장음표시 사용
301쪽
138 ARTIS CYCLO ONOMICAE animo comprehendet, quam deinceps exaggerabit latius, iuxta agentis conaditionem & circunstantias omnes, iuxta illius qui iniuriam accepit qualitatem ,iuxta denique occalionis speciem,quae utrique illorum intercesserit. Tr hentur in medium cognata quaelibet ordine & repugnantia, postremo&in horum singulis quaecunque conceptu rationali priora posterioraque censeantur. Omnis ista si accesso quandoquidem ex naturae fontibus hauriatur, silc ut ad facilem memoriae viam est adaptata , potest & ad defixae contemplationis artificium & diuinandi dexteritatem applicari .nam uti memoria triplex a nobis posita fuit ita& iudicium, & diuinatio,& rerum inuentio prima, inuentorumque iudicium,iuxta tripartiti principij efficientis rationem. Posteaquam vero ad normam praefixi diagrammatis ea digesseris, quorum meminisse libeat , a rebus te tandem ad voces animo continendas refer. Primum quod ad totius orationis seriem spectat, ea quoque Velut in magnitudinis partes est dirimenda , Exordium scilicet, Progressum, & Finem ipsum nec illud hoc loco expectes velim , ut aliorum more Rhetorico magis quam Philosophico in sola quaternione persistamus Praedictarum partium unicuique tres rursum minores aliae subnectantur, iuxta seriem annexi diagrammatis.
Propositio, ut attentus lector vel auditor fiat. Narratio.
Conciliatio, ut beneuo lus adsit.
Deprecatio vel prςcipuupathOS. Inuertitur horum series, vel immutatur paululum, augetur atque minuitur , prout rursus Vel ipsa res exigit, Vel respiciens alio cuiusque ferat opinio, habes hoc tamen velut partitae plenius Qiationis exemplar. Nunc si per subdi uisionem
302쪽
uisionem Mathematicam,sicut in circulis solent,paulatim a quadrantibus in quadrantum trientes, trientum singulorum in 3 o. gradus, graduum in scrupula prima 6 o. dc sic deinceps,te quoque paulatim conferas ad singularum in Oratione partium particulas minimas; harum memoria a signi ficatis rebus momenti plurimum capit, Ubi curandum maXime,Vt non perspicuae tantum orationes atq; interpunctae sedulo, sed & naturis singulis consentaneae fluant. Ab ipsis mei vocibus visunt voces nudae ad memorandi artem parum est ad- sum .,uminiculi, nisi fortassis ex eorundem occursu, incessu, casu, & in horum sin- gulis numero, rythmo, atque mensura, nisi-more Vulgato rerum quarumdam sensibilium simulachra seu memoriae locos & promptuaria in nube constitui voles, ad quae tanquam signa in littoribus posita quaecunque sensui minus sint peruia salutarem anchoram figant. Sed non est instituti mei, doctrinas singulas mundique naturam uniuersam plenius illustrare,cum satis superque pollicitum fiat, si tantum haec obiter S vel a limine salutemus,sub eo rospectu scilicet,quo deuinciri mutuo, quo cuncta sortiri videas perennem ordianis symmetriam. Quicquid ad fines pertinet a cognitione reliquos scum de his omnibus Dis io ad abunde veteres tradiderunt nos in sermonem breuissimum redigemus, adiuncta tabula, quae omnes omnium scrupos orbiculari nexu & conuersione discutiat. Etsi non dubitem, posse hac ipsa multo elimatiorem alteram dari,siquis attentior pauid sit circa singula: sed nos sui dixi iam saepe) a particularium ratione sedula calamum retrahantes, eorum rudi tantum inspectione contenti sumus, notas duntaxat communiores & viarum vestigia caeteris posituri, quibus quae crassa Minerua a nobis fiant pra libata singularum rerum indagatores ad scopum propositum rite dirigantur.
Supremum totius ordinis finem communi consensu omnes in Bono col- Summu Mnam
locarunt, sed quod sit illud Bonum sui libro priore circa vestibulum recensuimus j a pluribus ignoratur , & plane quot sunt diuerse philosophantium
capita, Tot mihi conuiuae prope dissentire videntur, Poscentes Pario multum diuersa palato. Alij etenim ipsum in vita, alij in virtute,plurimi cum Epicuro in voluptate summi Boui
collocarui. Rectissime vero de se ipso ille Q VIES T, Nemo sinquit bonus nisii V. iri
solus est Deus. At ne prolixior sim in recensendis opinionibus, istaru plurimae bin disi uia. quae verbis tantopere vita sunt dissentire , re tamen ipsa conuenient forsitan, quod si in arenam hac boni partim descriptione bona scum definiri nequeat partim accurata distinctione procedas: est etenim ille conceptus Boni,vi naturarum omnium plenitudo perfectissima, quae cunctis scilicet sese comunicat, aliunde vero nec foueatur,neq; depedeat. Bonu id absolute predicemus,cuius Bouum Hse,iὲ collatione demu dicuntur & bona caetera, & alijs quidem alia meliora, iuxta
Cotinuos ab uno illo vero ac principe Bono diffusae pulchritudinis depedentiae s α gradus.
303쪽
gradus. Est itaque & vita bonum , est & virtus, & voluptas ipse,quin quicquid
in orbe siit uniuerso sed respective tantum. Absolute bonum est Deus,in cuius unione cum animis nostris humanum bonum atque felicitas absoluta consistit, cui simul adhaerent & vita plenissima, & pulchri verique honesti ratio,&voluptas integerrima,quae sola percipitur omni dolore detracto, quam neque in corpore, neque in spiritibus positam animo tantum & intellectione percipimus. Verum ab unitatis specie simula tque recesseris, occurrent mox poste- Σοῦτ' notis vitae,pulchri & decoris ordines plures,degenerumque voluptatum chori , quos quisquis in orbem com parauerit, singulorum rationes totas per tota distus as inueniet, a Deo quidem oriundas primo, ad eundem refluas velut uniuersitatis intimum centrum; cuncta etenim quae sunt ad perfectionem sui naturarum impetus rapit. Haec ipsa perfectio in pulchritudine vera, in voluptate absoluta, in sola diuini radij communione spectatur, quae cum neque
hominibus per Experientiam cognita, neque inuenta per rationem, nec arte probata in honore habeatur, accessit vitae, pulchrique, & voluptatis exterius simulachrum nec usum, nec rationem, aut tempus expectans,sed arte quavis
antiquius animantium saluti subijcitur velut basis vel vinculum potius, quo sublato quodcunque creatum est: diffluere statim oporteat. Scientiam namq; ut Tyri 3 verbis utarin mentisque iudicium auctus aetate vir breui quodam occursiis sensuum per experientiam congerens sibi colligit, quum voluptatem docente nemine ab natura ipsa suscipiens in ipsis auspicijs vitae, possideat, eiusque amator effectus doloribus bellum indicat, utpote qui per Voluptatem - . a. seipsum seruet, per dolores Vicissim corrumpatur. Itaque si totam seriem proauitioisinaua be complecti in animo voles, in ipsomet hominis absolutiore hono,quam verii. his, ii boni atque Unius Communionem diximus,haec eadem toties sub honesti nota
in multu.dine. mine celebrata, quiddam est Vltimum atque perficiens,quo nomina caetera atque Unius rei imagines referuntur , posterius alterum vita est sub varietatis nomine ac necessitatis cuncta compellens, extremorum Vtrique media Voluptas intercedit, actionum & vitae conciliatrix cum honestate prima. Vides nimirum unius effigiem boni distractam nominibus varijs, quorum significata interim non tam natura dissideant,quam animorum huc aspirantium necessitudine. Quin si ulterius pergas in multitudinem, mox vitam,voluptatem,& honestatem non modo diuersas inuicem ex relatione iudicabis; sed & si cundum speciem subdiuisias, quarum quaelibet rursus cum alijs proximis particularem ordinem format ad circuli istius interioris similitudinem
304쪽
A C IR cvivs exterior Bonitum secundum rationem tum naturam diuisi.
absolute boni in homine secundum relationem diuisi. E CIRcvLus stabilis ab lute boni in homine quatenus cois statione naturaque simplex.
Singulorum igitur animalium absolutius bonum in Deo positum est, pata Pisium obmο- ticulatim tamen in honestate, Voluptate & vita. Honestas quidem sub volu -- ptatis veste delitestit,voluptas in ipsa vita: haec rursus in natiuis operibus,opera in usu necessario,vsus in facilitate potentiae exercendae, potentia in instrumentorum aptitudine,instrumenta in varietate naturae. In ordinum horum unoquoque rursus animorum felicitas a spiritibus pendet,spirituu salus a corporibus. e conuerso. Quamobrem animalia singula diuersis penitus armis ad tuendam salutem natura muniuit: homini vero caeteroru principi manus tribuit organorum omnium longe perfectissimas, & praeter has mentem ingenuit latentem fomitem ad salutem conseruandam, in qua perpetua virtus, indefessus vigor,instrumentorum,artium, atque actionum quarumCUnque semina continentur. Huius sane unius 'praesidio suam non modo nuditatem natura compensatam habet, sed & alioru animantiu velut Rex & ductor existit: Corporeae moli incorpoream mentem alligat medius uniuersi co- moruvi di b ciliator spiritus. Instrumentoru ordines,facultatum,atq; habituuratio comi-
tatur: respondent totide & actionum differentiae utilitatis quoq; ad vitam voluptatis atq; decori. Sunt igitur & hic Nouenae numero classes cancellis ter passim triplicibus interstinctae chori totius medium sibi actionis discrimina vendicarunt,quae uti a tribus superioribus pendet,in tres inferiores ordine diriguntur. Magni negoti, est ad rationem solidam peruenire,quae metas rebus& nomina estundat ex aequilibri. quo enim maior ingenij vis est, eo maiorem hum is animis iudicandi parit angustia,sitq; omnino iuxta Senecae Phaedra, Vt curae leues loquantur,ingentes stupeant. Sed peti upenda est acies,atq; Vbi Orationum Vis minimum valet, signis & nutibus loqui consultissimum duco.
305쪽
c Animus per se ARTIS CYCLOGNOMIC AE
, manens Intellectus potestas tri l Rationis potestas tri-l Imaginationis pote-Facultab Animi vis ad vocemii plex itetu pro mo, I plex l stas triplexiles t usque procedens ius ratione I li Animus exteriora , i l
l e Animi mundi absquel uocis aut corporiS Habi- 3 commercio tus pra i Animi cum ocis &ctici l spiritus comercio, Animi in quantu fo- ras exporrigiturs nimi per se
t Imaginatione pen' ill Intellectuales habitu& Rationales dentes
il l Actus intelligendi i Rationi, actualis ope-l Imaginationis actus l
Intellectus ad oratione sese usque insinuas, unde & genus Orationis sublimius Ratio ad orationem sese conuertens cui respondet oratio moderata logica Imaginatio ad oratio- lnis vim couersia, cui genus orationis re-
.Animi ad corporeamia specie descendetis
Intellectus conuertens se ad externa sapientiae munia Ratio sese ad artis munia atque prudentiae lucem dirigens Imaginatio conuersa ad externa peritiae ossiciar Animorum magis. Vitae V- Spirituu magiS,prae' tilitates ς sertim oculorum &aurium Corporum magis.
3 u viti Vos Spirituum l luptates
aiestatesα Spiritus - Diuina magis Natura- Humana naturalis sed Bruta nec naturalis L lis & ad speciei ra- ad esse hominis no neque ad speciei ra- tionem necessaria seque necessaria tionem necessaria
Communio diuini radijsiue animi passura,
306쪽
LIBER II. M3 De instrumentorum generibus, facultatum , atque habituum , superiore sermone satis est demonstratum , quamuis hoc loco eorundem magis sit sumpta distinctio penes respectum, quem habent adactionum differentias , quem rursus istae ad vitam vitaeque felicitatem velut ultimum
In actionum genere plerunt inferiores ordines Raperioribus substernuntur finium loco,per descensus scilicet animorum,cum in eorundem ascensu Op- .posita quoque relationis norma spectetur. Clim verb Vita maXime in actior stamia tapisicrium necessitudine sedem constituerit,optimam quoque vitae constat cons - natiam fore,si nec operibus sermo,nec usquam sermoni mens ipsa dissentiat, ut neque tecta sint opera nimis, nec sermones superiores operibus tanquam infusi in angustum vasculum undique ab eiusdem labris exundent, Verum altrinsecus concordes essecti , parem ubique mensuram & plenitudinem
An contemplatio sit actione melior, nolo discutere , inanis istaec sed Aηrbi ruptiti. scrupulosa quaestio est, a pluribus disputata, quicquid statuant necesse est ' ex relationis circulo ut sit perpetuo controuersia, nam & actio fit propter Contemplationem, contemplatio vicissim propter actiones: actionem prae- requirit meditatio, meditationem actio. Mihi imprimis arridet dictum Atanacharsis: Nam amplius laborandum in garrula sapientia, si ad Mysonis pauperis opera manifesta cum oculis mentem intenderimus: nam & Pythagorae dogmata sermonis sobrij leges summarias prae se ferebant, sed in operibus prolixa videbantur, quae neque noctu , neque interdiu spiritum gemitterent, sinerentve ad languorem ac desidiam relaxari. Quin omnis non modo naturae salus& corporum vita potissimum in actionibus sita est,sed&ciuitatis nomen aut reip.
Est enim Civitas quiddam compositum ex Cooperantibus ciuibus mul- ci His. iis, quae perinde ac corpus unicum instrumentis pluribus praeditum, cui necessitas multiplex & multiplex requirit obsequium,ac nisi idipsum a singulis habeat, tueri essentiam suam nullatenus potest. Quod ad finium spectat ordines ulteriores, in horum vestibulo crude- Finu prima ilissimae affectionum species Mundi gubernatrices excubant, Gaudium, Tristitia: Amor, odium: Spes, Metusque; quorum potenti machina quisquis vel falso se praemunivit; animos quoque mortalium proxime in sui fiduciam stringit , rerumque habenis potior sub fraenum caeteros & Ty- rannicam seruitutem facile rapit. Haec una est Impostorum methodus, dum minis, atque pollicitis quemvis alliciunt primo, dum voluptatis atque honesti speciem ludicram pro veris obtrudunt , dum sub praetextu Callis ardui qui ad scientiam solidam virtutemque exporrigitur, dementatos homines recta in praecipitium volvvt. Non igitur usque adeo negoth parui est ab amico assentatore Voluptatem veratn,cuius non dubium) laudes Epicuri schola
307쪽
i ARTIs CYCLOC NOMIC AEschola talopere praedicabat,a falsa illa atque umbratili semouere. Nam ut de solida primum loquar,sunt huic constituti carceres,quos necessario duntaxat
usu natura terminauit, quibus si transgressis quispiam ulterius volet irrum pere in immensum excursum protinus Voluptati adimet f num, virtutemque ab illius ratione seiungens omnem satietatis perimet modum,unde orbi tyrannides irrepserunt.Vbi enim animus supra necessitatem quodcunq; volupe est indulserit sibi, priora continuo fastidit,nouorum cupiditatibus occupatur. Quod pulchre apud poetas docet voluptari j Tantali sitis:
epulaeque ante ora parata Regifico luxu Furiarum maxima iuxta Accubat, manibus prohibet contingere mensas. Nam quia oblectamentorum latices vicissim assiuant, vicissim recedant, Cupiditatum velut Euripus doloris aestu inundans saepius uniuersa metu Mperturbatione permiscet,exultantiaque haurit corda pavor pulsans, ut Poeta meminit. quocirca necesse est,teste Tyrio, Voluptatibus operam dantem ma roris nuquam,iucunditatis sensum semper intermittere,quando cotinue absentem sitiunt,praesentem metuant,ne vel non accedat propius absens,vel celerius expectatione diuellatur. Quare cum animus sic a seipso dissidens nunquam gustare partem liquidae voluptatis & libere possit,ad interculaneam alteram ab omni seditione separatam contendamus,quae sola in arce virtutum posita nullis fortunae procellis quatitur,sed inconcussa iugiter, nec ab honesti veri,nec utilitatis principis ratione secreta est; hanc enim iucunditatem quisquis virtuti derogat,animorum quoque talaria ascensui fabricata conuellit. Nam & isthuc respiciunt labores Herculei, aerumnae Alexandrinae, pauperies Diogenis,frugalitas Curi j, Fabiorum interitus, Reguli & Camilli. Hic manus ob patriam pugnando vulnera pasti, Quiquescerdotes casti dum γita manebat,
Quique pj Ῥates Phaebo digna locuti,
Inventas aut qui Ῥitam excoluere per artes; Quique sui memores alios fecere merendo, omnibus his niuea cinguntur tempora Ῥitta.
Nequaquam ergo malevolum esse omnem sermonem decet, qui de volu - , . ptate perhibetur. cur omnium sit culpa paucorum scelus Θ ut clamat Tragicus. Nam Vt nemo rationem vel linguam accusat quasi non bonam, tametsi isto rum usus plurimi transferant ad res natura pessimas: ita nec voluptas omnis
est accusanda; sed illi potius qui falsam amplectentes vere nominibus abum tuntur,qui blandi ths praesentium deliniti atque corrupti, quos dolores, quas molestias sint accepturi occaecati cupiditate non prouident, qui nec doloro nec labore paruo magnam sibi redimendam voluptatem curant, eorum sane vitam cu Centauris ipsis,imo cum Laruis &Manibus iuxta qstimemus. Quin ut a falsia quemlibet magis atque a sophistica voluptate deterream, isthuc iu0 cum animo Voluat etiam atq; etiam rogo, Actionibus singulis quae vel ab axxφquapiam
308쪽
LIBER II. I Iquapiam vel scientia dimanarint tum metam unicam persectioris voluptatis, xum viam huc usque simpliciorem a natura definiri. Verum in orbis mobilio- ον.κmni ris ambitu plures ipsius pulchri, utilis, ac iucundi facies personatae circunsistunt quae plusquam Syrenio cantu praeterlabetes nauitas cum puppe & prora in saxa dc scopulos raptant, adeoque obstupefactos detinent, ut non minusquam loto pastisoli natalis obliviscantur, Pontumque profundam Fectent miseri,flentes heu tot Ῥada fessis
Quotquot igitur in palestris philosophicis alium sinem arbitrantur, quam pleniorem illam scienti e pulchritudinem stabiliori quadam atque ineffabili
prorsus voluptate conditam,is per exteriorem mobilem cyclum,aut iuxta cropidines retinetur,aut praeceps iactatur undiq; ,sic ut ad arcem intimam deinceps non admittatur. Docet res ipsa in mere Empyricis Medicisque circumforaneis,qui ut nec verum scientiae finem vident, intenti scilicet spectris proximioribus,opumq-ignauiς ibidinis,crapulς,& ambitionum laqueis irretiti) ta, ceu se i ita prorsus neque rectam insistunt beatitudinis viam, nec cum fortuna insta- rhi se .n
bili stabilem virtutis lauream adipiscuntur, ut plane hos censeas dum artisquςrunt compedia,quibus suae pigritiae consulant,iactari semper in Ataxiae salo,& nunquam ad littus peruenire. In illos sic ego aliquando percitus lusi:
Spectari titulo Medicie Ῥelis o us artis, Auri te in pluviam collige Doctor eris. Ante tamen praxis studium memor illivi esto, Qua vox non alia est Nerior Myppocratis. αν μακρη,κ ἐλκαιρια κουφη φ
Verum eo dementiae processit haec aetas,ut in conseredis gradibus Sc illi qui dant & qui accipiunt sepissime a fine legitimo & reru veritate declinent,dum vulgus stolidum vel leonina pellu indutos asinos supra leonis ingenuam formam colit.& admiratur,dum illi qui gradum ascedunt ad speciem magis externam &. inanes titulos currunt, illi autem qui conferunt ad promptam pecuniam, quae nunc pro actus cuiusque forma siue εντελεχεια praecipua celebratur. Iuuaret itaque vel in editiore specula constitutum unde omnes exaudiant illud Persianum proclamare:
O curvae in terris animae, caelestium inanes lVerum ut nunc sunt tempora,ita morem geras, etsi ut pulchre diuinus Erasmus meminit in epistola quadam in antiquitus non ideo quisquam pro doctore habitus fuerit,quod doctoris titulum esset mercatus; sed ij doctores dicerentur, qui vel praeclaris operibus artis,vel libris editis manifestum doctrin specimen edidissent. Sed motos praestat componere fluctus. Iam si compendio dictorum finium circa se mutuo conuersiones traditas intueri libeat,orbes tres istiusmodi superincumbentes inuice coaptabis. Ho-t rum
309쪽
a 6 ARTIs CYCLOC NOMICAErum interior postremis finibus dedicatur, Actionum ordinibus mediis quadrat superior circulus,versatilis scilicet super omnem alterius regionem, ti&ille superiorum finium super hunc medium cyclum.
Hie orbis eirea silperiorem voluitur, sic ut singuli Circulorum ordines si gulis quam maximὶ quadrent.
310쪽
LIBER I r. Ita me hercule vertuntur perpetuo circa se inuice deus,humanus animuli& natura. ita& omnis tum huius tum illius actio ad Bonum respicit, vel Vt re vera tale est,uel in opinione positum. Haec si rite intellexeris,quicqui d de bo norum malorumque finibus,de dolore.& voluptate disputant veteres, paruo negotio comprehendes. Nos ad altiora pedem referentes, ad fines caeteros ab illa habituum ratione distractos transeamus, qui nec praecedunt habitus nec sequuntur tantum,nec annectuntur sed &ante ipsos partem integritatis suae praeiequirunt, iisdem vero comparatis insistunt altius,& multo post in ef- liin. fectus alios prorogantur. Eiusmodi sint stilologismus,& Indicatio rursus non tam re ipsa quam ratione siue nominibus differentes,quando & tepore con nectantur,& altera prorsus alterius necessitudine foueatur. Pς 3 Sed loquamur de AEtiologismo prius,cui Endvixin ipsam vel indicationc aD scribemus pollea, velut interna essentiae formam . Quod si totius aetiologisiminatura exacte scrutari voles,rursiam te ad circuloru imagines reuocabo,Vtho- ---iu intuitu eunde aliud nihil es e perspicias, quam animorum discurrentu impetum circa effectus & caussae mutuam rationein. Orbem igitur immensum concipe in tres distinctum particulares circulos, Inuetionis scilicet,Traditionis seu dispositionis,atque Iudicii, omnes quidem sphaerae unius aetiologisti
faciem representantes, positione tantum & relationis siue respectus nomine Circμ, 'differentes. Ad sphaerae centru doctrinae cyclognomicae uniuersisnes ex aequo ' ' 'Confluunt;hinc quidem quotquot inferiorum ordinum hactenus definiui; illinc caeteri qui velut priores caussarum indagatione dicentur,etsi re vera tum ipsa cognitio, tum proportionis indicatio quoad naturam genericam ab ae viologismo nusquam separentur. Quod si vero haec tria in ternas species vel partes minores dirimi patiaris, misceri singulas singulis varie, varia successionum necessitudine confitebor.