Maturini Corderi Colloquiorum scholasticorum libri quinque, cum argumentis et appendice

161쪽

vacat, Vos deducat ipse. R. Gratias agimus. Praeceptor humanissime. XXXI.

Iturin domum ob levem eausam non imperaui, adeo eobjureatura .

Exemplum observatu dignum, ne pueris cursi

tare temere permittatur.

ia saepe itare domum i R. Mater jusserat ut ego& frater se adiremus hodie. P. Cujus rei gratia λ R. Ut ancilla vestimenta nobis eXcuteret. P. Quid istud sunt ne vobis pediculi ὶ R. Et multi quidem P. Cur uxorem meam non admonuistis R. Non ausi sumus. P. Q 3si vero illa sit usque adeo difficilis. Ancillam habet, ea potissimum gratia, ut vestram omnium curet mundiciem:nec vos ignoratis illud, sed gaudetis, matris invisendae occasionem vobis dari. Vos igitur manete: cras ego curaho, ut vobis excutiantur vestes. R. Sed maternos iobiurgabit. P. Egomet eam placabo, quiescite. 'o XXXII.

sbastianis jubetur sicribere adpatrem cujusdam pueriis remittendo. ad scholam filio.

PRAECEPTOR. SEBASTIANUS.

Odie igitur Petrum convenisti S.Hodih. P. I Ubi S. In templo P.Qvota hors S.Octava matutina. P. Nunquid rogasti, quando sit repetuturus scholam S.Rogavi. P. Quid ille I S.Nescio, inquit. P. Debuisti illum ad reditum exhortari. S. Id

162쪽

LIBER IV. S. Id ego feci & multis quidem vernis. P. Benhfecisti: sed qod ille respondit S. Se adhuc a Patre detineri, ad fructus colligendos. P. Quid si ad ipsum patrem scribas de statu nostro schola-1tico , fortaste enim movebitur ι ut filium citius remittat. S. Si tibi ita videtur, faciam, idq ve diligenter. P. Fac igitur primo quoq ve tempore 'sed audi, scribe plenissime,deinde literas tuas mihi ostende, priusquam des perferendas. S. Sedulo faciam, Praeceptor. XXXIII.

Puer interrogatin de absen, causam adsera honestam. eamque scriptam profert.

Vid sibi vult, quod abfueris hac tota hebd madet T. Oportuit me manere domi. P. Quamobremi T. Ut matri adessem, quae aegro

tabat. Pinod illi ossicium praestabas T. Saepius et lesebam. P. id legebas. T. Aliquid ex sacris literis. P Sanctum istud & laudabile ministerium. Utinam sic omnes studerent verbo Deil sed uvid, nihil agebas praeterea ὶ T. Quoties opus erat, illimIniitrabam cum ancilla. P. Haecciiὰ vera sunt omniat T Habeo testimonium. P Profer illud T. Ecce οῦ ρ Quis scripsiti T. Famulus noster, matris nomine. P. Agnosco ejus manum: quia saepstabillo mihi attulisti. T. Licetnε igitur redire in sedem meam Pr. Quidni liceat, quum mihi satis

Iecerist T. Gratias ago, Praeceptor

163쪽

COLLori SCHOLAs T. Arguitur, qui exierat injussu Praeceptoris, sed veniam

exorat.

PR CEPTOR. TERENTIUS.

DEmiror, unde nunc Venias T. Domo redeo, Praeceptor. P. Cur iveras dornumt Τ.Petitum merendam. P. Quamobrem non attuleras

T. Mater erat occupata. P Quid tum t clebuisti exire injussu meoi T. Non debui, fateor. P.Quid igitur meruisti T. Plagas accipere, sed ignosce mihi, quaeso,Praeceptor. P. Cur non petivisti exeundi potestatem ὶ T. Quia non audebam te interpellare. P. id agebam i T. Tenebas libellum quendam,& legebas aliquid. P. Fieri potest: sed vos tamen saepe me interpellatis ob rem leviorem. Nunc igitur para te ad vapulandum. T. parce mihi obsecro, Praeceptor. P Sine, ut prius cogitem aliquantisper. Age, parco: tum quia ingenue confiteris, tum quod satis studiosus m1hi videris. T. Gratias ago maximas, Praeceptor humanissime. XXXV.

Pudum puer patris nomine Praeceptorem is hortos ἐ-itat. Praeceptor obiter asiquid docet ad mores pera

o FIUS. PRAECEPTOR

SALvus sis, Praeceptor. P. Auspicato advenis, qvid nuncias t A orat te pater meus, ut am- mi causa eamus una in hortos suos suburbanos. P Ad eam rem nos invitat serenitas: & nune s

mus seriari. Sed quid illic aspectu jucundum

vide

164쪽

L3HER IRvidebimus t A. varias & pulchras arbores cum suis fructibus, item herbarum S florum miram varietatem. P. Nihil est illis rebus hoc tempore iucundius. A. Ea est Dei erga nos beneficentia. P. Quam quidem assiduis laudibus prosequi debemus. A. Sed vereor,ne patri in mora fimus.P.Tantisper exspecta,dum togam muto, ut sim ad ambu-Iandum expeditior. Jam paratus sum: nunc eamus. Sed estne domi paterq Α. Prae foribus nos exspectat. P. Benh res habet: vide, ut eum decenter saltites. A. De hoc , te docente, saepe admoniti fuimus.

REBUS GRAVI

EXERCENT COLLO RVIIIM L

amnetiniat inde Evangelis.

BICqvidhabes novi B. Recepi literas a Batre, α qui Lugduni habitat.Α.Quando aceepistit R

hieri subnotaem. A. Quis attulit B. Pilcarius. Α

Ovidnam intellexisti ex istis literit ξ B. Omnia L heno

165쪽

benhillic habere, quod ad Evangelium pertinet. A. Verand praedicas χ B. Exspecta, literas ipsas ostendam tibi a prandio. A. Est profecto, quod nostris fratribus gratulemur. B. Scilicet, quodque Deo nostro gratias maximas agamus. A Id quidem praestare debemus omni tempore: sed nunc maxim quum audimus ea, quae ad gloriam ejus praecipue pertinent. B. Utinam hoc semper ha Deamus in memorial Α. Communicabis igitur mecum tuas literas λ B. Ut promisi. A. Ergo post prandium y B. Etiam dubitas 3 Λ. Interea vale. B. Vale&salve, Aaron.

II. hur de Dangelio Allenter audiendo, ut Deum se eundum illud coiamin, Maste sobrieque vivamin. De vocibus item juste s sobrie, quid nimirum illae denotent.

AUGUSTINUS. BONIFACIUS.

Cir diligenter audire debemus Evangelium

B. Ut discamus Deum colere ex voluntare

ejus. ANilhil aliud respondest B. Quid responderem 3 Nihil enim scio praeterea. A. Nonne etiam, ut sobrid & justi vivamus t B. Declara mihi illa duo adverbia, quaeso. A. Sobrid, id est, eontinenter et Iuste, id est, in justitia, nempe ut suum cuique tribuamus. Ita fit, ut sobrie ad vitam cujusque privatam pertineat: Iuste autem, ad charitatem,quam proximo debemus. B Sed audi,mi Augustine. Nonne eultus Dei omnia illa complectitur λ A. Probe sentis, Bonisaei sed volo experiri, an responsionem tuam recte intelligeres,

166쪽

LIBER V. B. Bene fecisti. Nam de sincero verbi divini intellectu nihil nimis diei potest. Et hac de re quidem tecum pluribus verbis libenter agerem: sed nos hora ipsa admonet, ut discedamus.

Disinis rebis omnia postponenda fiunt: sed βρὸν ontrast. Homo semper homo est, ns divino Spiritu r

novam

Exemplum hominis qui eadem facit, quae in

aliis reprehendit. Turpe est doctori. &α

Ur non interfuisti hodiernae concioni C. Occupatus eram instribendis literis. B. Non poteras differre negotium Urgebat tabellarii festinatio. B. Atqui Praeceptor ipse d et nos, omnia postponenda esse Dei negotiis. C. Docet quidem, neque id mihi dubium est: sed nunquam sumus adeo perfecti, quin saepe Deum terrenis rebus postponamus. B. Istud malum. C. Pessimum vero; sed semper homines sumus, nis Deus nos Spiritu suo immutaverit. Sed dic quaeso, fuimε frequens auditorium B. Non admodum, pro more solito. C. unde fit istud B. Ignoras, nune populum esse occupatum in vindemiis ita Non ignoro: sed non ponunt homines divinis rebus unicam horam impendere λ B. De hoc, non est meum, reddere tibi rationem ; hoc tam tum dico: turpe est dinstori, quum culpa redar- Papael quantum coIaphum impegisti mihil valet verbum non amplius addam. . Esto igitur alias prudentior.

167쪽

Puer a patre commendatus Praeceptori. Verus amor

patris insilium. Correctio necessaria puero. Poena etiam injusta ferenda est, & quare Christus pro nobis passus immerito. Optatum pium & sanctum. Hortatio ad diligentiam. Exemplum pueri studiosi &obedientis.

BONIFACIUS. CLAUDIUS. Audivi patrem tuum venisse hodie in Gym,

natam. C. Verum audivisti. B.Qua venerat gratia. C.Ut pro meis alimentis Praeceptori numeruraret peeuniam: simul ut me illi commendaret. B. Nunquamne te commendarat i C. Imo siepissimε.

B. inid sibi vult ista commendatione tam frequentit C. Amore vero me prosequitur. B. Quid tum t C. Ideo cupit me diligenter erudiri. B. id si commendet, ut saepius vapules C. Ea est fortasse eausa: sed quid inde t non propterea me diligit minus B. Unde istud colli8ist C. Quia puero iam necessaria est correctio, quam alimentum. B. --rum quidem dicis: sed pauci ita judicant. Nemo etiam est, qui non panem,quam virgam malit. C. Illud est naturale omnibus: quis negeti Sed tamen patienter ferenda est poena, praesertim justa. B. Haee habetur in libello morali sententia. :

6 od merito pateris,patienter ferre memento.

Sed quid, si poena sit injusta ὶ C. Ea quoque pa

tienda est nihilominus. B. Cujus causat C. Pro. pter IEsum Christum, qui mortem injustissimam eamque acerbissimam tulit pro peccatis nostris.. B. Utiis

168쪽

LIBER V.

B. Utinam id nobis in mentem veniret , quoties aliquid patimini C. Praeceptor id nos saepe monet, quoties occurrit oceasio : Ied surdis narratur fabula, ut est in proverbio. B Ergo demus operam, ut

simus posthac diligentiores. C. Ita faxit Deus.

v. '

CLEMENS, Magister: DOΜINICUS,

hi pociidascaluS. OVid quod hisce diebus inter nos egeramus, satisnh cogitasti D Etiam atque etiam cogitavi. C. Ecquid placet tibi conditio, quam obtulit D. Maximh. C. Quid mensa seu eonvictus D. Nihil in ea re desidero. C. Quid restat igituri D. Ut si tibi non molestum est) praescribas mihi, quas operas a me tibi praestari velis. C. Id vere est aequissimum. Accipe igitur praecipua . officii tui capit , quorum hoc primum est: Quotidiε mane diligenter curare, ut omnes domestiei mei discipuli maturi cubitu surgant,

pro ratione temporis, tum hyberni tum aestivi. . ubi surrexerint,ea curent,quae ad cultum & munditiem corporis pertinent: postremo, ut adsint privatae nostraeprecationi. Secundum, ter quotidie in aulam deducere, mane scilicet& ante horam undecimam Ra ter- tiam promeredianam : illic nisi egomet adero exspectare, donec aliquis ex doctoribus adfuerit: interea curare recitandos catalogos & precationem dicendam. Item obtervare sedulo ,

169쪽

COLLO SCHOLAsrinum quis ex ipsis doctoribus absit ab auditorici 'suo: si quis aberit, mihi statim renunciare, aut ejus

partes agere.

Tertium, manere cum pueris domesticis,quoties non docentur in scholis suis, interea minores ad lectionem & scripturam instituere,caeterorum-- que repetitiones audire, quantum tempus & opportunitas patietur: omnes denique in officio re- tinere, admonere, arguere, objurgare, virgis etiam, ubi opus iuerit, eastigare. Quartum, feriatis diebus eos ad sacras conineiones ordine deducere, ac domum similiter re

ducere.

inintum, quoties ludere permissum erit, subisi h ohIervare, ne quid praeter officium & bonos mores vel factis vel dictis admittant. Sextum, suppeditare illis ex pecunia, quam tibi

in manus dabo, chartam, pennas, atramentum, &alia quaedam , duntaxat parvi precii, necessaria: eaque omnia in expensorum codicem referre. Hautem Mercurii & Sabbathi potissimum diebus fieri solet. Septimum, quae ad eorum libros, vestimenta,& curam corporis pertinebunt, non negligere, hoe est, interdum ab illis librorum & vestimentorum rationem exigere, valetudinis & cultus corporis rationem habere, & alia ejusmodi, in pueris praesertim minoribus, curanda & observanda. Octavum, docere pueros, tum in classe mea, tum in caeteris, praeter tres superiores, siqvando necessitas postulabit.

170쪽

LIBER v. Nonum, interdum, si opus fuerit, me & domi& foris in privatis negotiis adjuvare. Hactenus audisti, quae mihi abs te praestari ve- Iim ossicia, quaeque etiam ab aliis domesticis hypodidascalis exigere soleam. Eorum tamen omnium non adeo severus exactor fuero, quin ipse quoties per otium licebit, aliqua tibi remittam, in quibus ego quasi vicarii partes agam. Intellexim' haec omnia H. Ego vero diligenter

omnia : sed unum te oro, ut ad memoriam renovandam, des mihi eorum commentariolum, &simul cogitandi ac deliberandi spacium. M. Quantum temporis postulas Η. Diem unum naturalem. M. Ego vero duos integros dabo. Interea cui coepisti nullo tuo sumtu nobis perges convivere & commorari, tam liberE, quam si esses domi tuae. H. Illud non sine humanitate facis: quo fit, ut majori beneficio me devincias. M. Habebis . prandio, quod requiris, commentarium, quam

primum mea tibi manu conscripsero. Η. Quid si mihi dictares t M. Malim egomet scribere,ne quid fortε inter dictandum excidat. Η. ut libet.

VI.S ἀσμι Widum adolestens apud familiarem comperiarur de habitationis μὰ incommode te adsit raurum quae Cupis in adtains holastieis habiture.Narrat cur non liceat. Accenditur a conius 'ulo. Consultant una dae ineuia morione ad rem perficiendam. Consilium proponit amissu, d

cetq; ex Pendi modum. Hortatur araeum invocandum.

Non prodesteonsilium,nisi juvanteDeo. Deus, qui dat consilium bonum, dat etiam affectum.