장음표시 사용
331쪽
si infinitam istarum seriem ad prima duntaxat genera vocenti non potius
duo quam plura sint statu eda, cum omnes omnium ordinum species tandem . Miratiρεηε sub synthesis atque analysis ratione comprehendantur. Sed cum ex Galeno & veterum monumentis haec primum confusio scaturierie sui interim pace tantorum artificu loquar) quid illos eo compulerit, paucis expediam. Omnis viaru sectio tribus absoluitur, medio videlicet spatio & duobus extremis, hinc sane & ordinis statim tres voluerunt differetias primas, unam a summo vellus inferna, 1. huic oppositam ab infimis versus suprema, postremo tertiam a medio vetius extremorum alterum. At quam sit horum lubrica ratio,ex his quae sequuntur facile deprehendes. Imprimis ante definitionem quamlibet vitam da maxime est nominum confusio: inepte etenim plurimi viarum nomina dedocendi discendiue instabiles modos cum ordinum appellatione commiscet. Divisita ima Nam forma discursionis Cyclognomicae siue methodicae in essentialem pirumo de accidentariam est dirimenda, quaru hanc instabilem nunc pro discem iis ingenio, nunc docentis arbitrio, nunc rerum quae docentur natura,varie, sed accidentaliter ubique temperamus; estq; hic non tam ordo quam tradem xs. iiii μ- di modus interdum simpleX,interdum quoque compositus illam vero essen
o: α- ,: alteram interiore quodam principio ductam, Naturae solius scilicet
o Ordinem. mouentis vel mobilis imitatione proposita) in viam deinceps & ordinem ap - ὸ- posite distribuimus :& quanquam Vtriusque sit summa cognatio,sic tamen abaique distinoit.. ordine via distinguitur,ut Via sit spatium obiectum rei mobili sui discurrentis ' animo in arte nostra medio dc duobus extremis comprehensum. Vnde de tria ad ipsum sunt requisita, quorum resipectu prodeunt sane cuiusque motus vel Oida. ordinis differentiae tres. Sed ordinem ego non adeo cum viae rati
ne confundam, quin illi respectus quida amplius inoleverit rei m bilis ad viam per quam moue tur. Vnde & inter viam immobilem naturamque mobilem ordo ceu medium potius est collocamdum , ac si perpetuo orbes eiusmodi tres sic inuicem copuletur,
ut rei mobilis naturam contineat exterior ambitus , interior alter
immobilis viae: medius vero ipsorum ordini destinetur, qui& viarum & rei mobilis analogiam in se tacite Comprehendant.Vnde δο- via velut indefinitius quiddam existit,velut ordinis character subobscurus ra' .... tione eXtremorum in discursus linea positoru, utpote ratione termini a quo,
ad quem, S medij: ordo aute determinatior serina est non viam solummod0 spectans
eoncipi debent, qui circa se innis
tur, Rei mobilis, ordinis,ae Via. Exinter orbis I. Interior orbis I. Medius λι
332쪽
spectans. sed& motus in via & eollationem rei mobilis cum terminis motus, estque via ut substerniculum motus rude indeterminatum, ordo ut directorium seu statua mercurialis in via posita. Est igitur δc inter ordinum differen- alias quae viarum rationi minime competit; non enim via composita dicitur ex es hia. contrarijs, sed motionum ordines interdum oppositi complicantur: ut dum zz- . 'quis simul analytice, simul synthetice fertur,qualis est planetarum latio,dum rei. simul secundum signorum successionem contraque vertantur. Rursus in or- dinum diuisione quendam a medio versus extrema statuere prorsus est superuacuum, citin semper vel ab infernis sursum, vel a superioribus deorsum agitemur . Adde quod circularis viae vix ulla veteribus facta sit mentio, etsi inte- ,rim in suis discursibus eiusmodi motionis speciem neglexisse minime videam tur . Nunc ut determinatioris formae, siue ordinis ratio plenius innotescat, o,ὸ ἡ; quando & essentialis methodi distinctio huius solius numine velut anima gu- ratio serandum bernetur. Ordo est formalis ratio habitudinis essentialis unius ad alterum,
Unde & parens omnis cognitionis, atque memoriae, omnis inuentionis atque ordinis diu
iudicij , in rebus quoque naturae uniuersis primarium Vinculum Connexa di- o di,is f., stristinguens, dispersa copulans, in veritate, essentia, bonitate, & pulchritudine. Nam per ordinem sunt res in mente diuina, per eundem genitae ab eodem in
sympathia mutua colligantur,aluntur,permanent, atque aeternitatis demum
compotessunt. Ordo est qui distinguit suprema ab infimis, corporea ab incorporeis, dextra a sinistris, qui mmdum dispescit in contenta,continentia,&horum media; qui partem sensibilem uniuersi in caelum, aetherem, elementa, insensibilem alteram in Deum,angelos, animam rationalem. Sed feror extra ordi sis disse
compendij metas, atque id magis proposito dicere necessarium est, quod omdinum alius sit simplex, alius compositus. diuiditur simplex in rectum ac circularem, & sic deinceps,uti ex subiecta tabula liquet. y Forma:
333쪽
per se consideratione facta, sic: formarum alia est
Formae methodicae ratio duplex,
dam definistius coluntctim obser stuas &spatij per quod discurritur&tei mobilis vel discurrentis ais nimi ratiO- Circularis
tior iuxta lxelationis multipliciis talem. Penes consequentiam mutua quinionum. Penes comparationem ad causas caeterat.
subiecto pathet.. Mne Medio Extremo princi- . pali. A notioribus quoad nos Analytiis
A notioribus qlu ad natinam. λ Vide progressum materialis distributionis hoc loco, cui & serme ratio planc com emit. Ordo Physicus
334쪽
Ordo compositus esse dicetur,si quis in toto opere sequatur ordinem Analyticum: in partibus vero syntheticum: Vel e contrario,v t Lepe factitarunt ve ' 'teres, praesertim Galenus 6c Aristoteles. Ordo circularis existit quoties totum o A iis .um. quis analyseos orbem atque syntheseos sua per vestigia circumducit atqui ha rum conuersionum Vna est longe perfectissima in artium costitutione scilicet, '' '' cum quis propositu finem resoluit in media atque principia, S in singulorum ua;.m rursus examine ducit particulatim circulos plures ex analysi in synthesim ,&tandem a simplicium perlustrata natura ad problematicam rursus regreditur, donec scientiae totius constitutionem prorsus absoluat. Orbes minores istius ambitu compediti in singulis discursuum generibus primum apparent, mox
etiam in instrumentis ipsis varie ad inuicem comparatis 1 sed harum conuersionum exempla differam in alium locum. Nunc illud Iectorum ordinum a m ct cimo.& circularium interest quod illi quidem notitiam praestent determinatam duntaxat unico modo Syntheticus quidem quo ad naturam, Analyticus quo dissuasi. ad nos: at circularis scientiam plene determinat tum quo ad nos, tum quoad naturam. Nunc idipsum ita accipias velim, ut determinatae notitiae sint Driermivm plurimi gradus, quando & circulares ordines plures, maioris propemodum misi ''' minorisque ratione differentes ante constitui. Cum enim discursuum unus
quisque in longit. latit. & altit. orbes particulatim habeat suos, sitque illa dis cursio in altitudinem caeteris multo perfectior ι idcirco & in hac ipsa quotquot sunt ordines recti,rectis sunt caeteris absolutiores, qui ad totius discursus longitudinem vel latitudinem adhibentur; proinde & circularis in altitudinem commeans circulari est illa perfectior quae sub alterius dimensionis curriculo prorogatur; his omnibus multo perfectior demum quae sphaerae totius o. peripheriam orbemque catholicae methodi prae se fert. Sed postquam semel 3M et η de notioribus dici coeptum est, in quibus totius ferme dissicultatis cardo Vem Q. filii m.
satur, ordinem syntheticum dixi a prioribus seu notioribus naturae ad poste- ς: V::- riora quo ad nos: cui opposita est prorsus analysis. Iam priora nobis sunt quae Σ, is
ad inuentionem magis accommoda iudicantur : posteriora quae ad traditionem: naturae miscellaneae quae ad iudicium propius spectant. Rursus Inven- magis partiens. tioni magis sunt obuia, & proinde notiora nobis,quaecunque confusam protinus sui cognitionem ingerunt,quq magis de Entis natura participant, ut tritis Caustu hahi voculis utar postremo quaecunq; effectus potius quam caussae rationem obtinent. Vti & naturae definitiora, quae minus entitatis includunt,& caussae verius α in
indolem monstrant: caussam voco dupliciter, essentiae quidem in discursione i. in. metaphysica,cognitionis in Rationali, rerum simul & cognitionis in Physica. 2Non enim ita confusiora defini s,ut hodie passim doctrinae Aristotelicat inter- rgu
pretes faciunt, nulla profecto distinctione facta penes cosecutionis varietatem quae vel in rebus sit ipsis,vel in discurrentis animo designetur. Vnde & in erro- ηο-Gbis az
xum labyrinthos infinitos sese praecipitant. Id enim verissimum est caussam
omnem notiorem essc penes naturam, sed nobis indefinite: effectu contra no- δε ηομο ι
335쪽
372 ARTIS CYCLOGNOMI AEN.ra distinctia incauta ratio cum de cognitionis caussis atque scientiae loquimur, alia cum A. iis, , de caussis essentiae, Ut sunt in natura rerum. Neque absurdum puto eandem my qη ςt discursionis speciem a magis communi scilicet ad minus commune synthe- ut licam simul dc Analyticam dici, simul a confusis quo ad nos,quoque ad natu-2 ἰ - ρ ,2 ram: quando & uniuersalis naturae vel particularis cosideratio partim ad phy-iu 2 prius sicam, partim ad Logicen facultatem ambigue referatur. Nam ut earum ra-:ὲ - 2. . tiones existunt in animis nostris,confusius est genus sua specie, minusque de quoque ad natu terminatum: idcirco & notius nobis, habetque effectus imaginem, eo quod . '' ' ratio eiusdem ex specierum concentu velut principio derivetur; unde& tuncia in sinu locum effectus prae se sert. Sin genus consideres Physice, non ut genus est, sed de is . ' naturam uniuersalem existentem in mente opificis; ut materiem indefinitam penitus,vel definitam imperfecte formarum pugnantium induvijs aeque promiscuam, tum sane penes cosecutionem aestimabitur;non tam quae in discurrentis animos cadit, quam quae in naturae efficientia, eritque genus ut causa, species instar effectus aut compositi naturalis. Vnde & genus erit ignotius,aii; . ., . ., quo ad BQ. , & Ordo a genere ad speciem inter syntheticos non immerito re diis.is sub di feretur. Proinde & particularem ordinis distributionem sic deinceps aptius
336쪽
n discursione Meta- physica de reali 'Ab effectu ad caussam.
Rectus notitiam praestans duntaxat deteris minatam altero modol AMALYTICVS
a notioribusquoad nos, Inventioni habilior a magis confusis scilicet,&am essectu magis, ad causam Ab uniuersalibus ad singula vi: l A genere adipeciem. In discursione Logiea G singula vi: l A magis ubi caussae effectusq;c serentia
tiaquet in animodis Aconclusione ad principia, curIentisapparet. vel axiomata. A posteriore demonstratione A magis communi di serentia ad minus co-l A polteriore de
L massiminus communi ad magis commune.
. situs In discursione Physicae t f Mimas essentiales. ubi & eaussae ratio l f
spectatur penes con-I A subiectis rebusque Formas proprias. secutionem magis ' signatis ad lin rerum natura;no- l l Formas acciderarias e nihil interim vi& in t L rumq; Fyndromeruanimis nostris lsyNTHETI' CDiscursione cus a notioribus Huius ubi- Metaphys quo ad natumTrasque opposiditioni comodior ita ratio est I Discursionea minus confusis s sed simili a Logi ea ad magis confusa, partitionia caussis rei vel co praeeedentici Distursione gnitionis ad esse-i in Physica um It A formis Oeeultiorit bus ad euideliores
. A differentia ad pro- prium. magiri, sensibiles Λ proprietate ad acita eidem. cireularis notitia pri'
stans detem minata v troque mos dorl horum, circuloru Vnus est absolutus to- l Maiores tius discursionis cycl l ut in dimensionum l .snotaeς exactae sphaerae t triplicium unaquaq; lideam representans,ut in Metaphysicus eireulus 'ia longitudinem Physicus in latitudinem Rationalis iis altitudi-
. Ex analysi in synthesim.l attium constitutione. Resolutorius & eoposi- Q l totius simplex,ex re-
vel que discuruonum i Demostrati maeirculus, ut conuersio ex epi- logiuno ad analogismum, et e contra.
337쪽
rr - denti tabula,tum praeienti schemate comprehendes, sit enim perfectus circu-ιuim i β ς φ lus A. cuius medietas una ad synthesim, altera ad analysim referatur. Dein- pl. istiti ceps minores circuli tres B. C. D. quorum B. quidem discursus in longitudi-Ρ' '. . nem,C.in latitudinem,D. in estitudinem reprςsentet,in singulis demum media portio sit analytica , media synthetica. In singulis tandem occurrent tres alij pro particularibus instrumentorum circulis: E. quidem pro diuisione & resolutione Metaphysica F. pro definitionum circulo penes eandem habitudinem ducto: G. pro M taphysicae demonstrationis peritipheria, ubique vero alter hemy- cyclus sit analyticus,alter synth ticus. Idem pari propintione costitues de instrumetorum circulis H. I. Κ. penes habitudinem physicam in circulo C. & de ijLdem penes relationem logicam L. M. N. in circulo D. quanquam & particulares orbes quam plurimi praeter enumeratos hactenus possint recenseri , pro discurrentis animi compositionem . M ih. diuisione Varia. Quod ad partitionem alteram formae Cyclognomicae sp aὸὴ --. st x penς Vel consequentiam mutuam, vel relationem ad caussas caeteras, nil, his imisi hil hic scrupuli subest: vi enim formae toti materies tota substernitur, 3c illa - - , ,. xota toxi aequaliter permiscetur; ita & partium vices in forma minus sensibitales ex ea materiali atque sensibili distributione deduoes, ipso duntaxat nomine paulisper immutato, ut si pro instrumentis ipsis instrumentorum viae vel ordines referantur.ut si in figura nuper depicta, quae materiem penes ternarbsymmetriam caussis finalibus atque effectricibus adaptabat, sit longitudo A. B. C.atque A.quidem discursionis metaphysicae ordinem monstret, C .Physicae, R medium rationalis , pari analogia particularis ordinis distributionem Dii isti. prosequens in latitudinem D. E. F. pro instrumentorum differenths, & de-δitu*με- mum in altitudinem G. H. I. pro comparatione instrumentaria, penes magiah ιὰ minusust commune, Κ.L.M. peneS maiorum minorumve partium rationem. H. ia. μ.is Habes demum constituendae Methodi Catholicae siue artis Cyclognomica Iria z. et LRVil IV rum CVns sus fermis elusinodi est, ut potestatem unius in nauisus tura alterius facile contemplemur; Vtque una non probe percepta non secusem M i quam chordae cuiusque disiphonia obrepente caeteris vel maxime concinentibus) pereat quamprimum totius Musicae tenor . Atqui hunc concentum ineffa-
338쪽
ineffabilem pulchre quidem ex multis ordinibus ipsa opifex rerum Natura temperans, pulchri totius momentum praecipuum in hidem collocauit. Et 4 ur ubino nos proinde tum corpus, tum animam musicam nacti, Naturae architectricis simiae sumus, secuti quidem huius Vestigia quantum sors tulit, sed ne is=mi.i. umbrae quidem partem millesimam consecuti. Sed satis sit nobis perculsis desiderio pulchri,ut quod non potuerimus publico Bono,Voluisse tamen qui- Ο am ibimuis intelligat. Sunt enim, sunt foecunda aetatis huius ingenia , qui ubi hax no- stra arti. tam ci tantum primordia praegustarint, eiusdem quoque fructum plenius discant, accensique laudis cupidine studioue communis Boni rudem hanc penitus & impolitam machinam vel denud struant, vel accuratius elaborent. Nunc ut caussarum omnium consensum obiter una in tabella compendio lustres, isthuc respice.
339쪽
s P REM A civ AEl MEDIA Qv AE ADt INT IMA RV AE A Dad ascensim trahant i circuitum ducant i descensus animos vellunt
Lux & formarum lorigo lSpiritus nodus & vin-lculum uniuers iCaligo & materies virtus caelestis lAetherea vis lebementaris vis
Notiones inceptusque primi Classes metaphys Discursuum prima se. Iminaria, omnisque
copositionis & di luisionis rudimenta lClasses Rationales lobiecta sensibilia seu spectra in phantasiam Classes Physicae
CIntellectus Habi- scientificus. tus inU Intellectio telle. l Pprie dicta. ictus t Intellectus L practicus. Prudentia
Mathematica Metaphysica Grammatica, Rhetorica,Dialectica,
Cyclognomica Physica Medicina, &c.
relatione ad idem principium, vel effectum,
in quae- Problemat. stione L acti ea Instrumentorum fabrica penes relationem circa idem. Logica. Simpl. in qu st.K Probi. Pract. Instrumentorum fabrica relationis secundum
idem physica Simpl. in quaest.η Problemat. Practica.
Urdo determinans quo ad naturam Synthesis ordo definies res quoad nos pariter & na
ordo circularis ordo determinans res quo ad nos duntaxat
Discursus in logitudinem lineae compara Maioris circuit' bi , in quaest. pras'. lis ς Minoris in Pro-9 blematica L. Minimi in simpl. Discursus in altitudinem sphaerae solidiori comparabilis.c Maioris circuitusς Minoris
Minimi Discursus in latitudinem superficiei comparabilis c Maioris circuitus ς Minotis Minimi
Methodica Dogmatica & Ratio natis
Themisbn Proclus Pythagoras ThessalpLaodiceus Mercurius Hippocrates Galenus Plato Aristoteles Gorgias Sostratus Hammonius Acron Philinus Serapio Philoxenus Epicurus
340쪽
ARTIS CYCLO GNOMICAELIBER TERTIUS,
CONSTI TvΤIONEM ABSOLVENS EX ANTE TRADITIS CAvSSIS PER CANONES IX. Os T AM DISCURSIONIS SPHAERICAE CAR Dir i. ad reaceres primos,caussas quoque constituendae arti tum remo- st humauutiores , tum proXImas omnes , cunctarumque contentus
abunde & pro virili recesuerimus, restat demum industria pyi' ipse. pari ut & constitutionem ipsam una cum praxi eiusdem quam fieri possit breuissime perstringamus. Est igitur Me- u. thodus, ut ante diximus,inuestiganai veri via compendia- iridi dUmita. Ita, cuius vis omnis potissimum tum in instrumentorum, tum in rerum ipsi tum ordinibus collocatur. Diuiditur eadem duplici ratione, primo Vt genus t .satis a . p. in species,vel ut communior potius in minus communes methodos,idque vel obiter repetita. a fine vel forma eiusdem, vel materie, vel cauisse essectricis analogia. Possunt b. haru tabulae disiunctim statui, possunt δί in formam unius syntagmatis com- σθε m. parari,sic tamen ut praecipuae differentiae sint a forma,deinde & a materie dependentes. Secunda diuisionis species est,ut totius methodi in partes integritatem continentes, hanc eius anatomen verius quam diuisionem Logicam Hr . paulo post referemus. in parre .
Specula tiua Resoluto. ria Definit in ria Diuisoria Demon . strativa Metaphysica Diuisionem Methodi ut communis in minus communes seu particulares meis thodos conn xim hoc modori exprimas licet. Ration