장음표시 사용
371쪽
potest sustinere.atque hos intelligo Aetium curare Nam quanquam Hipp.1. phor. 1.ita scripsit: cumque iuuenes morbo comitiali laborant, mutation. maximὰ aetatis, & locorum, & victuu liberantur; tamen hoc non prohibet a
gredi epilepsae eius,quae ante hanc aetatem fit, curationem.nam quanquam iuigna ex parte curantur aetate : tamen nonnullae poterunt neglectae tantas vitiissimpsiisse ut deinde mutationem aetatis spernant,aut non expectent. Praeterei
multb satius est prius curari,quam expectare mutationem aetatis, si fieri potest. potest verb quando non ex natura,sed ex dispositione non naturali fit:quit hie sublata ante mutationem aetatis,epilepsiam quoq; cessare nihil habet miri.Erto quaeante pubertatem fiunt epilepsiae, ita habest quae procedente aetate fiunt,eu urari debent: nisi ea occasione dimittantur, qua reliqui quoq; morbi dimitti se lent: puta quod insanabiles sint. quod tamen no omnibus accidit, quatilla aetate fiunt: sed magnis, & his quae inueteratae iam sunt. Nam quod inaphorismo di citurinos omnes prorsus epilepsias significat insanabiles esse,quae aut post vite
simumquintu annu fiunt, aut ante incipientes Viἶesimuquintum transgredium tur. sed has dissicilius recipere curationem, g quaeminores affigunt, cum quὸ4 - nsequitur aetas iuuans, illas laedens:tum etiam, qubdepilepsia est infantiae conformis,maiori aetati contraria qualitate. Tamenex his nullus intelligat nul lam prorsus epilepsiam post 2s.curationem admittere,sed eam tantum, quae his, quae modo dixi, vehementiam quoque addit. animaduertendum tamen quam vmaxime censeo: sit ne epilepsia earum quae curari possimi. sunt enim in grandi oti aetate ex dictis causis nonnullae quae non possimi,&quas curare non possis sine multo laborantis malo. Sed nos controuersiam iam diremimus: caetera asaant interim dum cose nescimus in operibus, qui sunt eXercitatiores. nos enim, qui iuuetutem modo agimus,partem pxacticam scripto mandare prohibet modestia. quaquam exercitationem etiam videmur aliis habere multo maiorem, quam pro hac aetate. Sed de his hactenus. euacuationes in quibus morbis. Cap. IVGONs VLTATIO haec de euacuatione, qua in quovis morbo uti debemus, admodum utilis est: atq; adeb necessaria in morborum curationibus.non nim sit tibi satis sc1re,euacuatione esse opus: nisi quaeuacuatione opus sit, etiam scias. Dicta a nobis multa sunt in eo libro,qui proximὸ hunc antecessit, de sanguinis missione, & expurgatione sillis siquide sua praestantia permoti proprium librum dedimus) : caeterum diceturmodb quoq; de illis nonnihil .In hac consul, latione squantu iudicio consequi possum in duplex est indicatio: alia, quae sum,
tur a natura morbi,alia, quaesumitura situ partis male affectae. Sunt enim morbi
quidam comunes, qui cum nullius partis laesione insigni fiunt. huiusmodi sunt febres, quae febres morbi dicuntur. alii sunt morbi in parte quapia consistentes: Vt psit enitis, pleuritis,&inflammatio quaecun p. in prioribus illis nulla indicatio est patietis loci sed natur: e morbi, q ex natura succi redundantis pendet. quὸν doquide fiant succi quidam ad has, quida ad illas euacuationes paratiores. Vit 'nues melius euomuntur,aut exudatur,aut mingutur: crassos melius est perVον
trem euacuari. sanguine etia comodius est mitti scissa vena: bilem & pituitam dicamelo trahi.Ex hac indicatione proficiscuntur: qu unq; propter regio p*i anni tempus,aut victu antecedente,aut temperie aegrotantis fiui. Nam si albital ieres scarificari debent,nigret vaeuari scissa vena lib.de sang. mis cap IIJ 'illae colligui tenuem&serosum sanguine hae crassum&melancholico sest: ψ illae colligui tenuem & serosum sanguine, hae crassum & melancholi biliosis superiora,&qui iuuenili aetate sunt,&qui in aestate media, dc regior Calida:contra pituitos,ac melancholici in hyeme potissimum,& in regione fit 1 gida,& senili aetate,per inferioramelius vacuantur: id fit, qui ait lanatura, Sal victus colligendi tenues humores,li e natura, & hic victus colligelli crassissς 'fa est. Recte igitur tota hac indicatione unica fecimus. -nquam possis si pl* vid diuersam ab hac facere indieatione consuetudinis, & naturae: eius, scili naturae, quae in compositione est. nam haec non tam facit ad horum aut ill λμ
372쪽
shinorum generationem; quam /d facilom oductionem, aut contrarium. qua: eiectione,facile omentes,& qui amplo sunt thorace,meritb per vomitum leuibuntur:insoliti,& angusto thorace homines,minime. L dentur enim a tahEuieuatione. Sed de indicationς consuetudinis &naturae seorsum dirimuι, toto rapite libri huius octaui, monstrantes esse e illis ad omnia indicationem, Aidei tionem,& adtotum Vistum, & ad omne genus auxiliorum. nimirum hullain te non debet considerari indicatio cosuetudinis &naturae.Quare si quisheonsultatione haec fuerit omissa, dictaputetur: ne quidquam hac rationedo atinae deesse videatur.Indicatio alia,quam Moco patiete diximus: nonunquam ii, estpuehibens,nonnunqua exp0scens prohibet scilicet membrum laesum versu, si trahi humorem,&viceratum prohibet sese agitari,aut diuelli,&utcunque iii et affectu quoquam modo laedi: idcirco exulceratis intestinis,temerarium fuerit per haec ipsa vacuare:aut exulcerata Vesica, dare diuretica:aut dolentes e νite a tabidos ad vomitu cogere.haec prohibet membra. Exposcit vero membrum quodvis ea via a medico vacuari,qua eXpurgari solet a natura. Solet veto inaturaeavia maxime expurgari, cum qua habet rectitudinem. proinde inte sit lapatientia,&caua iecoris pars,&lien,deiectione: ventriculus,vomitu: gibba pars iecoris, renes, & ueteres, & vesica, mictu: caput per nasum & palatumithorax&pulmo excreatione debet expurgari.Sed est, cum etsi aliquadictarumio partium laboret,quaecunq; ea sit, tamen expurgatione per ventrem viedum estante alteram euacuationem: cum scilicet aut totum corpus simul laborat, aut ea redundantia, quae in parte illaest,est longe magna. Nam cum harum euacuat,onum quaedam sint uniuersales, qui b. totum corpus expurgatur, ut deiectio per aluum,mictio,&sadonquaedam particulares,Videstillatio per nasum,&excreatio:quae particularessent, habet ad uniuersales rationem eorum auxilioru quae localia a medicis vocantur.eo ,Vt haec non debent apponi, antequam toti corpori prospectum sit: ita neq; euacuationibus particularibus est utendum, antequam uniuersalium quapiam sit usum, si corpus simul indiget curatione. tamen omniumeuacuationum maximὰ uniuersalis est, quae per ventrefit: utpote quae εἰ per vias amplissimas, ad quas ex toto corpore Viae sunt quam plurimae. proinde siue laborat hepatis gibba,siue laborahi renes,sive vesica, siue caput, siue uterus, siue pars alia quin unque, sin toto etiam corpore nonnihil redundat: purgatione perventrem inferiorem viedum tibi primὁ est, deinde ea, quam indicat aia sesta pars. unica pars est, quae cum assicitur, prohibet expurgationem per ve trem:etiams eum ea totum corpus assiciatur.atq; eadem ipsa pars, cum sola laborat,illam euacuationem solaexposcit.puta veter, aut superior, aut inserior,si per os ingerendum est medicamentum: si per sedem, solus inferior.huius causia est,qubd eaeuacuatio,quae primo fit, cum totum corpus est redundas succo, est revulsio:hanc verbeonstat debere fieri longissime ab affecta parte. Haec ergo, 3' cum corpus totum cum parte una laborat, hac ratione fiunt. Cum totum corpus non labora tamen est in parte redundantia maxima: incipiedum non minus est in expurgatione per ventrem, etsi in viis alterius euacuationis redundantia sit. quia Viae aliarum euacuationum sunt angustiores: eoq; si magnas redundantias por illas agas,obstruentur facile. Praeterea minus valent exhaurire tantam muliatitudine.proinde trahendum etia illinc est aliquid: primo ad latissimas vias intestinoru,reliquum propriis viis vacuandum. In hanc sententiam scripsit Galenus sui uno meth. cap. vltimo. ventriculus vomitu deiectioneque inanitur: intesti-hδ utiis tantum quae insta delici utur,sicut etiam iecinoris caua.renes vero, dei PM ,α lacinoris gibba, si multo&vitioso succo suntreferta, per deiectiones,
mpharmaca subducentiavocata,expurgantur: si in mediocri,per uring meatus. x phrum verbper palatum,& nares,& aures: pedi us &pulmo, per asperam a
Wx δ',&laryngem. Quy loco repraehenditura nonnullis,qubd dixerit: vesicam purgari per intestina, si multo humore resera sit. Nam a vesica dμη dintestina, quae asiavia est, quam perureteras rursus ad renes, arenibus in vena,& hepar: ab hepate perportas ,& venas mesarescas ad intestina
373쪽
sed ridiculum sitam longam viam,&difficilem ascensum,&totlabyrinthesia
expurgationem quaerere, relicta potissimum via breuissima, & decliui & ieati quae a vesica ad suum ipsius collum est, quo micta poterat materia Vacuari. Pite terquam quod etsi haec non graueris concedere, e perimento cognosci ii quod semel in vesicae cauum decidit, non posse amplius in ureteras vias remet reme,si flatus sit,& vesica valenter comprimatur. ius rei causa est in anatonie, ut docet Galenus quarto de usu partium cap. I . & nos in tertio huius operi, licdeclarauimus. Ergo expurgari vesicam ab humore, quo est referta, in ii, est quae fieri non possunt. haec sunt quae aduersus Galenum quidametatiunt, qui non alia de causa mihi videntur toties in illum agere iniquὰ & parum modeta uquam quod sunt hebetes simul,&insolentes.alterum enim facit,ut quocunque argumento, quantumuis leui ,Vincanturfacilὰ: alterum, ut quoties illi vincumvir Galenum quoq; velint reuincere.Sed Vincatur illi,ut solent,qui non intelli gunt, posse succi aliquid a vesica ad intestina transfundi, nisi per ureteras reta
catur. Galenus tamen ne accusetur, qui transfusionis huius toties aperuit cauasam, c5mendans diam Hippocratis sententiam exlibello de alimento: Omnia
habent communem confluxum,& transpirationem qua Unica sententiola costinetur distributionis & fluxionum omnium causa. An putas alimenti distribu.tionem per cospicuas tantum vias fierit at sunt multaepartes,ad quas nulla con spicuae viae veniunt. An nescis,cum membrum aliquodvrgetur fame,undecus is
rapere 3 nonne rapiunt Venae ex arteriis,& arteriae eX enis: facta transfusione, aut exudatione per tunicarum poros' cur ergo&intestina non rapiet ex vesica
& haec ex illis r cum pars quaepiam prae dolore &imbecillitate fluxione vexam
an non recipit excrementa undecunq; commeantiat est ne in intestinorum sis xione tutum: vesicam esse redundantem excrementis, quae per propriam viam non expurgentur commodet non arbitror. nam suppressaliacvia , impetummintestina possint facere.quod si his occasionibus aliquid a vesicain intestinapotest traffundi:cur non& vi medicamenti facilius traheturperangustas ipsarum tunicarum vias)Galenus libro primo de naturalibus facultatib. inquit: Si fictile vas in aceruo tritici conditum sit, vas exi, uriri,& tritico addi molem & pondus. idq; fieri tritico trahente humorem per testam densissimam. quatis ergo potemtiorem trahendi vim pharmaco inesse est verisimile, quam tritico ξ & quanto commodior est ad transfusionem,quam testa membrana vesicaeὶquq si nihil liud) certe habet vias trahendi alimenti: quae e dem viae medicamento subseruiunt ad tractione, dicente Gal. 3. de facultatibus naturalibus cap. 13. qui, quasi tibi respondeat,ita scripsit: Quippe iis contradicere simile profectbest, ac si quis
non credat purgantia medicamenta, per quae ora facta prius est distributio, per eadem ex toto corpore in ventrem proprios succos trahere: sed alia distributio nis, alia purgationis requirat ora. Ηqc Galenus.quare per quas vias suscepityeu' Ca alimentu,potest remittere excrementa, quibus abundat. At non suscepit nu' strimentum vesica per ureteras stiae .n. solum seru trahunt, nulli parti nutriendα accommodum,ut a nobis primo libro mostratum est): sed per tunicam aliis viii, quas recipit experitonaeo,quod vesicam, uterum, vetriculum,&intestina,Mut
semel dicam, omnia quae infra septum transuersum sunt, vestit, & copulat: non sine venis,&arteriis satis manifestis.qubd si illud etiam est tibi aissicile,succum, qui in cauo quopiam extra vasa iam sit, in vasa resumi: non, arbitror,tibi conti git,quod Gal. saepe, unica exhibitione pharmaci pallidum colorem morbi tagii omnino delere:atq; multo minus, dato pharmaco, aquam quae est inter intcsti
na &peritonaeum,perventrem euacuare. neq; vidisti colentum in vomicaput
monis pus, mingi:neque profectis, arbitror, putabis posse venas & arterias exi s pso venti iculo & intestinis cibum assumere per exigua oscula, ut nos tertio G pite huius libri ostendimus) antequam ad hepar pervias conspicuas deferax phmam si haec intelligis:neque quod negas,tibi videatur diffelle. Sed sunt qu/m multi nullus se laesum putet, qui talis non eMargumentado debiles, respondesqrudes,tamen dicedo sup bi: quos neq; illud quadoq; piget ab auditorib. publi
374쪽
f. t etsi dicta rationibus non confirmζnt, neque aduersariorum argume se 'inturposse respondere,tamen dictis fides non subtrahatur.illud enim
.ssitis: si ipsi dixerint. sed ita dicere,diuinatorum censet esse plato, non' s.filium dispeream si h c unquam sibi arrogauit prior Thessalus. Sed,uthule hi sitiam fine demus,debet pars a secta e Via potissimum expurgari, cum quasi irectitudinem,nisi corpus laboret simul, aut redundantia maxima in pae.
te fit. tunc enim omnibus cmOchymiis e purg tio per intestina communi, est
in principio, nisintestina ipsa sint male affecta.Sed de his hactenus.
liceat morbum morbo curare. cap. z.
DI e et v v est obiter quarto huius operis libro,fieri nonnunqua morbum tot
tendi alterius morbi causam. disputationem vero de hac re ampliorem in hune loeum distulimus. non dubium est multos morbos aliis superuenientes M.tieausas salubres. Nam rigor continuam febrem cui superuenit,aliquando soluuit, Hipp.quinquagesimo octauo aptior.sectionis quartae &conuulsionem totulit febris quinquagesimo nono aptior.)ω morbus regius septimo, aut nono, aud taeeimo factus, tollit febrem aptior. sexagesimo quarto)&conuulsio uniue salis nonnunquam salubriterfit redundante per corpus sanguine crasso frigido in que squarto de ratione victus acutorum, contextu vigesimoseptimo). hi enim morbi aliis supEruenietes, illorum solutionis avores sunt, & cauis: non tantum, boni exitus signa, ut paralysis, quae succedit apoplexiae, & abscessus post diutussas febres. Itaque non est dubium morbos quosdam aliis salubriter superueniare,cum sponte superueniunt.an vero eadem ratione debeant a medico ipso e
citari medicamentis, dubium est . quanquamnet hoc de omnibus morbis,sed de quibus d im. Nam satis couenit: compunctum neruum debere praescindi pertransuersum.neque minus constat: licere chirurgis mille aliis modis secare,vrere, ae putrefacere, quae omnia nihil sunt aliud, quam noui morbi ad antiquioris
sublationem excitatio.De febribus vero contentio est: an commode excitenturi aliquando. Nam dixerit aliquis: nihil consultius esse in curatione conuulsionis¶lysis, quam febrem excitare,cum ab Hipp. scriptum sit .aphor. 17. Ei quic0nuulsone aut tetano tenetur, superueniens febris soluit morbu. Gal. in commentario ostendit: omnes indicationes curationis solo febris exortu compleri,
calfacere enim illam stigida,& desiccare humida: vltra quae nihil possis amplius
optare in curatione intemperierum calidarum &humidarum, quales sunt dicti morbi . loquimur enim de conuulsione ex repletioneὶ Igitur consultὰ faciet med cus: eam dispositionem in aegrotantem inducendo, qua continetur omnes i dicationes curationis illius morbi. Adde Celsum lib. . capite nono in curatione febrium lentarum consissere infusione frigidae aquae & olei, rigorem procurare, o vafrictu salis & olei augere febres: hac ratione putantem fore, Vt pro morbo, da nori illo quidem,sed minus tractabili, excitetur maior alius, qui tamen phar m eis facilius obediat. neque enim haec sunt impossibilia, esse morbum leuiorem, grauiori dissiciliorem curatu: sed multis exemplis confirmari potest. s pq o hydropum generibus dictum est a Galeno quarto aphorismorum com-m ntario undecimo: hydropem aqueam esse ex maiori frigore, quam aeream. 'me omnes intelligunt: esse dissiciliorem, grauioremque. Tamen Aetius se m de secundo tetrabibli secundae ita inquit: Est autem tympanites omnino I qnculosus, minus eo ascites. adhibetur enim in eo pertusio, siue punistio: & r qvi quoque remediis promptiusquam ille obedit. neque vero hic est inter utQres eontradictio: ut quammulti contradictionum amantissimi suspi-ςynxur sed vere Gal. dixit: ascitem ex maiori hepatis refrigeratione fieri. siqui- 'gqu ex frigidissima omnino causa fit: flatus causa nonihil habet adisictum.' stri , neq; vero improbabiliter videatur coiicere hinc aliquis: tympanite hy--'pς ςue minus perieulosam. quandoquide,qub morbus ex leuiori causa est: Rin i curatur. praeterea videtur tympanites ex ascite exite ad curation.
375쪽
Siquidem hydropis curatio est accessio caloris: sed ex aqua fieri flatum, eadus ad calorem. ergo ut ructus, etsi acidus,tame longis laeuitatibus intestines. superueniens,est salutis principium primo aphorismo se tae particular):ita tyri
panites superueniens asciti.Tamen,quanquam haec rgumeta monstrent, hi panitem natura es eleuiorem morbum &curatus ciliorem: nihilominus Veis dictum est ab Aetio, ex tympani te plures mori, quandoquidem euacuationi bus,&chirurgiae minus sese accommodat. nimirum sunt medicamenta, quaei quam educulit,multa: quae flatum, nulla punctione euacuatur humor:aer non ita. Sed qua ratione,si natura est leuior morbus,plures necat'quia minus admistit curationem. Si hydropum haec genera discussione tanturia & calfactu euis irentur:curareturfacilius,Vt par erat,hydrops tympanites. facilius enim discuit tur flatus quam aqua: & hepar minus refrigeratum facilius recalescit. tamen hi rissime, cum in hunc statum vetum est,sussiciunt resolutio occulta,& alteratio sed chirurgia,& euacuatione est opus, quibus tympanites minus paret. proindeno sine ratione fit, ut morbus natura leuior plures tollat:& grauissimus, fiat eu rationi idoneus.ut vel hinc homines intelligant: quanta bona a medicis accipi
antiqui acerbissimaper se mala, quibus natura iam succumbit, saepissimein b, num finem vertunt. quod nihil est aliud: quam illos ab imminente iam morte
absimile: in oculorum eo morbo, quem suffusionem dicimus. densitudo enim x eius humoris, qui locum pupil inter crystallinum & corneam tunicam replet, visionem interturbat. Sed nondum omnino impedit:usquedum in eam, quain vulgari nomine dicunt cataractam, concreuit. sed neque antea quam in hanc concreuit, cedit punctioni: quae, ubi alia non sussiciunt, omnium est potentis mum auxilium. Itaque quanquam concretio illius humoris grauius malum est, quam densitas sola fit enim concretio densitate crescenteὶ : tamen potentissimis auxiliis promptius obedit. Si ergo monstratum est,nonnunquam grauioramal;
lauioribus facilius curari: sid quod Celsus significauit his verbis: Fortasse vero ubi id quod est, curationem non recipit, recipiet id quod futurum est) eonfiat
hanc esse admod m industrii medici curationem, ubi res exigit, malum malo si addere, aut leuius per se,cum grauiori,sed magis tractabili, commutare. Comstat vero hocptarunque fieri in chirurgicis operibus: sed neque in illis solis, stifebres etiam hac ratione industria medici debere generari. Nam auxiliorum medicinalium plurimus usus non aliunde profectus est: quam ex obseruationeeorum,quae cum sponte fiunt, aut casu aliquo occurrunt,prodesse solent. Cur enim, obsecro, tu laborante gibba parte hepatis urinam cies: & laborante caua aluum subduci stan non,quoniam cum his morbis hae euacuationes superuenibunt,sponte prodesse solenti cur ergo, si febrem sponte factam conuulsiones tollere ex Hippocrate accepisti, hanc obseruationem in tuos usus non transferas: dc febrem consulto obiicias conuulsonit at est febris noxium auxilium:demin i litur enim temperiem cordis, & ita non minimum virtuti incommod t. Est, ut dicis. Sed ex Galeno accepimus, undecimo meth.capite undecimo: disci, te esse aliquod auxilium inuenire, quod citra ullam noxam multum prosit. cet tertim quanquam haec probabiliter dicta videantur, tame dicat alius ex aduer se: multa esse proposita,quae aperte videntur falsa,& omnia videri plena suspici One. Nam primo, nullus, arbitror, unquam curando hydropem tympanitor', apposuerit frigidahepati, ut plus perfrigeratum pro aere aquam generetinoq;
mnino contraria. febris quoque non videtur sine temeritate posse excitari. n MCum mala illa,quae ex febre videntur curationem posse recipere,non nisi in cy 1' cochymum corpus incidant: periculosum est febrem succedere. quae etsi ac
si procatarctica incipiat, ex corporis morboso apparatu putrida statim fiet; syrtasse non tam facilὰ extinguetur,quam succensa est,&ingrauius peric0lμφhominem adducet. Praeterea, aut conuulsio illa, vel paralysis, vel quxςR que alia sit Egidi de humidi succi redundantia, ex tam pauco succo pes ut illi
376쪽
sessis eoquendoselasebris sit sine a: aut tanto, ut excitata etiam febre futura hineeessitas euacuationis. si si9afebris sufficit: melius,arbitro sufficiet sesa maeus
lib. Nam euacuationem, appellamus euacuationem manifestam. febris curat eu euatione occulta. manifesta euacuatio potentius aurilium est occulta. ergo moriatam quem solafebris potest demoliri, potentius demolietur sola euacuatio. quod si
ita est, praestat consueto aurilio Vti, quam inconsuetum cum periculo tentare. si isto euacuatio non potest deuitari, etiamsi festis excitetur: videtur multoineon setilius illam excitare. nam multo inutilius fit omnis euacuatio,cum adea febris: quan
sine ea. quandoquidemipsa iebris per se stabuertit facultatem. libro de sanguini, mi
D sione, capite nono, inhunc modum scripsit Galenus i At ubi crudi succi exuperat,a tequam morbus fiat,caute euacuabis: sed ubi iam febricitant, uti ante monui, nequaquam.Ergo omnis euacuatio est vitandain crudi succi redundantia, cum febris iani corripuerit. iam vero expurgatio multo magis, quam missio sanguinis. Nam pluribus modis virtutem debilitat: inanitione, inquam, & alteratione. ergo in his aegrotis nunquam febris commode excitatur.Haec considerans sortasse Celsus,qui contrari sententiae videtur autoritatem tribuisse, postquam de tali chiratione fuerat loquiitus. inquit: Nequeideo taministamedicina non est temeraria,plures enim hominessu tollit. haec Celsius. ego vero artifici nihil censeo vitandum magis temeritate. Nam temeritas inertium est,artificum ars. adde medicumnihil debere aggredi, quod n a b stira n seleat efficere. est enim medicus imitator natura' tamen natura tam longὰ abest,ut febrem procuret, ut etiam pugnet perpetuo aduersus calorem innaturalem. ergo medico nunquam licet excitare affectum, contraquem statim dederiaturans tura est. alioqui medicus ipse aduersius natur videatur agere. Sed quid ego ex tota haedisputatione possim colligere,iam aico.Verechssiim est: morbum morbo f*ὰ curati.Alioqui maximam chirurgicae artis partem tolleremus. haec enim secat, urit, ulcera amplificat. tamen in curatione hydropis tympanitis, liunquam tentandum est hepar refrigerare: ut pro tympani teascitessat. non nego,melius tractabilem modicamentis esse ascitem: sed antequam ex tympani te ascites fieret, vi prioris morbi&medicamentorum, intemperato corde periret aegrotans. indicio est, quθd multi Id ex tympani te moriuntur,quin exeafiat astites.Considerandu praeterea est id quod docet Celsius libri terth capite Σ1ὶ hydropem tympanitem non esse ex solo flatu,sine aqua: sed commune esse omnibus hydropis speciebus, humoris nimiam abunda tiam. tamen in astite aqua replet distenditque totam peritonaei regionem: in tympani te multa etiam aqua redundatin illa regione, verum non tanta. Nam repletio& intentio a flatu fit. cum ergo haec ita habeant, si quis tympanite laborantem ad
tacitem curet transferre: auxerit aquae copiam, & flataim non minuerit. non enim,
arbitro frigida statum dissiparent. Itaque ab hoc morbo absit dicta curationis ratio: . contrariis pugnandum perpetuo est,obsistendumque quam maximὰ refriger
Itoni, ne dum tu ascitem expectas, ut chirurgia utaris: mors ex cordis intemperie ' orta chirurgiam anteuertat. Concretio humoris oculi,cum collyria ad attenuati
demnihil videntur eonferre, ferenda est quantum ego si uoj si sponte fit: sed neq; ipsi inmedicamentis procuranda. ferenda quidem, quandoquidem eo loci malo
My descente,nullum grauius malum impendet,quam caecitas: quam integram s densitate humoris aegrotans patitur. & quod modo non cedit pharmacis, s x ij det postmodum chirurgiae. densiantibus tamen utendum non Censeo neque mentis,neque medicamentis.quandoquidem non omnis suffusio cum concreuit, potest curari: sed ea tantum,quae est sine neruorum opticoru obstructione. Vsus yς eQm quae crassitudinem inducunt, timendum est: ne dum humorem facit Mistic re,vias quoque faciat obturari. Febris excitata, temeraria medendi ratio est
Noinde Vitida est,cum alia se exilibet curationis via. tame si aliude est desperata ' Vmanda est haec curatio Ne vero tunc dico esse desperata aliunde salutem, 'myςx stis reliquis omnibus, virtus est ad extremul quida: tuc enim excitata febre
V tus:sed cum virtus aliqua est cu ea morbi vi t medicus come stet evacuet&reliqua ex arte peragat,moriatur. a tunc cum ars Πq
377쪽
ici FR. VALLE si I CONTROVER s.
quae sine febre tamm morbuni non suffecissent demoliri. Neque quod addidi
de nanatae imitatione, est quod videatur dissicile. Cum enim medicum imitates rinaturae appellamus: non ita intelligimus,Vt nihil medico liceat tentare, quodnatu ra non faciat. natura enim cum non ratiocinetur, nil illeniat nisi quod per se senui in bonum finem: tamen medicus rationalis multa facit per se mala, quae conterit ex accidenti futura bona.intelligimus tamen medicum me naturae imitatorem:quii debet facere, quae videt facerenaturam . quanquam neque illa quidem semper, sed cum natura commodὰ operabitur. cum enim sit aloga, Vt nihil facit per acciden, num,sed pe se,itafacit multaper accidens mala. 5 Vt medicus tenetur facere quχ videt profutura, etsi prosint per accidens; ita tenetur deuitare qua per accidens hcent, etsiper se ferantur in bonum. male enim faceret medicus,s,cum pars aliqui dolet, comprimeret sanas partes verius dolentem: quanquam illud facit natura, Vt
proximo libro indicatum est. Possent in hac di putatione adduci exempla multa plura morborum,qui ab aliis morbis videntur posse recipere curationem: sed quid dia diligentius legerit, non admodum dissicile inreliquis quoque coniectabit. Qua re de his fati de controuersiis,quae de medicamentorum viribus & compositiora
fimi, sequenti libro dicturi sumus.
te nihil restet scrupuli: si quae ad medicamentorum facultates γetant, ignorentur.quid enim praestat ars: ubi instrumenta desunt,autignoranturὶ quare nisi has controuersias modb addidero,. ptis certo scio in therapeutica parte parum me fecisse opera tium: atque eo minus,qub in hacdisputatione sunt controuersiae dissiciliores,&qubea pars a medicis, qui in operibus vertatur, tractatur deterius. Nam cum nilulsit in arte quapiam absolutum, atque in artem dica multo minus: tamen in hac medicinae parte,qui eam docent, obscves agunt, qui faciunt, grauissimὰ peccant. Iri vires omnes medicamentoriun occulti proprietatibus adscribunt: hi medicamenta ex aliorum chartis indistinctetranisbunt, seruantque sibi syngraphas serapiorum, de catapotiorum, & potionum, es coctorum, infusionum, insentiorum, evaporatoriorum, clysterum, pessulorum,
si quae fiunt alia, quibus alij suerint usi, a quibus ad eos per multorum manus sys graphae derivatae sinti qui plurimas congessit, is habetur peritissimus: &qui, si in gantur, potest plura medicamenta,& ut ita dicam pluriformia tribuere: quiquod
tius &minus cautὰ plura nominat, neque jeciei morbi, neque temperamenti 'poriscuram habens, neque artis componendi medicamenta,primanissimenta in eius. itaque Πon tam tribuunt aegrotantibus, quae ipsi debent, quam quae alij sol patque ea ipsi non ut esu solent sid enim ferendum esset, modo a peritis syngraph peterentur) sed quod ille biliose homini tertiana febre actisto tribui fecit, hicis
se pituitoso in alba vitiligine. usque adeo neque simplicium vires perpendunt, medicamentorum doses considerant, neque utendi opportunitatem, neque estu quidquam. sed transeribunt medicamentorum purgantium varias misturas,&M in hoc, illa in illo utuntur: non ut varia medicamenta variis usibus accommodσμsedne,si Vtanitur unico, a seplasiariis depraehendantur in ignorantia. quare q*h φ Vnicum suppetit, ij nunquam loquuntur ex syngraphai sed medicamentum is deportant, & innominatum tribuunt admirandae cuiusdam rei instar. ita ci* dicamenta res agitur: cum tamen nulla pars usque adeo rationali doctrinaital μ np,
378쪽
hon idem risingulorummedicamentorum Vires doceat, nam haec doctrina tota stempirici sed utendi artem,&Occasionem,&componendi, cumsimplicianon sintsitis. Uecsi ignorantur, Vsque adeo non estVtilis multorum medicamentorum memoria: ut etiam sit perniciosior, quam notitiavnici. qui enim unico medicamine in omnibus aegrotantiumnaturis,& omnibus aegritudinum generibus utitu aliquos neeessaribi abit: tamen qui multis inerte utitur, potest omnes laedere. quandoqui demigiturnonnulla in octauo libro therapeuticae artis attigimus, quae cum disput hone demedicamentis valde coniuncta sumage haec contineat liber hic nonus. a que ante alia controuersias, quae de expursantibus stini: quandoquidem harum de i. cisionem, ex quo septimum librum egressus es,desideras. p. I. DE alterantium medicamentorum facultatibus, eorum, inquam, quae potestata calida, frigida, humida, aut sicca sentiscriptum a nobis est primo huius operis liatio,inter differendum de temperamentis. Diliu non minus secundo libro desecurutatibus naturalibus: quarum prima ordine operationum est vis trahendi, cui similis quaedamsicultas inest expurgantibus medicamentis, de quibus modb sermonemio instituimus. trahunt enimhaec in corpus deuorata, succum non quemcunque, sed certum quendam, &proprium: ita ut nonnulla sint expurgantia pituitam, alia fi uamulem,alia atram.quod clim fiat,admodum est rationi constentaneum: propter similividinem aliquam id substantia, quae huic medicamento cum hoc succo inte
cedit, magis quis cum illo, contingere. pelluntur enim omnia a contrariis: tralium tura similibus.hoe etiam intelligimus, cx rebus aliis cindentibus transferentes rati
nem. videmus siquidemmembra sinisa, propria& sibi commoda alimenta trali re, reliqua respuere: & magnetem lapidem scimus generari solitum, ubi serrum. quodliaud dubie significat praeterquam quod neque ex illius substantia, &colore est obscurumὶ illius naturam a ferro non longe abesse. itaque medicamenta, quaeso propriὸ expurgantiadicuntur, similitudine substantiae proprios succos trahunt. simpquaedam medicamenta, in quorum numero cassia haec fistulatis q. hodie ut
mur,mama,&pruna,&mille alia, quae noxios succos euacuari faciunt,&expurgari corpus: tamen eos non trahunt 'eque enim tanta potentiastin sed emolliunt laxantque vias,& qaee in ventriculo & intestinis haerent,molliter deducunt. quae proinde laxantia potius mos est medicis appellare. nos in hac quaestione de expur gratium facultate disputamus: quae similitudine quadam trahere indicauimuS. V
rum habet haec opinio,iloqui 't ego arbitrod verissim multa dissicilia. Nam primis, cur agaricus,gratia exempli, trahat pituitam,aut rhabarbaru bilem, potius quam pituita agaricum, aut bilis rhabarbarum, non videmur posse dicere: neque qua ra- ' 40neliorum utrimque expurget bilem, & pituitam. neque enim agaricus fuerit similior pituita quam pituit aagarim: que fieri possit, ut succi qui similes sint in sit stinuae modo,cuidam tertio, tam sint inuicem contra', quam bilis & pituita. A dς quod stammonium traheret inabarbarum: quia cum alicui sint similia,putabili, ni similia inuicem. Praeterea experimentum docet, quodcunquemedicamen M'propinatum sit,si paulὁ plusquam expeditproducamrexpurgatio,euacuari se omnes,vel usque ad etasionem sanguinis: quod tamen non oporteret fieri, sed qMmprimum similis succus extractus foret,medicamentum tractione cessare. Ta - μδquamplurima obiiciunt,quibus Galeni sententia minus arridet.atque praeterhκ. io st quaeritant: quaest haec similitudo. quae enim Micuno similitudo agarico C P sicco,substantia duro,possit intercedere cum pituit afrigida& humida oc flum dargumentis victi,dicunt nonnulli: medicamenta trahere proprios se os, sed λα Ribui debere occultae proprietati, non similitudini. alij proprios succos trali es'π0Regan sed quodvis medicamentum quemvis siccum indistincte euacua ς' -- ne redundantia fieri,uisuccus hi cmodb,alias alter evacuetur. alij ad γ', dicamentumhoc vacuare ita succum,aliud alium: sed fita id propter im
379쪽
mili mdlae aut occultam aliquam proprietatem trahendi hunc aut illum, herinc& remita statuunt: succorum quosdia esse eductius ciliore , quosdam dissicilio
medicamentorum quoque quaedam esse sortiora, quaedam imbecilliora. trahitidi faciliores ab imbecillioribus medicamentis: dissiciliores a Valentioribus.itaque liu aut illum extrahi,ex fortitudine fieri: non ex diuersitate modi substantiae. Neque des fuere alis,qui dicerent: medicamentum non trahere succum sibi familiarem, sed hillum conuerti. atque proinde ab assumente expelli bilem aut pituitam: uteonti iabassumptis biliosis cibis,biliosa vomi,aut per suum egeri. diuersam ab his opini,nem neque exco tare videtur mihi quisquam posse, nedum opinari usque adeo nulla est tam asurda sententia,cui desii exit autor. Caeterum illarum confutatio maximi uomnium sententiam Galeni confirmabit: si prius iis,quae ex aduerso adducebantur responderimus,ne quid videatur in hac lucubratione esse praetermissum. cur medi
camenta trahant seccos potius,quam ab ipsis trahantundocetGalenus tertio desini plicium medicamentorum facultate cap. 2q. ex quo loco,&cap I6.quinti libri eiu dem operis,quod de tralaentium medicamentorum natura est,colligi debet haec tactio. tractio,quae proprie tractio est, nam neque a Vacuo, que dolore tramo propria fit: vialibi diximus a calore sit. attinest enim perpetuo calidum. Ergo ut tractio sat causa est calor: sed ut huius succi aut illius,facit similitudo substantiae, cum vehemestiori calore coniunct a,illum ad huius humoris tractionem adducens. cum igitur dulsubstantiae similes sunt: quaecum similitudine habet vehementiorem calorem, haee Dalteram trahit. proinde cnicus pimitam trahit non ab ea trala itur. neque mirum est, agaricum bilem&pituitam trahere gratia similitudinis: cum alterum praecipue ubhat, alterum veluti secundaria tramone. sunt erum in calore& siccitate contrariis c
cii sed in modo substantiae nihil prohibet mi illorum maximὰ esse similem,& alteri
non dissimilem omnino neque si aliquod medicamentum Vtrumque succum aequaliter euacuaret,ratio nostra conuinceretur. cum tam celebratum sit a Galeno in ope rede medicamentorum facultate: nullum medicamentum tam simplex esse,ut non
sit natura ex diuersis substantiis compositum. exemplo sunt lac, vinum, oleum, Mancetum. neque opus est,ut quae rei alicui sunt tam similia,ut ipsam trahant sui stabas barum,&scammonium bili sit nitam similia inuicem,ut sese trahant. Adde, mN Jadicamenta indigere ad tractionem deductione quadam adactum, de qua statim dicturi sumus. Si igitur medicamenta illa duo forent interius liquata, & redacta a similitudinem in actu: non dubito sore,ut potentius illorum debilius traheret. haec similitudo medicamentorum 'am hoc etiam a nobis aduersatij requirebanto non est in primis qualitatibus,calore inquam,frigor humore,& siccitate: sed in illis acci,
dentibus, quae consequuntur ipsium substantiae modum, qui nascitur ex modo mi tionis. Hae qualitates sunt: color, crassities aut tenuitas, friabilitas aut contrarium,& tales aliae,quae videntur esse magis ex parte materiae. talis itaque similitudo cum inest medicamento,irsutur familiaris succus: itaque ita contingunt purgationes. quod si contingunt. in quibus non traliuntur succi vi extractoria medicamentorum: sed ex venarum apertione,& expultricis virtutis irritatione, ab haerente medicamento se
ctae id quod aperte docet ordo vocatae superpurgationis: in qua familiatis succus pri mo loco trahitur,deinde alij,prout sunt fluxiores, aut minus fluxi, vel plus minii seo
retinentur a natura. Vt dato medicamento euacuante pituitam extrahitur prim0 psemita, quia familiaris medicamento: deinde si accedit bilis,fluxior succus, deinde m lancholia, post eam sanguis, quia familiarissimus est naturae, & maxime retinetur, quippe cum quo vita funditur. ita si datiun est medicamentum bilem trahens: haeqprimo loco euacuatur,secundo pituita, quippe quae multa est, tertio melancholist Si melancholiam extrahit medicamentum: bilis flaua euacuatur seeundo loco, &m ς 'pituitam, quia calidior, tentiior,fluxiorque est&mordacior. Si medicamentum ira
heret familiaritate substantiae sanguinem 'am neque hoc est impossibile: ut mani festauit ille, qui supplicio affectus est in Thracia, referente Galeno libello cui tu uix
est, de expurgantium medicamentorum facultate. quanquam militi monesi , G
bitror, hodie cognitum esse tale aliquod non fieret superpurgatio: quoniam id ip'purgatio
380쪽
-1tibnehomo morerem Vitacum fari vinelaia: Si medicamentum duorum brum extractorium studuo illi primo trahenturin purgation deinde reliqui in herpurgatione,dicto ordine. Qui idem ordo nostram sententiam maxime confitiam dedag ex aliarum confutatione iam confirmemr. ab occulta proprietatefieri dicunt: non est Fbd refutentur.Nam quantum intelligo, hi non negant suam tantiam.confugere enim ad occultam proprietatem, quid aliud est ,quis die I euentumsine semperimento oscere, sed causam ex qua fiat, imorare dsinenon aliter dicerem: si quando rei obscuritas in occultam proprietatem me ad teret. Sedmodb saltem non adigit.Nam quanquam similitudine fieri tractionentio Leci, nullaeuidentiamonstret: docet tamen ratio probabilissima, quae non lono abes abeuidentia,quam in principio hilius capitis proposuimus. Qui medicamenta
omnia indistincte succum quemcunque trahere,contendunt,si id re aperta mentia, ritu sicut&qui medicamentatrifamiliares succos conuerti dicunt. virique enim similiter refutantur iis, qu e citcaaegrotantes quotidie contingunt. Nam qui morbo
regio laborant,dato medicamento,quod expurget bilem, &qui hydrope ascite, doto, quod educat aquam : Unica exhibitione curantur ispe. tamen medicamento, ouod altari bilem expurget, tantum abest,utcurentur: ut etiam agantur in malum
extremum. Sed si a quibus iis medicamentis indistincte traherentur quicunque succi, nihil tale contingeret: atque multo minus,si medicamentum,cui familiaris biruto lis est, in bilem transiret. tunc enim biliosus morbus genita maiori bilis copia exacerbaretur.quod si tamen citra peculiares medicamentorum naturas,taxior succus a tetentiorem effunderetur: ceste esset ante euacitationem cratiarum, euacuari t
maes. atque itain purgationibus perpetuis feret:quodin stiperpulgationibus fietio: seruatum est.quod si fieret, medicametaeducentiassauam bilem,minimam hu oia. sis copiam educerent: & educentia melancholiam, marimam. quoniam scilicet ante bilenigmam,hullum alium seccum euacuari esset opus: ante melancholiam, opus esset euacuari bilem & pituitam. Sed restam aliteriin ipsis operibus; ut melancholiam euacuantia,modicum &crassum:bilem educentia,multum expurgent, idquetenue. Eadem ratione confutabuntur,si qui dixerint: propter potentias nata, se camentorum ab hoc extrahi solum flauam bilem,ab illo etiam melancholiain.opo teretenim ut arbitron imbecillissimum esse medicamentum, quod flauam bilem educeret: sortissimum,quod atram. Nam vi hic est crassissimus,lta ille esst tenuissu Rusiccus. Oporteret non minus medicamenta melancholiam educentia,educ re ante illam flauam bilem. Narris propter vehenientiam extrahit melancholiam: longe prius extrahet flauam bilem. nam quod potest crassiim extrahere, poterit iod tenue est. Adde potentias medicamentortuna eri addita quantitate. Vise uaexempli, drac mae duae agarici valentius extralaunt, quam drachma Vna: quam idem medicamentum cum hac quantitate extraseret bilem,cum illa pituitam, cum aliamelancholiam. quae omnia absurda esse intelliget facile, quicunque aut in ope ribus f rit aliquantulum exercitus, aut omnibus antiquis medicis fidem non abro Puerit. non enim diuersa morbi natura diuersini medicamenti quantitatem,sed diu ruam naturam praestari poscit. efm cum omhes hae sententiae tam abfuidae sint: sola Galeni sententia restat probabilissima. proindeque nos ita sentimus: trahere
modicamentaexpurgantia similes sibi succos, idquefieri proptε, similitudinem iii, Mntia quae cum praestanti calore coniuncta est. Neque video intellectis semelquq nus,este aduersiis hoc placitum argumentum quodpiam dissicile. Nam si sortὰ
eriS,bilem esse calidiorem rhabarbaro saltem nonnullas bilis species, utpote tot nabillo trahi,sedillud trahere medicamentum, cum sim illo calidiores. r i'. nderi esse in rhabarbaro particulas quasdam tota bile calidiores, in commuta M, quam medicamentum sebitin ventriculo , emergentes. Fbd ii quando tam
nerari bilem putas, ut omnibus instarbari partibus etiam deductis ad Vum calidior sit: superest ut monstres, illam bilem tractum iri astabarbaro Nam F proponis, medicamenta nunquam trales a silccis: dubium milii satis est, pro-yR m enim sepe pharmaca, qtile videmus postmodum nihil educere i nequ*