionum esse orrorem Vulgi . existimant utilo osse cani velut superstitionem profligaro; alii non negantes cani plebi utilem, Vul necessariam CSSO . contendunt philosophos , alquo omnus qui nomino sapientium decorantur . illa neutiquam indigere. Hinc concludundum foret illam societati philosophorum , ut sapientium mi ui me ne
c sariam soro: contra eos sit PROPO si Tlo
Religis neeessaria est bono societatis, in quoeumque gradu homines supponanιur eruditi, et sapientes. Prob. Illud admittendum osζ quod constat legitima auctoritate . eXPerientia , et ratione : atqui constat legitima auctoritato ,
experiontia , et rationc religionem , etc.
ot praecipuum ejus vinculum in religione constituentis, si e per sui PSum tempore creationis , sive per Patriarchas , et Priapbetas , fli Vc notanter per Moysen, qui apud omnes habetur salium ut perfectus legislator , si vo per Christum , et ApostolOS : 2. 'omnium legislatorum , ac praecipuo eorum qui primarii lueruuis ictatum landalores, ut Osiris apud JEgrptios , Zoroastres a pud Persas , Orphacus , Minos , ct Cecrops apud Graecos, Numa apud li Ornanos , ctc. Sapientes omnium temporum necessitatem religionis pro societatis prosperitate agnoverunt. Ergo 1.' Dic.
ciet alom multiplicari, quo sensus religionis magis duWiescit: quid orgo seret si nullum religionis vestigium romaneret 1 I uctuosa recentiorum temporum historia satis iudical. Ergo 2. Olc.
ges , auctoritas principis . ut jus gentium : at , sublata religi
39쪽
. . ubis,. in .a quippo hypothesi sola utilitas pri RiR ς'
principium morum , et sanctio ossiciorum nostrorum: sed hujusmodi principium aperit januam cunctis sceluribus , omnem j stitiae . et honestatis notionem subvortit.
humanao nullam vim habent. saltem in eos. qui poenas civiles devitare , sugere, aut ropellero possunt , ut patet.
vitae non habeat , auctoritas principis ost solummodo vis physica , quam populus , timore Dei non retentus. destruet si viribus praevaleat, Vel quam princeps tFrannico exercebit , si re. belli unum timeat.
qui communia gentium orga se invicem ossicia auctoritato sua sancit , sola vis sortior orit ultima boni . ot mali , justi, ct injusti regulae ; sic luc per las , ot nefas gentem debiliorem opprimere , lino . et cxterminare licebit. Ergo cic. Unde sic ne Ose . ut solet, Rousseau 1 Effugite eos , qui sub specie naturum e lieandi , in hominumenrde desolantes disseminant d Irinas . quorum feeptieismum a mulatum centies magis assimans . magisque dumasteum est, quam firmum suorum adversariorum consilium. Imperiose simulantes . Sestilos doctos , Teridieos . bonae fidei esse . suis exaeutis deeisionibus nos subjiciunt , et velut vera eorum prineipia nobis praebere petentes systemata in sua imaginatione eatrueta quue percipi non possunt. Caeterum evertentes . diruen es , pedibus proterentes omnia, quae homine8 colunt. misertis exuunt ea tremo suae calamitiatis 1 lumine . proceres vero. et opulentos sola refraenutione cupiditatum: ex imis perioribus extrudunt scelerum e scientiias , virtutis spem,
40쪽
minibus . clunt . Rome verita3 ; id ego eredo non Deus ad ipsi .eaqua magna pmbatis est , mea qridem sen:ermia , quod sua pnu cupia haud vera sint.
Hine 1.' Principes, et magistratus , utpote boni publici provisores , tenentur incrementum religionis promoVere , ipsiusquontareSsores , quantum moraliter possunt . reprimero , nempopseudophilosophos, qui religionem a cordibus hominum per scri-Dta . sermones , et exempla avellere tentantes , societatum in ipsius landa mentis concutiunt. Hine. 2.' Falsum , et totius societatis subversivum est istud e tum , se ilicet nonnisi populo necessariam esse religionem emam 1.' tunc religio natura Dei , et hominum non landaretur. ac proindo salsa osset ; 2.' nemo accenseri vellet populo ς 3.'raullus cupiditates suas frono religionis cohiberet. cum nihil i de speraro posset , practer famam stultitiae ; ..' si magnates religionem contemnant, impossibilo est populum eam diu, et sin- coro professurum esse. Ergo cae. Vido I . Frayssiimus, Cons iit. Soleuntur objectiones. Obj. f.' S ictatos non exspectant , ut tales , suturam vitam in qua debeant judicari, et mercedem, aut poenas recipere et ergo nulla religio ipsis necessaria est. R. Nego eonseq. Necessitas enim religionis relativo ad soci
talem in propensione , et constitution o hominum ad societatem destinatorum sundatur: ergo, licet societates in sutura vita sit, sistero non dehcanis malo concludorctur cas Voram religionem honorare , et excolere non teneri. Λliunde, maximo interest s cicialis, ut saniora morum principia firma sanctione muniantur: nt . seclusa religione , morum principia nullam habent sancti num , ut patet ox diciis : orgo etc.
Οου. 2.' Λmor patriae , ot boni publici , desiderium gloriao .
motus infamiae , testimonium consciuntiae, et deniquo leges h manao Sunicienter nos impellunt ad malum fugiendum , et Ii nostum prosequendum : ergo salsum est religionem necessariam esse ad societatem. R. Nego ant. Nam 1.' sublata roligiono praecipuum human rum actionum motivum esset propria utilitas , ct quidem mori-lo : at propria utilitas bono publico sacpc est opposita ; 2.' d siderui in gloriae non impellit ad virtutes occultas bono societatis tamen utilissimas; nactus infamiao non retrahit a criminibu s o si genre humain. Iamuis , disent-iis, la veritέ n' est nuisiue auae homines ἰ jo Ie emis e me euae , et c' est , is mon Gnis . uns grande pretive quo ra qu'sis enseignent n' est vas ta udritd n.