장음표시 사용
41쪽
enitis , et quae in notitiam hominum non ventura aestimantur :attamen hujusmodi crimina bono socicialis valitu sunt advorsa. Praetera insima plebs immortalitatem nominis parum curat, nee infamiam multum reformidat, quando de explendis cupiditatibus agitur. 3.' Conscientia , quam plures hodierni philosophi morales tradunt , ut naturaliter honestam , et tutam boni , ac mali regulam , secluso Dei timore , Vana est , Omni sancitorio desὶituta , contradictoria, et absurda docens, ut nimis constat exemplo eorum , qui quovis tempore religionem contempserunt , ei multis vitiis communiter fuerunt inquinati. ..' Leges humanae actiones occultas, sive bonas , SiVe malas, attingere nequeunt nec consequenter cas dirigere possunt. Insuper sanctio no indigent , ut sint ossicaces : at praecipua carum sanctio ex religio. no , id est ex silo in Deum omnia prospicientem, Virtutes Praemiis , et vitia suppliciis aeternis prosequentem , oritur ; quod sic exprimit Rousseau 12 et Philosophe , morales tuae leges pubeberrimae sunt ἰ sed harum sanctionem , quaeso , mihi Fmebeas:
paullo desine deIirare , nitideque die mihi , quae tu in tracta Polit Serrho 2ὶ eolloeas. Obj. a.' Multi olim fuerunt , et etiam nunc mulli sunt homines gua probitate, sua tuo legibus submissio no commoradabiles. ot tamen nullam religionem profitentes : ergo olc. R. 1.' Negari potesι antecedens. Non constat enim hujusmodi homines nullam conservare religionem, nequide in Dei timorem. et suturao vitae. beatae aut miserae, fidem. Certum est. o comtra , plerosque juxta religionis principia sub se institutos, ct sallam aliqua primae educationis vestigia rimere. Unde sit , ut quandoquo in vita, et maximo in periculo mortis , actus religionis excerceant, ut notam impietatis , Vel atheisn. . pro injuria habeant, ut suos liberos , servos , ancillas ruligionem docωri velint, etc. Aliundo constat viros omni religionis sensu destitutos communiter suisse perversos , et nonnisi horrorem coaetaneorum , aeposterorum sibi conciliasse. R. 2.' Nego conseq. De sola enim doctrina hic agitur . non vero de agundi ratione eorum, qui doctrinam defendero nituntur:
IJ Emile , t. 2, p. 117: Philosophe , ses Iola morales sont
ratus , et valde e.riguus, per quem omnes mortui transire debent. Boni feliciter transeunt , et ad beatitudinem perveniunι : rerra vero litiabunt , eadunt . et ia inferno conchisuntur.
42쪽
Porro cortum ost doctrinam impiorum omnem religionem abjurantium nullum relinquere frenum vitiis , nullum subministraro incitamentum virtutibus: si ergo inter eos, qui talem profitentur doctrinam plures inveniantur sua probitato, honestato , et legi-hras submissione commenda hilus , id tribuendum est corum indoli , educationi , turitationum desectui, quibusdam religionis v stigiis . aliisve causis extrinsucis. Praeterea qui pronuntiaret leges poenales esse inutiles , quia multi viri probi solo justitiae , et honestatis amoro bonum s citant , male ratiocinaretur: ergo a pari concludi non potest ro-ligionem bono societatis inutilem osso ex eo quod plures visi
si ut philosophi probi , et tamen irreligiosi. Undo Rousseau l .
Quoad principia, philosophia ullum beneficium praestare non potest , quod melius non praestet etiam religio, ae religio plura affert . quae sitierre nesciret philosophia . . . . ta . Nemo omnino suam religionem minime sequitur, quum una sibi est : id venum est: plerique omni religione earent . ae propriam penitus non sequuntur', id quoque eonstat 2 aι denique quidam unam habent, eam saltem in partem sequuntur, atque dubitari non potest, quin aliqua motiva religionis saepe impediant, ne ipsi m lefaciunt , et ab iisdem admiseantur virtutes , faeta Iauo digna , quas destituta his motivis, evenire non potuissent. III. De neeessiιate religionis relativa ad ho-nem privatum. PRO Post TIO Religio necissaria est relativo ad hominem miratum. Prob. t.' Amor . et timor Dei . accurata mandatorum ejus observatio, divini cultus exercitium ac pro indo religionis praxis, scro ubique commendantur, aut praescribuntur in Scriptura , ut in lota traditi Ono : ergo ecl.
Prob. 2 ' Irreligio radix est multorum malorum pro homine privato, et religio sons multorum bonorum
v Par les principes , la philosophis ne peut fuero aueun bien
43쪽
Mi,' Irria0ιο radiae olo. Sublata enim omni religio no . homo remaneret sino securitato in vita , sino solatio in miseriis . ot sine ulla spe verao felicitatis. Sine reeurιtate in vita: in ea quirepo brpothesi omnia licent; propria unicuiquo utilitas erit sola regula boni , et mali , proindequo caeteri homines poterunt
pacta nobiscum inita violare . nos injustitiis opprimere . Yorhe- raro , Spoliare . occidere quando propria corum utilitas haeeipsis suadebit. 2.' Sine solatio in miseriis : undo enim expectaretur solatium' non a Deo, qui rebus humanis non prospicerei non ab aliis hominibus , qui , nullo sensu religionis imbuti, no- his succurrere saepe nollent, et saepius non possent otiamsi vellent , quia mulino sunt in hac vita miseriae omnem facultatem, et bonam Voluntatem hominum superantes , ut infirmitates , d Iores , tristitiau . infamia o , infelices exitus . etc. a.' Sine ulla πε verae pelieitatis: omnis namque solicitas in praesenti vita quae- Tenda esset: at, semota religione , nulla est vera felicitas in praesenti vita ncquo in divitiis , quae communius frustra dos: derantur , et a multis miseriis non liberantur ἰ neque in voluptatibus , quae brevi taedium generant , et multa graviaque imducunt mala ; neque in bonis orilinis moralis, quia tunc omnia forent incerta circa Deum, et ejus. attributa , circa mentem humanam, ejusquo originem, ac destinationem, circa morum principia , eorumsitio sanctionem ἰ quod philosophi scriptis suis evidenter demonstrarunt ; sic enim eos exhibet Rousseau til. Phia
Iosophos e sumi , suos libros evolvi , varias sententius eaependi; eos inveni omnino austeros, alpirmatione promptos, dogmaιieos etiam in suo eontroverso scepticismo , nihil Θ norantes , nihil prυbantes.se invicem irridentes p ae punctum istud omnibus eommune , mihi unum visum est , in quo toti ipsi verum dicunt : in eo nitidiendo triumphantes , in defendendo enerves. Si raιἰones ponderes , eas tantummodo ipsi habent , quibus diruunt. Si sentensias recenseas , quisque suam amplectitur: ipsi discrepant, ut disputent. Ergo 1.' ete. A.' Religio est fons multorum bonorum. Etenim 1. maximam dat securitatum in hac vita , cum supremum Dominum Omnia
Prospicientem , omnibus providum ; criminis vindicem , virtutis
12 Τ. 2, p. n. δε consultui les philosophes, je stultetai leura
Ileres , t examinat leura diverses opinions ἰ je les trouxat totis Fera , GFirmulisis , dogmatiques , meme dans leur scepticisme pre
44쪽
m noratorem semper exhibeat. 2.' non relinquit hominem g mη solatio. In quibuscumque infortuniis constituatur , siquidumos majorem Oi promittit selicitatem in sutura vita . quo miserior fuerit in terris ; 3.' euncta philosophorum dubia unica voco tollit , Iucida tradit principia circa Deum , mentem humanam , vitam suturam , morum regulas , etc. Ergo 2.' etc. Aliunde etc. Ergo etc.
Religio naturalis est eomplexio veritatum , et ossiciorum nostrorum erga Deum , quae sola ratione deprehenduntur in natu-Ta rerum sundata. Duplex est medium ea cognoscendi. ratio Sci- Iicet , et rerelatio. Solam rationem sumcoro clamant increduli ;Tevolationis necessitatem invocant theologi. Diximus autem haeo sola ratione deprehendi in natura rerum tundata, a modo cognoscendi abstrahcndo. Quaestio est igitur an ratio vitiata , qualis suit , et nunc est in paganismo , sulficiens suisset ad Deum recte cognoscendum . et debite colendum : allirmant deistae , dicentes cum Rousseau . de religione naturali loquendo 1ὶ:.Prorsus extraneum est uIici
Opus esse : alii vero omnes necessariam esse revelationem eo tundunt. Notandum 1. ' Deum , cum sit essentia litor recti ordinis eo SerValor , debito modo coli non posse a nobis , nisi cuncta ossicia nostra urga ipsum , proximum , et nosmetipsos bono nOSed mim , et recto impleamns : quaecumquo enim voluntaria reeti
ordinis violatio ipsum necessario Ossundit. Notandum 2.' duplicem distingui impossibilitatem . absolutum scilicet , et moralem : impossibilitas absoluta ea est , qua o nullo conatu vinci potest ; moralis vero absoluto potest , at di Ticile. Sic absoluto impossibile est hominem ascendero in lunam, transire natando in Africam : dissicito vero , et non absolute impos sibilo est , ut in summitatem montis Albi perveniat , vel ad insulam una leuca distantem Super muro natando transeat. IIaec moralis impossibilitas iterum duplex est : una Stricta , quae , attentis natura , et indole hominis , nunquam Finculur ;et minus stricta , quae aliquando superatur : v. g. Pronuntiari potest talem hominem laboris impatientem , et aetate jam proveatum nunquam futurum osse celebrem poetam , aut mathematicum , aut theologum , quamvis alii non majore ingenio prae
45쪽
MI IssTITUTIOIIAE PH LDSελPHIC Editi . sed in laboro tenaces . et Porsevorantes , has colubritatis notas obtineant. Certum est 1.' solam rationem sumcero ad cognoscenda primaria legis naturalis praecepta , et proximas eorum conclusiones , siquidem , ex probatis , haec in vincibiliter ignorari non possunt. Certam est 2.' o contra , rationem non esso sum lentem ad cognoscendas conclusiones legis naturalis romotas ; probavimus
enim eas invinci hi liter ignorari posso. Quid ergo possit ratio circa cognitionem verilatum , et ossiciorum nostrorum orga Deum , in triplici propositio no ostensuri
Ralla sustieere potest ad plurima eognoscenda legis naturalis cl=eia saltem distributiod 3umpta. Prob. 1.' auctoritate B. Pauli lj. Quia eum cognovissent Deum. ex inspectione mundi , non sicut Deum gloritis erunι, ideo prinnuntiat eos , id est philosophos Romanos revelationem ignoram tes . inexcusabiles esse ἔ ct 2l Cum enim gentes quae legem non habent , id est legem Mosaicam . naturaliιer ea quae legis sunt faciunt, ejusmodi legem non habentes , ipsi sibi sunt Ieae , qui stendunt opus Iegis scriptum in eordibus suis. Ergo 1.' etc. Prob. 2.' experientia. Plurimi cui in citar possunt philosopbi . qui sublimem exposuerunt doctrinam circa pleraque religionis naturalis ossicia , ut Zoroastres apud Persas , Consucius apud Sinenses, Charondas , Zaleucus , Socrates , et Plato apud Graecos οῦ Cicero . Epictetus , Seneca , Antoninus Pius apud Romanos , etc. Nullus quidem exhibuit corpus doctrinae in quo graves non essent errores ; at K Si extitisset aliquis, qui veritatum sparSam per singulos , per sectasque dissus ana colligeret in unum, B ac redigeret in corpus , is protecto non dissentiret a nobis. B Sed hoc nemo sacero , nisi peritus ac sciens potest. Verumn autem nonnisi ejus scire ost, qui sit doetus a Deo. γ Lactantius , Institutionum divinarum i 3j. Ergo 2.' etc.
Sine revelatione moraliter impossibile erat eolligere , et convenienter docere eouius religionis, quo Deus debito modo honoraretur.
46쪽
uORALIS. QIuxit revelatio , gravissimis laboraverint erroribng cirea ossicia hominis erga Duum , Proximum , et scipsum . et si ratio ad expcllendos hujusmodi errores lacrit insunt ciciis : atqui haec diis
speet inι: excultissimi enim populi , ut AEgyptii, Chaldaei, Gra ci , Romani , in densissimis idololatriae tenebris versabantur; odorabant deos multiplicos . sceleribus laedatos , imbecilles , ex Iapidibus, vel lignis consectos , crocodilos , soles, olera, etc. IlColebantur adhue belltice. et serpentes: omnia erant Deus, ipso Deo excepto inquit Bossuet. Haec deorum monstra ritibus absurdis, impuris , et crudelibus colebrabantur : mos sero ubi quo invalucrgiviactandi homines super altaria, ut apud Phoenicios. STrios, Aratios CarthaginenSes, Thraces, Ser thas, Gallos, Germanos, etc. imo apud ipsos Graecos, et Romanos ubi aliquod gravo imminebat reipublicae pericuIum. Eadem barbara consuetudo reperta est apud gentes Americas , scilicet apud uexicos , Peruvianos , etc. 2.' In iis quae spectant proaeimum : pauperes contemnebant, mi seros non Sublevabant, servos vehit jumenta tractabant, et i cito , juxta leges , oecidebant; liberos onerosos praefocabant, Vel exponebant, gladiatorum sose jugulantium spectaculo delectabam tur , cte. 3.' In iis similiter quae spectant seipsum. B. Paulus sapientcs Romanos describens s 2ὶ dicit eos esse repletos omni inia quitate , malitia, fornicatione , avaritia , nequitia, plenos inridia.
homicidis , contentione, dolo , mali9nitate . susurrones , detraci res . Deo odibiles . eontumeliosos , superbos , elatos , inventores malorum . parentibus non obedientes , insipientes , incompositos,
sine aspectione , absque foedere , sine misericordia. Porro si talos laurini philosophi sapiontiao excultores , quid esse debucrunt populi a regulis sapientiao alieni . cupiditatibus abrepti , super stitionibus , deorum cx mplis , et religionis actibus excaecati , ad turpia , crudelia , et quaequo flagitia sancto impulsi r Ergos.' populi quibus non illuxit involatio , etc.
expellendos hujusmodi errores: si enim sussiciens suisset, maximo in praestantissimis philosophis, qui, ut aiebant, toti erant in inquisitionc , et manifestatione veritatis : at illi celebres viri
hos errores expellere mora litor non potuerunt, ut cxperientia constat , Siquidem nullus accuratum exhibuit corpus doctrinae. Aliundo , ut populos recto doeerent, ipsis deerant scientia sum- ciens , bona Voluntas , certitudo , auctoritas , et methodus apta.
47쪽
losophus omnem tenuit veritatem, nullus in gravissimos non impegit crrores. Plato . qui eminentiorem inter eos tenuit locum mulierum communitatem , barbaramque insantium, qui deformes naseuntur, vel sunt onerosi expositionem , in sua republica po
mittit : nudos utriusque sexus homines digladiari jubet. Alii v ro aliter erraverunt, ita ut merito dixerit Tullius sit , α Nihi In tam absurde dici posse quod non dicatur ab aliquo philoso
quisita ipsis deerat. Secretam enim habebant doctrinam do diis. ει rilibus sacris, quam palam manifestare nolebant, vel non audehant: a Vetus autem illud Catonis admodum scitum ost, inquit Tullius isti, qui mirari so aiebat quod non rideret aruspex, aruspicem cum vidisset D ; et tamen volebat servari aruspicum instituta , . propior salsam vulgi aestimationem. Ita similiter alii multi, inter quos Seneca, reserente S. Λug. do Civitato mi 3l. v Omnem istam ignobilem turbam quam longo aevo longa do
B rum superstitio congessit , sic adorabimus , ut meminerimus , cultum ejus magis ad morem quam ad rem pertinero n.
cipium fixum cxtra omno dubium positum ex quo procede les, corpus doctrinao bene institutum colligerent, ac recte doc rent : sero in omnibus sibi dissentiebant , etiam in gravissimis punctis ς alii dicebant Deos existere ; alii negabant : alii dubitabaut. α Qui vero Deos esse dixerunt, tanta sunt in varietaten ac dissensione constituti , ut eorum molestum sit numerareu sententias , n ait Cicero do Natura deorum sal. Eadem erat incertitudo circa montis humanao existentiam , naturam , et destinationem , ut videro ost apud cumdem Ciceronem 5J. Ergo
losophum caeteros adeo superasso, ut corpus anno doctrinae collegisset, numquid illud emcaciter per orbem universum prωmulgare , convenienter docere , et persuadere potuisset ipsius ratiocinia suissent tantum verba hominis , quae ab uno Iusquo
tam merito rejici quam admitti potuissent. Undo Locte sit. Erat ne penes Zenonem jus legum humano generi ferendarum Nisi emi, 12 De Dieinatione l. 2. 2' De Diein. l. 6, n. 51. M L. 6, e. m. f L. f. n. 2. M Ouaest. Tits l. t. 1, n. 26. Q Christianis ne ruis nubte . l. 3. e. 27: Zenon avais r te
48쪽
omne quod tam , τοι quisquam philosophus edicere poterant. tants orbatur , quanti cujiradum hominis sententia , quam alii aecipe--. tes rejicere poterant. Ergo S.' cic: .' Iieerat ipsis methodus apta ad docendum: procedebant enim in principiis abstrusis , et praecepta Sua Per argumenta sau poeti tricata inculcare tentabant: at tralis methodus captui multitu- clinis non est nccommodata . ut patet. Hinc paucos habebant discipulos , eosque non o vulgo communiter , sed ex adoloscentiistitis liberaliter educatis , quibus suppetebat tempus , ingenium . t pecunia sumpli hus faciundis proportionata : sicque pauperes , sorvi . et generaliter plebeii documentis sapientiao erant extrat Oi , spernebantur a philosophis, et ipsi spornebant ptii losophos. at viros superbos , singulares, societati noxios potius quam uti-Ios. 1Indu iterum Loehe , loco citato 1ὶ : Ouod ad quamplurimos
homines , multo tutius , atque brevius pro ι dubio est disere . h minem a Deo missum apertis argumentis suae missionis, inter i los se contulisse sanquam regem , atque legislatorem , ut eos suis ossetis edoceret , eaque persoleenda ipsis mandaret , quam eae haemiam remitti in ratiocinutionibus prolixae discussionis , saepiusquaper quam implicatae. Ergo 5.' etc. Aliundo utc. Ergo etc. Concludendum cst igitur revelationem osso moraliter necessariam tum ad Deum rueto cognoscendum , et debito colendum . 4 im ad plurima legis naturalis praecepta erga proximum, et no motipsos delegenda, alquo implenda, quod sic contra deisias prolint do Montareι, Lugd. Archiepisc. 2ὶ Ouodnam ergo ineredulis simit perfugium . impugnandam eaperientiae auctoriιαιem , quae nest orbi terrarum , quae annorum quatuor mille perει itiι , quae revelationis Moeessitatem tam summopera tesιatur ' Dicent ne ipsi,
13 Aι' eques de tu plus grande partis des hommes , si est
49쪽
valdε conspicuis valuit, magis eras vividum , atque perspicax in vulgus aetatis nostras , in his hominibus , quibus tompus . opes desunt animum adjiciendi ad veritatis in restiuutionem , iquum fuit in maximis philosoridis profanae retustulis , in his excelsis animis , quibus omni suo jubare fulgens se praebuit humana sapientia I Petent ne ipsi , populum , nempe totum momle genus humanum , doctrinae eorpus integrum , atque eonnexum a Se ipso componere posse , quum hi inclyti homines nihil habuerint aliud, quam reliquias . fluctuantes opiniones , quasdam veritates ualliantes , usque mutilatus , destituιω εeris euum , auctoritu se I leuntur objectiones. Obj. t.' cum Rousseau aliisque incredulis: Deus nobis concessit rationem , ad eum rcclo cognoscendum , et dubito colendum, seu ad explenda omnia religionis naturalis Oilicia ; orgo sum eredebet ad , eig. R. 1.' Dist. ant. Deus nobis concessit rationem ad eic. cum auxilio ro Q lationis , eone. secus , nego ant. Deus enim ab initio hominem ad finem supernaturalem destinavit , illique statim re volationem dedit, ut ex Genesi pato t. Ergo etc. R. 2 ' Nego consech Etiamsi enim Detis nobis concessissot rationem, ut susscientem ad utc. non Sequeretur eam nunc Atinici .re , siquidem si de constat hominem culpa sua e statu gratiae . et persectionis in quo fuerat creatus decidisse , iactum esse tenebris involutum , erroribus obnoxium , utc. Ergo etc. Hinc e
gregio Puseol: Si vitiis nunquum eontaminatus homo fuisseι. ' veritate , et felicitate fidenter exultaret; si vem nunquam fuisset
nisi corrupιus , nullam haberet ideam nee veritatis , nec beatitud, nis 2 at heu nos miseri, atque terque quaterquο , quam si nostrare qu' elle n 'a pu dans Ies plus beauae clges du monde . qu clieest plus vive, plus penetrante dans le vulsu ire de nos joura. dansere homines qui νι 'onι ni le temps ni les mollens de s' appliquer ula rectenthe de la rerite , qu' elle ne le μι dans tes plus grund philosophes de ι' antiquite prosane . dans ces times eminei tes Oh Iu
50쪽
sia1ttim nulla inesseι mu9nitudo i Ideam habemus beaιitudinis , et ad eam pervenire non possumus ἰ imaginem veritatis sentimus , et nihil tenemus 'praeterquam mendacivm : absoluta Unorantia . el certa scientia incapaces . redeo evnμισι , nos in gradu perfectionis fuisse ereatos . e quo infeliciter de idimus. Inst. t.' Omnia roligionis naturalis os licia lege naturali pra cipiuntur , situ ad legein naturalem pertinent : atqui lux naturalis semper observari potuit. Ergo cic. R. Dist. min. Lex naturalis semper obsorvari potuit quoad p vi maria ejus praecepta , et conclusiones eorum proximas, cone. uia ad conclusiones romotas , subdistinguo: Potuit absolute, transeat , moraliter ad sensum cxpositum , nego min. Etenim non Dogamus logum naturalem Semper observari potuisso qui ad primaria Pjus praecepta , et conclusiones corum Proximas: alioquin ionio rationabiliter vivere non potuisset. Unde quicunt lus , ratio uo praediti . haec transgrediuntur praecepta , etiam in regio ibus ubi revelatio christiana non illuxit, a peccato Per bonam siclem omnino cxcusari ni queunt. Non insiciamur paritor legem naturatum absolute observari potuisse quoad remotas ejus conclusiones : nam de absoluta impossibili late hic tractaro consulto abstinuimuq ; loquimur tantum do impossibilitato morali , seu dum agna dissiculia D. Porro elaro ostendimus hominem vorsari sal-lom in magna dissi ultato omnia legis naturalis Osticia sola ratio-
Inst. 2. ' Dotis semper jussit legem natural sem observari in om-Ditius prauecpiis otiam remotis : ergo sumpor obscrvari potuit . in Ia Ddus impossibilia non julini. n. Dist. ant. Deus sempor jussit legem naturalem observari , id est , nunquam consentire potuit ut violaretur, cone. transgreS-sionem olus semper imputavit ad peccatum , nego ant. I quidem rou gnat Deum consentire ut lex naturalis violetur etiam in levissimis punctis , quia consciali rei in malum. Unde transgressio illius legis ullam in rc molis ejus conelusionibus semper est Pec- aliam saltem materiale , alquo vera inordinatio coram Deo. Sed Deus hujusmodi transgressionem non semper imputat ad peccatum formalo : Ram secundaria logis naturalis praecepta in incibiliter ignorari possunt : ut Deus curtu nou imputat ad peccatumque s' il n' ν arait aucune grandeur dans notre eonditioni nous arons une idia du bonheur et ne potirons y amrer; nsus sentonsu ne imaste de tu verile , et ne possόdo is que te menso ge : inca Imbles ii' iunorer absolument, et de suroir certainement , funt uest manifeste que nous arons ἐιέ emes dans un degia depe, stelion doni nous somMes massi reusement tombόs. n Penseω , dit. de