Principia totius theologiae moralis et speculativae, ex S. scriptura, conciliis, sanctis patribus, maxime S. Augustino, et aliis probatis authoribus compendiosè deprompta, authore Florentio de Cocq, ..

371쪽

,6o DR SPONSALIBU s.cunt impedimentum publicae honestatis dirimens 'cum non sint promissiones onerosae & reciprocae,

quales sunt sponsalia , de quibus hic agitur. Dicendum a. ut ergo sponsalia teneant , debet alia pars sponsalia acceptare, ad quam quandoque sufficit ipsa taciturnitas , si ex circumstantiis satis colligatur intentio eadem acceptandi. Circumstanistite vero similes , si sint ambiguae . ex intentione An acce quoad nstientiam simi disiudicandae. Bine si mutuo dent arrham ex intentione sese obligandi, teneis i do, . bunt sponsalia , secus si solum dent ex latentioneis fio. declarandi propositum, quod habent circa suturas

nuptias. Si vero quis modo ordinario aceeptet alterius promissionem . eo ipso verosimilius habebitur re promissio , ni si aliunde suam mentem manifestet acceptans eam esse contrariam e promissio enim

sponsalitia ordinario modo facta de se est onerosa , ruae eo ipso quo admittitur censetur esse repromisis

PromissIa s Dicendum 3. debet quoque haec promissio esse An/e. t cum una determinata, unde si quis sese obliget 3. 2,. i. sororibus vicissim se obligantibus, non erunt vera sponsalia , nec indueent impedimentum publicae honestatis. Electio tamen alicuius ex illis tribus, est penes promittentem , uti in.aliis promissionibus alternativis. Facta tamen electione exsurgunt vera sponsalia dc impedimentum publicae honestatis. Quid si promitteret quis his verbis. non dacam aliam a te, nisi te, quam te. Resp. Nisi aliud constet de intentione promittentis , solummodo promittem sub conditione , puta, quod si velit contrahere matrimonium, contrahet cum illa.

Sponsalia Dicendum 4. Sponsalia, uti aliae promissiones,ia: f' fiera possum conditione de suturo , ante euius positionem non obligant , etsi debeant expectare eventum, nee illis sit liberum resilire. Interea tamen non oritur impedimentum publicae honestatis,

372쪽

DE SPONs A LIBUR 36r sed impleta conditione statim exsurgunt vera sponis salia, etsi non accedat novus consensus , & induiscitur dictum impedimentum , undε sponsalia tunc transeunt in absiluta , 'uti etiam si conditionem sponsi reiiciant. Si vero conditio adjecta sit turpis vel impossibilis, dieitur communiter illa haberi pro

non adjectat verumtamen, si eo animo tales conoditiones addantur, ut excludant consensum, certum est eiusmodi sponsalia non tenere in foro eon scientiare in foro tamen externo, ubi intentio probari nequit, habentur pro non ad jectist ubi tamen hoc notandum , hoc a iure solum dispositum esse, quoad matrimonia similibus conditionibus vestita , sed communiter extendi quoque ad sponsalia, eo quod eadem censeatur esse mens Pontificis, etiam quoad sponsalia. Dicendum s. Contractus sponsalitius debet quΟ- Spissaliaque esse verus, nec sufficit ficto animo initus , sed dehent s. debet adesse seria voluntas sese obligandi. Si enim consensus sertus desit, etsi verba consensum signi-Ment, nulla in soro conscientiae erit obligatio , cum consensus necessario ad valorem contractus requisitus non adsit. sed solum significetur adesse. Neque refert, quod dum quis libere profert verba detra.ctoria , non pendeat ab eius voluntate alterius famae violatio , quae sequitur ex prolatione verborum , adeoque idem videatur dicendum , qubddum quis profert verba significantia consensum , inducat hie veram obligationem: quia vis laedendi famam alterius, inest ipsis verbis independenter ab alterius voluntate t obligatio vero contractuum non dependet a solis verbis, nisi in foro externo, sed a voluntate contra henti uri, quae etsi significetur adesse , tamen revera non adest. Neque ideo dici potest , quod nemo erit eertus de promissione sibi facta , eo quod lateat intentior quia etsi de Valore ejus non sit metaphysice certus, moraliter tamen ex circumstantus potest de ea esse certur, quae

cervi Diuitigod by Cooste

373쪽

certitudo in humanis abunde sussicit. Dicendum s. Debet promissio illa esse deliberata, adeo ut promittens perfecte sciat, quid agat sunde amens, ebrius promittens nuptias, non contrahet sponsalia, etsi quoque promissio illa fuerit

Voluntaria in eansa, v. g. si praevideat quis, quod illa promittet, si se Inebriete etsi enim illa promisis o sit voluntaria in causa , tamen libertas illa non sufficit ad indueendam obligationem In promittente, etsi susticiat ad peccandum. Non tamen debet necessario illa promissio esse reflexa . ut sciat resse Xe sese promittere, sed satis est , quod sit in tali statu, ut satis advertere possit, quid agat, etsi sortet

non advertat reflectendo, quid promittat. Ex antedictis patet, quomodo desectu eonsensus non valeat promissio , cui error dedit causam, qui error versatur circa substantiam rei. Patet itidem, quomodo sponsalia contracta ex gravi metu sint contra- nulla, uti & caeteri contractus ex tali metu initi, idque probabilius ex iure naturae, eum ratio natu ita ι, r. i. & aequitas naturalis non censeatur permittere, θὴρ nulli ut quis per injuriam acquirat ius in rem alterius , ex iure & in illo qui metum patitur oriatur obligatio erga eum qui metum inseri , non magis quam permittat

talem obligationem orIri ex surto. Neque dici potest, quod hie susticiat tales contractus ad libitum metum passi esse rescindibiles . cum metum inserens posset exigere iuramentum ab alio . quod illum

numquam rescindet, nec relaxationem petet a iuramento. Aliud est de metu levi, cum in nostrap testate sit illum repellere, ac proindE imprudentiae nostrae imputandum sit, nos tali metu ad obligandum nos propelli , Pnde in foro externo tali metui non competit actio vel exceptio, cum praesumatur Iiberε eonsensisse. Quaeres, an hie sum ciat taciturnitas ad expressionem consensus 3 Resp. quod non . adeo ut, si aliquo promittente feminae matrimonium ipsa ta

ceat,

374쪽

DE spousALI RUs. 363 teat, non ideo censenda sit illa repromittere & consentire , nisi , ut antea diximus, ex circumstantiis satis colligatur intentio seminae idem acceptandi.

Neque hie objiei potest regula illa iuris in o. qui ια-

cet, consentire videtuν ; quia regula illa tantum habet locum, quando agitur de alicuius favore 3 rein promissio autem & eonsensus in traditionem sui coraporis non cedit in sui favorem, sed potius in favorem alterius e aliud esset, si sorte ex tali matrimo.nio maximum reciperet emolumentum, quo casu tacendo consentire videretur, iuxta mox dicta.

Ubi etiam notari potest, quod quando parentes pro filiis respondent in ipsorum praesentia, & filii

tacent, nec contradicunt, censeatur taciturnitas

haberi pro consensu i di habetur expresse in cap. mico, de disponsatione impuberum in 6. 6 fin. ubi dicitur: ex δοUalibus, quae parentes pro siliis puberibuε , vel impuberibus eοηινahunt , si filii expressὸ eonsenserint, vel 1Muὸ, ut se praefentes fueriηι, ηες

eοηι dixerint , Obligaηικν , γ' ex eu oritur justitia publieae bonestatas. Imo , si filiis absentibus parentes pro illis proinmittant, quod postea reeognoscentes filii non conis tradicunt , sed tacent, censentur filii consentire. Et ratio est, quod si priori casu parentibus praesentibus filii taceant , censeantur consentire , ergo etiam similiter in hoe easu censentur eonsentire, imbeo magis, quod praesentia parentum magis videat ut obstare libertati consentiendi, quam parentum ab sentia. observandum tamen eum Prospero Fagnainno in cap. Tua , de disponsatione impuberum, quod pater possit eontrahere sponsalia pro filio etiam infante , se tamen , ut ex illis sponsalibus quoad ipsum filium nulla oriatur obligatio , nec etiam iustitia publieae honestatis , nec validari e X su pervenientia mpiorIs aetatis, nisi per cohabitationem mutuam , vel alias verbo , vel facto fuerintratificatat Et quamvis in illo cap. dicatur, quod

simi

375쪽

364 DR sporis A LIBUI. similia sponsalia adimpleri debeant, dum filius legitimam aetatem consecutus est e intelligendum hoe est , quod. impleri debeant non ex debito necessitatis, sed honestatis.

DIcε Nou M primo , etsi ex iure naturae non

requiratur certa aetas ad valorem contractuum

sponsalitiorum, sed sufficiat rationis usust ex iure tamen positivo ad valorem eorum requiritur septenis niuin completum , uti habetur cap. LituνM , &cap. r de disposit. impub. ubi quoque declaxatur, non incurri citius impedimentum publicae honestatis. Assignatur autem aetas 7. annorum, eo quod tune praesumantur habere sufficientem rationis usum: si vero aliquando eo careant, eo quod sint hebetioris ingenii, non sunt quoque capaces sponsalium, quod tamen in foro externo non admittitur , nisi probetur, & semper praesumi solet contrarium. Si vero ante septennium malitia suppleat aetatem ,Verius est ex dictis capitulis , non valere sponsalia tune contracta , etsi sit aliud de matrimoniis ita

contractis.

Dicendum a. si tempus aliquod in contractu sponis salitio adiunctum fuerit ad contrahendum matrimo nium , non tenentur ante illud tempus sponsi matrimonium contrahere. Si vero nullum tempus suerit praefixum , volunt aliqui, quod sponsus non teneatur statim ad instantiam sponsae ad nuptias, nisi isti e sponsa habeat iustam causam talis petitionis et quando enim altera pars hie instat ob aliquas rationes, nisi alter consentiat. eensetur esse in mora.

Alii tamen cum Basilio Pontio de sponsalibus c. 6.

376쪽

DE SPONs ALIBUS. 36 S aliis tenent, quod contrahentes sponsalia absque. determinatione temporis tunc teneantur ad celebraistionem matrimonii , quando opportune possunt et scuti quando quis Deo, aut alteri aliquid vovet, ab instanti ipsius voti obligatur vovens illud adimis Plere, quando commode potest et adeo ut, nisi iusta causa adsit, censeatur alias esse in mora et aliud

est, si adsit iusta eausa differendi, de qua dicitu eL. saepe is de spons Saepὸ jagae ae necessaria eausae,

non solum annam vel bienniam, sed etiam ιrienniam N quadriennium trahunt 'onsalia , aut vaIeιado θουι, θρη-ve , vel mores pareni m. Dicendum 3. valent sponsalia clandestine eon. Doissessa tracta id est sne praesentia Parochi & testibus: ratio clandesti- est , quod ante Concilium Trid. valerent eiusmodi sponsalia, adeoque dc nunc, cum nihil circa spo salia innovaverit dictum Concilium, sed solum circa matrimonia clandestina . Si tamen nequidem unus testis adsit docent plerique contractum sponsalitium esse grave peccatum, idque ob gravissima mala inde oriri nata, v. g. quod impedimentum publicae εhonestatis detegi nequeat, quod fidem frangens non possit ab Ecclesia compelli, dic. ad quae alii respondent , fiatis probabiliter , illa mala nihil obstare, Cum alias ex jure naturae illicita essent sponsialia clandestina, uti & varii alii contractus. Cui addunt, quod impedimentum affinitatis ortum ex copula ocis culta etiam Ecclesiae non possit detegi, adeo ut saepe Ecclesia imponat aliquam inhabilitatem actioni ocis

cultae.

Dicendum 4. matrimonium clandestinum bona. fide initum nec jure naturae, nec iure Ecclesiae transit in sponsalia : Non enim donatio facta contra legem irritantem, transit in promissionem, sed absolute est nulla. Neque dici potest. talem velle .se obligare in quantum potest, adeoque si non possit se obligare ad matrimonium, censeatur se obligare

ad sponsalia, cum possint subesse ratione , quarα vellet

377쪽

366 Da s p o ti s A L I B v s vellet Inire matrimonium , Fc non sponsaliar Dela de , solum adest consensus in matrimonium, nota item in sponsalia. Quod autem nee hoc fiat ex iure Ecclesiae clare constat ex Concilio Tridentino ,

quod sess. 24 c. i. reform. absolute annullat matriis

monia clandestina . Hoc tamen notari hie potest quod matrimonia impuberum transeant in sponsalia in is locis, ubi Concilium illud non est public tum, ita enim statuit Innocentius III. cap. Tua n bis de disposit. Impub. & capi tanteo titulo eodem. Dicendum s. sponsalia simplicia sive simplex matrimonii promissio obligat graviter, uti omnis omnino promissio in re gravi facta e per promissionem enim acquirit promissarius ius ad rem promi C. sam, quo jure resiliens eum privat, idque iniuriose in re gravi. Si vero sponsalia sint juramento firma. ta , fortius ligant, di a iudice iurans compelli potest i Quo casu etsi matrimonium non sit secundum se liberum, erit tam emliberum ut refertur ad consen sum sponsalitium libere positum, neque rationabiliter conqueri potest, se non habere majorem hic

libertatem.

Quaeres, an iudex semper possit compellere alterum sponsorum ad contrahendum matrimonium ξResp. imprimis non potest, si alterutra pars habeat iustam resiliendi causam e quia scuti tune in coninscientia non tenetur stare promissis: ita neque ad illud idem poterit a, iudice compelli e si ve in injuste renuat sponsalia adimplere, potest talis reissiliens in utroque soro ad illud compelli, etiam per censuras , aut alias poenas. Quod enim imprimis

attinet ad forum. internum , tenetur confessarius talem sponsum ais promissionem adimplendam urgere 3 quod si rem uat, non poterit' eum absolvere acum non habegit animum faciendi id, ad quod sub

mortali tenet uli'.

Quod etiam. hoe possit fieri in foro contentioso, constat ex caseit. ex Iliteris Io desponsalibus , ubi dici in

378쪽

DE SPoNsALI Bos. 3 6 dieἰtur, quod judex Ecclesiasticus debeat compelle. 3e sponsum ad contrahendum, nisi urgens necessiistas obstiterit. Et ratio est , quod iudex ille teneatur reddere cuique jus suum, qua e habent sponsi in in-Vicem ad contrahendum matrimonium. Aliud est scuti dicitur , quando urgens necessitas obstaret, quia tune tantum est iudicis Ecclesiastici obligate ad matrimonium , quando illud expedire videtur bono , vel fini matrimonii, cum ex sine matrimonii media ad matrimonium necessaria tantum sint adhibenda r unde, si iudex Ecclesiasticus merito ti meat multa Sc gravia incommoda ex tali matrimo nio secutura, non teneretur iudex Ecclesiasti eus eo casu sponsum compellere. Hoc tamen adde, quod sponsum nolentem teneatur iudex ille compellere ad resarcienda damna quae alteri parti ex violatione promissionis obvenerunt, eum sponsus vel sponsa ex tali violatione censeatur fieri deterioris conditi nis ad alteri nubendum.

partium consensu, sicuti omnis contractus ex dissu n.

natura sua solubilis, qui sicuti ex mutuo consensu et oritur, ita & ex mutuo consensu dissolvitur. Et hoe νIocum habet et si sponsalia sint iurata , cum iuramen um tamquam secundarium sequatur naturam

Principalis , de promissio facta sit cum hae conditione . Nitialιeν remittat. Quia tamen haec remissio sine gravi causa facta, continet quamdam levitatem, di si promissio eo ram parocho facta sit, quamdam Indecentiam : hinc Pontifex cap. De isiis de sponsi

dicit. quod illi qui sine conditione nuptias spopo

derant

379쪽

, fg Dx SPONSALIBU s. derant, monendi sint & inducendi, ut fidem seris vent, alias si invicem admittere nolint, patienter tolerandum, ut sibi remittant. Excipiuntur hic impuberes, qui sponsalia , sive iurata sive non jurata, mutuo consensu dissolvere nequeunt, quod ita dispositum est c. De istis. I. ut puerorum levitati occurratur. Quando autem ad annos pubertatis venerunt, possunt pro libitu resilire etiam altera parte invita , modo id statim fiat, id est intra triduum. Si vero ante pubertatem quis

reclamet, censetur adepta pubertate manere in ea.dem reclamatione, nisi sententiam mutet e Si auistem alter erat pubes & alius impubes, poterit imis

pubes pro libitu suo resilire. Sed quid , si sponsalia impuberum sint iurata ; an

Per alicujus partis reclamationem possint dissolvi adveniente pubertate 3 Respondent aliqui , quod sponsalia tali casu non firmentur juramento,eo quod talia sponsalia, habeant annexam illam conditionem , Nisi mihi aliud visum fueriι dum venero ad pubertatem; atqui juramen um sequitur naturam conistractus t ergo, &c. alii tamen melius respondent,

quod talia sponsalia sint iuramento filmata , & in. dissolubilia, ita ut non sit in arbitrio utriusque reis clamare. Patet hoc ex cap. Ex litteris de sponsalibus, ubi deciditur, quod duo impuberes iurantes sponsalia cogendi sint illa adimplere. Et quamvis alii contractus impuberum iuxta alios non firmenis tur iuramento , ideo illud est, quia contractus imis puberum non sunt validit ubi tamen contrarium jussatuit de contractu sponsalitio impuberum. Unde etiam patet, quod verum quidem sit fundamentum alterius sententiae , quod juramentum sequatur narituram contractus & ejus conditiones, nisi aliud a iure statuatur et iam autem aliud statutum esse in hoc casu iuramenti, patet ex capit. Ex litteris. Viis

deri potest Fagnanus in dictum Capitulum Ex Iiιι eis ris , ubi num. 4. supponit, quod tempore sponsa.

380쪽

Der num. si . de desponsatione impuberum . .

Dicendum a. dissolvuntur sponsalia per professis- Pὸν pronem in Religione approbata, quod etsi soli matri- feso . monio non consummato iura indulgeant, tamen idem extendi solet ad sponsalia, idque in favorem religionis. Quod verum est , etsi sponsalia forent jurata ; sicut enim in contractu sponsalitio subintelia igi solet promitto, nisi Religionem ingrediar, ita eadem conditici debet subintelligi adesse iuramento, cum accessorium, id est, iuramentum modificari debeat iuxta modificationem principalis. Dicitur quidem cap. Con sism de sponsalibus. tutius esse religione iuramenti servata prius contrahere, & postea si elegerit, ad religionem migrare: quod verum est , si aliunde non timeantur graviora mala , quo casu id tutius est ad vitandam perjurii speciem de apparentiam , unde infirmi offendi posissent e tamen quia ratio illa non est tam i momenti, di ex contrario graviora mala timeri possent , hinc Plures docent praestare proxime ingredi religionem. Cum contractus praevius sine gravamine Bc injuria partis vix fieri possit , de ita contrahendo alteri in

re gravi illudatur e deinde ex tali contractu orientur multae inutiles de vanae expensae in vestibus . conviviis , &e. Aliquando tamen per accidens praestaret ante ingressum Religionis contrahere, v. g. adlegitimandam prolem, si quae esset nata ante sponis salia contracta.

Privilegium illud datur soli Prosessioni Religiosae

vel ordini saero , non vero soli novitiatui , cum alias multi inducerentur ad ficte ingrediendum. αe novitiatu egrediendum, ut liberi sorent a spons libus eum aliqua contractis. Quaeres, an qui post sponsalia sinit se ordinari, vel ingreditur religionem sine consensu alterius pasetis , peccet mortaliter. Resp. quod non . bc ratio

est, quia promtisio sponsalitia censetur semper ha- Tom. IV. A a bere