Maturini Corderi Colloquiorum scholasticorum libri quinque, cum argumentis et appendice

171쪽

CLAUDIUS DESIDERIUS.

OV m doleo, me non intersui sis mane repeis

titioni vestrael D. Cur non venisti in ludum citius, ut ferEsoles Me miserum i non surrexi in tempore. D. Quamobrem C. Quia nemo expergefecit. D. Quis solet te excitare C. Hospes noster, aut ejus ancifla,sed absente illo, ancilla sae-iph obliviscitur, aut certhnestigit. D. ubi erat hospes t C. Sub auroram prodierat ad sua negotia, ut postea rescivi. D. Quid hospita, nihilne curat i C. Quid putas eam curare t quotidie,ex quo surrexit , semper intentaestpartim curandis filiolis, partim eaeteris domesticis rebust. D Nullosne habes con tubernales scholasticos t C. Prorsus nullos. D. Ahiuer infelix, qui neminem habes, quo cum de stu- iis conserast C. Ob eam rem mea est miserrima conditio, quantum ego judico. Non enim possum arbitrici meo studere, propter tantam mer catorum turbam, qui domum illam frequentant,& mihi toto die obstrepunt. D. Non habes tibi cubiculum C. Quid mihi prodest haberet est enim ita conjunctum gradibus & cochlidiis, ut ne selis quidem ascendat aut descendat, quin feriat

aures meas aliquis strepitus. D. Magna profecto molestia. C. Illa vero multo major, quod supra meum cubiculum est amplissimum conclave, ubi merces asservantur. Unde fit,ut horis omnibus aliquae graves sarcinae vel importentur, vel exportentur. D. o Deum immortalem l quomodo illic potes viveret C. Quid ais, vivere t equi-

172쪽

LIBER V. dem non vivo, sed langueo potiuS,nectve unqVam mihi videor esse liber, nisi quum sum in Schola tecum una, & cum caeteris nostris condiscipulis. D. Quam doleovicem tuam. C. illinam mihi liceret

tecum habitare in his aedibus scholasti eisl D. Nihil esset mihi jucundius: sed quid impedit C. Patris

vetus amicitia cum illo hospite meo. D. Deberes patrem admonere de studiorum lucrum incommodis. C. Saepe quidem monui, & eoram & per literas. D. Quid ille respondet C. Frustra moneatur, quasi surdo narretur fabula. D. Quid ita λ C. Quia nunquam in discendi Indo versatus est: ideoque de studiorum ratione nihil intelligit. D. Ego

tamen, si res mea ageretur, omnem moverem I

pidem, ut voti compos efficerer. C. Quid si Praeceptor ipse ad patrem meum scriberet D. Nunquam istud illi persuaderes. GCur non t D quia non vult ambire quempiam, ut discipulorum tu bam sibi comparet. Abhorret enim ab omni tum ambitione, tum avaritia. C. Quid igitur mihi faeiendum suades D. Unicum habeo consilium.C.Ne mihi obsero reticeas. D. Ea rex per amicos tentanda est. C. Idem mihi quoque aliquando in mentem venerat,sed nunquam ausus sum experiri. D.

Quid dubitasὶC. Vereor,ut hoc parum succedat D. Rei exitus est in manu domini: sed quid tentare nocebit C. Tentemus sanis. Nihil enim msi rutconfido inde potest accidere. At ego nescio,qua ratione hie utendum siti taDὰ mihi,non exspecta ut brevi paster in hane urbem veniat C. Spero venturum propediem. D. Quando igitur C. Ad .. L s Ka-

173쪽

COLLO N SCHOLA T. Kalendas Qvintiles. D. Optimhest. Sesti' igitur, quid sit opus laeto C. Doce quaeso. D. Faesingulatim convenias duos aut tres ex paternis

amicis praecipuis, qui sunt viri graves & honorati:

nempe ut valeat eorum auctoritas apud patrem

tuum. B. Benh mones: quid illis dicam D. Narrabis diligenter omnes incommoditates studiorum tuorum. C. Nihilnhampliust D. Docebis

insuper, quonam modo tibi provideri possit, ut tem pus redimas, quod apud istum hospitem tam miserε hactenus perdidisti: quod nisi eo remedio tibi maturε cqnsulatur, actum esse de tuis studiis& eorum progressu. Denique ne ante destiteris

monere, mare, obsecrare, donec persuaseris,ut tibi promittant, se acturos esse serio cum patre tuo negotium. C. Quid si recusabunt D. Vix fieri potest, ut re sent omnes. C. Non est verisimile, praesertim quum sint mei amantissimi, &mihi patris nomine gratificentur adeo libenter. D. Ad haec, res ipsa urgebit eos, nemph tanta sim diorum tuorum jactura. C. Pluribus verbis opus non est. Auxilio Dei heriis aggrediar primo quoque tempore. D. Sed interim memor esto, ut in divinas preces die nocteq; incumbas. c. Ipso volente Deo, id curabo pro viribus. Satis enim scio nullum consilium mihi esse profuturum , nisi quoad ille juverit. D. Sed jam tempus est, ut domum te recipias, neforte hospes offendatur. Quid cessast C. Cogito, ne quid praetermiserim, de Τquo esses admonendus. D. Si quid alterutri no- strum praeterea occurrerit , cras otiose tractabi-

174쪽

LIBER U. mus. C. Vale igitur, mi Desideri & perge, quae- , , me tuis precibus adjuvare, quemadmodum juvisti optimo consilio. D A Domino Deo profecta sunt omnia, qui ut consilium dedit, sic dabit effectum. C. Ita fore confido. Iterum vale. D. Vale, Claudi suavissime. vII.

Udem ultro vult venire habitatum is Gymnasior raudet amicin esu, eum e admaturandum hortatu .

Patris lenitas in filium. Consilium ex Deo

prosectum. Pleri re pueri habitationem is febola tanquam ea serem refugiunt. Improbi adolescentes a studis probasia ferrent. Alroe genera exercitationis suri meae, praecipia in Latine loqνendo. Hominum maledictis augetur opus Dei, tantum abest, ut retardetur. Praeceptor is schola severior, Fam ister domo Deos, s quare. Metistri e vitare Ichola in osscio eam

stinetur.

Disciplinae scholasticae bona.

Ei ου rebis indueantur adolescentes ad amorem

Merarum.

Praeceptor bonus 1 studiosis diligatur. DisH-plina severior quibus adhibenda. Mens bona & ineerum judicium a Deo. Exemplum rarissimam adolescentis, qui ultro quaerit in schola habitare.

DOMINICUS. ERASMUS.

scis, quid mihi his diebus in mentem veneis rit E. Quid istud, quaeso D. Cogito in GP renassum me recipere. E. Quid in Gymnasium

175쪽

habitandi cautat D. Non, ut inquilinus habitem, sed, ut vobis convivam in mens, praeceptoris. E. O utinam istud ex animo ac vere dicerest D. Ex nostra rn tua consuetudine atque amicitia deberes inteli igere, me nihil apud te neque simulare neque dissimulare solitum. E. Plane istud jampridem intelligo ; sed audito ex te isto verbo, me rapuit affectus in eam exclamationem : ita prorsus oblitus eram mei. D. Non aliter dictum tuum accipio. Sed ad rem. Pater quidem non. eogit mer sed ut ex vultu & verbis ejus satis video, id illi placet maxime. E. Nempe hoc illud est novit pater tuus, vir prudent: ssimus, liberalia ingenia cogi nolle, duci facilε , sed tamen non dubito , id fieri divini instinctu numinis tu vero quid judicas t D. In eadem sum sententia , oraesertim , quum ego quoque in eam par tem sponth propendeam. E. Magnum argumentum , istud esse ex Deo consilium. D. Id ego crediderim. Nam qui ad eam rem rogamiur a parentibus, fere quaerunt subterfugia, quihus detrectent imperium. E. Ego ut fatear ingenue aliquando id in me stam expertus, ante scilicet , quam ingressus essem. id enim censes audiebam ex istis Sathanae mancipiis tot maledicta, tum de Praeceptore , tum de disciplina , ut mihi viderer carcerem aut pistriniam ingredi verius , quam Gymnasium. Quod si tu quoque in aliquam ejusmodi pestem incidisses, non dubium est, quin illa manibus pedibusque obnixe conata esset te absterrere

176쪽

LI3ER Rrere ab isto sancto proposito. D. Nemini adhue palam federam. E. Quod scio. sed mihi istud excidit ex Terentio. Nunc pergamus ad reliqua. E.

Qid restat, nisi ut DEUM preceris, & pergas

naviter in sententia i D. Audies de quotidiano vi-du in vestra mensa : de Praeceptoris & hypodidascali facilitate in audienda praelectionum repetitione : de familiaritate Praeceptoris in ipso convictu: de illo a coena placido studiorum certamine: de liberalitate colloquendi per otium de honestis rebus e de libera inter vos reprehensione, de his linquam omnibus satis multa narrasti mihi alias, quae quidem valde placent omnia: mihi tamen nihil videtur utilius, quam illa perpetuaLatine loquendi exercitatio. Quis enim major est

studiorum fructus id honestius y Quid jucundum magist Praesertim, ubi alius alium sine odio aut invidia liberε reprehendit. E. Qiidὶ quo victi in earum rerum certamine pudore tantum puniuntur, victores autem praemio donantur. D. Omnes denique vestrae exercitationes vel auditu

ipso, me delectant mirifich. E. Quanto magis illud diceres, Ii videres ista, si, dum geruntur , inter esses h D. Ego, Deo volente, interero. E. Uunam propediem y D. Ita spero quidem. Unus tamen restat mihi scrupulus, quo me facile, si voles, liberabis. E. Faciam bona fide, si potero ; sed interim vide, ne nodum inscirpo quaeras, ut antea vidimus in Terentio. Age, qui tandem serupulus iste est D. Suspecta mihi est vestra disciplina scholastica: non, quod velim ob id ince-

177쪽

COLL in SCHOLAsri pio desistere: sed ut alacrius veniam & jucundius, ubi ea de re te audiero. E. Nisi tu is esses, qui cui

ego novi in me nee vanum nec mendacem existimas, equidem mallem de hoc omnino tacere,

ruam ea tibi referre, quae sentio. D. Quid ita tan- emi E. Qui a difficile est, ea verisimista facere, quanquam alloqui verissima, quum de his vulgus hominum pessima quaeque dicat & judicet. D.

Quorsum illud, quaeso E. Nam improborum mendaciis adeo male audit nostra disciplina inter istos idiotas, ut mirum sit,unum aliovem habitare in Schola nostra velle; tametsi quoa est opus Dei, quo pejus audimus, eo plures ad nos conveniunt. D. Nihil opus est i am longa msinuatione: dic mihi planEomnia, ne timeas, non me absterrebis.

Omnἰa praeepi, Atye animo mecum ante peregi. E.

Adverte igitur animum : dicam brevissimh, quicquid alieujus esse momenti videbitur. Inprimia illud velim tibi persuadeas , Praeceptorem esse nobis multo humaniorem, quam in Sehola appareat. Tam enim familiariter versatur internos, quam prudens pater solet inter liberos. Cur igitur, inquies, est palim tam severus R spondeo, quia sine tali severitate ut ex ipso audivi, quum aliquando familiari cuidam narraret tanta turba Scholastica, tamqvh variis mori- has praedita, nec coerceri, nec in officio contineri posset, Suo enim quisque more, suo qVisque arbitratu vellet vivere. D. Quin etiam miror ego mecum sepissimh, tantam esse in tota Schola reverentiam, tantum silentium , tantam dent.

178쪽

LIBER . V. denique modestiam. E. Multo magis mirarere, si unquam vidisses Scholas paganicas. D. Vidi ali- , dando , atqVe consideravi diligenter. Plus estentii in Gymnasio nostro sexcentenari ,qVam in istis Scholis trivialibus quadraginta imo triginta puerorum. Sed perge, quaeso: vereor, ut sis orator Asianus, Iam enim incipit oratio tua quasi longius aberrare. E. Atqui etiam interpellas ipse. D. Nihil extra propositum dixi: sed . Dunc prosequere. ERAsM. Vis in summa dicam tibi disciplina haec domestica, licet paucis improbis odiosa videatur ue bonis tamen & studiosis, propter utilitatem valdε placet. Nam si domi res esset dissoluta, quid bonis tutum foret contra lascivorum & petulantium insultust quae n his quies ὶ quae studiorum tranquillitas Itaque disciplina ipsa veris studiorum amatoribus est perfugium, & quasi propugnaculum, non secus ac nautis portus in tempestate. Denique quisqvis est inter nos pacificus & ad recta semper agendum paratus , is est a disciplina tutissimus. Nec vero id agit Praeceptor, ut nos plagis & verberibus trahat ad literarum studia: sed nos potius inducere nititur, his maxime rebus: honesta &liberali tractatione, benevolentia, humanitate, facilitate morum, beneficiis, denique virtute, &studiorum amore. Ex qVo fit, ut major pars nostrum sic affecta sit, ut illi ex animo parere studeat: eum caveat offendere: eum tanquam parentem diligat, observet, revereatur. D. Alioqui

discipulorum offeto non iungeremini. E. Adsunt

179쪽

COLLOQ. SCHOLA 3τη quidam verberones, qui nec DEum timent, nee parentes, nec verbera: qui & literarum studia oderunt cane prius & angue, ut verbis utar Horatii: talibus, inquam, severa interdum adhibetur disciplina, quia videlicet necessitas cogit. D. Sat ha-heo. Nunc enim video, quorIum spectet vestrae disciplinae severitas. E. Nimirum, ut mores bonos

tueatur, malos autem ut corrigat, aut expelIar.

D. Ego disciplinam istam sanε deosculo tantum abest, ut reformidem. Te autem, mi Erasme,ari cuidem de ista loquendi libertate,qua mihi stimulos acriores addidisti. E. Ego vero immortaIes gratias ago patri coelesti, qui tibi mentem honam dederit, &sincerum judicium. D. Vale igitur, iame, si Dominus permiserit,exspecta in proximam hebdomadem Iterum vale, & inceptum nostrum tuis pretibus Christo commenda etiam atque etiam. E Precor tibi noctem quietam, & somnum placidum. Tres pueripad gogum suum quasi de improviso ad

unt e Ram quisqve pronunciat bententiam, ut ipsos ducat deambulatum, ille concedit libenter. se Studiosios pue. ros tractare deeet, ut sint adsuum muniu obeundum

MDEMUS , ERASTUS , FRANCISCus

pueri, FONTANVS, paedagogus.

O dcaret alterna reqνie durabile non est, me reparat vires, festuque membra levari Urid.

D. Nee me offenderit lusus in pueris, est & hoe alacritatis signum. anotii. F. Nullaret est, quae

180쪽

LIBER Rperferre possit continuum laborem. απια B. Video, quorsum spectent ista,nimirum,ut vos ambulatum ducam: sed eandem cantilenam feri recantatis, ut solent vestrae aviculae. De. Quid ergo vis dicamus, Praeceptori P. Dicite posthac tuam quisque sententiam ex novo Testamento. E.

Eugh nihil erit nobis facilius, habemus enim in

promptu multam earum copiam. Vis ergo Praeceptor, ut jam nunc incipiamus t A Sanh velim, quando, ut ais, tanta est vobis copia. E. Quis incipiet χ P. Tu, Desideri, vis honoris tui causa hujus rei specimen edere t D. Id ego libenter faciam: sed Dei honoris causa. P. Laudo istud verbum: Divinus enim honor & gloria omnibus in rebus est praeferendus. Eja incipet si avid habes. D. Nisi abundaverit justitia vestra, plusquam Scribarum & Pharisaeorum, non potestis ingredi in regnum melorum, Matth. s. E. Deposito mendacio, loquimini veritatem quisqve proximo suo, ad 0bes 4. Fr. Filii, obedite parentibus in omnibus, hoe enim placet Domino, adcitos s. T. Euge bonum foeciment videte,ut progressus respondeat, hoc est,ut pergatis in posterum diligenter. E.

Qui nobis principium dedit, dabit idem successus

prosperos. F. Ita sperandum est. Parate vos, ut prodire maturemus. D. Mox aderimus paratissimi.

F. Sumite suum quisque pallium , ut prodeatis honestito. Sed heus pueril E. Quid vis, Prae- emtori F. Videte, ut Psalmos etiam adseratis: alicubi in in umbraeantabimus. E. Ita fiet ambulatio nostra jucundior. M . P