Cato maior de senectute

41쪽

decorus senis sermo quietus et remissus, facitque per se ipsa sibi audientiam diserti senis compta et mitis oratio. Quam si ipse exequi nequeas, possis tamen Scipioni praecipere et Laelio Quid est enim iucundius senectute stipata studiis iuventutis es. An ne illas quidem vires senectuti relinquimus, ut adulescentes doceat 5 instituat, ad omne officii munus instruat quo quidem pere quid potest esse praeclarius Mihi vero Cn. et P. Scipiones et avi tui duo L. Aemilius et P. Africanus, comitatu nobilium iuvenum fortunati videbantur; nec ulli bonarum artium magistri non beati putandi, quamvis consenuerint vires atque defecerint loEtsi ipsa ista defectio virium adulescentiae vitiis efficitur saepiusquam senectutis Libidinosa enim et intemperans adulescentia essetum corpus tradit senectuti. o. Cyrus quidem apud Xenophontem eo sermone, quem moriens habuit, eum admodum se- neceSSet, negat se umquam sensisse, senectutem suam imbecil-15liorem factam, quam adulescentia fuisset. Ego L. Metellum me-

nelius Seipio Calvus, Consul 222, fiet in Spanien 12 gege Ilasdru-hai P. Cornelius Scipio, dessen Bruder, Consula 28, fiet ebentalis in Spanieneti 2 Liv. XXV, 32-36. Cie Paradox. I, 2, 12 metae siepropugnacula belli Punici genanni. vgl de senect c. 2o,si 5. e. 23. 82.8. vi tui duo L. Aemilius Paullus de Vater de Macedonicus, dessen lethlieher Soh de an dem Dialog the nehmende Scipio Eumersten Male Consu Inis, Eum Weite Male 216, fiet, in de Schlachthei Canna.

ringeren Massigkeit ab die mi inde augendaeeteigi haben. 13. Cyrus, de alteres, o nig

apud Xenophontem, in iner Stelle seiner Cyros adi. Ergiehungs-geschichte Cyrus de Aelleren VIII,

42쪽

CATO MAIOR. e. s,s 3o-e Io, g 32. dimini puer, qui cum quadriennio post alterum consulatum pontifex maxillius factus esset, viginti et duos annos ei sacerdotio praefuit, ita bonis esse viribus extremo tempore aetatis, ut adulescentiam non requireret. Nihil necesse est mihi de me ipso dicere; 5 quamquam est id quidem senile aetatique nostrae conceditur. at Videtisne, ut apud Ilomerum saepissime Nestor de vir iotutibus suis praedicet Tertiam enim iam aetatem hominum videbat nec erat ei verendum, ne vera praedicans de se nimis videretur aut insolens aut loquax. Etenim, ut ait Ilomerus, ex id eius lingua melle duleior luebat oratio quam ad suavitatem nullis egebat corporis viribus. Et tamen dux ille Graeciae nusquam οptat, ut Aiacis similes habeat decem, sed ut Nestoris quod si sibi acciderit, non dubitat, quin brevi sit Troia peritura M. Sed redeo ad me. Quartum ago annum et octogesimum vellem equi- id dem idem possem gloriari, quod Cyrus sed tamen hoc queo dicere, non me quidem eis esse viribus quibus aut miles bello Punico aut quaestor eodem bello aut consul inmispania fuerim,

43쪽

da CATO MAIOR. e. Ilia 35-38.

aut nulla potius valetudine ouod ni ita fuisset, alterum illud

extitisset lumen eivitatis ad paternam enim magnitudinem animi doctrina uberior accesserat. Quid mirum igitur in senibus, si infirmi sunt aliquando eum id ne adulescentes quidem effugere possint Resistendum, Laeli et Scipio, senectuti est, eiusque vitia diligentia compensanda sunt pugnandum, tamquam contra morborum sic contra senectutis vim re habenda ratio valetudinis utendum exercitationibus modicis; tantum eibi et pollionis adhibendum, ut resiciantur vires, non opprimantur. Nec vero corpori solum subveniendum est, sed menti atque animo lomulto magis. Nam haec quoque, nisi tamquam lumini oleum instilles, extinguuntur senectute. Et corpora quidem exercitationum defetigatione ingravescunt, animi autem exercendo levantur.

Nam quos ait Caecilius

comicos stultos senes, is

hos significat credulos, obliviosos, dissolutos quae vitia sunt

non senectutis, sed inertis, ignavae somniculosae Senectutis.

Ut petulantia, ut libido magis est adulescentium, quam senum, nec tamen omnium adulescentium, sed non proborum, sic ista senilis stultitia, quae deliratio appellari solet, senum levium est 2θnon omnium aet. Puattuor robustos illas, quinque silias, tantam domum, tantas clientelas Appius regebat et caecus et senex; intentum enim animum, tamquam arcum, habebat, nec languescens suecumbebat senectuti Tenebat non modo auctoritatem, sed etiam imperium in suos metuebant servi, verebantur liberi 25 carum omnes habebant vigebat in illa domo patrii moris discliplina. S. Ita enim seneetus honesta est, si se ipsa defendit, si ius suum retinet, si nemini emancipata est, si usque ad ultimum

44쪽

CATO MAIOR. e. si s 38.

spiritum dominatur in suos. Ut enim adulescentem, in quo est senile aliquid, sic senem, in quo est aliquid adulescentis, probo; quod qui sequitur, corpore Senex esse poterit, animo numquam erit. Septimus mihi liber Originum est in manibus; omnia anti- quitatis monumenta colligo causarum illustrium, quascunque defendi, nunc cum maxime conficio orationes ius augurium, pontificium, civile tracto multum etiam Graecis litteris utor, Pythagoreorumque more exercendae memoriae gratia, quid quove rha Ituis soder die Frethei te intriti. In dei erate Falle bo- deutet es mi hier Eine einem Eueigenieben. o. Cie de fin I, T.

2a filio adhibito, quem in adoptionem

D. Silano emmei verat. Erre in

mancipatio mutae vor menigateus

CorneI. Nep. Cato c. aria Primm confines rea geεlcta rectem populi Romani, aerunduces tertius, unde quiaeque elucta Orta ait Itali, ob quαm rem Omne Origines videtur Oppellasse. In quarto autem bellam Poenicum est primum, in quinto Secundum. Atque Actae omnia e Distatim auri Aeta. Reliquias lapari modo pergreuisa est tiaque ad praeturam Servi Calacta, qui Ar puit Lusitanos . . . . In qui, mulit industria et diligentia comparet, nulla doctrina E mar acersteromische euhiatswer in Rom. P. Fabius Pictor und L. Cincius Alimentus, menige ahrgehnte vorthm, haue thro Annaleu iniriechi- scher Sprache geselirieben deber Ennius s. Eu e 1 l. eat in manibus, hic arbelle da uber'. Ander c d g 12. omnia tolligo, tu das vorherer tante Buch. b. umeunque defendi, is in Nelehen id ais vertheidiger aulaeire- te hin . gl. Cicero do oratore I,

tur .

S. quid quoquo dis dixerim

commemor verum Soraeissi es in

45쪽

que die dixerim, audierim, egerim, commemoro vesperi Ilae sunt exercitationes ingenii, haec curricula mentis in his desudans atque elaborans corporis vires non magno opere desidero. Adsum amicis venio in senatum frequens, ultroque assero res multum ei diu cogitatas, easque tueor animi, non corporis viri sibus uuae si exequi nequirem, tamen me lectulus meus oble taret ea ipsa cogitantem, quae iam agerem Semper enim in his studiis laboribusque viventi non intellegitur, quando obrepat senectus ita sensim sine sensu aetas senescit, nec subito frangitur, sed diuturnitate extinguitur. 1 oas Sequitur tertia vituperatio senectutis, quod

eam carere dicunt voluptatibus. O praeclarum munus ae

tatis, si quidem id aufert a nobis, quod est in adulescentia vitiosissimum Accipite enim optimi adulescentes, veterem orationem Archytae Tarentini, magni in primis et praeclari viri quae mihi ab

tradita est, cum essem adulescens Tarenti cum P. Maximo. Nullam

capitaliorem pestem quam voluptatem corporis hominibus dicebata natura datam, cuius voluptatis avidae libidines temere et egre- nate ad potiendum incitarentur do. Ηinc patriae proditiones, hinc rerum publiearum eversiones, hinc cum hostibus clandestinario colloquia nasci nullum denique scelus, nullum malum facinus

46쪽

esse, ad quod suscipiendum non libido voluptatis impelleret: stupra vero et adulteria et omne tale agitium nullis excitari aliis illecebris nisi voluptatis. Cumque homini sive natura sive quis deus nihil mente praestabilius dedisset, huic divino muneri ac dono nihil tam esse inimicum quam voluptatem. i. Nec enim libidine dominante temperantiae locum esse, neque omnino in voluptatis regno virtutem posse consistere. Quod quo magis intellegi posset, fingere animo iubebat tanta incitatum aliquem voluptate corporis, quanta percipi posset maxima Nemini censebatio fore dubium, quin tamdiu, dum ita gauderet, nihil agitare mente, nihil ratione, nihil cogitatione consequi posset ouocirca nihil esse tam detestabile tamque pestiferum quam voluptatem, Si

quidem ea, cum maior esset atque longinquior, omne animi lumen extingueret tiae cum C. Pontio Samnite, patre eius, at quo Caudino proelio Sp. Postumius T. Veturius consules superati sunt, locutum Archytam Nearchus Tarentinus, hospes noster, qui in amicitia populi Romani permanserat, se a maioribus natu accepisse dicebat, cum quidem ei sermoni interfuisset Plato Atheniensis; quem Tarentum venisse L. Camillo, Appio Claudioi libido voluptatis Libido, die Lustrilibet, das liud Verlangen

nihil vitare mento. gl. c. I, 23 alti ortim vitalio id eius, d. i. de C. Pontius, melcher ... Der Suh lites iste dervater, alte aber de Betnameu Telesinus. 15. Caudinoproelio Caudiuiti, elue Stadi de Samniter miselle Calatia und Beneventuin Die Schlaetiti an in den Engi assense dieser Stadi mureni des, eiteu famnitischenirieges 32 v. Chr. stati. Ruperati Sunt. Die in de En passen ingeschlossenen Consulnmussie eine selliinpilichen Frieden

c. 2.

has laetitam, eum quidem, interfuisset Plato Ueber quidem s.

47쪽

. CATO MAIOR. e. 2, si da c. id, si d3. consulibus reperio det. Quorsus hoc ut intellegeretis, si voluptatem aspernari ratione et sapientia non possemus, magnam habendam esse senectuti gratiam, quae efficeret, ut id non liberet, quod non oporteret. Impedit enim consilium voluptas, rationi inimica est, mentis, ut ita dicam, praestringit oculos, nec habet bullum cum virtute commercium. Invitus feci, ut fortissims viri T. Flaminini fatrem L. Flamininum e senatu eicerem, Septem annis post quam consul fuisset; sed notandam putavi libidinem. Ille enim, cum esset consul, in Gallia exoratus in convivio a scorto est, ut securi feriret aliquem eorum, qui in vinculis essent iodamnati rei capitalis Ilic Tito fratre suo, censore, qui proximus ante me fuerat, elapsus est mihi vero et Flacco neutiquam probari potuit tam flagitiosa et tam perdita libido, quae cum probro privato coniungeret imperii dedecus. ix da Saepe audivi ex maioribus natu, qui se porro puero a is senibus audisse dicebant, mirari solitum C. Fabricium, quod, cum apud regem Pyrrhum legatus esset, audisset a Thessalo Cinea esse quendam Athenis, qui se sapientem prositeretur, eumque dicere, omnia, quae faceremus, ad voluptatem esse referenda ouod ex eo audiente M iurium et i Coruncanium optareno

uirgenda eine Spur. T. T. Flaminini s. e. l, si . unatu eicerem, at Cato Censor Warrim I ab . Septem annis poε quam eonata fuisset. L. Flamininus,arum I. Is2 Consul gemesen es istiis hie ein Versetan in de Berechnung.8. Nolandam Nolare de fest-steheude Ausdrue ni die Rugenuud Strasen de Censors. s. ille enim rei eapitalis Anders

48쪽

lius vinci possent, cum se voluptatibus dedissent. Vixerat M'. Curius cum P. Decio, qui quinquennio ante eum consulem se pro re publica quarto consulatu devoverat; norat eundem Fabri-5 eius, norat Coruncanius qui cum ex sua vita, tum ex eius, quem

dico, Decii facto iudicabant, esse profecto aliquid natura pulchrum atque praeclarum, quod sua sponte peteretur, quodque spreta et contempta voluptate optimus quisque sequeretur ad Quorsum igitur tam multa de voluptate Quia non modo vituperatio nulla,so sed etiam summa laus senectutis est, quod ea voluptates nullas magno opere desiderat caret epulis exstructisque mensis et frequentibus poculis Caret ergo etiam vinulentia et cruditate et insomniis. Sed si aliquid dandum est voluptati, quoniam eius blanditiis non facile obsistimus divine enim Plato escam malorumi appellat voluptatem, quod ea videlicet homines capiantur, ut pi-Sce - quamquam immoderatis epulis caret senectus, modicis tamen conviviis delectari potest. C. Duellium, Marci silium, qui Poenos classe primus devicerat, redeuntem a cena senem Saepe

videbam puer deleetabatur crebro funali et tibicine, quae sibi 2b nullo exemplo privatus sumpserat; tantum licentiae dabat gloria. a. Sed quid ego alios ad me ipsum iam revertar. Primum habui semper sodales Sodalitates autem me quaestore constitua eum P. Deeio P. Decius Mus, Soh de gleichnamige valers. Erentschie im s. 2s dea te uber die Gallier ud Samniter in derSehlaehi ei Sentinum et Gunstende Romer indem e sich, mi sein vate in de Selilaehi ei veseris das . Chr. gethan atto, dem Tolle methte Liv. X, 28 quia confertiarimet erenebat collorum iam eonestat equum inferensqueae ipsi infesti telis interseetu est. s. vii rectio, segetistan des

lie vo dein Gebraueho die Rede,

49쪽

tae sunt sacris Idaeis Magnae Matris acceptis Epulabar igitur cum sodalibus, ninino modice, sed erat quidam fervor aetatis; qua progrediente omnia fiunt in dies mitiora. Neque enim ipsorum conviviorum delectationem voluptatilius corporis magis,

quam coetu amicorum et sermonibus metiebar. Bene enim maiores ace ubitionem epularem amicorum, quia vitae coniunctionem haberet, convivium nominaverunt, melius quam Graeci, qui hoc idem tum compotationem, tum concenationem vocant, ut, quod in eo genere minimum est, id maxime probare videantur.

i do. Ego vero propter sermonis delectationem tempestivis io quoque conviviis delector, nec cum aequalibus solum, qui pauci admodum restant, sed cum vestra etiam aetate atque vobiscum; habeoque senectuti magnam gratiam, quae mihi sermonis aviditatem auxit, potionis et cibi sustulit. Quod si quem etiam ista delectant ne omnino bellum indixisse videar voluptati cuius 15 est fortasse quidam naturalis modus), non intellego, ne in istis quidem ipsis voluptatibus, carere sensu senectutem Me vero et magisteria delectant a maioribus instituta et is sermo, qui more

Idaea verehet murde, o Pessinus

in Phrugien in feterlichem ZugenaehRom gehon. S. Liv. XXIX, i . 2 fervor celatia, sedes Alters ;-elches Lebeusalter gemeint ei, Eeio de Zusammeuhanc fervor talia qua progrediente . . . . .

quod in eo genero Hhierbei P

50쪽

maiorum a summo adhibetur in poculo, et pocula, sicut in Symposio Xenophontis est, minuta atque rorantia, et refrigeratio aestate et vicissim aut sol aut ignis hibernus. Quae quidem etiam in Sabinis persequi soleo, conviviumque vicinorum cotidie com- pleo, quod ad multam noctem quam maxime possumus vario Sermone producimus. I. At non est voluptatum tanta quasi

titillatio in senibus. Credo; sed ne desideratio quidem Nihil

autem est molestum, quod non desideres. Bene Sophocles, cum ex eo quidam iam assecto aetate quaereret, utereturne rebus,

1 neriis: Dii meliora inquit; ego vero libenter istinc sicut a domino agresti ac furioso profugi'. Cupidis enim rerum talium

Das Triclinium beatan aus rei hufeisensumi aut gestetite Sophas laeto die oo linx nach rechis