장음표시 사용
131쪽
rinendi, facit coitigi trin. Consensus igitur promittentis tantum, etiam accedente iureiurando non facit m numiurru Ideo supra diximus ex scholasticoru
fluo sententia Consensum esse causam matrimonii, sed
ii G totam Est enim c nsensus ut illi aiunt, cau- ut fiat matrimonium, non ut laci Inter quem gra' iiii i dum& nuptias, quae sunt secundus gradus perfici ii ens matrimonium , possunt varia eaque iusti, pro missarum nuptiarum impedimentamcidere Mediuproinde tempus inter sponsaliain nuptias relictum est viri liparti, ut diligentius inquirant, num aliquid sit aut offeratur, quod consummationem matrimo ni iuste impediat. Cum his no pugnat forma pactio nis, qua in hoc regno uti solemus in honestis sponsa- lib. Ita enim quaeritur Vis hanc habere in uxorem ΘVis hunc habere in maritum P respondetur , Volo. Nam haec voluntas intentionis est qua animus incli- i g nat ad futuras nuptias, non traditionis, qua alter ala, Rahi teri se totum tradit, ut iam unum sint, na habitent, hoc t: in diuiduam vitae consuetudinem retineant. Ne ductata: que his aduersatur dictum Domini: Quos Deus itoat coniunxit homo ne separet , Nam Christus loquis, colit ' tu despi unctis egitime, qui consummato iam divo illi matrimonio,in unum hominem conuenerunt.Siquib dem in dem 1udio desininis , sed de diuortio iustae Uxoris, interrogatus erat,4 hoc responsum dedit
Iam adiudices veniamus. Cum repudium permitti petitur, pius&sapiens iudex ante omnia grauiter 'glitto tig
perpendat&dispiciat, quid utile sit Ecclesiae, quid hat commodum reipublicae, quidque faciat ad piam
132쪽
coniugil in concordiam. Et contra , Quid vel Ecclesiae 3 Reipublicae ossicere, hoc est, quid Ecclesiam scandalo offendere, quidque Rern publicam laedere, quidque priuatam vitam potest reddere molestam. His enim tribus, hoc est Ecclesiae, Reipublicae,&priuatae familiae destinatur coniugium. Quare si sapiens iudex praeuiderit aliquid periculi, vel Ecclesia vel Reipublicae, vel priuatae familiae imminere ex coa- et Iumij inua prudentia imminenti malo occurrat. Siquidem coacta inaurimonia malos exitus habere solent. Hac regula in animis iudicum concepta, facilius fuerit quasvis repudij causas excutere, dijudicare, mona conscientia determinare. Nam cum Paulus dicit, agens de separatione coniugum ad pacem nos Vocavit Deus, iudex secure hoc dictum, ut
regulam iudicij, sequi potest, praesertim cum de repudijs agitur.
Cum quaeriturrepudium, aut peccatum est in consensu eorum, qui promiserunt nuptias, aut inter personas, post pactionem nuptiarum aliquid interu nit, quod vel iure consummationem coniugi impedit vel utrumque contrahentium, aut alterum offendit. In consensu peccatur,Vel cum alteruter negat consensum, vel alioqui contra conditiones egitimi consensus, pactio de nuptijs facta est. Quado negatur cosensus ab uno,& ab altero clam esse factus asseritur, quaerendum est, an interuenerit
133쪽
carnalis copula, nec ne Si interuenit carnalis copu- λ la, quaerendi est, an foenainae fama antea fuerit illaesa, Milti nec ne Si interuenit carnalis copula. fama Demi- ς ia a compresste antea fuit honesti, admonendus est y - rili qui accusatur violatae fidei datae, grauiter a iudice,Vt v illi, cogitet quantu peccatum sit fidem fallere, praeser- lilia, . tim cum videatur confirmata esse carnali copula , t It Icor forte prole. Si perstiterit reus in negando, nolim ita tamen ipsum statim absolui, propter ipsius conscien-UM ait: tiam, cui iudex consulere debet. Nam qui clam pro- a,h misit,4 copula post ea consummauit promissionem, et , illi vivet in perpetuo adulterio , mala cum conscientia, rata si alteram, priore vivente, duxerit, etiamsi fuerit li- beratus per iudicem, mendacio deceptum . Quarea cicia, et in hoc casu iudicarem consultum esib, sequi consiliuia celaicit Gregorij, qui praecipit, ut is, qui inficiatur promissionem factam de nuptijs, septima Tognatorum , aut aliorum honestorum virorum manu se purget. Qtuod cum fecerit , iudex illum liberum pronunciabit, imposita scortationis mulcta. Verum si vel infamis fuitietat it hi foemina antea , Vel non est secuta copula, constanter
ictit it : negad pactionem de nuptij interuenisse, sine iura mento liber dimittatur. oes, i CRxζrum, ii terq; fatetur contensium, a quo alterili icta cupit discedere eXaminandui est consendus, an fue- rit secitimus, hoc est, licitus honestus, iustus, liber,
non fuit licitus consensus, sed illicitus, ut qui se Ilgi contra gradus cognationis Massinitatis, leges, Dei prohibitos, pro nullo habebitur. Addo etiam,
134쪽
titini non iuste facit tamen repudium recte s
Si consensus non fuit honestus,temerarius omnino est iudicandus, atq; adeo pro nullo habendus, etiali iuramentum interuenit. Etsi enim graue peccatum est, non praestare, quod iurasti tamen certu est,grauius adhuc peccari, si impleas, quod temere iurasti.Teneatur ergo regula: Iaanalis pro millis rescinde fidem mutu Noto muta decrerum. Non honestu consensum dico, qui vel petenti repudium, vel familiae ipsius, vel ordini dignitati congruit Deus nim vult hominem, quem ad honestatem condidit, honestatis&ordinis amantem esse,&vult singulos suum statum dignitatem in timore Domini tueri conseruare Plura de hoc genere consensus supra
Si cons uus no fuit ustis, hoc est, si promissio de nuptij facta est contra illorii voluntatem in quo-xu potestate sunt illi,quipaciscut potest per iudicem rescindi tanqua iniustus, siue lacu sit carnalis creula,si uenon, nisi aliter parentes, aut illi qui in parentuloco sunt, persuaderi possunt. Pontificia autem constitutio contra pronunciat, nemperatum esse matrimonium, quod inscijs etiam 4nuitis parentibus contractum sit per verba praesentis temporis Ad quam constitutione Erasmus in hunc modum respondet: Hic, inquit, usu venit Legislatori, quod ferunt Herculi, cui dum unum cornu dissecuisse Achelio fluuio, magis etiam intumescens ex alia parte minitaretur amnis, imo fit, ut pro rese-μο Vno hydrae capite pharassii llulent. Non enim solum
135쪽
solum Verum est, quod dicitur: Ex malis moribus nascibo Si es, Verum etiam exspthni egib. h minum peruersitas gignit mores pessimos. Opinor autem humanum esse decretum, solo consensu coire matrimonium, Ut qui legem pro ratione temporum statuit, possit eandem pro ratione temporum vel abrogare Vel moderari, Atque iam nunc ex hac lege Quod adolescentes bene natos, quod puellas etiam summo loco natas vidimus,4 videmus implicari infaustis perplexisq; coniugijs,ingenti luctu parentum&propinquorum, nonnunquam summo Reipubi discrimine. Haec Erasmus, qui in lius Papa tractat. Ego dico Praeceptum Dei Honora patrem matrem, ut bene tibi sit, anteponendum e se constituisti Antichristi. Nunquam enim Deus istud matrimonium probauerit, quod coij contra suum mandatum. Quare n*nquaistrata a ab se neque sponsalia, neq; matrim nia, contracta inuitis teluctantibus parentibus. Si consensus non fuit liber, sed vel co auestus, et eo rum, qui per aetatem aut morbu sano destituuntur iudicio, nonis haben usastoc . Locum enim non habet consensus, ubi metus,vel coactis,Velera Ociudiciuntercedit. Neq; refert, cum de repudio agitur, siue coactio fuit absoluta, hoc est, per Vim e. ternam facta, siue coditio nata per minas, unde metus. Neq; liber est consensus, quando mentis Vigoriniudicando, quasi inficitur mero aut oeco amore. Vt enim radice viciat veneno, arbori O profert bonum fructum ita mens vino lamore infecta, non
ne iudicat Pessimi nimis imprudentissimi
136쪽
sint consiliarsi Amor linum. Quare siquissbrius promisita cuius Sobrium poenitet, potesta promissione discedere,o a iudice abs liii. si interuenit pula carnalis, ebrisi cum amata foemina, forte etiam ebria quae firmatri probat coram iudice, per a nos homines, Ut lenones Hoemina in f a me , promissionem coniugalem compressam praecessisse, nihilominus scortatio, non coniugium habebitur. Quare iudex tales scortationis poenae subhciet. Si consensus non fuit pleinus hoc est, claris verbis
&perspicuis expressus, nos obligat simpliciter, sedcx aliqua parte, Videlicet cum libidinosus aliquis
promissionibus obscuris , quae possitnt plures inter pretationes insidiose recipere, easq; simplex Virgo, aut vidua honestae famae de coniugio vere promisso intelligit, virginem aut viduam laetet, atq; ita deceptam corrumpat. Hic profecto iudico pronunciandum esse pro persona decepta, hoc videlicet modo, ut deceptor, vel eam quam blanditij pertraxit ad concubitum, in Xorem ducat, vel si ad hoc induci per iudicem non possit, mulcta stupratoris puniatur, ut satisfiat& magistratui tersonae laesae. Si contractus non fuit sincerus, hoc est, si quis aut dolus, aut error claris verbis suberat, cuius generis sunt si quis mentitur personam, fortunam, conditionein qualitatem Tot enim erroris genera, cum de nuptijs .agitur, numerant Canonici.
Personam mentitur, qui se alium fingit quam est, ut siquis diceret se Senatoris filium, cum sit carnificis.
FOriunam mentitur, qui se diuitem iactat, Vt stulti p
137쪽
stulti proci facere solent, cum sit pauperrimus. O rui*-cium quis nobilem sedicat, qui est plebeius. Qualitatem mentitur , si quis honestum se praedicat, probum, cum sit inhonestus&improbus. Si quis verae religionis sectatorem se assirmet, cum sit haereticus. Si qua se pro virgine spondet, cum sit corrupta Si quis vel qua morbum celat suum ante sponsalia, qui ante nuptias deprehenditur. Hic iudex sequatur Canonem: Frauso dolas nemini debent patr0cinari. Item, Nemo debet lucrum de sues doloreportare.
Porro si post legitimum consensum aliquid inter personas , quae pactae sunt de nuptijs, interuenerit, quod offendit, hac via procedendum es e iudices, ut primum audiatur, an uterq; cupiat a pactione discedere, aut alteruter tantum.
Sivterq; cupita pactione discedere, iudex grauiter reconciliationi modo spes sit , ut tranquille cohabitent reconciliati det operam. Vertim si persuaderi non possunt,ut consumment promissionem legitime factam, iudex quaerat, an copula carnalis X ceperit sponsalia, necne. Si copula camasS non accos sit post sponsalia, velim iudicem non magnopere esse solicitum, de causis offensa interuenientibus. Sed, ne quid deterius ex coactis nuptijs eueniat, permit Iererescindi contractum ut imperfectum , ita tamen, Vt iustas poenas fidei non seruatae, ratione fortunarum conditionis, luant. At si forte copula interuenit, matrimonium consummatum est, tertinet quae stio iam non ad repudium, sed ad diuortium. Quare non
138쪽
non licebit eis extra rationem fornicationis a pactione discedere, quam copula confirmauerunt. Hoc rescriptum fuit a Gregorio X. Imperatorum approbatur legibus Sin autem alteruter legitimi consensu ante nuptias cupit discedere, iudegrationes audiat mutatae Voluntatis, qua si tales fuerint, ut vel merito ossendant, Vel Vitae consuetudinem reddere post in mole stamo insuauem, potest iu de discessionenia pactione permittere, si caetera salua sunt. Canon istae in hoc ordine primo loco ponti hunc casum. Si alteruter post sponsalia, matrimonio non dum completo, Votum fecerit, hoc est, monasticam vitam elegerit olutam arunt promissionem. Quia scilicet nondum effecti sunt una caro, completo scilicet matrimonio. Et si autem nos Votum istud, Vt contra Deum susceptum, pro nullo habemus, sicuti supra ostendimus, hoc tamen ex anone isto colligimus, quod regorius non voluerit solo consensuratum esse coniugium ante nuptias.
Si quis honeste vixit ante legitimum consensum, ira ut nullo crimine publice sit notatus , sed in hii in infamiam ob quodlibet sapiri iam inciderit, potest honestae personae cinnocenti, solutio pacti,
i 1 Ictatur autenuptias, concedi.
Si alteruter ingrauem morbum tetru inciderit,
ut in lepra, gallicam scabiem, epilepsiam, phrenesin, Rutestsinus pacto discede re, praesertim si copulino
interuenit. Neque enim potest quisquana bona con scientia illud implere matrimonium, quo uti sine abominatione non possit, quinin se ipsum caeteros
139쪽
perdati,inti in cliberos ad perpotuam miseriam
commune Reipublicae cietrimentum gignat. Ante anno SAO. missi ad Tinae epilepsia laborans Hic Uxorem duxit, iX ea duodecim prolestsustulit, in quibus omnibus paternus Dorbus ut hari cilitariu
haesit. An non praestitiiset hic ab ista paetione discessessisie Θ Eos igitur, qui huiusmodi tetris abominandisq; morbis haborant, ita velle esse affectos, ut sic vitae rationes inirent,VLaelibes vivere post en sine delicto, ne infortunium eorum ad multos peruaderet, sed se Vnis concluderetur. Quam enim dulcissimum est e nuisse,iam est acerbissimum videre liberos graui morbo afflictos, quem saepe optarent parentes , fieri si posset, in se translatii potius quam eum in liberis suis tanto cum dolore aspicere. Vellem prode , Ut lege caueretur, ne rilis 'tri abominandis, haeredi tarijs,
nuptiae praesertim cum videantur diuinitus ad delibatum vocari, quibus Dominus ademerit matrimonij, ex bona conscientia exercendi, potestatem. Si quis vel oculum perdat, vel nasum amittat , Vel ei quicquam turpius eueniat, Canones xleges per mittunt alteri a pactione nuptiarum discedere, si non
Si superuenerit assinitas fornicaria hoc est, si sponsus pono uerit aliquam ex cognatis sponsae suete in pr0hibiti gradita siue humanis legibus, etiamsi sponsa non cupit repudium , rescindenda est pactio cum priore initari non sine ani maduersione in cum, qui fidem priori datam, non
140쪽
Permittuntur etiam nuptiae, secunduna Canones
leges, virgini aut foemunae desponsae, sicis qui cum
ea contraxit de futuris nuptijs, diutius inuita sponsa peregrinetur. Nam illic dolus subesse videtur. V rum hic tempus bienni praescribi velim, nisi forte grauiores causae moram istam non ferant, de quibus prudens iudex viderit. Si quis post contracta sponsalia cum una cum qua rem non habuit cum alia contrahit,4 cum ea misceatur, puniatur grauius, aths in terrorem, ne tam facile rescindant datam fidem, impunitas sceleris multis occasio sit peccandi Sed maneat cum secund ,ed qudd cum ea consummauerit promissum matrimonium, quod tamen vix felix & expers molestiae restatuo.
Ex his repudi casibus iudicari potest de multis alijs, qui vel sub his continentur, vel his non multum sunt dissimiles.
Si diuortia tristiora&grauiora sunt quam repudia ita etiam maior cura in iudice requiritur, ne diuortia contra Dei voluntatem, aut faciat, aut approbet in certissimam eorum pernitiem, qui non iustis de causis diuortia faciunt, Sententiae doctorum hac in re multum variant.
Sunt enim qui nam solummodo causam diuortiyagnoscunt. Sunt qui duas admittunt. Non desunt qui tres iustas diuorti causas esse tradunt. Multi quinq; enumerant. Alij adhuc multo plures. Quare etsi in