Maturini Corderi Colloquiorum scholasticorum libri quinque, cum argumentis et appendice

201쪽

1eotius naisat Martino de inopinato panis adventu, ob falsum de morbo rumorem .

Cito irascens Deilh plaratur. Ira puerorum brevis. Exemplum paternae diligentiae in liber rum MARTINUS NICOLAUS Va remnia emisti librum istum N. Qua cen- , ses, nisi meat M Miror, undis habueris. N. Quidmirarist An tibi debeo reddere rationem tM. Egone exigo N. Videris exigere. M. Non exigo, inquam, sed sic solemus inter nos familia, riter & libere fabulari, ut latine semper condbseamus aliquid. N Ea res, fateor, plurimum confert nobis ad latine loquendi facultatem. Sed nemo est tam lenis, ovin interdum subiraseatur. M.

Est,ut dicis ; sed est drevis puerorum ira. N. Quod

autem de pecunia rogabas, eam a patre Meete ram. M. Quando venerat i N. Abhinc octo dies M. Miror, quod ego non viderim ,. N. Non est,

quod mireris. M. Quid itat N. Quia vix sesqui-

horam hic moratus est. inum enim de equo de-stendisset, meque paucis esset alloquutus, ascendamus, inquid, in tuum cubiculum, ut tecum Ibherius colloquar. M. Sed antequam narras cetera, velim scire, quid sibi vellet adventus ejus tamqnopinatus. N. Falso quodam rumore, ut fit, a dierat, me aegrotum esses. M. Quid ille, quum praeter spem te valentem invenit χ N. Mirifice aD tectus est gaudio. M. inis dubiteti N. Praeterea, DEo optimo maximo maximas egit gratias. M. ubqnter haec audio: Perge quaeso. N. Tunem.

202쪽

LIBER V. de valetudine perconatur: una precamur, non sine gratiarum actione: tandem quaerit, ecquid

mihi opus sit. Opus, inquam, pater. Q a, inquit, re egest Libro,iinquam, septem assium. Tum ille promit e marsupio decuss)m: eum mihi in ma- num dat, & valedicto statim conscendit equum, atq; abit. M. Cur tibi plus dedit,quam petiveras N. Istud inepte quaeris. Scilicet, ita laetus erat,quia me praeter spem bene sanum ostenderat: quod si Vel coronatum petivissem, tam facile dedisset mihi. M. O quantum debes illi immo patriλvi tibi adeo bonum patrem dederiti N. Ne cogitari quidem potest, quantum debeam. Nam etiamsi malum dedisset; deberem tamen non parum. Sed Juid cessamus auditum ire praelectione λ M. am instat hora tertia. N. Parata sunt omnia. M. Mihi quoque. N. Eamus ergo in auditorium. xx.

Ab obsiervatore monetur quidam adolescens, ut in ad monendo fratre natu minore fit diligentior.

Pergendum constanter in admonendis omnibus , praecipue, qui nobis conjuncti sunt. Bona indolis Aenum qpoddam in puero. Fxemplum fraternae admonitionis.

MARCUS. Observator. NICASIUS.

FRater tuus semper in concione aut garrit, aut ineptit,aut aliquem incitat: ex quofit,ut saepe notandus sit,deinde vapulet. N. Quid vis,faciam M. Cur non saeph mones t N. Nunquam desistom nere. M. Perge, ecor. N. Nihil est,quod me precerit: nunquam cessabo, donec, volente Deo,

203쪽

aliqua ex parte se correxerit. M. Sic ularpabit Catonis Praeceptum: mando mones aliqvem ; nosti caetera. N. Sed oro te, mi Marce, ut quoties eum notaveris, id mihi renunties. M. Nunquam finis esset: adeo Deqvena est nomen ejus in meis commentariolis. N. Saltem fac me semel certi rem, quum primum commiserit, quo sit accusandus: tum ego dicam patri, cujus verba magis timet, 'am Verbera. M. Istud non est parvii bonae indolis argumentum. N. Ita spero quidem. Facie

Nisol in Oberto arcanum commissum exto vere frustra conatur. Amissu, alter idem.

Exemplum fraternat admonitionis.

Vid consilii tractabas modo cum Praecepto

Q reῖ o. Si scire cupis,illum percontare. N. Cur me celas o. ut ne palam facias. N. Non ideo, crede mihi,te rogo,ut id proferam,quid enim proficerem 3 o. Quamobrem igitur tam cupide rogas N. Nimirum,ut mecum tacitus gaudeam, si quid boni audieris. o. Itane Paratus advenis, ut a me extorqueas, quod mihi una, idque a Praeceptore, creditum est N. Quod mihi dixeris, surdo& muto dictum puta. o. Egonε tergum moum in fide tuam committam. N. Id profecto potes,' & quidem sine periculo. o. Nunquam dices tam commodh, ut istud mihi persua/eas. N. Dabo fide me taciturum. O.Etiamsi ter quaterve sanctissime juraveris, non prodam . Proinde, tu desine

204쪽

LIBER V. '

percontari. N. Hem, ubi est illa nostra amicitia ZO. Nescis dictum sapientis ὶ quod tacitum esse vis, nemini dixeris. N. Ruciivi aliquoties: sed quod amico dictum sit, nemini dictum videtur. Est enim amicus, quasi alter idem. O. Eadem tibi dicet , qui scire ex te Volet, & item alius, qui ex illoratq; ita ad aures omnium perveniet. Itaque i si me tibi posthac vis amicum esse, me missum facito. N. Non sum imperator, ut te missum faciam. o. Pergin, molestus esset N. Abire malim, quam tibi molestiam exhiber .

Non est mentiendum, ne in rebin qridem seriorisuri Apud Deum nullum est leve pereatum. Peerata nostra Dein cibrim eondonati cirsus deprecator nostre s avi /vocatus. Nemo non pereat saepsime, etiam in bonis ope- 'ri κ. sypia agendumsit, ut peccata remittantur. Paulin veniam eonfie inutis quare Divini verbis udum inser exercitationes scholasticaου annumerand-. a Poro μ- in Euris humanis instituendi Ampueri.

NICASIUS. OLIVARIUS.

ECqvid hodie precatus es domi 3 O. Cur quae

ris istud N. Quia non interfuisti matutinae precationi. O. Qui scisi N. Observavi. O. Atqui tuno es observator. N. Non sum. O. Quamobrem igitur observabast N. Quia mihi es charissimus. o. Quid tum y N. Dolebit mihi, si vapulabis. o. Quid, an eso notatus fuit N. Etiam dubitast in . inum recitaretur catalogus, nemo me excusa- viti N. Nemo: quod sciam. o. Si me tantoperemas, ut dicis,cur tute non excusasti me N. Quid

ν Diuitigod by Corale

205쪽

COLLO SCHOLAset. causae dixissemi O. Commentus esses aliquid M. Ergo meruitus essem. o. inid inde N. Sed ex verbo DEi mentiri vetitum elL O. Fateor: sederat leve mendacium N. Nihil leve judicandum est,quo DBus offenditur. O. Negare istud non possum: sed levia ista facith remittit nobis propter Iesum Christum, qui est deprecator noster, & advocatus. Nam quotusquisque non peecat quotidie lapissimi N. Profecto nullus: quin etiam Vix precamur, aut aliqVid boni operamur, in quo non insit aliqua peccati species. o. id ergo futurum esset nobis, nisi DEus facila ignosce. reti unde"idie precantes dicimus: Remisere nobis debita nostra. N. Nihil dubitare debemus, quin remittat, si errata nostra serio &verbagnoseamus: si ex animo petamus vemam si fidem habeamus, nobis ignosci. o. inid igitur restat N. Illud restat, ut neq; delectemur peccatis : neq; in his persistamus: neque malitiose, scienter & de industria peccatum committamus. Nimis enim multa sunt, quae per carnis infirmitatem peccamus, aut etiam per ignorantiam. O. Nihil

dubito de peccatis illis, quae ex carnis imbecillitate'erpetramus: qualis fuit Petri abnegatio: sed qVint, ut peccemus per ignorantiam , N. Delaoc Pauli Exemplum habes, qui scribens ad Timotheum, in priore Epistola palam profitetur: se, quamvis Ecclesiam DEI persequutus fuerit,

tamen veniam esse consequutum : quia ignorans id fecerit. o. Isto exemplo, mihi abunde

satisfecisti ue nam & ego id legere memini: sed

206쪽

L iBER U. sed scin' tu, quoto Epistolae capite id scriptum sit N. Equidem non soleo vexare memoriam, in reti nendis capitum numeris: mihi si temporis satis esse videtur, aliquot sententias quasi raptim annotare, quas memoriae mandare liceat: si quid interdum otii sussurari possim, ex quotidiana studiorum praesentium occupation . O. Utinam ego

quoq; id facere possem l N. Ovid impedit

Vix ego queo satis Praeceptori facere in exercita tionibus scholasticis: tantum abest, ut aliis studiis aliquid temporis impertiri concedatur. N. Satis profecto quotidie sumus occupati: sed haec tamen terenda sunt, quamdiu nobis opus esse ipsi DEO &Iarentibus nostris visum fuerit. Q Ego propterealbenter sero, ac tolero omnes ejusmodi Iabores. N. Qua spe toleras ὶ ο Quia futurum spero, ut primi sint gradus, quibus ad majora aliquando perveniam. N. Sed de his alias pluribus: nunc agamus, quod instat. o. Quid istud est i N. Audies tu, ad coenam signum dari y Ο. Bonum signum nuntias: jam sentiebam esuriem. N. Nimirum, quia merendam praetermisisti. o. utinam ea tam facith semper abstinere possem, quam hodih carui libenter. O. Ego vero non libenter careo, nisi occupatus necessario negoti xXIII.

Obertau Parrisvo eommodatumredit, eum gratiarum actione. Benefieta ultro citroqυ oblata .

Exemplum aulieae eivilitati propemodum simiIe.

OBERTUS. PATRICIUS. ECce, reddo tibi commodatum, & gratias ago

207쪽

COLLOQ. SCHOLAST. maximas. P. Non est.quod agas: sed tu satisne usus eras t O. Satis diu usum concessisti quae tua est humanitas. P. Quoties opus erit, quaeso ne parcas re εbus meis. O. Non parcam, quando ita jubes. P. Pergratum mihi feceris. O. Gratiam habeo maximam : tu vero nostris vicissim utere, si quid opus fuerit. P. Non est , quod moneas satis mea sponte sum impudens. O. Imo verecundus nimis. P. Esto: aliquando tamen senties. O. Ita velim; bene vale. P. Te servet Dominus Deus. XXIV.

si fiam reprehendisur, qνod animi causa nocuerat: Meeatum per ignorantiam.

Deus ad usum nostrum creavit omnia. Bene fietis Dei non abutendum ,. Ignoscendum puero sponte delictum confitenti.

Ad precamdram admonitis. Singulorum secreta pro eos. Perseverastia in verbo Dei.

Exemplum rarissimum pueri, qui admonitus culpam libenter confitetur.

OLIVARIUS. PAULUS. Cur hic pisa dispergebast P. Quando Τ Ο. Post

prandium. P. Ia faciebam animi causa. O. Sed pisa illa unde habueras P. Acceperam h con-ehula , ubi reposita erant, ut crastino die coquerentur. O. Dediuistini animi causa malum facere PP. Non putabam , id esse malum. O. Annon est malum, conculcare panem pedibus. P. istud ego lnollem facere. O. Cur nossest P. Quia panis est nobis maximε necessarius. o. Et ipsa pila, & cetera, quae eduntur, Deus in usum nostrum cre vit. P. Non ignoro , quin etiam pisis libenter

vescor

208쪽

vescor, si bene cocta & condita sint. O. Praeterea vellesne abuti rebus tuis P. Minime. O. Tanto minus alienis debes. P. Istud satis intelligo. O. Ergo non recla fecisti. P. Non recte fateor: non tamen animo malo. O. Curigitur fecisti Τ P. Mea ineptia me ad illud incitavit. O. Quid inde meruisti Τ P. Plagas. o. Rem dicis, sed opinor, non

ex animo. P. Im. certe ne me accuses, oro. o.

Quando quidem sponte fateris, non accusabo. sic enim velle se dixit Praeceptor saepissime. P. Quid ille dixit 3 o. ut de rebus ejusmodi levioribusn minem ad ipsum deferamus, qui modo culpam libens agnoverit. P. Istud ergo beneficium, tibi debeo, mi olivari. O. Nihil velim mihi debeas hoc nomine, sed mecum precare DEum, ut a malo nos liberet. P. motidie in Schola quater aut quinquies palis precamur. O. Quid tum 3 P. Praeterea privatim, quoties cubitu surgitur. Non-nh satis haee sunt o. Praeter illa, saepe monet praeceptor, ut interdum pro se quisque precandi causa secedat aliquo in secretum loeum: Meministri p. Memini probe, sed, ut scio, difficile videtur esse, ut pueri secretis precibus assuescant. o. Et tamen paulatim assuescere optimum fuerit. P. Propessu temporis Deus ipse noster ad eam rem nos incitabit atque assuefaciet. O. Ita fore sperandum est, si tamen verbi ejus tum lectionem tum auditionem sedulo prosequamur.

Non est malum malo, sed malum bono compensandum.

PATRITIUS. QUARTUS.

209쪽

COLLO in SCHOLAset. LIcetne malum malo rependere 3 QCur istud quaerist P. ut iis respondere possim, qui hac in re mihi contradicunt. Q. Breviter interrogasti, respondeo brevissimε: non licet. P. Cur non Q. Quia vetuit Christus, & post eum Apostoli. P. Quid igitur faciendum est Malum bono compensandum. P. Annon satis est bonum bono repender O Non satis Christiano quidem. P. Quamobremὶ in Nam Christianum oportet Christum Praeceptorem imitari. P. Quid fecit Christus in eo genere in Sanavit eum, qui ipsi colaphum infregerat: precatus est pro iis, qui ipsum in crutem sustulerant: alia item multa fecit ejusmodi P. Nihilne igitur facit, qui gratiam pro gratia rependit. Tantum facit, quantum fa-eiunt Ethnici. p. Quid illi faciunt Q. Amicos diligunt, & referunt gratiam, a quibus acceperunt. P. Nihilne amplius Nihil, nam quid amplifis ex ectes ab iis, qui verum DEum non noverunti P. Quid faciunt inimicis Q. Quibuscunq; modis possunt, eos persequuntur. P. EstnhChristiano peccatum' Si non licet, ut jam tibi probavi, conclude, id peccatum esse. P. Atqui ut vulgo dicitur, vim vi repellere licet. Quam sententiam novus quidam poeta etiam latius interpretatus est his verbis:

Quid ad hoc respondes ' Q. Istud quidem permittunt Ethnicorum leges: sed lex divina longε aliter loquitur. P. Quid divina lex Idem,quod Dei vectinn. p. latequid ergo fit contra Dei ve hum

210쪽

. LIBER V. bum, estne peccatum t Q. Procul dubio peccatum est. P. Potesne ista probare ex divinis lueris λQ. idni possim: nihil facilius. P Adfer mihi, quaeis, sententias. in Non credis id, quod est omnibus in conseαὶ P. Imo vero indubitanter credo. inid igitur opus est testimoniis p. uecontradicentibus certo respondere possim . Recth intelligis: sed quia non posses ex tempore memoriae mandare, expecta, dum tibi describam in chartula: in qua etiam sit locorum annotatio, ut possis, quibus voles, etiam digito demonstrare. P. Optimum ex tempore eonsilium, quanto istud mihi commodius fueriti sic enim per otium ediscam, ut ad manum habeam, quoties erit opus. Sed quando mihi dabist Cras, si libet huc ad me currere. P. Quota horai Q Λ meridie prima. P. Sat habeo: interea vale. Q re servet Dominus DΕus. XXVI.

De Fholastica societate in conferendis merenda tabo. Auspicantur merendam a carmine in DEI laudem. Cura de pauperibus. Matrum insilios amor in tuae.

Divinare ex conjecturis non est malum.

Exhortatio ad divinas laude gratiamum actionem. Notatur voracitas in edendo. Reprehenditur abusus in

verborum notione.

Latini loquendi servanda est proprietas. Ex prava institutione vitia contrahuntur. Deteriora pertinacius haerenti Exemplum perm1Te hil ritatis in Christianorum convivii