장음표시 사용
351쪽
ratione, sed eam mutari pro varietate nationum quarum aliae statariis aliae velitaribus pugnis magis sunt assuetae. Stataria pugna omnium securis 11ma&optima est,saepius tamen superata ab his. qui velitaribus utuntur, non aliam ob caussam, quam quod crebriori impetu hostium saepius iterato soliditast robur copiarum infirmatur,&instabilis redditur. Milites vero ad statariam pugnam armati , ob grauitatem armorum minus apti sunt ad velit tiones, in quibus diu subsister nequeunt, sed cedere tandem coguntur. Omnibus hoc solet VI initio contingere donec assilescant Gesaris legiones in Hispania, atq; Africa idem sunt expertar, saepius ordinibus hostium instabilitate perruptis,unde Caesar, tanquam tyrones donouitios in hoc ccitaminis genere milites,pugilum more, exercere: instituere coactus fuit. Non meliori conditione usi sunt veteres Italorum cohortes,r δο Turcis ad Hydruntem oppositae,si quidem stat Mns ob tiis pugnis ipsis nocere nequiuerunt, nec contrais velitationes resistere, nec prohibere excursiones potuerunt, quin ad praecauenda maiora damna
pericula copia quςdam ex ipsa Hungaria euocatae fuerunt, quae leui e armatae hostium pudgnadi rationem iam didicerant sane leuiter a mali, si a tergo eos, qui graui armatura sunt induti, aggredi possunt, circumuolutionibus eos fatiguat,ordines turbant, facile vincunt Leuis enim armaturae propria est agilitas, crebras agitatio atque mobilitas. Nunc rugit, nunc redit in aciem, nunc hostem a tergo vel quocunq; lu-
'ut aggreditur , quod bi in stataria pugna usu
352쪽
Tu VINCIRILIS. 3O' venit,tam rupta censetur. Hanc praerogatiuam Turcae optime didicerunt, eaq; uti melius, quam nostri suos seruare ordines, norunt, sepius enim filiaiendo, quam pugnando victores exit iterunt:
Neque casa vel fortuito, sed studiovi ex legibus suae militia hac ratione in pugnam descendant, siquidem impetu contra nostram aciem nihil Dficere possitiat Michaelem Paleologu velitatiO-Nic. Q. nibus diu detinuit 5 defatigauit, tandem fugam simulans in insidias eum deduxit, insigni clade affecit Andronicum per integrum diem nuc s. fugiendo, nunc iterum propellendo distinuit, defatigatum omnibus copiis aggressus,eum profligauit Ad Varnam, Coruini, diuturnis velitationibus, insignis illa strages secuta est Ludovicus defatigatus, quod per integrum diem equo vectiis esset victus fuit ab hoste, quem fugere credebat cum sine ordine victoriam incerta prosequeretur. Nuperrime ad Agriam cum hostis tergum vortisset, hi mis audacter eum nostri in secuti sunt, unde victoria splendidistima illis δmanibus elapsa est. Non semper hostis fugit cum tergum vertit, qua de re inferius de ordinatione
FRucaeus eius qui vicit in usu victoriae cons.stit,qua qui uti nescit, maiorem incurrit infamiam quam si nunquam vicisset.Maius enim dedecus est defraudari rebus, quae in nostra potestate consistunt, quam quae a fortuna dependet:
Ideoque potissimum id agendum,ut hostem in-
353쪽
,to Ac Hr Leti TAM CC I sequamur, opprimere,atque internecione d iere pergamus,donec in pauorevi timore adhuc haeret, ne tempus ipsi concedamus ad animule- sumendum,&vires recolligendas grauiter fuit Hannibal reprehensus, quod post pugnam ad Cannes feliciter commissam, victoria uti nesciuisset. Hugaria nostra defensuum semper bellu. . bessit, quasi hostis cum quo ei res est plane esset
inuinciollis,quo in errore non frustra nos haerere nonnulli putant Vcrum si fundamentum potentiae Turcicae perpedimus,quod in Seragliis consistit, quae solummodo bello diuturnovi continuo euacuari possunt, vere apparebit gra 'ultera nostris peccatum fuisse quod bellum di lius non protraxerint, post insignes clades iuROUhb lud quoque cotinuarint Matthias rex diceres
3 litus est,Turcam vinci non posse,nisi ipsi tempus praecidatur,& occasio,vires recolligendi,quae in ipsis victoriis debilitantur:ipse tamen Matthias, vel impeditus aliis bellis, vel Vngarorum culpa
νερο nuptiis quoq; interuenientibus, Sinderouiaeo
ηρ si si sidionem neglexit, cum sola restaret ad liberata Bulgariam,quae caussa fuit,quod tota ea prouincia Turcae imperio postea cessit.Quid commodi cessit Christiano orbi ex illa celeberrima victo- ria in mari Anno i s r.parta classe Selimi II ceta atq; fugata, cum victores cursum victoriae secuti non fuerint,quo eius fructu perciperent. Quod nisi singulari Dei prouidelia hostis animum a re maritima despondisset iam dudum experiresi
mus,quam exiguam quietem tanta expeditione acquinuissemus.Nunquam forte continget, e
Christianismus eiusmodi classem contra Turca
354쪽
ΤWRCA VINCI B Ps. Irnisi extrema coacta necessitate,instruat. Quoasi nunc pacem ineamus curtum victoriς sane deserimus, quam adhuc cia ostris partibus stare iure assirino, non obstante Agriensi clade si quide hostis non modo in aliis praeliis, sed hoc ipso a Dolonge maiorem militum numer quam noster exercitus amisit. Tum quod ipsius potentia. adeo attenuata,vt amplius fere resistere nequeat nisi tempus ei concedatur vires restaurandi. Fa-xit Deus, ut exoptatam hanc commoditatem,tyranni huius opprimedi, recte perpendamus, nec rursus eam in vanum elabi patiamur, certo cum Matthia rege nobis persuadeamus Turdicapacem ad grauius bellum praeparationem re. Pax est dicit Polybius,res dulcissima, hellum L s. λOmni ratione vitandum,sed extrema qu quis non sunt tentanda, ut ad pacem perueniamus si quidem Rei p. aequitas, incolumitas libertas cuiuis paci praeseruntur.Nec Pindari sententia r bo, qui ciues suos hortabatur ut ictarent omnia quo pacem tranquillitate recuperarent. Pax
sane,idem subiicit, res est pulcherrima si iusta sit&honesta, quo nihil quicqua pretiosius inueniri potest: Deniq; nihil quicquam vel iniuste, vel
turpiter committendum,ut pace fruamur.
SI bellum csi modissi me plurib annis c 5 tintia ri potest,ut supra, baui,sequere iis de ratio nib. etii hyberno tepore cum utilitatevi fructu illud geri posse. Ide Appius Romanis suasit cum T. . Veios oblideret, o hyeme interueniete. abores
355쪽
&sumptus iam impens inutiliter cedant,& num . quam expedi ionicinis imponatur,sed bellu continuindo hosti occasionem praeripi,spiritus,
nimum resumendi, atque vires restaurandi ,eumque defatigari. Quod ita se habere in bello Tum cico experimur, ad quod tarde noster exercitus sese parat, potiorem anni partem in apparatibus faciendis consumit, vix duo vel tres menses milia tando transiguntur, interim stipendia pro quinque mensibus persoluuntur. Pleraque igitur pecunia in profectionibus Mapparatibus impendia tu secus fieret ii per integrum annum bellud raret,&stipendia pro 4. mensibus soluerentur, etsi nouem solummodo miles in castris versarea tur: Ea sepius aeris est temperies,ut miles in campis per totum fere hyeme morari postit. Glacies nonnunquam expeditiones faciliores reddunt, sereno coelo educi possitnt milites , qui aeri Vngarico magis sunt assueti, si stipendia longius du- ret. milites dilationem solutionis, atque diminutionem minus grauiter ferent siquidem nullum fere commodum ex stipendiis percipere possunt, quod militia cito ditatuatur. Sed grauia incommoda in itineribus,ri multum detrimenti in solutione stipendiorum patiuntur,quorum loco &arma&aliae merces eis dantur, unde max umlucrum ad duces redit, qui ob id singulti annis nouam militiam instruunt. Adde quod in Unga-- a semel tantum exercitus lustratur, e quo primo statim mense, quarta fere militum pars fuga dilabitur, vel morbis perit quoiu stipendia duces sibi
reseruant, cum prouinciarum maximo damno,
quod exiguo cum fructu bellum geri possit propter
356쪽
ΤvRCA VINCI BILIS. I 3pter militum paucitatem. Diligenter haec considerari,&saeuere reformari debent. Huc accedit,
quod singulis annis miles per easdem prouincias bis proficisci soleat,unde plurimum damni miseris rusticis infertur,&onera illa grauiora sint,quo ipsa tributa quae pendet. Non lotam autem nostris proderit bellum hyberno tempo Iecotinuare propter caussas modo dictas, sed inprimis hostio is illud impedimeto erit, liquidem Turcae . βρ Rex Matthias dicere solitus erat aqua&paucissimo cibo contenti, hyemis iniuriasin vim frigoris non aeque perferre possunt,ut Hungari, qui vinoi victu lautiori recreantur Tima quod milites Asiatici temperatiori aeri sunt assueti: Usus camelorum qui impedimenta gestant in hyemo vanus est, inutilis, quod super glaciem incedere nequeant. Incommoditates augent viae lutos ,&herbarum inopia , unde tot equi&reliqua animalia sustententur,in aestate ex campis nutriri possunt, unde fit, ut raro copias antequam herbae excreuerunt, educat, hyeme nunquam quicquam tentauit, praeter excursiones,quibus singulis diebus in alia loca perrumpere potest , ut habeant milites unde vivant. Cum igitur praeter Ordinaria praesidia nullus hostium exercitus in Ungaria hyberno tempore subsistat, non opus erit v- niuersas nostras copias, sed earum partem praeci-I uam peditatum scilicet omnem noua militum iust ratione habita,ibidem retinere, reliquis dimittuntur lepus certum, quo denuo in castris co- parere debeant assignetur cum propter tempestates duci milites nequeunt,in hyberna debent collocari in vicina oppida, unde facile coire: co- gregari possint.
357쪽
3r Aciniat ira ARDuc et I Nec Germanis atque Ungaris difficilius erit in Ungaria hybernare quam Romanis in Italia. traq; enim prouincia aeris temperie, incolarum habitu qui altera dicitur natura, corporis complexioni respondet Nam Germani poroso me ius magis constipatos habent, ut frigus tam facile ad partes corporis interiores penetrare, vel calor naturalis exhalare nequeat. Vnde propter sanguinisabundantiam corpulanti euadui, nec visneribus terrentur. Nec in Germani&quicquam desidero praeter bellica exercitia, quae usu&ex-
perientia addiscuntur. Prima Viadisiai expeditio in hyememusque durauit, fremebant milites, indignabantur, quod non essent assileti contra vim frigoris & glaciei, hostem simul sese defendere. Rex tamen difficultates nihil moratus
copias non reduxisset, nisi penuria commeatus
exercitus Iaborasset. In secunda expeditione non hyemis saeuitia , sed annonae inopi pugnae caussa in exstitit. Matthias in hyemeetenderouiam obseciam, eliquii in cisti a cum maiori exercitu redit rus, si Danubius glacie congelatus oppugnandi occasionem praebuisset Idem in Morauia equitu conductitiorum ordinem instituit qui in hyemorans, m excubabant in castris,unde in state strenuissimo sese contra hostem gerebant Exercitium dubio procul fortiores producit milites , quam ipsa natura quivi calorem excessivum,& frigus asperrimum,& omnem militarem austeritatem perferre possisnt.
358쪽
o Voo ad cladem attinet duo consideranda
veniunt,quomodo scilicet nostros in ordinetia reducere, vel post cladem acceptam nos gerere debeamus. Prius ad caput de aciebus ordinadis reiiciam De posteriori hic dicendum. Profligato&caeso exercitu duo obuenire solent Vel enim omnes milites in fugam se coniiciunt, idq; tam praecipitanter,ut duces malum praeuidere.& remedium afferre nequeant, vel saltem pars eorum fugit eorumque fugam pars altera excipit, unde duces commoditatem nacti, rebus suis prospicere Sc consulere possitiat, de hoc itidem fusius in capite de ordinandis aciebus dicendum. Quod si eodem momento uniuersus exercitus fugam arripit: neque consilium, neq; artes, neque vires usquam reperiuntur , quae fugientes retrahere,
vel remorari possint, ut dicit Secretarius. Sic Cn. De arris
Fulvius in senatu se excusat, quod non sua culpa Cxercitus ex acie fugiens, fuerit profligatus, sese πώ μή nim recte officio suo functum, probe omnia prς-uid ille, Mordinasse, nec suorum animos, nec hostium in potestate habuisse, sed vi aperta, armis δίacie victum, cumque fugerent oes se quoq; turba ablatum fuisse, ut Varro Cannensi pugna, ut multi alii Imperatores se solum restantem in acie nihil prodeue Reip.potuisse. Nec fortitudo sed temeritas dicenda, si negligantur spernantur ea,quae iure timeri debent Vituperio quam laude dignior est Vladissa us,qui ad Varna occubuit. Nihil emolumenti sed maxima ruina in Hungariam ex morte Ludovici redundauit. Quod si sua culpa victoria amissam,& clad Sexercitui illatam dux belli cognoscit, non animum tamen despon
359쪽
3is Ac 1 ILII TARDUCCII dere, sed caute extra periculum se subducere, Mit suos in tutum collocet omnes inire rationes,se denique meliori Reip. fortunae prςseruare debet. Varronis exemplo,qui fuga ex Cannensi clade elapsus a senatu suit laudatus, eique gratia fuerulachar,quod de Rhip. statu non desperasset, ut cotilegae itis sed ut habeant duces unde in tantis in- fortuniis sese consolentur, leganterrores non ab uno duce, sed ab ipso senatu Romano, capta a
Galliis urbe admistos de quib'Liuius in haec ver-
ba prorumpit Tanta, Inquit, fortunae in obcae- candis animis hominum est potentia , cum sibi lib.a.c.υ non patitur resisti unde Secretarius subiicit; Ne- minem frustra dosperare debere, cum nesciamus qua via nos operiatur fortuna, qua plorumque
pervias inflexas& incognitas incedit, semper meliora speranda in bello inprimis , ubi visa que potestas eius maxime adparet , siquidem multi exercitus una sola voce , vel falsa quadam specie in fugam fuerunt coniecti mutiti cum victi essent denuo victores exstite
Turpissimum igitur duci post res male gestas, quod superest,per desperationem neglige e: cum
milites in latam fugam versi sunt, opera danda,ut eos in tutum extra periculum collocet, eos certiores reddat, quo fugam capessere dc quib.viis incedere debeant, ut nostis, si copias suas diuidere cogatur ab insequedo cesset, quod si ante fuga significare non licuit in ipsa fuga id faciendum,m Lia missis nuntiis siret transitus praecipuo ubi necessa-ι rio transeundum est copiis fugientibus Tutissi-mre . . me in castra fuga instituitur, quae in eum euetum
360쪽
ante pugnam muniri S praesidio firmari solent. Reditus cnim in castra fuga speciem non habet, nec victos nos esse arguit,i allim ct:am omnes illi modi, S stratagemata ad liberi,quae egotius idocet,ut victoriam a nostris partibusvictili ho stibus persuadeamus. in primis vero in iis p Ugnis, . . ubi par est occisorum nil merus&conditio saepi' 'victi fuerunt habiti, qui primi castra deseruertit, in quibus si diutius immorati futilent, hostes in
Cana, qua ipsi premebantur, necessitatem coniecissent. Pompeius de Scipio non iniuria reprehe duntur, quod cum corum milites in castra recurrerent ipsi procul aufugerunt, cum denuo Martis aleam tetare quiuissent. Ad Varnam Anaurathes
adeo cruciato praelio filii attonitus , ut tanqNam
victus retrocedere cogitarit, nisi ei nuntiatu fuisset castra Christianorum deserta, der lictaeia
se . Anceps victoria ad Agriam fuisset, si Princeps in castra reuersus ibi substitisset, sed cum ibidem paucos quosdam milites, eosque inermes offendisset,reliqui magis remotiora loca peterent, ipse quoque Casto uiam abiit, ut copias ibi colligerer, quo etiam Die Teribachii Transylvani exercitus per viam quae Toliatum ducit convcnire e-bebat, ne tota Regio hostium excursionibus exposita esset. Sane qua occasione lata inter. nostros fuga cxcitata fuerit, nondum in hunc usque diem certo intelligere vel percipere potui,nec caussa tati te
roris & metus reddi potest suffciens nisi in simili cassi quondam ab H ungaris ignominiosa sumpta resolutio, qui cum ex variis 3 diuersis partibus contra se a Turcis imprellionesin excursiones