Opuscula medica

101쪽

die se videatur, quod testantur tot polyporum pectes, et mytuli et cochleae. Humidi descriptio veterum, proxime con-enit cum gelatina recentiorum. Spiritus ad-aaileeri humido primigenio veteres affirma- ant , recentiores vero docent per neruos ad- ehi spiritum quendam. De vario irritabilitatis gradu eiusque exeesita it defectu, morborum caussa, nemo nunc inplius dubitat, et praecipua momenta illius octrinae iam supra exposui Eadem fere eteres de calido innato docuerunt. GALE- , Qvs L. III. de temp. ait: caloris natiui interdum substantia augetur, interdum qualitas in-enditur. Nonne nunc axioma est in theoria rritabilitatis, dari eiuῖ excessum, ita ut a stimulo etiam leniori, motus oriatur, vehemenS, quin immo conuulso, quod sine dubio erat veterum augmentum sui antiae caloris natiui. Compertum etiam habemus, a stimulo fortiori effectum irritabilitatis magis vehementem Obseruari, et fortassis illud phaenomenon intel- lexerunt veteres, cum affirmant, interdum qualitatem calidi innati mirifice augeri. Sed etiam de hoc augmento irritabilitatis et variis unodis eius incrementi, praecipua iam iam

a monui.

Et haec sunt vestigia irritabilitatis, quae in veterum monimentis reperi. Nisi omnia me fallunt,

102쪽

fallunt, liquet, essectus calidi ἰnnati et quali

tates eius, Omnino conuenire cum irritabilitati nostra. Illud vero me non fugit, notitiari phaenomeni, quod nunc vocamus irritabilitatem, veteres ignorasse, ut tuto assii mare possim, Perili. HALLERvΜ eodem iure mereri laudes inuentoris irritabilitatis suae, quc H A R v E V s nunc omnium consensu veru: inuentor doctrinae de circuitu sanguinis habersolet. Propediem communicabo Vindicias DV tabilitatis I 1 A L L E R 1 A N A E. Iam vetavela sunt contrahenda.

103쪽

INDICIAE IRRITABILITATIS

D. I. DECEMB. MDCCLXX v.

'Amicus Plato , amicus Ari roteler , fid

sis amica veritas'

ei ipsi nuper vestigia irritabilitatis Hallerianaem inOntinenti S veterum reperta, simulque vin- icias nunc communicandas promisi. Sed data nunc opportuna occasione, vindiciis illis oraemittere nonnulla placuit, quae ad corro orandam meam nuper expositam sententiam, donea visa sunt. Ad rem ipsam vero me statim accingo, cum tanta sit rerum dicendarun, copia, ut succincta oratione mali in enarrare vim et perspicuitatem argumentorum meorum, luam verborum lenociniis applausum mereri doctorum virorum. Est igitur antiquissima doctrina, cor in foetu primum formari et ivltimo mori, quam C. sp. HOFΜANNus lex AR Isaeo TELE didicit. Is enim de Ge- iurat. anim. L. t I. Cap. VI. p. 1260 a). Fit

autem ab Vtor eis. praeco - lat. IVL. p Acra, i 97. 8. Facile potuissem huc iransscribete, leuissimo negotio,

textum

104쪽

96,, alitem primo principium, quod in funguine genere cor 6ῖ - idque es ici primum; nos ,,n.ro sensis percipitur, sed etiam, quod peiobitum vita hie vltimo descit. Euruit nam, qu8 in omnibus, ut quod ultimum sit, id pri, urimi deficiat et qu0d primum, id ultimum. ,, Itoque, si quid sale est, quod in animalthub, oese neces e st, quod t0tius naturae princi

pium et suem contineat id eli primum ne ,,cesie es. Qita enim moliriis, primum oriri , qua pars sinis est, cum toto oriri debet. Porro ait, principiorum unum adesse debere.

unde motus, et pergit: quam ob rem omnia.

qitae sanduinem habent, animalia, cor privis , possident ' Alibi vero ait ARIs ΤΟΥ. scili. cet Libr. de inveni. et senect. Cap. III. p. m. I496. Cor autem, quod es venarum princi ,,ptum, in iis, quae de partibus animalium

se dictum eis prius, quare necesse es, et sensiti

et nutritiuae animae in corde principium sanguine praeditis.' Pulchre cum ARI. saeo TELE consentit PLINIVs, his. nat. L. X. Cap. 3. cuius verba haec sunt omni.,,hus suis, medio vitelli partia inest vehit san , guiuea gutta, quod esse cor auium extillimant, , primum in corpore id gigni opinantes: in otiose certe gutta salit, palpitatque.' Idem vero alibi,

textum graecum. - Sed nolui, ne ostentationis scilicet suspicionem incurrerem, cum quilibet aeque facili negotio euoluere possit textum ipsum, et ex fontibus haurire limpidas aquas.

105쪽

- 97 alibi, L. XI. nempe Cap. 3T. ait: MCor prianni tent ius formari in utero tradunt, emori novis e. - Ceteris corruptis vi alitas in corde durat Ad thesin nostram alteram srmandam L. .cere videntur Aris. de gener. aniva. L. II. Cap. li I. p. m. Ia I. seqv. verba: irres in se

se mine omnium , qu0d facit, ut fecunda sut se.. ,, iuina, Videlicet, quod talor vocatur' Cor euulsum adhuc palpitare, eleganter ut solet omnia, descripsit CICERO, de mi. Deor. L. II. Cap. IX. p. 266. ed . Berotinens. Animaduersum Delle est, cum cor animalis asi--,cllius eΠΠlpum, ita mobiliter palpitarιt, Γι imitaretur igneam teleritatem 'Is philosophus. medicus accuratam satis lia. luit motus perissaltici intestinorum notitiam, quod patet ex dictis l. c. L. II. C. 34. ubi ait: nlatis tum ad ringstur, tum relaxatur, atqueri, Omne quod occillit, cogit et tot audit: ut facile et colore quεm mulitim habet, exierendori, cibo, et praeterea spiritu omnia cocta, atque λ, csufesia tu reliquum corpus dividantur

Ad thesin nostram septimam pertinet illud

illippo CRAΥ1s, de Print'. VII. p. II 6. T. I. ed Lind. Cor in puero talidi simum, et hol, ,,tolidum etiam reliquo torpori et cliis omnibus,, partibus motum praebet; ' et paulo ante, G cali.

106쪽

M caligam plurimum in venis ae corde iste cor intra hominem membrorum calidi muta. 'ibid. C. VI. p. I i5. dicit: plus habet calidi ar-

,tfria, quam Usua caua. '' Patet itaque, veteres considerasse cor ceu veram caussam motus humorum, euolutionis et incrementi ac 1iutritionis animalis. suae ex corde tendunt diductae modo ri vortim ait A R I s T O T. l. c. de gensr. auim. p. 326a, quae scilicet per cor animatae, succus nutritios per corpus distribuunt. Qua quidem occasione, cum semel iniecerim caloris mentionem, cuius potestas ex veterum audio. 1itate tanta est, temperare mihi non possum, quin apponam elegantissimum illum C 1CΕ-Ro Nis locum, de Vat. Deor. L. N. Cap. l p. m. 265: Omnia, quae aluntur et crescunt,

confluent iu se vim calaris, sine qua ii eqrse oli, ipsisfut, ,ιδΤris cresccre. Nam omne, quod Vῖ calidum et igneum, cietur, et agitur motu ,.stio: qisset auteni sultir et crescit, motu quo--, iam utitur certo et aequabili: qui quam fila Α, r8manet in nobis, tamdiu sensus et vita rema- ,,πfir refrigerato autena et extincto talore occi- ,,d u.s Elegantisti me choleri ei homi nis nasuram irritabilem pinxit L v CRETI Us L. III. V. 293

calidi plus es illis, quiblis arria corda, , et eodem libro, v. I4o. se l. legitur doctrina adfectuum exposita, quae nunc quidem ex

107쪽

iirritabili natura musculorum et sensili neruo-irum genere, apprime satis explicari solet. Vim innatam irritabilem, quae perpetuo agit, respexisse mihi videntur Hippo CRA- Υ Ε s L. de Priae . ed. Liud T. I. p. Ii 6 quum

ruit ille: cor et venae cauae semper morrentiιν'

et sine ullo dubio philosophorum princeps

1 1c LRo, de Nat. Deor. L. II. Cap. O p. m. 266, his verbis: venae et arteriae micare Mouri, drylaunt, quasi luso qu0dam motu. Omne,

quod vivit, ait ille deinceps, siue animal, suη terra editum, id vivit propter incisjam in eo

pluribus locis, maxime p. HI et II8 ed. Lind. T. I. Occurrunt vestigia, principium illud Vi- tae , quod veteres calidum innatum, recentio. res irritabilitatem vocant, in humido et gluuine delitescere. Sed sussiciant haec additamenta, quae ad- uicienda esse censui nuperis meis cogitatis. Ve-anio nunc ad nuper promissas Vindisias, qui ibus doctrinam Hallerianam irratabilitatis ab aduersariorum obiectionibus nonnullis liberare mecum decreui. Et primo quidem ex ante dictis satis abunde patere arbitror, hanc do. ctrinalia vere nouam esse, et inter seculi huiusi inuenta principem mereri locum. Quam

G a quam

108쪽

IOoquam enim veteres hoc effugere non posset, esse in nobis vitae animalis principium quoddam . quod calidum innatum appellarunt, et cui mirabiles tribuerunt effectus in conseruanda

oeconomia animali, rectius tamen atque melius perspexit summus HALLEnus, illud principium motus unice quaerendum esse in ipsis musculorum fibris. Per repetitas ille demum obseruationes leges illas stabilivit. so lis musculis hanc inesse vim irritabilem illamque ab illa vi neruorum, qua soli sentiunt, toto coelo est e diuersam, ideoque distinguen.

dam. Haec quidem nunc omnes fere agnUscunt, si paucos exceperis, quorum mens adeo hebes, ut capere nequeant, irritationis vocabulum interdum latiori sensu nunc sgnificare

in arte nostra, omnem mutationem in musculis aeque ac neruis, a vario stimulo caecitatam, vi nunc vel motus vel sensus oriatur, aut vis

haec una et altera simul agat, eX suis phaenomenis cognoscenda et diiudicanda. Ex vulgari etiam loquendi usu, et latiori sgnificatu, stimuli nomine id omne venit, quod aut irri. tat musculos, aut neruos sic mutat, ut sensus oriatur. Nimietas stimuli vulgo in pathologi. cis nunc caus a conuulsonum, nunc dolorum haberi solet, et recte quidem. Sed strictiori sensu nemo unquam vere dixit neruos esse irritabiles, nam phaenomena sibi adeo sunt

109쪽

IO Iut edoceam lecturos, immerito neruis, id om no nunc a nonnullis tribui, quod motum impertirii dicitur musculis.

Mitto itaque cessuras illas inanes nuperi , cuiusdam Pathologi, qui sibi soli sapit. et, quae uis alia alto contemnit supercilio dogmata, qua o non ipse inuenit aut excogitauit. Res milii nunc est cum viris doctissimis, qui argumentis subtiliter excogitatis, doctrinam Ual-llerianam prorsus euertere allaborarunt. Con- cedunt in quidem veritatem experimentorum illi. HALLε Ri, sed negant, vim irritabilitat is esse vim sibi is musculorum in stam, prOlyriam, illamque ceu effectum neruorum con- uiderant, et ab imperio Geruorum in mussem os repetere malunt Accusant horum principes Ill. UA I. LE- Ru Μ, eum incidisse in errorem, quem vulgol fallaciam causae appellare consuevimus. Sunt mero prae ceteris a me nominandi Cl. REH-T E L D h). Cl. Κ R A v s. E c) et Cl. V N et E R d .

fratre.

fere per totum, inprimis p. 387. seq. LX parte huc etiam pertinet Cl. GOL DRAGEN dissile quadam motus musc. caiussu dubitationes. Hal.

110쪽

IO2 Eo deuenit autem status controuersiae, ut experimentis et obseruationibus dirimi nequeat, quare frustra et alii et ego, mille experimentai usti tui Semus. Non negant enim nunc ad Uersarii phaenomena, sed philosophandi rationem

super pliaenomenis illis impugnant, et conclusiones, ut vocant philosophi, negant. Laudent alii hodie felicitatem seculi huius iure suo, laudent philosophandi libertatem, quae

nunc eo usque procesiit, ut perpauca supersint dogmata in arte nostra, quae nuperi non ceperint dubia reddere, et argumentis subtiliter excogitatis labefactare, ut audacter affirmare possim, vanam esse opinionem eorum, qui credidere, medicam artem nunc certioribus niti fundamentis. Quot enim sunt numero in theoria nostrae artis dogmata, quorum Uzaeitatem communi consensu agnoscunt omnes' Paucissima certe, si velimus attento animo perlustrare historiam dogmatum, et cogitare,

quae gesta sint hoc ipso, quod vivimus, seculo. Sed ad rem ipsam venio. Idem dogmatum studium quod propter insignem

praestantiam ad liberalem doctrinam acquirendam, recte laudant, qui perspexerunt, palaca scire eum, qui nescit, quid alii iam iam sciverint, docet, antiquissimam es se in Physiologia eam doctrinam, a neruis motum musculorum oriri. Testis est physiologorum dogmatici argumenti primus, cuius ad nos peruenerunt