장음표시 사용
41쪽
κn NARl MINAM & QIANDO in numerum Clericorum debent, ut anteriore iam aliqua constitutione, ita re hac rursum definit Constantinus M. ita tamen quae Mius constitutioni ferendae causa fuit, post priorem illam ut ne constitutionis illius vis in praeteritum trahatur: Nem pe ut caeteroquin, quae dea tu futurum quid iubet, in praeteritum indulget. Igitur v s superioris illius , Ac huius eonstitutionis, eo pertines in summam, ut ne v btentu Clericatus, Res . & Curiae Paulatim vicis & viribus destituantur. Scilicet tot partim immunitatum a Constantino M. tributarum illecebris accensi pro-' cul dubio quam plurimi, partim etiam Ecclesiarum diuitias donationibus cresicere videntes. Nam hoc illud est sectisum . quo Ecclesia diuitiis abundare potissimum coepit certatim quique ut immunita. tibus potirentur, seque adeo muneribus publicis fuhducerent, vel etiam Ecclesiarum diuitiis suilen. tarentur. Clerici fiebant. Atque illud incommo. dum adeo Constantino Principe inualuit, ut tertia insuper constitutione ei intercesserit, nempe l. Qi r. quae huic gemina permana est. Duo itaque hae leg. constituuntur. Primo Decuriones, & Decurionum filios, itemque diuites, in Clericorum numerum cooptari. Constaiatiistius Magnus vetat: sed fortuna tenues tantum &muneribus ciuilibus non obstrictos. Quae eadem ut dixi, sententia est eiusdem Constantini, t. o. inst. eademque de diuitibus sententia est 3 L ι . inst. Quomodo & Gn. s. Concilii Sardicensis pag. σύ. μύ. Tom. L. Concit. Edit. Hardum. cautum, ut in consuuendis Episcopis dι entissime tractetur, si forte diues postulatus fuerit; ut & de Decurionibus, sub quodam tamen temperamento, t. N. & 2I. inst. cuiusmodi prope similes extant L s v. qine cono iungenda legi 17. hoc tit. 7 99. IO . IIS. Ial. 123. I 63. 172. Iur. de Dem ionis. quibus omnibus pollariorum Constantino impp. Constitutionibus, Decuriones ad Clericatum admittuntur, sub certa quadam Iege, qua ipsi Curiae consulitur. Vnarrai g tur& perpetuam legem hanc sibi dixit Constantinus, ne Clericatus obtentu, Reipubl. fraus fie-tet. Quo pertinet haec ιx cum milibus, pariter, ut ne publicis aut priuatis rationabus fraus fieret: Lia. in . hoc risi ubi dicam.
Eodemque pertinet & alterum illud, quod haeleg. continetur his verbis: in defunctorum duntaiax.rt Clericorum loca: & d. l. Lmf. ad uerius e Senem videlicet Clericorum numerum: Nempe Constantinus , hac terita ac d. l. 6. modum huic rei quoque adhibuit: puta, vi ne in desunctorum locum alii Clerici allegerentur, seu subrogarentur passi uitus, aut incondito effrenique numero.
De TESTAM AN a i Factione passiua plenissima Ecclesiis Catholicis indulta, constantini Magni Edicthw Romae proposituw.
T All EAT unusquisque licentiam, sanusti si imo Catholica: c) venerabilique concilio, Φ3 decens, boletorum quod e) optauit f. relinquere. Non edo sint cassa g iudicia. th) Nihil i) est quod magis hominibus debetur, h quam ut suprem te voluntatis, postquam ii aliud iam velle non possunt, liber mὶ sit stilus, & licens n quod iterum non rudit arbitri
M Lex i, Cod L te N. Fec . Eκ at M apud Raronillan Aun ai. n. in GO TUO R. lae dunt in hune annum 2sυ, sarum CDipi dc Constantini, quorum ope haec lex i llu strari potest. RI ITER. Vrbis Ronae, ut cloeet praeterea subseriptio legis. R P. me GONI idi ci Catholieo. Cod. lust. Carbolis abstitute, pro Catholi eae fidei, Ru Religionis, aut Ecclesiae; de quo inox. m. d) Concinum venerabile ih nnctissimum Catholicae, pro Ecclesia: Vid. Cominent. ID. e Quale re quantiam cunque ID. si optauerit, C. Iust. sorte S optabis, unia quisque sei licet decedens, seu testator. m. ιτὶ Vt nonnulli e populo Romano volebant. ID. thὶ Iudicia. pro ultimis voluntatibus. Additum porro hie, riu', in quibusdam GHissi. m. ii Nibit enim. Cod. hist vinculo addito. Ita. .ha Debeatur, Cod. l. m.
n Ad hune loeum simi Ita mox γε ram loea. Πλμυ mὶ an relinquendo scilicet & dilponen o de bonis suis. ID. in Lieitum, Cod Iut . sirens, id est, liberum i cuius Comparativus magis in Vm , licentis . sic ntias. Et ita tamen
quoque Martialis lib. . epigri . t.
. ' - - Gressu timet ire licenti. Symmachus huius mi seriptor I. r. epis. n. Homo licentis Οιii. m. '
- positum Rinnae De Edictum , quod ad populum datum , obserua: de quo moz. m.
42쪽
Q mos est, Ecclesiaruna seu cle Resiis ultima Poluntate Ectissis, est haee plenissima Constantini M. Constitutio , quae in omnium ore est. Neque enim est ea de Testamentis ad quascunque pias Causas, vel etiam de priuilegiis piae causae, de quibus alioquin sunt, qui libros singulares scripsere. Sententia Constantini hac DI. haec est; licere sic νnicuique, nullo discrimine, ab decedenti, sq) Ecclesiae
cuicunque Catholicae, quaecunque tandem bona, o relinquere vltima mitin te. Antequam hanc legem νωιτὰ ποδα interpretamur, Quatuor praestrui oportet. Primo quidem Constitutionem hanc Constantinum M. habere authorem, qui primus υeneranda orsianorum me
Romanum munivit Impeνium, ut loquitur Zeno cF. Cod. IV. de naturar. tib. arque hoc inter alia priuilegia esse, quae Constantinus Ecclesiis detulit, quae ctram memorant Scriptores Ecclesiastici. Secundo notandum est, Edictum hoc ad Populum Romanum mimum, & m Vrbe Roma proposit me& sic ad Ecclesia1 Vrbis Romae speciatim Pertinere.
Inde igitur postea proculdubio Ecclesiae Romanae opes in immelisum auctae, ex hac videlicet testandi deinceps in Ecclesiae fauorem libertate plen mina:
Sic ut Coni antino iam recte accepto ferantur hona Ecesesiae , non tantum . quae ipse donauit, Verum cciam quae ut donare liceret, concessit: vi recte ceni et Sirmo naus ad Atiirι epist. v. ubi Auit s ipseati Giandob.idum R. Quultud babet Ecclesola mea, imo omnes Ecclesiae myrae, Disrum es, de sub an tia quam vel sermast , bactenus . vel donastis. Fuit
Vese, re h.ec quoque una inter alias ratio , quibus Constantinus mores, populi Romani in tarmatum
velli inque itiit: uuod ei in commune propositum fuit hoc icito quadriennio. Puta Anno 919. 32 O. 32 . Iaa. Vt ex quam pluribus eius legibus dicere licet. Ocio omni tempore Θluser Episcopus Romanus, Bassiis vero & Maximus Praeneti Urbis fuere: ipse vero Constantinus bello Sazmatico in Pannonia, Mysia, Daciaque illigatus erat: idque non modo constitutionibus ad Priefectos Vrbi emissis. verum etiam frequentibus Edictis Populo Vrbis Romae proposit s: cuiusmodi hoc ipsum est: & quidem p in Magicas artes, in norias ta men, ut de Arvspicinam, quia prohibere nondum poterat, ibidem adhuc permissas : sicut Constantinus hoc tempore in deterius prolapsus ideo dici non possit; quod nonnullis in mentem venit,
cum vidcamus eum Ecclesiis, & Romae nominatim omnium Primae summaeque, tam eni
Tertio notandum, latam hanc levem Anno D. 321. quadr ennio ante Concilium Nicaenum, nouem annis post Christianam fidem a Constantino primum tu ceptam. arto notandum, Causam proponendi. huius Edies non eam aeneralem fuisse, ut Testamenti fictio passiua nuno primum Ecclesiis tribueretur: Nam etsi ad Constantini m. serme tempora usque, Christianorum Ecclesiae publice quicquam ex ultima voluntate capere non post me, non m 3gis quam Iudaeorum uniuersitas, LI. Od. Ius de Iudaeis r aliaque Collegia , quae nullo speciali priuilegio subni. xa erant, ι. 8. Cod. IV. de haered. instit. eo quod Chr stianis coire non liceret, illicitaque eorum Collegia essent quo Iuhens reseram seg. a. D. de Cossae.) cum tamen ex Senatusconsulto Diui Marcitem Doribus facto, Collegiis ferme di Corporibus quibuscunque aliis relinquere liceret, L M. D. de rebus duo. Attametri, ut per interualla quaedam
Tom. n. . Christianis Eulesiis esse licuit, suasque possessiones illae hahuere, ita statim ubi pax per Constantinum M. Ecclesiae assulsit. Anno D. 3Ia. Procolin dubio tum ut Ecclesiae Sanctissima iam Collegia, venerat, iliaque Concal:a in Orbe Romano facta sunt- ac nominatim Romae, ita & ex decedentium potis, smum liberalitate diuitias in eam certatitn influxisse certum est, toto hoc videlicet nouennio, quod ab co Anno 3I*. ad Λnnum 32I. quo hoc Edictum emissum est, decurrit. iQo id igitur Speeiales quaedam huius nunc Edicti proponendi causae fuisse videntur. & ideo proin
Ponendarum ampliationum: nempe quia de quihusdam casihus dubitabatur, utrum Videlicet Iecte Ecclesiae qui g relinqueretur, vi ex ipsa legis interis Pretatione patebit. Eius vero dispositionem iniex partes, siue quaestiones re tuo: ut ita melius a Saturninas, id est, nusquam receptis vel recipiisendis Barioli, aliorumque repetitionibus Vindicemus
Primo spectetur generalitas 3t Ampliatio circa
Personas, quae Ecclesiis aliquid relinquere pol Iunt. Definit scilicet Constantiniis, Pnumquemque relinquendi licentiam habere: cum tamen de nonnullis
forte personis tum dubitari coepisset, ct ut quidem existimo , de Mulierihus, Viduis, de Senatoribus. De M uberibus & Viduis, inquam, eo quod passim
oblationibus Matronarum Ecclesia Romana ditesceriet; quod Ammianus Marcellinus 27. c p. y. haud ita multo post diserte testatur. De Senato ribus & Senatoriis itidem forte qu situm, eo quod clararum Domorum insignia, ut vocamur L a' infr. hoc tit. bonaque Senatoria certatim in Ecclesiam Romanam confluererit: quod ferendum minus Videbatur, quin potius modum & fibulam huic rei imponi publice interesse nonnulli rebantur. Et nihilominus tamen Const.ιntino, pro su in Ecclesiam Christianam tum ess tirescentem studio, stat haec sententia, ut Unusquisque habeat licentiam relinquendi Ecclesiis : non masculi scilicet tantum, sed dc Reminae r non plehei tantum, sed& Senatorii & Illustres: quin imo & Viduae a quo
tamen recessum aliquando postea fuit. Nam &Valentinianus Sen. constitutione emissa ad Dama sum Episcopum Vrbis Romae, lei aque in Ecclesiis Romae, quae ratat L ari in P. Boc tis. Eeci si asticis vetuit quidquam ex mulier s liheralitate, videlicet extremo iudicio capere: de quo postea. Et Valentinianus Iun. una cum Th-odosio M. vetaerunt,
ne viduae Diaconistae etiam Ecclesi s quidquam relinquere possient, d. l. ar. quod tamen non recti iudicii ratione factum censet B ironius Anno syst. num. 7o. ut multa suo initio bona Ont, quae procesi ι temporis minus commoda fiunt: quod tamen , postea rursum abrogatum uelia Mianianis detrie
flament. aer. Vnde desumta est lex ig. Cod. os. de sacros Eccles Ex his interim soIuitur ea Interpretum dubitatio
siue quaestio, utrum alias de iure inhabilis, veluti furiosus, mutus, surdus. filiusfamilias, damnatus ad mortem, de statu suo dubitans, infamis, usu Tarius, ex hac Constantini lege ad pias Causas testari possit 8 iniod negandum est. tum ex historica illa, quam modo dixi, causa ; tum ex via Igato axiomate, quod Generalitas Deis recrpit timitarionem de Bahilitate, ut loquitur Glor in . D de muneri MEt ita in terminis hi C recte censet GloT. m verbix habeat dc de eommuni testatur Ialisn hic, num. ι a. &seqq. nempe per hanc leg. non derogari iuri communi, quoad prisonam testantis.
43쪽
Meunti Ampliatio seu generali tas huius teg. est. iis quibus relinqui potest: nempe Sanssissimo sinnerabili Catholida Concilio, ταις άμπις Eκκλη- M, Catholicis Ecclesiis 8c Martyriis: id enim est, quod indicatur Sanctissimi Cafhobea re Venerabilisoneati appellatione: Nam & ita in Edictis Con- .ctantini & Licinii. apud Eusebium lib. Io. c .F.
λευσε c , iisdem Christianis . hoc eg cuilibet corporis conuenticuis ipsorum resitui iubebis. Ubi vides, Corpus omnium Christianorum &fingulas Synodos seu singula Concilia, id est Ecclesias euiusque loci coniungi. Concilium nempe est, quodcunque tandem Corpus specialecuiusque loci: ita quoque Concilium Deorum dicitur Tertulliano. Idem de pudicit. cap. Io. Concilium Ecclesiae dixit:
Ab omni, 'inquit, Concilio Ecelsarum etiam, Pessurum. Et, Concitia ex νniuersis Ecclesiis, de Diuniis cap. Sed & vetus interpres Terentii Eu- graphius in Eunuch. - . . Men. . v. a. Nundinax
oci alicuius Concilium exponit. Ita quoque Con-rilia Martyrum in Martyrologio Rcimano a g. Iun. vhi vide Baranium: & apud Brixianum in sermone habito in dedicatione Concilis Marννum: quae Marisistrum Coneiliabula vocat Hieronymus ad Heliodo-νum in Epitaphio Nepotiani pag. IK. Tom. I. Oper.
Edit. Francf. apud Chris. Gensch. Vt proinde fal- Iantur etiam Alciatus hie) qui Concilium hie pro
Synodo Ecclesiastica accipiunt; quos vel Titulus, sub quo hac lex posita est, refutat. Contra, recte hic Graci, di Basilica lib. I. tit. r. verterunt ταῖς αγι εις EUιλησiαις. Denique Concilium est Corpus spee ale cuiusque loci: & hie Comilium Catholica, pro Ecclesia CathoIica. Ita Concilium Patriam Symmacho, pro Serratu. lib. r.epist.D.&Pmicum Con.
cilium, eodem sensu, l. p. epist. aI. 6c Concibum LMriare, pro coetu & auditorio Literatorum, lib. t. ep.
p. Ita Contitam Nauiculanorum dicitur, non omniisum in Orhe Romano , vel in Imperio Orientis, verum speciale cuiusque loci, veluti Alexandrinorum, Carpathiorum, L sa. - . de Nauicul. Quomodo& Concilium rica, alibi. Sit 8c in veteribus Inscriptionibus, Concim appellatio de CollegioSacerdotum& Flaminum proprie, in Corp. Inseripi. Grueri cccv.
s. cccxx I. IO. cccxxv. s. ccccLXVII. 4. Eodem sensu,
legit, suisque Epithetis insignivit Constantinus ad Populum Vrbis Romae scribens, & Edicto suo
Romae proposito, ut id opponeret Gentiliciis Conribis, siue ciuilibus, siue sacris, de ad differentiam Ecclesia generaliter acceptae, quae Romae non nisi una erat & Catholica, quae peculi alia Concilia suo ambitu complectebatur. Concstiivbx hoc aeuo tributa omni coetui legitimo, ut dictum est ex Θmmacho. Neque tamen, quod Tertio loco hie oceurrit, omnibus Ecelesii et seu Conciliis Romae ius hoe tri-huit Constantinus; verum squae Limitatis hic notanda estὶ Conciliis Catholica sui nominatim seriis plum hic extat) aecei ta voce Catholica absolute pro ιholica Ecclesia re unionis: pariter ut apud opta in eum lib. I. cap. it. & Tertullianum lib. 1. de ρυ-fripi. aduersus haereticos, cap. as quam Catholicae in medium profer aute de cap. 3o. Et in Catholi. ga pνimo doctrinam credidisse apud Ecclesiam Romanensem' dc akud Augustinum passim. Nempe licentiam hanc Catholicis tantum, non Haereticis, non Schismaticis, qui ab unione Catholica recederent; cuiusmodi in ipsa Vrbe Roma ha tempore nonnuIli erant, uduti Nouatia ii ut ostendit vel
lex di inst. de bareticia ut eaeteroquin idem Constat,-tinus priuilegia Religionis contemplatione indulta, Catholi eis tantum Ecclesiis de Ecclesiasti eis prodesse voluit, i. d. infr. dc Cod. Ius. da baretic, veluti imis
munitatem ab annona dc tributis, LI. svr. de an- non. s tribui. Immunitatem a muneribus publicis , LI. hoc tit.
Hi ne interim patet, non esse, ut initio dixi, hanc Constitutionem de quibuslibet legatis ad pias
caussas, non esse de legatis pro salute animae, Veietiam pro restitutione male ablatae rei, non esse det relicto pro amore Dei; de quibus tamen legatorum
speciebus ad hanc legem multa commentantur Interpretes. Tandem apparet, non esse quoque de Relicto ipsis Clericis dc Monachis; quod tamen Viri doctissimi quique cum hae leg.
confundunt: Et si verum sit, regulariter flchis reia linqui hac tempestate potuisse, imo facilius iamesim quam Ecclesiis 3 hac inquam tempestate;
postea enim hoc ius aliquatenus occisum , d. l ao aa. ap. aff. infr. hoc tit. Quam in rem quoque sunt
solemnes loci Ambrosii adu. Ommachum Pag. IV. Edit. Symmach. Paris. Iως in.& Hieron umi epis. ad Nepotianumstet. q. Tom. I. Oper. Edit. Trancos. Quarto hac .spectandum venit Tempus, quo quid Ecclesiae donari potest. Ait igitur lex decedens relinquere: uod interpretes, qui priuilagia piae Cauci hac contineri putant, di in his Bariolus, accolunt de eo ferme, qui in articulo mortis constitutus quid relinquit: atque adeo anxie quaerunt, Quis
dicatur in articulo mortix relinquere Z dc utrum eadem priuilegia porrigenda sint ad eum, qui in acta moriendi ciuiliter id est, iugrediendi Monasteri-um constitutus est i Item, an ad eum qui e periculo euasit Z Tandem an ad eum, qui sanus non inuitante mortis periculo tastamentum condidit, de statim tamen subito mortuus est 3 Qirae omnia inania sunt. Decedens enim relinquere dicitur, qui in vo hantare aliqua, quocunque tandem tempore eam
expresserit, decedit: Decedendis voluntas est in qua quis deeedit, etsi eam ante contestatus sit. Denique omnis Tesaroν, dieitur Decedens, ex quo con fert actum in tempus obitus , t. n. D. de leg. I. sed de quia frequentius decedentes disponunt. Interim obseruandum, hanc legem esse de Decedentium liberalitate, quae reflaenanda nonnulli videbatur, quo liberaliores esse solent Decedentes: non ita superstites; ac praesertim mulieres. Et sane hanc huius constitutionis causam fuisse docet
ratio huic legi addita, Nihil enim dic. de qua Me
Quinta pars huIus leg. continet generalitatem de ampliationem, quae huic Constitutioni inter alias occasionem praebuisse videtur, circa materiam seu subiectum: Quidnam, & quantum Ecclesiae retia qui possitὶ Et ait Colis aulinus, decedentem reis linquere posse, bonorum quod optaueris P quae fim. pliatio inter alias notanda est; Bonorum quod ut a p uerit, id est, cuiuscunque generis bona voluerit decedens non Legatarius, qui Λlciati error est in quacunque re . vel specie, Ut loquitur tens. d.
Iusti de sacros Eccles ac proinde etiam Crirae Domus insignia de quibus antea imo & praedia se astabilia, ut loquuntur; ira quidem Constantinus: uod etiam in Melchia dis cit'. U. caus. a. quaest. t. iserte dicitur; nempe Constantinum licentiam deis dissepraedia Ecclesiis relinquendi: de quo tamen hoc tempore dubitatum videtur imultis modum proculdubio huie rei imponi desideranti hus, ne paulatim
alioquin nerui Reipubl. per Immunitatem Eeclesiasticam conciderent, viribusque destitueretur Res pubi. l. s. D. de m nexib. Sane hodie hanc ob caucam ab hoc iure recessum est in Gallia; quan
doquidem Immobilia seu stabilia Ecclesiis ut Collegiis α
44쪽
ii, & Corporibus' quas Manils- mortuas vocant, eo quod nihil conferant non iter recte relinquuntur, aut ab his aliter adquiruntur, quam a morti Ea- ,
tionis seu morti ei nil beneficio a Principe accepto, vel indemnitate 'Fisco praestita per Finaneiam istuprκ stationem semel factam. vel per pensitationem annuam, vel denique 'ca ἐν homine oblatovιisente, confiscante, morieme: horum si nihil factum fuerit, Ecclesia fundum sibi relictiun intra antium alienare cogitur. Omitto alias Prineipum constitutiones, de aliorum populorum instituta prolixe eommemorare. Notum est dissidium haud adeo ve. rus inter Paulum v. & Rempubi. Venetam, inter alia, quod huiusmodi fundorum & immobilium adquisitionibus Respubl. modum imposinstet. Sexto occurrit hac lem Forma seu modus relinis quendi: Ait scilicet lex relinquere: quocunque scilicet titulo, institutionis, legati, fidei
commissi; nempe relinquendi verbum commune seu generale est. Sed ferendi non sunt interpretes. qui tum ex hac indistineri voce, tum ex voce dicen iam, tandem ex illis sint casse iudicia elui ritem libeεμ sylus. item, licitum arbitrium. Colial gunt iblemnia testamentorum hac leg. remitti intestamentis aspias cautas: quod Pernegandum est. Nam etsi haec verba videantur significare plenam libertatem, tamen intelliguntur seruato iuris ordine, non obstante generalitate huius P . lexque ae-eipienda eth de voluntate solemni quae eli secun-dnm leges: de ita tenet resilosis Libera enim quantumuis testandi facti itas a Principe aliquibus con . cessa, ad iuris e tersionem non porrigitur, sed illud hacte uis estitit, ut qui in id stabilis alioquin ipse erat, vel videbatur esse debere, peculiari quadam ratione, testandi faea Itatem habeat: unde vulvatiam illud, dispersit&s ad actim celebrandum, Oh e t Drans Dispensatus vid tur, ut seruare debeatque alias regula inr re necemrio ad celebrationem actus requirunt r. Et ita recte quoque sensitulosia ad hanc i g. in verb. Cassa: quod Molin. ad alia utiliter hic tradocit, ad verba tiber flus. Similia exempla viae ad M. M Cod. Iust. de in c. s. & t. a. Cod. d. de iur. liber. Vtrum autem in se vera sit hic sententia, quod in Testamentis ad pias Caiisas solemnitates iuris Gentium s fficiant videndusClarus, . Testamentum, quae ure. K. Ac vi solemnia Testamentorum a Coo stantino hac leg. remissa non sunt, ita multo minus substantialia Testamentorum: necessaria inquam filiorum institutio, iisdemque legitimae relinquendae necensitas: Beneficia scilicet Principum & Ecclesarum
ita accipienda sunt, ne ad iuris euersionem seran. tur, neue competent bus actionibus, veluti quaerelae inofficiosi, via clatidatur: ut in terminis de Ii.hpra tes andi Acilitate concessa, definit istaeis. Cod. Iust de inue e. testaret L eod. ιit. I. a. sup . detur. tiber. Noueta valentiniani vi Mament. . lex . Od. IV. de emancip. liberi r t. ἔo. c. --πρα de Testam. Cum primis eleganter iustinianus in dict.
t. n. Si quando talis vi realis lancesso p bcesserie,
per quam libera resamenti actis conseitur, mihil aliaud vide principem conredere. nis νt haberi legitimam
re consuetum te menti factionem. Neque enim creissendum est. Romanum Principem qui iura tuetur. huiusmodi verbo totam obseruationem tesumentorum
misti nigiliis excogita am atque inueriam, pia eueni: vid.& leg. 3 . in M. Cod Ius. de Episcopis re Curicis. ibi, νltima re iure cumia poluntate, fles Io. eod. γit ibi, condere secundum leges 'elogia. Hue pertinet elegans illud Augustini. Serm.Π6. n. s. de vitamrie Tom V. Oper Ed.Benpag UIy. 2ιicunque pust, exbaredato filio, herede acereEcclesiam qMarae alterum qiit suscipiat quam Avotinum: ιmo, Deo propitio, nutam inueniet. Caeteroquin beneficia Principum ita interpretanda sunt. ne ad alteri iniuriam ferantur, t. a. F. N. Isi. D. ne quid in loci publ. Et hale de materia legis. Postremo loco occurrit R mo dispositionis: eue videlicet Constantinus generalem dc indit tinctam hanc Ecelesiis relinquendi licentiam Decedentibus fecerit Z Nempe quia nihil magis hominibus d.-heatur, quam ut sumemae Voluntatis, postquam iam aliud velle non possunt, liber sit stylus. Ar lieitum quod iterum non redit arbitrium. Oco. modo simit ter Seneca 4. de benesic. cap. G. de reia stamentis agens, Nihil iam superest quo spes porei. gatur. Quintilianus riciam ioδ. Non aliud via
detur solatium mortis , quam Poluntas Ustra monem.
Et qm hunc locum imitatus videtur) Ambri sius I. s. o c. cap. p. In supremo 'e vita positos suum habere iudicrum, ut obere isentur quod sntiunt qui postea non sunt emendaturi. Quam quidem raiationem ideo aduocauit Constantinus M. ut contraiatiam dubitandi rationem postgaret: qi suadere videbatur, refraenandas eo mag s quasdam liberais litates, quo liberaliores esse solent ac pene prodigi 'decedentes. Et sane si pe huic rationi locus est iure noseo; de vero in Republ. saepe esse debet. Λtenim hae temeestate in casu pr esenti locum esse noluit Constantinus M. quin imo testandi libertatem & fauorem in hoc casu non minus militare quam in caeterii cai sis censuit. Ita quia em Coi stanti nus. & ut de Ecelesia benemeritus, . non inique qui & alias rationes locupletandi Ecclesias ad inuenit non tantum restitui iussis Possestionibus ad Ecclesi as olim pertinentibus, quae his sub Diocletiano se Maximiano ereptae fuerant: de quo extat eius rescriptum ad Anutivum Proconsulem Africae apud Eusebium lib. to. cap x. & Constantini simul de Liacinii eod. cap. g. verum Sc ut bona Martyrum, si de Lsent haeredes. Ecclesiis darentur; vr liquer ex Au thore vita ConfantinHib. a. cap. M. Atenim ubi postea semel Eeclesia satis locuples visa ; coh hilaneque iniuria, haec ipsa variis constitutionibus, depopulorum institutis licentia fuit.
' De lustrorum SAc stiriciis ; deque Ecclesivisis aliisque ad ea non rompellendis , Constantini M. constitutio.
--sd in seruientes, a diuersarum se religionum hominibus ad lustrorum. sacrificia celebranda corcpelli, Hac sanresone se iacimus, si quis ad ritum alienae sita perstitionis f eogendos esse crediderit eo , qui se is gὶ legi seruiiunt, si condicio patiatur, publi* msti-
45쪽
hus h iverberetur: si vero honoris ratio.talem ab eo repellat iniuriam, Condemnationem
id sustineat damni grauissimi, quod ebus publicis in vindicabitur. Dat. v Ii I. Kalend. Iun. Sirm I, Seuero S Rufino coss. 1323.J
ab Abest hae lex aciae. IV. utpote cieri sietis omnibus Gentilium, omnique Titu Gentilitio tum prohibitis. Me
b Helpirium sub Constantio Praesectum Praetorio , & quidem Orientis, fuisse, iuxta complures leges Anni 3 9. ct 36o. ct Λmmianum Marcellinum, lib. ai. e. o. in gestis Anni 361. testitur Hieronymus quoque, in vita Hi-urionis et pag. rs8. Tom. I. Oper. Edis. Franes apud Chrisi. Gensu. Aristaeneta, inquit, He*iari, qui ρ Π Pμ- fectus Praetorio fuit, uxor. Atenim sub Constan:ino M. Helpidius Anno D. 3ai. agens vicem Praesciti Praetorio dicitur, I. 6. GE. IV. de adi . pris. in aliis constitutionibus Anni aeti. 323.3a . 329. nulla dignitas additur. Illud saltem ex I. 4. de Nauicular. Sex L 1.supari de Feriis: colligit M, eum Urbi Romae Sardiniaeque positisse, quandoquidem di d. I. 4. Portus Urbis Roniae mentio fit, & Mila lex i. Carali Proposita dicitur, quae in Sar. dinia est. Hoc igitur tempore Helpidium hune viearium Vrbia ct Italiae fuisse .putem. ID se Coieri catholice secta feruienter, quinam ' Dieam mox. ID.
d) ncta apud Cieeronem quoque, Ni ct i, esis, apud Graecos, de diuerss Philosophorum sententiis, in bonam partem. Ita ct de quolibet vitae genere, imo & de religione Christiana estertur a Christianis Principibus hie,
de l. 4r. 4.&s7.ιilfi ιteberet. de apud Tertulliamirn, non νno loco: intcr caetera solo etiei cap. 45. apud Pontium iis sita prianiramussa er. Εὐι. Oxon. π Freniens.Clementem Romanum sue Riisiiuun-cipe. Si e ct Lint intius, e. i. de opiseio Dei, Constantini coaetaneus, Philosophos ninae Sectae, dixit. Eodem sensu, propositum G siis, illi, vocat Ammianus Marcellinus δε b. is. c. 7. Postea haeresibus proprie haec appellatio tribui coepit. Plura Ioeaeollegit Des. Heraldus dTertullian. Apologet . e. 46. ID.
E) Diuersarum religionum bomino hic sunt Gentiles a qua re Constantinus δυσφημων, ct inuidia tu vitane vide
0 Christiani hae vox prorsus est. m. o nis usuia lex, pro Christiana ct Catholiea Religione , bae Leg. ut sancta lex, L si. M'. de hoes e. Eodem sen
sit in Constantini epist. ad Miltiadem O Marcμm apud Eusebiumsib. 1O. c. . σεβασμιώτατος νομος, quod Baro nius alioquin perperam accepit. m.
h) I ustuarii supplicii obuia & multa alibi inentio : de quo supplicio dixerunt alii : vid. Parat ition de Paenii. ID. i) Conrimnationis vox, pro Multa pecuniaria: de quo vide, quae alibi dixi prolixe, ct Glos r. eod. m. k3 An intelIigit ciuitates & vires cuiusque Reipublicae , ut coniti iniim Rebuspubliι is hic legamus An vero res si states pro illo facit simile exemplum legis a.Jur. de Iudiciis. ID.
Ah LusTROR v Μ sacrificia celebranda ritumque Gentilitiae religionis, Ecclesiasticos, & caete-tos Christianae Iegi seruientes, a Gentilibus com .pelli, sub grauissima fustuarii supplicii poena, vel
grauissima multa, vetat hac constitutione Constantinus M. Anno Domini 3 a 3. Ad cuius sententiam ut peruenire possimus ; illud initio statim in hae lege spectari cupio, vim a Christianis arceri, qua videlicet Gentiles eos ad Lustro. rum sacrificia compellebant: Quae quidem ipsa vis est, quam & deinceps Gentiles, ubi potiores loco sese erederent, in Christianos audere soliti: veluti ad Archierosynam, seu ad Templorum, solemniumque Templorum curam subeundam, de quo est Theodosii M. lex ria. svr. de Decurionis. Item ad Conuiuia & spectacula Gentilitia celebranda, de quo sunt canones Africani: de quibus postea; Ex quo patet iam, Christianos ultro ab huiusmodi ritus Gentilitii participatu seu consortio abhorrui siue, quos Gentiles huc compellere vel adigere niterentur , ut consacraneos vel ita sibi redderent. Vis puto: non nisi inuitis & reluctantibus, at non devolentibus adhibetur. Seetando hae in let. notari oportet, vim hanc Christianis intentatam, in ipsa mei forte etiam Urbe Roma, Italiaque: quae alioquin per occidentem veteris moris & superstiti ais tum retinentiores erant: Quod oc ipsum ςx aliis quoque eiusdum
Constantini M. constitutionibus hoc Codice discimus . titulo de Maleficis re Mathematicis o & titulo de Paganis, Sacriscus Templis. Helpidium
enim, cui lex haec inscribitur, cuique vis huius amo istiendae , iniuriaeque vindicandae, potestas iniungitur, Vicarium, siue Urbis siue Italiae, tum fuisse oportet: Nam & is, biennio ante, Anno Domini gai. agens vicem Praefecti praetorio diserte vocatur
in L 1. Cod. IV. de ad iis priuasis. Sed & in L . svr. de Nauiculanis, quae eidem inscribitur Portus Urbis Romae mentio fi C; & lex I. supra de Feriis, quae ad eundem Helpidium data est, Caralis proposita dicitur, quae Sardiniae urbs est. Quo quidem tempore, Suluser Episicopus Urbis Rci mae erat, Osiusque Cordube usis Episcopus Constantino M. in Pannonia, Sirmii, ubi haec lex data dicitur, ad harehate Quorum ideo alterutrius, vel
utriusque suggestioni legem hanc si quis accepto
ferat, haud iuuitus accedam. Tertio, notanda venit huius constitutionis aera, seu temporis chara sterismus; Lata 1 cilicet ea a Constantino M. Misero Rufino Coss. id est, Anno Damini 3a 3. undecim ferme annis, inde ex
quo is Christiana primum fide animum induit. Quo quidem tempore, etsi res Christiana in dies
In Valesceret, Proque ea propaganda multa iam
Constantinus molitus suisset, sanxissetque, nou. dum tamen Geutilitii ritus omnes, nondum sacrificia
46쪽
P 8seia prohibita erant, quod posterius factum: Sed, Senatorum Magistratuumque quam plurimi, ut de Curiae ciuitatum, corporatique ferme tum Gentiles adhuc erant: Vnde eueniebat, ut alicubi praeualentes. vim Christianis adhiberente de quoquerelae ad Constantinum perlatae: cui ideo intercedere ea consitutione visum.
His ita praestructis , de ipsiusmeteonstitutionis sententia videamus. Ad Loborum igitur nominatim sacrificia, imo ad ritus similes superstitionis Gentilitiae, Christianos compelli vetat hac leg. Constantinus M. V hi disquirendum venit, quaenam illa sint Lustrorum sacri ela: unde postea liquere pollit, quonam specioso Gentileg oh tentu Christianos adhaec saltem sacrificia, ad hunc ritum, adactos voluerint: Cur retro id quoque Christiani, haud secus atque alia ritus Gentilitii, recuseuerint, & ipsemet Constantinus id tam enixe prohibuerit. Lustrorum igitur lacrificia hoc loco
non sunt proprie priuatarum de communium solennitatum lustra, seia priuatae lustrationis officia, quae nominalibus Iustricisque inter alia diebus adhibita: quorum meminit, praeter alios, hoc quoque aevo Symmachus, lib.a. epist. - . & so. Non sunt item hic ea priuata tantum lustra, quae singuli ppi resti milias pro frugibus circum arua, quibus fundi lustrahantur, faciebant, Ut auerteretur
mora, labra, nebula, impetigo, pessas id est pestilentia quae legitima horum iacrorum verba fuere, tei e Fello, in νoce Poestas. Quomodo & in veteti Kalendario rustico mense Maio scriptu in legimus. SEGETES Lus TR AN TvR quo quidem ipso mense Maio haec ipsa lex data estὶ vi cu mense Aprili, OvEs LusTRANTUR. Imo neque hic ea Iustra accipi oportet, qua quinto quoque anno Romae peracto . censu ciuium habito, a Censoribns condita seu facta fisuetaurili lacrificio adhibito: riam& ea iam dudum Romae fieri desierant, ut teitatur Censorinus dedis Natali, qui scribebat Anno D. 2 O. cap. II. quomodo & Centores ibidem tum desiti, quos instaurare quidam pol ea , sed frustra, anni si, ut ex eodem Symmacho discimus. Quomodo &Iustra missa suo ueraurilibus a Fratribus arnalibus Iegimus in Deteri inscriptione apud Gruterum CXXI.
XII. Quid igitur Z Lustrorum sacrificia, hic sunt publica lustra & solemnia: siue Amburbio,
siue Ambaruali processione, quae circa Pomeriumvrhis agrosque fiebant: ductis etiam olim victimis, dictisque carminibus, die festo conuiuioque solemni: Quae quidem indicebantur variis causis &occasionibus: Primo quidem, pro foecunditate
agrorum seu pro frugibus: Deinde, inspectis ferme libri, Sybillinis, & iectisternio facto, prodigiis expiandis, di ad pacem Deorum, ut loquebantur, exposcendam. De quo cum varia suppetant tellimonia, Lucani inter alios locus egregius est, lib. I. p. va. dc seqq. Vbi de Portentis procurandis, de . que nrante Aruspice agit. Mox iubet es totam pauidis a ciuibus urbem
Ambiri, σfeso purgantes moenia LVSTRO,
Longa per extentos pomeria tingere fines, Pontifices. 8cc.
Dumque illi effam longis anfractibus urbem
Indicebantur fit lustra haec, seu Iustrorum sacrificia , ingruςΠte saeuiore aliquo periculo , Proque sinibus tutandis, cum pro aris socisque & solo patrio, aduersus hostem aliquem formidandum pu-snandum forex, Vt ea res populo Romano bene, feliciter eueniret, in quibus lustrix seu lustrationibus taedae sulphurisque & aquae lustratio interposita, di aquae aspergine circumlatae, ut loqui intur Tertullianui. Huiu, Scaetris fuerunt ιχ clym lustria olim, quibus exertisus in citripo Martio, Iustiasi saetificio facto lustrab tur: quomodo Se
alia lustrata, veluti Classes, Templa aleae, imo& tubae, a quibus Tubiluinia: de quibus obuia sunt Veterum testimoniad Duo tantum hic loca sternere iuuat de lustrali laetificio seu losjo mus ob terrorem hostis, vel ob pestilemiam. Prior
locus est Capitolini, in Pita Murcι IN. cap. II. . T. n tum, inquit, terrorem belli Marcomannui fuisse. ut undique Sacerrites Antoninus acciuerit, peregriano, RI TVS impleuerit, Romam omni genere LM STRAVERIT, retardatusque a bellica profectione sit, CELEBRAVERIT s Romano risu Lectisternia per septem dies. Sithiicit ibidem . tantam pesilentiam fuisse, Pt νebiculis cadauera sine exporistata sarracisque. Posterior locus est Vopisci. innita Aureliani cap. ao. ubi, in timore quo iidem Marcomanni cuncta vastabant, ingentesque Romae seditiones erant, paventibus cunctis, ne eadem quae
h Gallieno prouenirent. inspectis libris Sibyllinis& Senatusconsulto condito; Itum es, inquit, δε- inde ad Templum, inspecti libri, proditi versu, L I
STRATA Pris, cantata carmina, A MB VR BLVM CELEBRA TUM, A M B ARVALIA promissa, atque ita SO L E MN ITA S qua iubebatur, expleta es. Sic quoque saepe 'apud T. Liuium &Iul. Obsequentem, aliosque legas, lustra tarn vria
hem inspectis libris Sibyllinis. Huc quoque perintinent Pagorum lustrationes, de quibus Siculus Flaccus, de conrationibus agrorum sub finem: Sed σpagi sepe significanter finiuntur, de quibus non puto
quaestione;n futuram , quorum territoriorum ipsi pagi sunt, sed quatenus territoria. Quod tamen intelligi
potes vel ex hoc, magistristagorum, quoad quoJ PAEGOS LUSTRAREsolitι sunm. Uti trabamus qua rinus distrarent. Cuius loci sensus hic est, territoria pagorum, si de . horum finibus quaeratur, inde
praesumi, aestimari, atque eatenus seu eousque regi ducique oportere, quo usque magistri pagorum pagos lustrare, ambaruali sacro seu . lustro facto,
Et haec quidem publicorum Iustrorum generi
fuere, de quibus plerisque, vel potioribus Ditem, in huius Constantinianeae legis specie actum videt. tur: Non tantum, inquam, de iis, quae pro frugibus, vel ob pestilentiam labemue averruncanda trifacta; vel etiam de pagorum lustrationibus, verum de iis quoque quae ingruente hoste formidando cerilebrata. Quod quidem huius legis ae a, seu Conis si, latus illi subnotatus, atque adeo temporis cha racterismus, haud adeo respuat. Hic quippe Annua ipse, Seuero re Rufino COSS. id est, Anno Domini 323. duabus rebus insignis fuit: nam Gothi per neglectos limites eo anno erupere, vastata in Ie Thracia & Moesia, Praedas egere, quos Coninantinus M. repressit, atque inde ludi Gothici Romae celehrati: de quo Porphyrius Prin gyrico,
Veteres nummi, Kalendarium Hra vagianum. Auctor vita Constantini , & Anonymus Sirmuni, suli Valesii. Et exortum consectumque hoc rinno ipsis hellum Licinianum: quo & prima victoria a Conis stantino M. parta Mense Iunio, bimestri ferme post bane legem. Ut proinde his etiam occasioni. hus Romani, Italiaeque municipia lustrorum sacrificia celebrasse videri possint; pro hostium videlicet illorum strage, contra pro imperii Romani securitate, Proque Constantini imp. salute & victoria. in . 'Ex his quae modo dicta siunr, in procliui iam
coniectura fuerit, cum entiles tum temporis Chri pstianos, quos alio, seu ad alia lacrificia, cogere, compellere haud aeque poterant, ad netandos in inquam Gentilitiae superstilionis ritus, veluti ad Deorum , imo Paemanum cultum, exocrandasque
47쪽
Lib. XVI. Con. ΤΗ EOD. TIT. II.
hostiarum immolationes, damnandaque sacrificia ι de quo satis constabat, Christianos ab his maxime abhorruisse, eoque perduci nunquam posse; hue saltem, ad lustrorum inquam sacrificia, adigerent,
cogique eos iure posse putarent.
Duplici igitur ratione: Primo quidem, quia haec
lustrorum sacrificia grauioribus seu fune iliori hus superstitionis ritibus, victimarumque forte immo. Iationibus dicircumductionibus iam ahdicatis, ce. lchrarentur; neque his hostiarum sacrificia adcommodarentur: ut proinde' nil impedire videretur, quominus Christiani pura mente atque illaesa conis scientia 'haec lustrorum sacrificia cum Gentilibus obire possen;. Alter obtentus erat publicae utilitatis, imo & Imperii, imperatorumque, inque hos deuotio, καθ οσλος Qua si , quod Apuleius dixit, prima Apologia pag. 276. Edit. Lugd. fiat. Isi apud Dani Matre, in simili re, nihil quod forenda fati tis gratia sit, criminosum At. Et certe, Constantinus M. ipsemet alia in specie huic sententiae aliquando subscripsit, ante hanc tamen legem , &Per quandam συγχώρησιν, cum suffragia seu remedia innocenter adhibita, atque incantamenta
illa actusque impunita esse voluit, quae humanis
quaesita ellent corpo ibus, quaeue proficerent, ne diuina munera & labores hominum sternerentur,
LI. supra de maleficis s matbem. Quam quidem legem mirum, lustiniano tanto Post pmbatam, coniectamque eam in ipsius Codicem: Leoni certe Philosopho ea iure displicuit, quam & ideo abrogauit Notieβε θ. Neque dubito ipsummet Con. stantinum ab ea postea recessisse, quomodo idem
is ruspicinae usum, quem antea tolerauer at , ahr
gauit. illo igitur potissimum quem posterius dixi colore, Christianos ad Iustrorum sacrificia adigendos Gentiles credidere: Quomodo & alias proba-hilis causa visa semper, retinendi veteris moris, seu ritus, affectus deuotioque erga Rempublicam vel Principem. uem praetextum in simili quoque specie egregia sententia damnat Theodosius lun. in t ulti si pr. de spectaculis: vhi Domini eo die, etiamsi imperialis officii causa praetenderetur, spectacula edi vetat. At ne quis exis et, in bono. rem numinis no i, veluti maiore quadam Imperiaistis o cii necessitate compelli, re nis diuina religione contemta spetitaculis operam praestat, subeundamsor. stansbi nostra Serenitatis ossessam . si minus circanos deuotionis ostenderit, quam solebat, nemo ambi. at , quod tunc maxime Mansuetudini nostra ab humano genere defertur , cum virtutibus Dei omnipotentis ac meritis uniuersi obsequium orbis impenditur.
Ergo & hoc quoque obtentu Gentiles Christianos
ad lustrorum sacrificia adigebatur sicut renuentes proculdubio indevotionis iam, seu impietatis in Principem Remque publicam arguerent. Contra
auersiari id quoque Christiani, tum & deinceps, quasi idololatriae semel initiatum, seu ob originis
maculam & reatum: ut omnem aliam μετοχῆν, συμφωνησιν, συ=lγαν, consortium & communionem, si vel minimum superstitionis retinerent, probabili quamlibet maxime causia niterentur, Vtiis litateque publica velarentur. Vnde manifesta proculdubio Zosimi calumnia videtur, bb. F. cap. I. quam etiam retudimus supr. ad i. vltim. de malescis matbemst. qui sub Honorio Imp. ipsum mei innocentium Episcopum gomanum, in communi Periculo me tyque Gothico, in sacra quaedam Gen. tilitia pro tutandis finibus Romanis. & averruncando hoste, consensisse scribit: Halata, inquit, publica salute sua opinioni: ο δετ ν τῆς πολιως σωτηριαν εμπροθεν τJς οἰναέας ποιησαuενος λαθρα εφῆκεν αυτοῖς O rq ἴσασιν, is vero Ῥιntoni
sua salutem urbis anteponens, clam permisit iis plfacerent, quacunque scirent. Et similis est omnilio
huic Zosimi calumniae altera illa eiusdem M. a. cap. u. . qis a Constantinum M. ipsum mei, quamlibet
Christianum, Aruspicibus aliquandiu, & ad hoc quidem tempus usque fidem habuisse scribit: quod
etiam nonnulli hodie perperam colligunt, exl. r.
supν. de malefixis, qui ibi a me refutati. Ex illo interim Zosmi loco quoque discimus, Christianorum alioquin, & in his Episcopi Romani , οι κέαν δοξαν, regulariter fuisse, ve a communione Geniatilium abhorrerenta
Sequitur. in hac lege videamus, quosnam ad haec Iustrorum sacrificia, Gentiles adactos voluerint, quos contra Constantinus M. eo adigi noluerit:
Fosdam, inquit lex, Eccle sicos, cT caeteros Catholica sectae seruientes. Et mox: Eos qui Itissima legi seruiunt. Enim vero quaeri possit, utrum haec de Clericis tantum accipienda sint, quod titulus sub quo haec lex posita est, suadere videtur; an vero de omnibus Christianis promiscue. id quod postremum reor. Ecquis enim In animum ita induiscat suum, solos Clericos a Gentilibus ad lustrorum lacrificia compulsost Quis contra credat, Constan tinum M. solos Clericos ab hac iniuria immunes voluisset Nisi quis forte pucet, caeteros Christia nos haec lustrorum sacrificia ultro cum Gentilibus
celehrasta, totos vero clericos id renuisse. Cui profecto renititur quoque generalis huius leg. interisdictio, & sub ea comprehensa ratio: Si quis, inquit, AD R ITUM ALIENAE SUPERSTI
TIONIS cogendos esse crediderit, eos qui sanctissimae leti seruiunt. Quare, Catholicae seri asyutentes & fanditissima legi fermentes , hac lege sunt quicunque tandem Christianam fidem amplectentes,
χοντες : Quo sane sensu proprie dicuntur seruientes Ecclesiis, in l. υ. inseri hoc tit. item sacratissimo numini seruientes, t. iri supr. de lustrati ci P. Ali ud sicilicet est, Catholicae Sectae vel sanctissimae te gi seruire, id est operari: aliud Ecclesiae & sacra tissimo Numini seruire, id est ministrare, ut pio inde hae lex hoc titulo fugitiva videatur; quaeque melius in Tisulum generalem de Fide Carbolica reis
Iata fuisset, non minus quam lex ι. eius tit. quae eodem pertinet. Gantopere vero vim hanc Constantinus M. auer
satu, sit, ostendit sanctio legis, seu poenae grauitas, qua plecti vult eos, qui Chri ilia nos ad haec lustro
rum sacrificia compellerent: nempe, fustuario sup plicio vilioris conditionis homines assici iuber. honoratos vero grauissimam multam subire: ubi verba haec, νebus publicis, non de usto accipiam, verum de rebus publicis cuiusque ciuitatis: nam& ita idem Imperator, biennio post, in specie
legis a. supri de iudiciis, poenam rei publicae ciuitatatis in serri voluit. Quodsi ita est, tum de ciuitat, hus de municipiis Italiae accipiendus locus fuerit, per quam Helpidius, cui haec sex, uti dixi, instri bitur, praefecti praetorio vicem agebat. Et ita quidem Constantini mentem, Constanti ni an eique simul saeculi hac parte disciplinam vel ex
hac constitutione tenemus. Sub quo eodem alioquin principe, eandem in sententiam, Canones quidam occurrunt Concilii Ancyrani, quod decennio ante sane leg. celebratum fuit: Uarii nempe Ca hones ibi extant in Christianos, qui tempore
persecutionum non tantum immolassent, verum& qui vel sacra alia festaque & conuiuia cum Gen-ν tili hus celebrauerant, πσος βιαν, μετά βιας,
coacti, can. q. & 8. vel ἀπειλη κολώεως, menis poenarum, can, 6. Sed & Canon nonus ibidem scriptus est aduersus eos, qui fratres filos eo compulcsant, inue causa suerant, ut eo adigerentur, , m. spia.
48쪽
pag. m. 37si. Tom. I, Contil. Edit. Harduis. ἐπαγενδε σαν, καi ηναγώνων ἀδελφὰ, κω αιτίοι εγμφοντο τῶ άναγκαd ην', insurrexerunt eae compulerunt fratres, eausas praebuerunt, ve cfigerentur. ut omittam Cationes Eliberitanos, qui in hac re multi sunt, quia de eorum fide multi ambigunt. Sic liquet, ea tempestate, damnatam omnem Gentilatii ritus communionem & participatum, seu ετεριμιαν, qua voce inter' alias bac in re utitur O. Paulus 2 Corinth. L pers. I . allulione tacta ad disparis generis animalia, quae non recte
uni iugo subiiciuntur. Et certe. huiis rei paulo post adprime gnarus Iulianus Imp. e Christiano
Gentilis, inter caeteras technasi plagas, laqueos,
seu inter νωγας άσεαιας σοφι κἀς ε ινρ3:θεισεις, laqueos impietatis sophisice excogitatos, quibus Christianos Genueisitiae superstitioni inuolueret, id quoque commentus es , ut Imperatorii cultus specie, vultus quae Labrata postea dixere principum, ut 8c Iaharum, adiectis gentilitiorum numinum
simu Iacris. populis inhiantibus proponerentur: Item . ut ad se accedentibus, ad strenas, seu adpunm solatia consequenda, velut Tertullianus lo- qu tur, ci m L heralitas imperatoris expungeretur, acerrae prius transeuntibus obiicerentur, thuri adolendo: quod sciret is, apud Christianos, Christum abnegare, dc vel micam thuris adolere, paria videri. Denique notissima Balaami doctrina& institutum, quo riti hus Gentilitiis Israelitas inuoluit: qui ideo apud Deum luerunt: de quo Nu--ero . U. α ψ . PDdm. ἔμ. seres f. '. i. Idque in Pergamena Ecclasia notatum. Ex his iam apparet, non probandam esse Bardi. rui lentetitiam, existimantis, Gentiles hoc tempore elato, in Christianbs in soleater egisie, atque imis' tos ad eiusmodi lustrorum sacrificia pertrahere studuissse, occasione sanctionis Constantiniane legis, inquam, ι. in . dae Paganis: qua Constas. tinus Romae Aruspicum confluendorum faculta tem fecerat. Perperam enim omnino id indocolligitur, quasi scilicet visus fuerit Constanti ianus rescripto illo a Christiana Religione defecisse,& ad relictam a uitam superstiti unem rediisse. Neisque enim lex illa Constantinianea, ut ad eam prolixe probamus, etsi, Aruspicinam probantis Conis stamini, sed eam tantum Romae Gentilibus tum adhuc indulgentis: quomodo & hae leg. iisdem lustrorum sacrifieia concessit: quae V res Roma vesuperstitionis caeteroquin, ita & nruspicin e retinentior, Constantino M. sele contumacem staparte maxime praebuit.
Tandem, neque huic absimilis prorsus mos est ille, quem Chrysostomus proscribit orationi. adistieri. Iudaor, Christianorum cum ludaeis ieiunam titim: imo eorum qui alios adigebant iurisiurandi praestandi gratia, Synagogas Iudaeorum adire, quasi βερωτερι οἱ εκει γινο αενοι ὀρκαι, suris iurandi Dγωulae ibi magis formidanda sorent: orat.
De ORDINATio NE Clericorum in Curiarum ctivitatum praeis .ciam non facienda , Constantini M. constitutio.
N Teque vulgari si consensu, neque quibuslibet petentibus, sub specie Clericorum, a muneribus publicis vacatio deferatur: Nec temere & citra modum populi d) Cleri cis connectantur: Sed cum de iunctus se) suerit Clericus, ad Vicem defuncti alius allegetur, f) cui nulla ex municipibus fg prosapia fuerit, neque ea est opulentia facultatum, quae publicas iunctiones facillime queat tolerare: ita ut, si inter ciuitatem S Clericos super alicuius h) nomine dubitetur, si eum aequitas ad publica trahat obsequia, ct progenie Municeps, vel
patrimonio idoneus dinoscetur, exemtus Clericis ciuitati tradatur: opulentos enim culis ire necessitates oportet, pauperes Ecclesiarum diuitiis sustenta FL PP. Kalend. lun. Constan: tino A. v ii. & Constante Caes. e o S s. t326.J
xumelia. ubi genus eius, patriam, potentiam, multis persequitur : de eiusdem eaede paulo post mortem Constantini, idem agit t. 4ς 66. & Zosimu δδεβ. a. eap. o. de Hieronyr ius in Oronico. Pluta in prosopogr. m. o H-, vulti ct populi: ut L εν. svr. . e Decurion. non temerario S praeeipiti. ID. idὶ Ita l. io. in'. G Εωesiarum rartus eεπςγ su populorum ingentium frequenture. IN.
iei Hος ipsi in cauetur & a. l. 3. Iun. III. . . si Proba haec vox , neque mutanda in eligatur. Iὶδ. .
si Municipes sunt oecuriones t vid. Paratii lon ἐν Decurlania. Lo.
tu .ld est, a ciuitate vindicentur. ID.
49쪽
D g Oant NATIONE Clericorum sententia huius
lem eadem est, quae t. s. Apr. nempe partim a Decocioni hus & diuitibus ad Iericatum non admittendis; imo si admissi iam fuerint, ad Ciui3atem te. trahendis; tum Ac de effraeni Clericorum N v. . NERO cohibendo; quo pertinet etiam tex 23. Ur. atque in defuncti non nisi locum Clerico cori-ptando. Duo tantum fac tig. singularia ob seruentur. Primum est, quod initio legis continetur . ibi: neque vulgari isnsensu, neque
quibuslibet perentibur sub specie Cleruorum a
muneribus publicis Da alio Gfexatur. Nempe eo res
iam processerat, ut siue s ponte sua, siue id agentibus iis ipsis, qui muneribus publicis subductos p. 3 i. sese cuperent. ad populi Christiani vulgique petitionem passim multi ad Clericarum deposco entur. Hinc iam discimus, Clericos saepe ad populi pollulationem electos: quod tu ipsum testatur Ox M. fur. de Decurionibus. Id ue ctiam ostendit Hieronymtis ad Rusicumst Monachum pag. 'I. Tom. f.
Uper. Edit. Francos apud Chras. Gens hium. Cumaa perse tam atatem veneris, α ιe vel PO P ML VS ues pontifeae ciuitatis in Clertim allegerit. Pr. lati quoque tape ad postulationem electi, de
quo tit. ext. de Postulat. Praelat. Qua re fiebat, ut incondita hac & effraeni Clericorum allectione publicis muneribus fraus fieret. inare id Constantino M. prohibere visum ς Non aud .endae Icilicet tune vulgi seu populi voces, si ea re aut publico, aut i erit fraus fiat: quam in rem est quoque in alia speciolex a. de his qui conditrem. propr. Ratio etiam secundo locosne tegis obscruetur elegans: Optilentos vid. Acuti subire necessitates oportere: pauperes ficusarum diuitus fistentari. Vt diuitiae Ecclesiarum pauperibus sustentandis destinatae sunt, ita contra, diuitiae seculi, seculi quoque necelsitatibus seruire debent. Singula singulis, ne alioquin hinc Ecclesiarum d uitiae, aduertas, earum sic ut dicam, fundationem, pauperibuS eripiantur; inde nerui Reipubl. concidant, opulentis quibus, que in-Clericos allectis. Unde apparet, CUnstanimum M. voluisse pauperes tantum ad Clericatum promoueri, seu ordinari.
neribus Christibis per Numidiam Constantini Na-gui constillatio.
VII. a) Idem A. Valentino Cons. Numidiae. b)T EcΥost Es ici diuinorum apicum, d) ct Hypodiaconi, se) ceterique Clerici, qui per
iniuriam f haereticurum g ad Curiam th) deuocati sunt, absoluantur: & de cetero ad similitudinem f Orientis i) minime ad Curias devocentur, sed immunitate plenil fama potiantur. Dat. Non. Febr. Serdicae, Gallicano & Symmacho coss. Γ33o. JNOTAE
init. pag. io D. Tom. IV. concit. Frit. Harisin. ID.
e H odiaconi, Subdiaeoni, de quibus Ieg. 4. ius. I. s. i63. svlv. de Decurion. ID. f, Factione. t. i. supr. Derilego liuore, I. l. Iustr. D. g) Donatistarum , qu ε piri ter haereticorum appellatione designari t. l. svr. quae huie argumento eonuenit, diri. ID. h) id est , Curialia munera. 119. f lndi.atur hic anterior q taedam Constamini M. constiti itio . puta lex l. infri de baeret. m. ij Λn Orienialis imperii an vero diteceseos Orientis ID.
IMMvs Esa Curia seu Curiae muneribus puta
nominationibus, susceptioni hus sunt, non tantum Clerici SaceMotes seu Antistites. l. I. dea sustr. verum eriam Clerici Ministri, nudum videlicet ministerium in Ecclesia exhibentes, ves uti Lectores, Hypodiaconi. ec hac Constantini M. constitutione Anno D. 33 o. idque per Numidiam Africae prouinciam nominatim. Nempe- cum haeretici tot iam Constantini M. constitutionibus repressi, Catholicos rint illites seu Sacerdotes ad Curiam &Curialia munςIς vocare amplius non possent, ii dein
per Numidiam proeuldubio Donatistae. quod
etiam Batomus indicauit Anno Do. num. Isc) ministros Clericos υπηροτας attentandos, atque ad Curiam vocandos credidere: quasi immunitas Clericis praebita a Coni tantino M. ad Sacerdotes Cle
ricos tantum pertineret. Et sane aliquando aperte
priuilegiis distincti hac parte, seu in hoc ipso aris gumento, Episcopi, Presbyteri, de Diaconi a reliquis. puta Lectoribus, Subdiaconis, & Copiatis, I. Iat. I6. tra. de De rioniis. Itaque etiam iam re ipsa effecerant. Vetum Constantinus M, immunia
50쪽
frunitatem, ad hos pariter pertinere vulx. Per Numiaiam nominatim Prouinciam: idque m M- militudinem Orientis , vhi videlicet ea immunitate ex Constantini proculdubio expresso indipto, citra dubium ullum Ministri quoque C erici ex aequo fruebantur. Summa igitur huius legis haec esto; Immunitatem a Curia o διακνίτως ad omnes ex aequo, maximos, minimos, Clericos sipectare,
siue Sacerdotes, siue Ministros. Denique ad cunctos CIeritos l. s. in . siue sequentes: t. a . mo. Fuit haec scilicet, quod hic obiter primo loco notandum:) Clericorum distinctio, in Sacerdotes seu in Sacerdotio constitutos se qui &lPrimi dicuntur d. i a . inst. de l. 13. inst. de Iud is: Et in mimstror, qui inferioris loci Christianae legis Mi-mstri dicuntur, t. 4i. inst. & forte Christianae sectae seruientes, ab Ecclesiasticis diuersi, LF. svr. Sic cum tres ordines ellent Sacerdotum Episcopi videlicet, Presbyteri, & Diaconi) caeteri Ministri seu ι σπετ puta Lectores, Hypodia coni, de caeteri veluti Exorcistae, Ostiarii; ne aliis Scriptoribus testinionium denuntiem, praeter legem I. inse. ita oerte passim in scriptis Ecclesiasticis ἱεραπικοὶ, & κληροιοὶ distinguuntur ; ut in Synodo
7D. 7δa. & seqq. Tom. I. Contis Edit. Harduin. ἱgρατιμοὶ lcilicet sunt, Episcopi, Presbyteri & Diaconi: κληριμοὶ speciali lignifiCatu caeteri inferioris ordinis & loci Ministri : cum alias κληρικῶν nomine generaliter accepto omnes ordines Ecclesiasti. eorum, etiam tres iερατικών ordines contineantur. Insignis quoque hic est optati lotus Li. deSehismal Donatisar. east. II. pag. Ii. Iq. Edit. Parss. DPin. Quid commemorem, inquit, Laicos, quι tunc
,1.in Ecclesia nulla fuerant dignitate sussulti P Quid Ministras plurimos P Quia Diaconos in tentost Quid Preso toros in Secundo Sacerdotis consuatos e
si Apices s primipes omnium aliqui Episcopi iliis
remporibus instrum ta diuina legis impie tradide- .runt. Qui etiam Optati locus pertinet proprie ad c Numidiam. Sane & Gelasius Cyzicenlis Id. a. Actori Conril. Nic. cap. 'S. I. Στεμ των ἱερομνων, pag. in. V. Tom. I. Concit. Edre. Haν in. t quod quidem Concilium habitum fuit quinquennio ante hane lygem non nisi tres Ordines ἱερομενων designat, inseriores minis 3, vocat. Hoc nuis
meto sunt Lectores & Hypodiaconi, qui quid
fuerint, ipso satis nominis indicio liquet. Sane Subdiaconi fit quoque mentio ι. ν-.supri de θορnis cieris. Secundo notandum, hac Constantini M. teg. vi& Arcadii l. 16. svri de Decurionib. Lectores ante Subdiaconos nominari: Contra quam in Graia tant La . inst. hoc tit. Sane ita quoque in Αρχα-
ρα quod docti Habertus edidit, de ordinatione 'Hypodiaconi agitur statim post Lectoris .
dinationem. sic quoque Damascenus Di log. contra Manich. num. s. pag. 62. Edit. Patris. Mich. La- qisien. πρῶτον ως τῶ Αναγνω- αξιωμα, εἰ ς ποδιακονος, ut prima dignitas, tector es, deinde Subdiaconus. ξr tamen υ ρετου, id est, Suhdia coni ante nominantur in Laodicena Synodo Anno Domini 364. Omne Eo. at. aa. v. a . Petin. 7Π.7IA Tom. I. Concit. Hard ιm. Illud quoque tertio notandum, recte Baronium vidisse, falsi eos, qui hac lege Clericos ad secusarium Magistratuum trihunalia trahi, vetari tradunt, quam interpretationem refellere pluribus nihil
Tandem observetur, id quod toties Haeretici tenotauerant, puta Clericos ad Curiam de Curialia munera vocando, id tandem etiam perfecisse Ap statam Iulianum, ut ex historia Eccletiastica li quel; de docuit lex Io. fustr. de Decurionibus, item. que lex ε. svr..de lustrali coliation. ubi dixi.
De IMM v Ni TATE Clericorum ab extraordinariis collationibus ab onere Metati, Lustralique collatione e Constantii constitutio.
v xrA Sanctionem, ' quam dudum se) meruisse d) perhibemini, & vos, & manicipia
el vestra nullus nouis collationibus obligaVit, ) sed vacatione gaudebitis. Praeterea neque hospites suscipietis. Et ' si qui de vobis alimoniae Causa negotiationem exercere volunt, immunitate potientur. Dat. vi. Kalend. Septemb. Placido & Romulo coss. b J
aὶ Lax Cod. μη. de Episeopis es Curicis. Extat apud Baronium. Anno 338. n. 37. GOTHOR'ὶ minanimus in Cod. ιυβ Sed male. m. : ' Constantini M. hu indieatur, quae alibi non oecurrit, Eiusdem vel etiam plurium aliarum simi vi
nt ruru in mentio . I. I . M'. m. te, A Patre meo Constantino. m.