장음표시 사용
51쪽
e Fati initium. D Eiusdem perfectionem significat.. E Vitam su periorem,penes quam,cum libet,supra Fatum attollimur. p Vitam inferiorem,quae nos in fati abyssum prςcipites vocat, nisi alis su ducti Platonicis pedem maturius supra alterum haemisphaerium etcuemus.
M N o scala circuli recti pro cognitionis ala δ extra,quae veritatem velut obiectum respicit. Vbi M quidem intellectus gradum exhibet. o phantasiae. Nvero rationis mediae. IKL eiusdem circuli recti scala dextera. , pro appetitus& volutatis ala, cui & nos tria segmeta insculpsimus,ut in L quide sit amor c testis &solidus. In I vanus & voluptuarius, In Κ alter quida a Schaema idaeae Medue atque praecipuae classis rationalis,quae superioris quidem velut imago est exemplar po terioris. Hie ordo totus per tota e trem a distus us,viroru que particeps, aeque & Platoni δρ Aristoteli celebris, sed maxime Galeno atque Hippocrati, ex quorum ossicina Methodi totius ratio pene defluxit. Α Velut coclusio circa quae
vertuntur orbes caeteri B C D s Quidem circuli treS, naturae communionem omnem
atque diuersitate inuestigant. δί
1 Naturae comunio'nem, & diuersitate secundu relatione lad idem totum siue principium.
in orbe pitvit L Eandem penes a quidem in orbes 3 Eandem penes acci
dentium habitudi-dinem atque subiecti.
Et haec quidem omnia diuisone refoturione issi on ita perfici flent. C Circuli rursus in causat Scoffectus dependetia elaborat.
Ratione intellectuali Metaphysica,& ad idem factare. latione,hine definitio Aetiologistica. κRatione Logica,&circa idem, sub nominibus ratio- Secrassi ιν tunis,hinc definitio Rationalis.
Ratione Physica, sub babitudine signi & signati, ahiae descriptis.
52쪽
IVniuersa igitur per detiologismum definitionem. D Circuli, inuentionem medij moliuntur,
si Facta demonstratione per caussas sub caussae nomine, & consideratione Metaphysica. lin olbe c x Per eaussas sub generis vel differentiae nomine,vel to- Triolis ierib
3 Per caussias sub accidentali notione-
Hine ro demonserativa Methodus quarum alia ex probabilibus,. alia ex neeessariis comparatur. Rectorum orbium Q H I scalam insinuat dextram Carum specierum. quae R iis .im se animis nostris ad veri cognitionem tendentibus offerun t. quaru m in C.qui pl dem sunt species verissimae; in H eaedem ambiguae in I Vero falsae&personatae.Scalae sinistrae gradus T L M, similiter species virtutis appeti tricis ostendunt: Κ quidem ingenuas veras: L ambiguas: M lacatas atque umbratiles.
Sedelassis Logicae duplicibus scalis,in longitudinem scilicet ac latitudine ex- .bli,,tiis porrectis, restat in altitudinem tertia, comunis spro altitudine & classis eiusdem typis caeteris primo ac tertio scilicet. Nam uti occultis lineoli, in Meta - physica classe pro altitudinis scala relationis continuae gradus ad idem signari fecimus, in Physicis secundum idem; ita&hic tres sunt secundum idem permistim infusi continuae dependentiae gradus, ordinis instrum edari, circa conclusionem videlicet, prout nimirum in hoc ipso Vel totius generici,vel speciei, vel integralis partes connexae inuicem Comparantur. Ex ante protracto schemate stanquam ex parente soboles) sequens figura dependet.
3 CLAASIS RATIONALIS IDAEA POSTER POR. Pro Longitudine. A Sphaerae totius centru ipsa est coclusio, or miransisiirca quam orbis instru men torum vertitur: μ' cuius quide reuolutionis certiora auspicia
partim ex classis Physic idea prima, partim ex Metaphysices posteriore trahuntur. Α 1 Ignoti simpliciter vestigationem spectat,cui debentur definitio, desesiptio, nominis interpretatio. Α Σ Multiplicis indagationem respicit; cui si multitudo coacta est: liuisio quadrat; si dispersa, resolutio simplex. A 3 Propositionis fido explorat,dum temminoria nexus in medio conlepiatur ipsius demonstrationis subsidio. Orbis interior intellectius potissimu facultati SI discursioni Metaphysicae coparatur. Sequens rationali: Postremus Physicae atque imaginatridi.
53쪽
Vnde in a quidem statuimus instrumentum prius, quod definitio nomi-' Ea si definitio quae per caussas expresse , atque sub habitudine ad idem principium vel effectum scilicet est instituta,Logici caussalem vocant. Illa quae caussas quide explicat, verum sub nominibus entium rationis,& haec quidem verissima definitio est Illa quae accidentaliter sumptaest a subiecto scilicet vel eius passione,ut sunt cuncta descriptionum genera.
In arcu diuisionis ac resolutionis instrumenta vertuntur.
Diuisio vel caussae in effectus, vel totius in partes,& his opposita resolutio omnia ex relatione Metaphysica ducta. 'c 1 Diuisio generis in species,& huic opposita resolutio, utraq; ex Atqui in I habitudine logica circa idem. Ninitis securus. e 3 Diuisio accidentis in subiecta, subiecti in accidentia,accidentis in accidentia : quibus & sua est opposita resolutio, uniuersim ex relatione Physica ortum trahens.
In segmentis arcuum D demonstrationum ordines exarantur ; atqui hic rursum,
CD I Demonstratio,quae per caussae vel effectus habitudinem expressam l comparatur L Demonstratio,quq per caussam fit sub nominibus entium rationis. γ Tris tu mi.
3 Demonstratio Dialectica magis atque probabilis ex habitudine I potissimum pendens,secundum idem subiectum vel accidens.
Si mentem adhibeas, facillime in huius spherae syntagmate animorum ascensum omnem atque descensum rationalem, deinde & peripheriam niuersam velut in speculo contemplaberis. Est enim descensus ab orbe I. ad G denuo & hinc ad orbem primum vel intimum, scientiae siue conclusioni proximum. Circumuolutio a B potissimum per Cin D. donec ad primos carc Gistriba lorar- res,vnde Higressa est,reuertatur. Atq; haec de transiuersis orbibus tantum,quia -φφ' bus ut latitudo classis cum altitudine impleatur, recti superincumbunt duo, interior unus,alter exteriori& horum sane scaladextera E F C ad seriem analyticam spectat. sinistra H I K ad eius oppositam synthesim . Quae quidem viarum differentiae in instrumentorum Dialecticorum syntagmate uniuerse imprimis elucescit. Cum enim vulgata quaedam siit Methodus excutiedi th Meila. Mi matis,quae quia per quiniones cathenatim incedit, recte ἐψοm τι dicta Σ. est,plaerisque tamen vel propraxipua circumfertur, etsi totius Methodi siue catholicae pars, vel instrumentum verius appellatur, idcirco iuxta earundem qua stionum seriem,quae a simplicibus ordine ad copossitiores, de hinc te hi sus in orbem quandoque circumagit, nos &. huius discursionis logicae systema uniuersum in tria partiti sumus, iuxta comparationum differentias , quiqvus haae instrumenta logices, nunc syntheticωs, nunc analyticωs ad inuicem referuntur. Prima
54쪽
Α Prima igitur collationis series sit velut in E instrumentorum diuersi gene- iis inter se. Sub huius ambitu interni circuli L demonstrationum nomina, M initiis L punctus,diuisiones ac resolutiones rerum simplicium nos compositiones re- pqini' ctius appellamus) N Vero definitiones descriptionesque coptinebit.
Altera collationis species in F existit instrumentorum eiusdem generis in- s-α ter se, idque secundum magis minusque communis rationem,& haec proinde comparatio, ceu particularior intra priorem est comprehesa, licet & penes totius analyseos filum eandem apposite consequatur. Sic vero sub huius ditione interni circuli, quidem communiorum Argumentationum, Diuisionum, Resolutionum, Definitionum; P minus communium; O proximarum& particularium maxime stationes exhibebit. Postrema instrumentorum Logices comparatio in singulis patet, cum ho- D min. rum instrumetorum quodlibet totum dissoluitur in partes, maiores primum ut in R. deinde & in minores ordine,ut in s. tandem & in minutissima scrupula,ut in T. Quod si orbem tibi discursionis pene perfectum voles, hinc rursus si impiis auspiciis paulatim a partibus instrumenti cuiusque ad totius compositionem,a minus compositis ad perfectiora singula, ab uniuersalibus denique ad particularia,vel a remotioribus ad illa proxuma, minusque communia instrumentoru genera, opposito copositionis ordine progredi licet: ut eorundem orbium sinistrae scalae descensus ostedit, primu in Η particulatim T S R, in C rursus Q P o, postremo & in Κ interioris ordinis gradus N M L. Habes constituendorum ordinum confusam hactenus & indetermiatam c-υμ rationem,sed opportunam maxime & Veritati proxumam, quippe quς ad stabiliendam Methodum certam nes merorum aequabili lege consentiat, ab ipsa autem naturae opificis similitudine protrahatur. Priusquam vero dispersa numium in unitatem denuo referamus haec sit dictorum ii imma complexio.
Cum reductione earundem ad ternarium serur hinc ad n talem indiuiduam. CAPUT V.
CV M rerum omnium prima sint genera duo, quorum alia in mete νέ-
dumtaxat,alia in natura esse dicantur. idcirco & constituendarum νης μ*classium duplex est ratio, rebus nimirum propositis, Vel vi sunt in Dii tonstiti animo tantum,vel ut in natura Equidem quo cunctis uno negotio facerem satis, mista ex utrisq; generibus forma, compositionis tertium genus inueni. Mentalem etenim rerum cosiderationem ad rationalem
p rxem magis revinxi cum classe logica quae ipsi imprimis sit dedicata. Reales β n. Ordines cotra ad intellectum magis imaginatricemq; facultatem, ad contemplationem Physicam,vel Metaphysicam alligaui. F 1 Rursus
55쪽
Rursus cum in consideratione qualibet siue ordinibus singulis, alij sine
.Ex γωm CXemplares maXimc,tanquam in Deo resides, in mente opificis primi: eoi undem alii rursus ab intellectu inseriore laquam imagines emorescant,quarum rvi ,1thes iis, , & prior aliquae, posteriores caeterae, ceu magis est usta nobisque familiares pyik πις;- appellantur; idcirco & trinitate in se ducta classes uniuersim Mnximus noue, . is tamen ut omnes ad tres potissimum refluant, sintque in singulis trium archetypae quaedam , velut sigilla vel exemplaria,quaeda uti effgios prim Q quaedam postremo, ut harum imagines posteriores. uita In classe Metaphysica quae ab intellectu potissimum pendet, exemplar id .m i omnibus praeferendum est,ut ordo prior in re tu perpetuus cogitetur, a summo Ente ad non Ens infimum per medios gradus, penes participatione idae Tum omnium, Unius, ni,Veri ,Pulchri. Transu ersim rursus statuantur,& alij gradus rei cuique intra compositionem quodammodo subsistentes, a prima abyssis siue materie ad auram mediam proportionis gubernatricem , & hinc adfiiperiorem alteram, seu toti praesidem formam. Huius imago sensibilis ac magis expressa est , in rectum sane a mundo maiori per microcosmon homunem, usque ad bene constitutam rem publicam siue scientiam aliquam , quae velut imago mundorum sit omnium supernorum. Velut Mundus μιαρολος ad naturalis utriusque similitudinem ab homine conformatus, qualem ille fortasse Prometheus finxit,cum ignem c litus sustulisset. Transiuersim denuo ducantur ordines plures,ab ipsis nimirum corporibus ad qualitates,ab his ad spiritus animamque gubernatricem, quae caeterorum vires in se complexa,sit finis compositi, sit & principium antesignanum. Nos hic maioris distinctionis gratia, mundorum singulos rursum divisimus in alios duos,corporeum scilicet unum,atque intelligibilem alterum,quae vel ut partes cuiusque antedictorum trium,vel species concipi possunt,& rursum dirimi infinitis modis, cum ipsa in animo nostro compositionis diuisionisque potestas numero sit infinita. Postrema imago classis eiusdem fuerit, quae iuxta creationis triplicem seriem mundi res uniuersas ductu continuo ab uno trinoque fonte diducit,&cuius stibsidio dispersa plurimum in unitatem optime referuntur, Uti uberius figura plenior suo loco&tempore demonstrabit. Istarum classium trium syntagma est unicum,rectis undique,transiuersisque circulis exaratum, classis intellectualis vel Metaphysicae nomine comprehensum'; at circulis illis in longum latumque cxporrectis accedunt alij communes sane figuris tribus, ac V Iut occultioribus notis in altitudinem subrigedi, ut cogitemus in singulis dependentiam mutuam ad idem unicum per partes analogas ratione Vel loci, vel temporis,vel alterius ordinis: ex quo similitudo confusa δί tantum aequi- uoca,naturae certior quidem,nobis indefinita consili git. Sunt autem sicut& ex diuisione qualibet totius in partes integritatem constituentes ; ita&ex rerum ordinibus, locis atque temporibus distributarum plurimi gradus. vel enim dicuntur res summae,mediae, infimae: vel priores loco, mediae atque pOstremae: vel demum prςteritae,prqsentes tempore ac futurae. Ex hisce classibus intellectus
56쪽
intellectus subsidio constitutis inuentio quoq; confusa primum exoritur quoad nos: Quare Sc Metaphysicus ille discursus , qui caeteris prior in sphaera r
tionalis animaepro longitudine referetur.
Sueeedunt Physicς classes ab imaginatrice potissimum facultate c6positae, cu pustra atq: ad discursione Physicam mox aciaptandς. Huius syntaxeos pars vel forma qηε vhgi exemplaris prior recto & pr cipiti lapsu a summis generibus per subalterna ad specialissima fertur, transversim diuiti uas passim ostendens & constitu trices differentias:vel si quid promi possit illaru loco. Idea eiusdem media vel imago prior in longitudine quidem substantiarum exhibet gradus uxta communioris minfisue communis formae participationem: in latitudine vero formarum omnium seriem essentialiti, accidentalium,& quae essentiam comitatur, prout eidem vel propiores sunt,uel ab eadem longius semouentur .imago po-ilerior mundi res uniuersas ad elementorum, vel trium,vel quatuor indolem optime religauit , quod sane ut feret cuique sententia, Variari modiS rursum vis, isti mi, vel infinitis licet. nam siue primorum generum, siue elementorum mundi cata et sty mi. in ἰ
talogum spectes,etsi ut libro de nat. humana inquit Hippocrates diuersa di
uersi struansissententiam tamen omnes eandem ineunt, ut quamuis alij duo, alij tria vel plura numero elementa Constituat, nonnulli unicum tantum, etsi
rursiis inter Medicos plerique hominem ex solo sanguine conformatum censeat,alij ex bili tantum vel pituita,omnes quidem verbis diuersa proserui; epilogum tamen eiusdem sententiae vel inscij coprehendunt. Quod & Aristo teli usii uenisse arbitror, dum de principiorum numero contra Thalete, MeliD sum, Anaxagora, &C. tantopere litigat: cum ipsi fortassis minime costet quo-
pacto principi j nome ab antiquioribus fuerit definitum. alij enim principium
substantiar, alij fortasse continuitatis, vel magnitudinis, vel efficientiae volu runt. Ita cum in corporibus nostris de venarum arteriarumque principio disputatur,nisi quid nomine principij voles ante constituas, positam & cor vasorum omnium, possum & hepar venarum principiu affirmare. Ita sane & particulares de re quapiam opiniones dissidentes in concordiam rediguntur iuxta coceptus comunioris aliquam ratione. Sed ut ad classes me recipia. Harsi quoq; figurarii triu cum sit syntaxis unica ex circulis pluribus, recta, trasuersimcxcurretibus;acsedit tame& ratio comunis altera,Velut in altitudine exarada, progressus Physici,& secundum idem: ut alii sint continuitatis gradus secundum idem commune genus, siue essentiam rei,vel secundum commune a cidens, vel commune subiectum, sub signi scilicet signatique nominibus, eae qua continuitate discursus ille in latitudinem germinascet. Postrema nobis est classis etsi naturae media,quam Rationalem & Logicam Ct D Mappellaui, velut ex Rationis mediae officina scaturientem. Huius exemplarptimarium in longitudine tres voluntates habet, tres cognitionis praecipuos, in latitudine I dearum ordines primo , inde & naturae incommune distusae species tandem S mundorum omnium rerumque seriem,ut actu sint distributae, prout liqc singula circa suum opificem velut centrum,& circa Ca-
57쪽
6 ARTIS CYCLOGNOMICAEdem animus noster cognitionis ala dc voluntatis ascendit descenditque con tinue vel penitus circumfertur. Eiusdem classis imago expressior data est,ue recto quidem ascensu descensuq; voluntatis 3c cognitionis tripartitae nupet
obiecta totidem numero comprehendat, prout sublatus animus ad verum bonumque, vel decliuis ad falsum malumque altius reuellatur. Transuersim in latit. iterum II I. ordines assignantur. Primo naturae commio atque diuersiitas sub nominibus entium rationis: Secudo eiusdem communio ac diuersitas sub nominibus caussae vel effectus: Postremo earundem consensus atque dissensus,prout in medio quodam velut ad communem regulam comparatur.
Respondet huic imagini tertia, cuius diductio transversim quide instrumentorum Logicωn differentiis partim essentialibus, partim accidentariis adaptatur , alter autem in rectum descendens ordo eorundem collationem mutuam refert: primo,ut magis minusque comunia sunt inter se s, mox & secundum uniuscuiusque partes maiores,medias atque minores: Ita in unu redactis rationalis discursus classibus tribus,una quoque conceptus ratio,& comunissima velut in altitudinem assignanda est: vi quidem sint plurimi dependetiar gradus per instrumenta specificς similitudinis,genericae rursus& accidetariae.
Horum omnis relatio circa idem, ex qua discursus tandem rationalis aptissi-mm tre ni me producetur. Vides ut rerum immensa series ex unitate paulatim in imoista. - .. finitam multitudinem serpat: Utque naturae totius conceptus rudior cui po-o ερ μηδε ρ - tissimum haec operis pars a nobis est dedicataὶ per tres primarias classes, vel omdines distributus,velut multiplicatione quadrata sese in novenarium scindat,
z.r ' ρ' - ex quo paulatim & Cubice ad septem usque &viginti interordinia ad solidi
corporis speciem quam facillime proferatur. Rauditur dista- Sed cum inferna pars animae mitiae ex uno multiplici distincta fusius re
. -- ω,ώ rumqtie communium particulares facies propter commercia externoru sen-
tib t. suum certius assequatur,sed non tam firma com plecti memoria possit, nisii dispersa penitus in unitatem denuo vel simpliciores ordines colligantur. Idcirco ne propter insolente luxuriem ozdinum I X. propterque ex orbitantem patvlulum ipsarum ubiq; partium varietate squae reddi modis innumeris queat)inter discursus methodicos non satis succurrant singula, nec propte cum libet in usum necessitate praecipui proferantur; nequaquam fore id superuacuum puto,si tres praecipuas clastes ex antedictis nouem sic fabricaueris, ut particularium quaelibet intra ternarii limites comprehensa ad integritatem unius id maxime conferat, quod sit in genere suo velut antesignanum . Eadem opera&fluctu maximo disces, quanta sit animae rationalis in compositione varia atque diuisione dexteritas siue potentia,quantumque rebus iisdem humanae cogitationis vi vel impugnantes oppido species separatis, ordo tam e partium in toto si recte processerit) atque in eodem illarum consensus mutuus ubique' analogus evirescat. Atqui ut breui complexu inexercitatos tyrunculos paululum adiuvemus snam dare persectos rerum ordines, non est instituti nostri,cem potius docere sit animus instituendi ordinis compendiariam rationem,
58쪽
- ideoque inter communia tantum communis hactenus atque indesinito impetu discurramus ipsam discursionis cuiuslibet Methodum accuratam praeoculis statuentes,sed particulares quaestiones de rebus ipsis non nisi per accidens propterq; doctrinae communioris illustrationem in medium productuari in ponam figuris rursum liquidioribus essingendarum classium typos praecipuos 11 I. Metaphysicum Vnum relationis ad idem intellectui congruente: mox & Physicum alterum relatione secundum idem ab externis sensibus maxime virtuti phantasticae familiarem: quibus succedet tertius Rationi domesticus ordo, qui relatione omnium circa idem velut centrum Logicus vel Rationalis appelletur. Habebunt singuli ex sui generis particularibus typis decerptos praecipuos segmentorum gradus,quorum sublimior scala in longitudinem, in latitudinem infima, media rursus in altitudine erigatur, ut insitvbiqi figurae simplici sectionis prioris idea, qua primum unitas in ternarium,
ternarius in novenarium excrescebat. Sed cum plane ad circulum seu rationem sphaericam nostri contendat propositi forma, in rebus expansis figuram quoque ipsarum classium circularem maluimus imitari potentiae mobili ani maeque discursioni maxime consonantem . Nunc tamen cum ad memoriae stabilitatem, propter firmissimam basim, sit aptior trigonus; cumque ad luneam rectam detur vel arcus vel circuli certa proportio; figurae autem multi- laterae ad trilateram reducantur ut elementum primum ; idcirco postquam perlustrauerimus mobilioris animae redactos nuper in circulum gradus, e
rundem certe comprehensioni stabili sic per trilateras hasce pyramides opimme consulamus.
Figurarum ratis in constituendui ibiu.
59쪽
3. supremaea Animae mmmcis LocLC Continuitas apparentis similitudinis veri boni unitatis pulchrit.&c. quae ad Deum referuntur.
Vbique Relatio ad idem aequivoca. In summo, commune punctum vel apex Deus, infinitus secundum acti-uam potentiam.
In imo Materies, infinita secundum passibilem vim.
60쪽
CLASSIS PHYSIc A VIRTVTI IMΛo natrici maxime seruitura.
v Continuitas secundum idem vel commune Aecidens. G Continuitas secundum idem commune subiectum. H Continuitas secundum eandem substantiae rationem vel generis,uel speciei, vel differentiae nomine comprehensam:quae velut augustior caeteris locum in discursu Physico prima. rium habet.
Vbique Relatio secundum idem, univoca, primario quidem si secundum substantiam,secundario& per reductionem quandam si secudumHbiectum vel accidens,uti ex sequentibus amplius innotescet. Commune fastigium Natura rerum effectrix, vel Deus..