장음표시 사용
141쪽
hi, tanta arietate Videre, quid sit sequendum , dissicile est tamen expensis rationibus singulorum, quid no-
bis videatur tutissimum, ostendemuS.
thaei Qui Unam solummodo causam diuortij constitu unt, nempe adulterium, verbo Christi clarissimo' uti nil aiunt Dominus interrogatus Matth. I9. Num liceat homini dimittere Uxorem quamuis ob causam, respondet Annon legistis, quod qui fecit ho inmem a principio, masculii in ioenainam fecit eos. Et dixit Huius causa relinquet homo patrem Matrem,in adhaerebit uxori suae in erunt duo in carne Vnam. Quapropter non amplius sunt duo, sed caro Vna. Ex hoc fundamento infert hanc responsionem ad quaestionem propositam: Quicunq; dimiserit uxorem suam , nisi ob brnicationem 4 duxerit aliam, moechatur. In his clarissimis verbis insistunt , nullam aliam admittentes rationem diuortij. Verum cum his obhcitur Paulus praeter fornicationem, causam diuortitaliam ponit, I Corinth. .
nempe infidelis desertionem , hoc est , cum infidelis deserit4 discedit malitiose apio coniuge.Hic ali ali-: a ter respondent, Augustinus dicito Infidelitatem esse adulteri quoddam genus, atque ideo includi in responsione Christi , quasi vero Christus es et sol interrogatus de solo diuortio inter coniuges, ion G, de diuortio illo spirituali , inter Deum mominem. Quare illa dilutio plane puerilis est, ridicula, sin digna Augustino Ali videtur sibi rem acu, Vt aiunt, tetigissse, ac illud vidisse, quod nemo ante ipsos vide-M re potuerit. Dicunt enim, optime conuenire inter Christum & Paulum in diuorti causis , modo haec-
142쪽
adhibeatur distinctio, quod aliud coniugium par, 'liud impar sit Christus, inquiunt, de pari coniugio
interrogatus, respondet, & unam causam diuorti,in eo facit,nempe adulierium. Paulus autern interrogatus de impari coniugio mimiliter respondet, nam causam in eo diuorti esse, videlicet, religionis imparitatem: Quasit Vero Christus degenere uniuerso interrogatus , hac Verborum forma Num licet homi ni qua uis de causa dimittere uxorem, de specie Vna respondisset, non ad quaestionem, ut erat propOsta. At udaeri omnes, inquiunt, fuerunt paris religionis Verum hoc falsissimu est. Fuerunt enim eo tem pore diueritisimae Essaeorum, Pharisaeorum, riaducaeorum se citae, quae non solum inter se dissidebat, verum etiam plerique omnes coni lactis animis fil- dij se Christo opponebant. Neque defuerunt in isto populo, cum haec quaestio Domino opponeretur, qui sanctisDei non minus aduersati sunt, quam Malio metistae hodie Christianis aduersantur. Hinc videmus &Augustinum, alios, alioqui viros optimos doctissimos, debili niti fundamento Vertim qui resposum Christi Synech dochicos a
cipiunt, non destituuntur firmis rationibus. Primum enim a genere tanquam a principio conclud ut Moses, inquiunt, De ut. q. Ob rem turpem permittit diuortiti, exemplum rei turpis ponit adulterium Licebit igitur ob alias res turpes,&cum infamialconiu-ctas, fieri diuortia, Vt sunt parricidi una, Venerata, pro ditio vitae insidiar,furtum. Ad hoc confirmandum, te stimonium Pauli adducunt: Si infidelis discedit, discedat, Non est alligatus frater aut soror in huiusmodi. Ec-
143쪽
di. Ecce inquitant, Paulus diserte, praeter fornica tionem, desertionem causam facit diuortij. Nam si deserta persona non est alligata desertori, profecto non nioechaturi, si nubet in Domino. Vbi enire nullum cst vinculum, ibi libertas est, ad nouas quaerendas nuptias. Iam ex hac Pauli sententia , Vnum ex
duobus sequi necesse est, videlicet, vel Paulu Christo aduersari, cuius haud dubie spiritu dietate, scripsit,& locutus est vel Christi verba accipienda esse Synech dochicos, ut sub una certa specie, more scriptu rarulla, genus contineatur, sub quo consimiles species, quo ad sceleris grauitatem attinet, contineantur. Verum cum fieri non potest, ut Paulus Christo sit contrarius, absq; omni dubio Christus sub fornicationis nomine intelligit etia crimina, quae grauita te fornicationem vel aequat, vel etiam superant. Pius&honestus maritus no minus tristatur ex Veneficio,
parricidio, sacrilegio uxoris,&c qua e adulterio. Quomodo aute hoc dilemma solui possit sine Sophistica, non video. Huc etia vel maxime facere putant quaestione a pharisaeis proposita. Interrogant enim pharisaei, an liceat qua uis de causa ut usitatum tum erat apud Iudaeos uxore dimittere. Ad hanc quae stionem, Domini responsionem dirigendam esse conte dunt, ut sit eius sensu. Non licet uxore dimittere qua uis de causa vestro more edi portet grauissimas esse causas, qualis est scortatio, ut scortatios posita solumodo ex epli causa. Hoc praeterea confirmari existimat testimonio Matthaei, qui ex verbis
Domini sic scribit cap. s. Dictu est antiquis: Qui cu que dinaiseriti Xorem suam, det illi libellum repudij:
144쪽
sed ego dico vobis, quicunq; dimiserat uxorem suam
παρεκῖος λογου πορνείως, hoc est, praeter ratione adulte
rij, facit eam moechari. Hic non πορνεια solum, sed λό' πορνεις excipitur. Cum ergo λογ' significat rationem 4roportionem, quid vetat Christi ver ba sic interpretari Qui dimiserit uxorem suam, nisi
ob causam, quae eam rationem criminis habet, Vt scortationem aequet, ac proportionem quandam, quoad sceleris grauitatem attinet, cum scortatione habeat. Hanc sententiam multi pi Imperatores secuti videntur, qui multa crimina in suis legibus enumerant, propter quae diuortia admittunt. Sunt autem haec Iustiniani Imperatoris verba in codice Sicut enim sine iusta causa dissolui matrimonia iusto limite prohibemus ita aduersa necessitate pressum vel pressam quamuis infausto, attameni cessario auxilio cupimus liberari. Si quae igitur maritum suum adulterum, aut homicidam, aut veneficum, aut certe contra nostrum imperiit aliquid molientem, vel falsitatis crimine condemnatum, inuenerit Si sepulcrorum dis lutorem Si sacris aedibus aliquid subtrahentem Ei latronem vel latronum susceptorem , et abactorem, vel plagiarium, vel ad contemtum sui, domusue suae, ipsa inspiciente cum impudicis mulieribus, quod maxime etiam castas exasperato coitum ineuntem: Si sua vitae veneno, aut gladio, aut alio simili modo insidiantem : Si verberibus sequae ingenuis aliena sunt afficiente se probauerit tunc repudij auxilio uti, necessariam ei permittimus libertatem. Vir quoque pari fine claud tur, nec licebit ei sine causis apertius designatis, propriam itioni,
145쪽
priam repudiare iugalem. Hucusque Imperator. Ambrosius afirmat, licere mulieri a viro discedere de tribus causis. Vna, si adulter fuerit maritus. Altera, si Costata, quantum ad religionem. Tertia, si uxore per libidine iii abutii voluerit, iustum naturalemque eius usum in uertere Se Ionresse concludit Ambrosius cum iubeat nullarem manere innuriam, propterea qu et J'Miceatisquod iro, quod profecto falsissimum est, quantum quidem ad causas diuortij, libertatem nouas quaerendi nuptias atti net. Rectissime enim a scholasticis dicitur Coniuges ad paria iudicantur, quantum quidem ad horum. Item Vbi par est gatio, par debet esse iudicium. Canonistae ut ex his versibus liquet, multo plures diuortij causas fecere, quae tamen omnes non sunt probandae, sicuti ex parte supra declarauimus, imfra declarabimus Versus autem hi sunt,
Error, conditio, votum, cognatis, crimen,
Cultus distaritas, vis, ordo, lamen honesto, Sis imis Morte coire nequibis: Haec sectanda vetant, connubia iuncta retractant. In his versibus , duodecim numerantur impedimenta matrimonij, quae betant contrahenda, dirimunt contracta. I. Error, scilicet personae. Vt cum Iacobo Lia pro Rachel in lectum traditur. a. Conditio, scilicet seruitutis. Vt si quis contraheret cum serua, quae se liberam dicebat. 3. Votum, scilicet religionis, seu monachatus . . Cognatio, quam triplicem faciunt, naturalem, spiritualem, legalem. s. Crimen, videlicet, si quis gladio vel veneno maritum tolleret, ut eius viduam in uxorem ducere pos
146쪽
iet. 6. Cultus disparitas, ut si Christianus Iudaeam duceret. 7. Vis seu violentia, videlicet, si quis cogat foe- mimam, ut sibi nubat. 8. ordo, scilicet sacer, ut si quis sub ordinatus fuerit in subdiaconum, supra. s. Ligamen, hoc est, si quis ligatus est uni, non potest alteram ducere. o. Honestas, hoc est, publicae honestatis iusticia. Hac enim cauetur, Ut aiunt, ne quis contrahat cum cognatis sponsae suae, si illa moriatur ante nuptias. 12. Impotentia, hoc est, inhabilitas co porum ad usum coniugij. Quid igitur, dicat aliquis, in tanta opinionum diuersitate sequendum est Θ Non est discite, exij quae digimus, videre, quae sit sententia verisissima, inuidpossit iudex bona conscientia sequi. Non est dubiu Christum sub specie una, totum genus comprehendisse, quemadmodum firmis argumentis ostedimus. Verum longiori disputatione omisi a descendamus ad iustas diuorti causas, hac una distinctione obseruata Quaedam sunt vera coniugia, quaedam Videntur coniugia, monsunt. In illorum diuortijs tutissimum est sequi Christi regulam, recte intellectam. In his minus est periculi. Vt autem omnia distinctius explicentur. Primum proponemuso explicabimus sex causas diuortiivsitatas. Deinde quosdam casus subij ciemus, quos ad certas regulas examinabimus.
P, - , Adulterium. A, Malitiosa desertio.
147쪽
ii ut causa ditioriij, eaque itistissima, est a dulterium. Verum h1c ante omnia considerandum a s cst, quod persona lapsa in adulterium, aut semelior' te atq; iterum lapsa est, sine infamia publica, aut de- ii ploratae malicite cst,in prostituit se cum infamia pu- ΔΕ blica . Si semel forte aut iterum lapsi est, spes ap-
δῖ icit paret, ut admonita caste vivat, suaderem Vt innocens dictitas persona peccatu lapsa condonaret,in ingratiam relatims ciperet, quo tegeretur malum domus suae . sepelirato fit retur scandalum. At si ita rea persona vitam instituit, laetitit ut nihil nisi domus contaminatio cum scandalo,&3n fit illi pessirina alijs exempla ab ipsa possint expectari , na-nino abiicienda est, vel magistratus autoritate. Hic enim locum habet dictum Salomonis: Qui retineta dulteram, stultus est , iniquus. Item Syraclidis. Si duinum manus tuae non sequitur , i corpore tu rescinde eam, da ei libellum repudij. Et Chryso- β, stomus Sicut crudelis est iniquus, qui castam dimittit Sic fatuus ciniquus, qui retinet meretricem. Patronus enim turpitudinis est , qui celat crimen VXoris Hernaei, discipultis Pauli, sic ait Si sciuerit vir uxorem suam adulterium commisisse, ea non agit poenitentiarin, sed permanet in suo vitio,
148쪽
reus erit peccati uxoris , particeps adulteri ipsius,
Diuortium autem in hoc casu ideo fit , quia cum adulter vel adultera fit una caro cum ea persona, qua abutitur, desinit esse una caro cum ea persona, cui iuncta erat matrimonio. Siquidem malitiose separauit, quod Deus sancte coniunxerat. Nam Vt matrimonium ex duobus unum facit ita adulterium eam copulam nefarie dissecat,is unitatem diuidit. Tametsi autem , ut iam dictum est, adulterium est per se iusta causa diuortij: tamen circumstantiae inter dum incidere possunt , quae diuortium iuste impediunt. Quare hic nemo debet propria autoritate abi)cere personam in adulterio deprehensam, sed iudicis sententiam postulabit, Vt examinetur causa cum suis
circumstantijs. Huc igitur qualis debeat esse iuris processus, quale examen instituendum, quomodo sententia ferenda , quidque de damnata persona sit statuendum, a dijciam. Cum igitur petitur diuortium fieri , innocens persona sistat coram iudice personam ream, sed prius literis praefecti consistortilegitime citatam , idque ante segiam septimanam, priusquam sententia feratur, ut rea persona pactum dispiciendi, quae suam causam concernunt, habeat. Hoc modo citatam constitutam coram iudicibus, firmis testimonijs adulteri ream conuincet, siue persona quae accusatur, neget crimen, quod obij citur, siue non Saepe enim fieri potest, ut persona, quae accusatur adulterhi, mentiatur se adulteriiream, idque vel isto pacto a durio
149쪽
ri coniuge liberari possit, vel etiam ut noceat illi per sonae, cuna qua consueuis esse dicat , vel alia qua uis de causis. Nam innumerae sunt iniquitatis insidiar. Nullo igitur modo sitis erit iudicibus , sicuti quidam existimant , si rea persona de seipsa testimonium ferat. Quodvi lege cautum est, qua dicitur Alleganti propriam turpitudinem non est credendum. Postulet ergo iudex ab actore clara idonea testimonia, quae etiam iureiurando confirmentur, Ut certo con' stet, nullum calumnijs, aut mendacio locum dari. Persona quae firmis testimonijs conuicta est de adulterio, non statim damnanda est, sed iudex, prius quam diuorti sententiam feret , duplex instituet eXamen Vnum actoris, i iterum reae personae. Ab actore quaeret, num ipse sit alienusta crimine, num habeat testimonium magistratus sui, pastoris, de sua innocentia Nam illum mundum esse oportet, qui alterii propter immundiciem ab ij cere decreuit Qu0dsi actor suam innocentiam testimonio magistratus sui, pastoris probauerit. deprehensus fuerit eorum testimonio innocens , iudex se vertet adream personam examinandam. Fieri enim potest , quod rea persona, iovista de adulterio, habeat aliquid occultum, quod accusatori obijciat, quo diuortium impediri potest. Verum, ut ad certa capita omnia reuocem US, ea quae sequuntur, diuortium in hoc casu impediunt. 'cris v M, si is, qui diuortia petit propter coniugis adulterium, eodem scelere contaminatus de prehenditur, non permittetur diuortium, modo parratio
150쪽
iratio sceleris sit. Huius sententiae, iustissima ratio est.
excludi petitur, sequitur, non bij ciendam esse ab aeque scelerato Nihil iniquius est, ait Augustinus, quam causi rnicationis dimittere uxorem, si ipse maritus conuincitur fornicari. Et Erasimis ait: Maritus adulter non habet ius diuertendi ab adultera, quam docuit impudicitiam. Huc facies, quod coniuges iudicentur ad paria, quantum ad thorum attinet. Non igitur potest vir, qui fidem non seruat, vel cogere VXOrem ut servet, Vel eam ob adulterium
Quid si , inquies , alter coniugum Vitam corrigit pie a caste tuendo, eluitque maculam poenitentia: Alter vero manet inemendabilis, quotidie magisse immergit in adulteri coenuma aciendum estὸNumis, qui vitam correxit, debet retinere personam in emendabilem, cum perpetuo suae domus dedecore ΘNequaquam. Nam hic par ratio sceleris non est. Qui enim vitam correxit, emendauit pie caste vivendo, habetur apud Deum Ecclesiam innocens. Quare pius magistratus, poterit illum sententia diuorάti liberare ab inemendabili cincurabili membro, secutus eXemptu periti medici, qui cum affecta membra in humano corpore curat, quod curationem admittit, fouet, conseruat quod autem putrescit in dies magis magis'; ,&insanabile permanet, abscindit, ne sanatum restitutum membrum simul cum in curabili pereat. SECvNDvM, Si maritus prostituit uxorem, nopotest adulteram excludere, cum ipse sceleris autor existit.