Chronographia regum Francorum

91쪽

Appulia suum ducatum Atheniensem adivit; sed propter magnam resistenciam quam invenit, parum profecit Attamen civitates Argus et Estivas', que condam Thebas appellata est, ac Neapoli in Romania cum suis pertinentiis in dominum ipsum recipientes, Sibi obedierunt. Porro postquam dux iste Atheniensis Johannes, Waltero, domino 'Enghien, consobrino Ludovici, comitis Flandrie, sororem suam dedit in uxorem, ipse filiam Radulfilii, comitis Augi Franci coneStabularii, Sororem germanam comitis Guisnensis, filii dicti Radulphi desponsavit, quam, POSVmortem ejUS, comes Stainpensis in uxorem duxit. Rex vero Francie, audiens que facta Sunt de rege Anglie, recessit de Noviomo cum sex ducibus, videlicet Normannie, Britannie, Burgundie Athenarum, Borboni et Lotharingi et regibus avarre et Bohe-mie, et aliis principibus et militibus quampli irimis,

venit Perronam. Et cum SSet viam carpen VEPSUS

Nigellam in Viromandia , fumos ignium prospexit a longe, quos Anglici accendebant in terra ejus munde vehementer corde indoluit. Tandem venit Perronam p.

b. Effecti vomen o a uiue te duc de Lancastro avait penetro usqu' Mont-saint-Quenti pendant quo te comi de ar-wic altaquait te chateat de Ronso dans arrondissement de Poronne. Cf. Froissari, ed. Uce, p. ccxxXVIII. LegrariCierines chroniques de Flori reri store et croniques de loricres t. I, p. di j donnent labem relation mais, comme on a dii plus aut,c'est uu simple resum oti domine avant tout te ouci 'abreger.

92쪽

illo tunc ambo rege Franci et Anglie non distabant unus ab altero, nisi per dimidiam leucam benit autem comes IIunoni ad regem Philippum, avunculum suum ouem viden rex, interrogavit eum Si veniret ad tradendum eum, dicens quod reputabat eum traditorem, quia permiSerat Anglico transire pacifice per terram Suam, et ocius fuerat in obsidione Cam raei. Conae voluit se excuSare, Sed non profuit excusatio jUS. Rex quoque avarre traxit eum ad partem, et auditis rationibus ejus dixit ad regem Franci quod comes IIunoni non habebat omnino malam cauSam PUOR Diam 3 inquit, e Si transire permisit regem Anglie e PE terram Suam hoc non fuit sponte; quia si ultro e non permiSiSSet, coactu permisi SSet ouantum Ste quod fuit in obsidione Cameraci, hoc fecit tantum-c modo quia odio habebat episcopum, qui jura que habebat in Cameraco sibi abstulerat. Videns autem e regem Anglie intrare regnum vestrum, cepit licene iam et eo dissidato, venit ad serviendum vobis titulo terre ostreuanti, quam feodalite tenet de vobis. Cui respondit rex Franci quod fatuus esset qui in ipso confideret et quod prevaleret ipsum redire, donee

revocaretur. Tunc accessit come Ilanoni coram rege,

et dixit quod si sibi placeret, vellet habere primum bellum in prelio et rex respondit quod Super hoc

Tuncque juravit rex in secreto consilio suo quod in craSlinum, de mane pugnaret contra regem Anglie, fecitque jurare principes singulos quod hoc sub Silencio tenet ni Nichilominus tamen hoc revelatum Stregi Anglie, qui Statim consilio Johannis demanonia,

93쪽

Petraxit se in Terascha, ut esset prope Brabanciam, ad

habendum refugium si oppus sie esset in villis ipsius

marescalli, Bellomonte scilicet Chimacorum, patriam collateralem Sancto ouintino depopulando. Accessit autem quidam miles ad regem Francie

sedentem in mensa, atque bellum pro PaStino Secure expectantem, et nunciavit ei quod rex Anglie SecesSerat, patriam comburendo, de Viromandia tunc aspiciens rex Principe Suos cum furore magno prorupit in hec verba , Non possum ita silente loqui in camera mea, e quin rex Anglie audiat, ubicunque sit. Credo enime quod juxta me sit invisibiliter , Surgensque velociter de prandio, equum aScendit ac exiit cum exercitu suo de Perrona. Cum autem exirent in campos, qui preibant videntes leporem proSilire in campum, clamare ceperunt alta VOCE; ad quorum vocem ceteri commoti clamaverunt ad arma, factique sunt multi milites eo quod crederetur bellum fieri debere 'qui postmodum milites leporis nuncupati sunt'.

Et rex Franci prosequendo regem Anglie, venit ad Sanctum ouintinum in Viromandia, ubi expectavitre Siduum exercitu sui habebat namque in exercitu SUO, Pro ut dicebatur, quasi ducenta milium hominum armorum. Et rex Anglie jam transierat juxta Sanctum

l. Beatamoni, e Belgique province delainaul. 2. Chimay, e Belgique province delainaul. 3. Les Inoierines e ironique ce Flori re litore et oronique cenuit res t. I, p. 3 ij sexent te te de ceti alerte a Buironfosse. Froissari ait de meme sed Luce, t. I, p. 8 lj. . O falsait encore payementi de hommesta 'armos a Salut- Quenti lora octobre 382. Bibl. nat. Titres colles de Clairambauit, vol. 28, sol. 26 3.

II 6

94쪽

ouintinum, et inde transiens flumen Isare apud Auri-gniacum', quam Sui combuSSerunt et abbaciam Sancte Benedicto', venit ad abbaciam de Boheriis', ordinis Cisterciensis, super dictum flumen Isare Silam, in qua mansit per tres die et Anglici undique . Et inde Johannes deiunonia cum magno exercitu abiens, obsedit Guisiam in erascha, ubi erat filia ejus et heres, videlicet comitissa Blesensis et Suessionensis ex Parte matris, que jacebat de puerperio in castello suo. Combussit suburbia ille et villam multis insultibus impugnavit sed intus talem dessericionem reperit quod villam capere non valuit . Audiens autem ex Anglie quod rex Franci ipsum insequeretur et quod jam esset in Sancto ouintino, abiit de dicta abbacia comburendo Patriam ad quamdam villam in Terascha que dicitur Flamen garia', que

3. Bolieries, igne, arrondissemen de Vervius, canto de Guise, commune de Vadeucoiari colli christiona t. IX, col. 686 . . Froissar dit a contrairo que oute la ille domuise, aufio chate au sui iure avx flammes par dea dolainaui, algreles priores de a fili Joanno, qui n'otait pas encore comtesse de Plois et de Soissons son mari ouis ex ne succeda en esset a

do Philippo de Natois.

6. La Flauiangrio Aisne, arrondissement de Vervius, cautou de

95쪽

convicina estianonie. Et rex Franci de Sancto ouintino venit ad Guisium, et inde incedens cum aciebus ordinatis post eum, et rex Navarre Secum, qui equi-iabat cum bachin et Super caput suum; cui dixit rex Francie me Cognate, bachinetum VeStrum amovere

poteStis, quoniam ut intellexi inimici nostri jam

distant a nobis per Septem leuca S. Deinde castrametatus est ad quamdam villam, nomine Buiron fossam id unam leucam prope regem Anglie . In PaStino vero, dum ex Franci audiret missam Suam Pariam ante meridiem, ecce Biturarii sui acces

serunt ad eum dicentes quod vidissent acies regis Anglie

ad semileucam ProPe. ouo audito, ex magno stupore repletUS, vocavit Consilium suum et monstravit eis quod salsum esset

quod dictum erat ei jussit ergo marescallis ut irent

Visum, Si verum esset quod hostes essent ita prope qui abeuntes et redeuntes, retulerunt regi quod vidissent eos ad bellandum aptatos habente ante e PaS-

96쪽

sum profundum, quem ipSe nec Sui poSSent transiret.

Adorat namque ibi quidam miles illius patrie nomine Bachalarius de Proistes'. qui ita dixi Domine, amputetur michi caput, nisi ego cum hominibus

dicto, latim a quibuSdam vocatu est traditor ipse autem dixit regi quod tarde esset. Et rex Anglie qui ubi dictum est steterat a tercia

usque ad horam nonam, viden quod nullus accederet, Petraxit se modicum ad quiescendum deinde oneratis et sumptis omnibus rebus Suis', cum exercitu intravit

Ilononiam et per Chimacum abiit ad Fontem Episcopi , et inde, remeatis federati Sui ad parte SuaS', PO-fectus Anverpiam, misit Soldarios ad Thun Episcopi et ad BelenpheS, ad gravandum illo de Cameraco. Rex autem Franci remansit in uirons ossa, ubi exercitus ejus fame afflictus est, eo quod Anglici totam vastaverant patriam; et in craStinum i Franci jussu regis armati, abierunt ad locum ubi rex Anglie fuerat

s. est ce que confirme te continuateia de Guillaum de Nangis it II, p. 6q ... dillicultatem cujuSdam passus inter ipsum et inimicos suo poSiti. 2. Les Inciennes chroniques e Flandre Istore et cronique de Floridi es t. I, p. 25j, qui donnent aSSe exactement cenaSSage, out negligo de citer eo nom.

3. Edouar III de campa dans a nuit duri aud si octobro 33s a Circa mediam noctem fugam iniit hes Chronique u continuatour domuit laum do Nangis, t. II, p. 65. h. Fontatue-ΓEveque e Belgique province delatu aut . 5. M. A. et E Molinior ut ait remarque a uel potu lorocitra Froissar est partia e fauour 'Edouar III our et episodo I est certain qu 'Edouarii III se de roba constammentdovant 'armee do Philippo de alois Chronique normaride, p. 2sis, notori . 6. est-a-dire loria octobro 33s.

97쪽

et videntes quod passus non haberet de profunditate plus quam mensuram dimidi tibie dictum est eis pro vero quod Anglici jam elongassent eos per septem leucas. Rex autem Franci cum ibidem expectasset per duos dies i, reversus est ad Sanctum ouintinum', unde remisit soldarios suos ad munitiones hoStibus confines, ac inde Franciam remeavit. Et rex Anglie existens in anonia ubi exercitum suum dimisit, pronunciari fecit hastiludia apud Bruxellam', ubi multi nobiles assuerunta cumque idem ex hastiludiasset et multi principes Almante, recessit et

profectus est AnuePpiam. PoStquam vero egreSSus est rex Franci Parisius,

Flamingi qui cum eo erant' male contenti sunt de eo quod rege Anglie bello non excepto 3io , ipsum siccum predis dimiserat a regno suo recedere, a quo tam vastatum erat igne et cede inceperuntque murmurare adversus eum atque hortamento Jacobi de Aethevella voluerunt iterum habere Insulam et Duacum et appen- deiicias ipsarum, vel pecuniam quam dudum Solverant, Seu predeceSSore eorum regalibus prout astruebant, alioquin moverent guerram contra eum et dictas l. sit lori et loris octobro 33s.

98쪽

villas virtute armorum caperent L Et interrogavit eos rex sub quo Flamingi comitatum Flandri tenerent : sui responderunt quod Sub comite suo. Tunc rex precepit comiti ibidem astanti quod abiret in Flandriam ac regeret Flamingo pacifice et doceret; qui respondit quod hoc libente faceret, dummodo posset intrare patriam modo decenti. At illi dixerunt ei quod secure posset intrare Flandriam et quod Flamingi nichil aliud in mundo desiderabant, quodque

gratanti animo eum reciperent ut decebat. Rex autem in ejus receSSu, monuit eum tractare Flamingos pacifice, ne moverent guerram Contra PSum. Tuneque

comes abiit Malam, ubi tenuit statum suum; totisque viribus conabatur verbis et doctrinis Flamingos infidelitatem manutenere'.

Eo tempore soldarii quos rex Anglie posuerat in Thuno Episcopi, in Belenphes et illi quos comes Ilanoni posuerat in Scaudoeliuere et in Bovehain, multa mala fecerunt Cameracensibus, non permittentes victualia venire ad civitatem. Idcirco soldarii qui erant in Cameraco, scientes quod illi de Thuno quadam vice exivissent in patriam convicinam et eam devastarent, exeuntes de civitate agressi sunt eos et ex eis multos

occiderunt de quibus captus dominus de Magni dictus

99쪽

Stin, frater alteri sepenominati' cum intraret portas civitatis', inter manus illiu qui ceperat eum, occisus est a communitate civitatis. Posteaque tempore hyemali, per Supra glacies oppugnantes, caStellum de Belenphe ceperunt et qui erant intus penitus occiderunt, turremque funditus

evulserunt'.

De ordinatione regis Philippi facia est congregatio apud Vrevinum, in qua fuerunt comes Armaniaci qui custodiebat Cameracesium, GaleSius de Bamma, magi S- te balistariorum, comes Grandispirati, baillivus Vitriaci, vicedominus Catholanensis, dominus de Urevino et multi alii Ilii quodam mane ingressi sunt IIanoniam et in terris de Chimaco et de Bellimonte, pertinentibus Johanni demanonia vinginti villas spoliati sunt et combusserunt et cum multis pri Sionariis redierunt, quisque in munitionem Suam .

Porro Johannes deiunonia, hiis auditis, ilico sie)congregavit magnam gentem, Scilicet regem Anglie,

s. Froissari ne raconto pastae a memoriaco la morti Gillos Manu sed Luce, t. I, p. 22 . A propos de ce nom, FroisSari donne a ce pergounage te sobriquet de cristriari, qui vetat diro lache, do mauuaiso humeur: or laesurnom de ustin, qui signisiequerelleur, aren definitive te meme eug. 2. Lemo eiBitutis designe Cambrai. 3. Froissari ed Luce, t. I, p.ris et 86 dit quo Retenglies, uno petite forte maison, Cavait uno garnison de vingt-ciu ouirent hommos Mais, contrairement a ceriu'avance notro chronique, it raconte que lariarnison putri 'onfuiret gagnor Bouchain et Valenciennes. Lo baronieruyn de Lottonhoveri ed de Frois- Sari, t. XXIII, p. cor propos derexerela pris de Retenglies aumois de mars 3 n. t. . . Froissari enumere los nom de dix-sept localites qui furent incendiues ita suta que les Franeat revinrent chargos 'unimmense utin FroiSSari, ed Luce, t. I, p. CCXLVIII et CCXLIX .

100쪽

ducem Braban cie comitem IIunoni et marchionem de Julioco cum catervi eorum et insecutus est eos. Videns ergo quod non poSSet eo comprehendere, regraciatus est dictis dominis cum magna tristicia, conqueren de rege Francie.

Postmodum regressi sunt Anverpiam, ubi rex Anglie sollicite tractabat quod Flamingi stabili juramento sibi

jungerentur contra regem Francie'. Ex alia vero parte, Ludovicus, come Flandrie, secundum POSSCSuum Flamingos tenebat amorose, ne

cum Anglicis pactum aliquot inirenta quod nichil profuit, quoniam illi de bonis villis Flandrie, dum casu esset in Gandavo, venerunt illuc jam predicati a Jacobo de Aethevella ouem constrinxerunt, invito ipso facere

conventionem cum ei ac confortare et Sustinere regem

Anglie contra regem Francierum quo facto Flamingi super hoc ocundi preter solitum modum comitem honora

Comes siquidem in se ipso meditan quod aliter

p. hi et si T.