장음표시 사용
491쪽
a reprehensione profecto non stolida stridet vindicare. Reprehendi. tur enim apud veteres Thalos, quod discrimen inter principia et elementa constituendum neglexerit ei. Tiedem annus discrimen illud inter argutias reiicit, quae in disceptatione de verbis. non autem de rebus, versantur f). At elementa στοιχει α). postqDam illud discrimen inuentum eIt. ex mente veterum philosophorum, sunt prima coryora πρωτα σωαατα appellantur ipsius verbis Platonis g).quorum iunctione omnes res corporese ita afficiantur conformen. turquo. ut in eadem possint resolui. Principia autem αρχαι) veI incorporea, vel corporea, ponuntur. Thales igitur, cum aquas. qualis inter elementa occurrere ei visum Elt. excellentiam quandam prae ceteris elementis tribueret, hoc tantum dicere voluisse Mid Lur, aquam, quoniam omnes res naturales vel e fluidis, vel fluido. rum ope conformΘntur, uniuersae rerum conformationi quasi prae.
sedilia. Si autem . uti Tledem anno videtur h). philosophos Orphicos Thales leo superare voluisset, quod non aquam turbidam Iutoque similem, sed aquam puram . veluti pluviam . vel qualis in amnibus prolluit, vel de puteo hauritur, omnium rerum principium esse si a. tueret . ego quidem non video, quomodo einsiti odi sententia ad Iaudes viri pertineret. Tunc enim Thaleti dicendum fuisset, nihil praeter aquam puram fuisse ab aeterno, omneε quo res, quihus tota haec mundi fabiica Contineatur, ex aquae purae portiunculis esse composilas. Quid multa 8 Notionem illam fabulosam de Chaosiue miItura elementorum fluida simili modo, ut in Orphicis faetum erat . ad certum quoddam gentis physicum Thales reuocare videtur voluisse. Cum autem aquam puram illi elementortim minioni quasi praesedisse arbitraretur, ipsum caput de principiis, de quibus in Orphicis traditum erat. neque auxit, neque imminuit. Discrimen autem, quod inter principia et elementa intercedit, etsi non satis explicuit, tamen non omnino neglexit. Fortasse. ut ceteri ante
Platonem et Aristotelem philosophi, ipsius sermonis difficultate impedituse Stobaeus in Eclog. phys. I. M. fragm. I 6. Plutarch. de placitis, I. a. D i. e. p. Iag. g) in Timaeo, edit. BIponi. Tom. IX. p. 36o. Incertus auctor apud Stois haeum i. e. principia eo differre putat ab elementis, quod illa simplieia.
elementa autem composita sint. Parum aceurate, licet secundum disti. plinam Platonieam ac Peripatetieam elementa dieantur ex materia informi esse composita.
492쪽
peditus est. qno minus satis luculenter, quid sentiret, exponere cum vocabulum ἀρχη idem nonnunquam . quod postea στοιχειον. significaret. De elementis autem ita disputata fertur Thales, ut satis pateat, non eodem eum sensu aquam dicere potuisse rerum esse principium, simulque Unum eri elementis, quae semper plura dicuntur. Elementa enim quo denique modo reruni naturam Cori. siit u a ri t. ambigebatur apud Qeteres. Alii colle quodam modo elementa atque intrinsecus, siue, quod nos diceremus. chemice misceri. alii situ tantum partium ratione ea, quam hodie mechani- eam appellamus, iungi elementa opinabantur. Thales autem interrogatus, cuinam sententiae accederet, elementa fert tir respondissore Vera misceri, nec tantum unum ah altero attingi i). Plura igitur statuit esIe elementa, eaque ita inter se diuersa, ut vi propria cuique insita misceri possint. Ergo dum isto modo misceri elementa iudicaret, parram si hi consentaneus fuisset, si eodem sensu
aquam rerum principium ceterorumque elementorum parentem adpellasset. Deum autem . siue principium rerum incorporeum, a Thale inter elementa collocatum esse . nusquam legitur. Cetera quoque, quae de Thaletis disciplina memorantur, a ratione Orphica non tantum non abhorrent, verum egregie cum eaeonueniunt. Omnia, dixit Thales, Deorum esso plena k . Quinam isti Dii 7 Dubitati posset, si ignoraremias, Iouem Orphicum.
antiquitus celebratum. vim esse naturae vitalem. cunctas res permeantem. Simili ratione Thales plantas dixit esse animatas, imo nec magnetem, nec succinum'. quoniam ille ferrum. succinum autem alia corpora attrahat. vita carere D. Animatas itaque censuit res esse potissmum eas, in quibus vis illa naturae. qua omnia perspirentur, maxime emineat et conspicua sit. Quod autem ultra mortale esse videbatur, id in Deorum numerona referre, priscis hominibus erat usitatissimum. Neque disciplinae, cuius auctor Thales fuit, pars ea, quae ad astronomiam pertinet, rationi Orphicae repugnat. . Vidimus, quam praeclare apud Orphicos. saltem polleriores, de rebus coelestibus disputatum fit. Similiter Thales docuisse narratur. Innam naturae esse terrenae, solis splendore refulgentem; deficere autem solem,
o Platares. de placitis. I. II. Stobaeus, T. I 8. Dagm. I. cf. Aristoteles do
493쪽
eum Iuna ei opposita sit m ; terram esse globosam n); stellas Ipsas
naturae esse terrenae, tamen ignitas quoque O . Ingenium viri mireris, cum vacuum negauit esse in rerum natura P), corpora autem
dixit seindi posse in infinitum q). Ohiler tantum haec monero voluimus. Ne famam eius minuere videamur. verum licet intee ingeniosissimos homines Thales habendus sit, tamen ad augendam prouehenda inque philosophiam parum ab eo essectum esse apparet. Qui posit Thalem vonerunt philosophi Ionici, cum in explorandis rern m causis ac principiis ultra id, quod in Orphicis tradebatur, progredi ipsumque Thalem vellent superare, non pauca comin menti sunt, tum ridicula, tum ipsis fabulis orphicis obscuriora. Anaximander, quem Thaletis popularεm ac sodalem appellat Cicero r), mathematicorum videtur fuisse illius temporis unus e cellentilliinus. Praecepta geometrica fertur conscripsisse; otbem terrarum in tabuIis primus delinealle; gnomonem inuenisse eum que Lacedae in orie in solariis consiti uita s). Idem vero de rebus natur libus ita disseruit, ut, quae de opinionibus eius memoriae prodita sunt. vix filem faciant. eiusmodi ineptias a Thaletis sodali in medium ess prolatas. Pluribus rebus, a philosophis Orphicis ipsoquo Tliale. etsi non satis exploralis . tamen sagacissime indicatis Anaximander noua in caliginem offudit. Solent lunamque in modum rotae dixitosis conformatos; ambitus illi solis ac Iunae, quos oculis cernimus. orificia esse iliarum rotarum; ipsas rotas igne plenas esse, qui per orificia erumpat; deficere autem solem Iunamue, orificio rotarum obturato e . Quin etiam magnitudinem istarum, qua4 somniauit.
rotarum emetiri Anaximander conatus est. notae lunaris anibbium dixit noueni decuplo terra esse maiorem M . Magis tamen rudicula videri possint, quae da stellarum ortu primisque hominibus
494쪽
a piscibus nutritis fabulatus est ae . nepetenda haec erant e philoia sophias historia, ut adpareret, quaenam a viro possint philosophiaa
incrementa expectari, qui, simulac vItra rationes mathematicas progredi tentauit, in errores incidit iam ista aetate explosos. Tamen in Anaximandri de rerum natura sententiis nonnunquam phiis Iosophum agnoscas. Dixit enim . nec aquam , nec aliud UIIum et eis mentum, sed Infinitiam το ἀπειρον , siue, . ut a Cicerone hoc voca. huIum Expressum est, naturae infuitatem esse rerum principium.
Suspicasse eum putares supremam philosophiae ideam. quae hodio eodem vocabulo das Gendliche) designatur. Sed nullam aliam, nisi physicam, infinitatis notionem habuisse Anaximandrum, iam
apud veteres scriptores indicatum est. Reprehenditur enim apud veteres, quod non docuerit, quidnam sit illud infinitum y . Totam praeterea philosophiae Ionicae rationem argumentis phylicis contineri videmus. Thaleti in hac causa antecellere Anaximander vo-Iuisse videtur, quod elementum quoddam si inplex negaret reliquo-xum elementorum esse Parentem. Sed nequo Thaletis sententiam de aqua, rerum principio, ita interpretandam esse vidimus, ut aqua illa, quam Thalea principium esset diceret. elementis rerum simpli. cibus adnumeretur. Disciplina tamen Thaletis id essectum erat, ut. cum aquae, qualis inter elementa collocatur, excellentiam quandam prae ceteris elementis tribuisset, sensus antiquae da Chao n. bulae, qualis in Orphicis traderetur. ratione physica videretur essa
patefactus. Anaximander autem , Cum omnia, quae in rerum natura oriantur, vel e fluidis, vel fluidorum ope oriri, negare non posset. tamen hoc primum fluidum aquae nomina noluit signare. Itaque nouo vocabulo nihil essecit, nisi quod rei nondum satis dehnitatitem ne definiendam quidem substitueret. Chaus enim antiqua a d. pellatione idem significatum erat, quod Anaximandro placuit, infinitum physicum, siue natura rerum nondum certis terminis deis scripta neque corporibus apte consormalis distincta. AIterum quoque philosophiae Orphicae caput . a Thale non improbatum. Anaximando vel non intellexit. vel egregie adulterauit. Mundum animatum esse cum Orphicis ac Thale censuissa videtur, cum stellas appellasse dicatur Deos coelestes et . Idem au.
495쪽
tam infinitum illud , quod rerum principi iam esse statuit, teste Ariaitot te. Dinim appellauit a). Ea ratione Principia duo, ante eum disti rict . . corpo ierim v nun . alterum incorporeum, ita confudit, Midieque quid corporeum, neque quid incorporeum habendum sit, a p. pareret. Sublato autem illo discrimine, et si Deum non inter Ele. menta detrusu. tamen eius Datiaram ita explicauit, ut philosopho. rum atheoriam principem Anaximandrum Ionicum appellar E non dubitauerim. vim enini naturae vitalem Orphici Thalesque Deum esse cum opinarentur, in eo tantum peccauerunt. quod iliani vim eandem putarent esse, quae . nflturae humanae insita, mentis agitationem cogitationemque efficit, sue, ut supra dictum est, mentem ipsa ira nihil esse praeter vim naturae vitalem, peculiari quodam agenteni effecto. Attamen hoc rerram principium vitale, neque ab Orphicis, neque a Thaleto, rebus corporeis unquam adnumeratum ess
videtur. Horum igitur philosophorum disciplina ab titheismi ra. tione eo quidem discrepat. quod vi vitali, qua mundus animetur.
mentem iti tellectumque inesse Poterant ex illimare. Anaximanderantem illud suum infinitum. quod Deum salutauit. viribus dixit agi contrariis propter calidum ac frigidiam ei inlitum ; ideoques ex. . tenuatione ac densatione illius infiniti mundum censuit esse conformatum b). Quam sententiam . quis, quaeso, ita . ut atheismi ratio noti ubique pateat, interpretetur ΤAnaximandri familiaris auditorquo fuit Anaximenes. Is cum, de rebus coelestibus anquirens, subtilius, quam ipso praeceptor, vel- Iet philosophari. solem non rotas, sed folio comparauit, eamque ob causam planum esse arbitratus est e ; itellas veluti clauos coelo erystallino dixit esse infixas d). Vix credibile videtur . eiusmodi opiniones. post ea quae praeclare Thales docuerat, a philosopho ex. cogitari potuisse. Sed longe ineptiora occurrunt apud seriorum aetatum philosophos. Ingenii enim acumine confisi, dum speciosam adferrent opinionem, de natura ipsa consulenda viri isti parum erant sol Iiciti. Satis quidem ingeniosa Anaximenes simili modo, ut mare remis dissectum refulgeat, ita nubes putauit fulgura edere, eum, quod Anaximandro visum fuerat, ventus, densa nube interceptus a) Aristoteles de coelo. III. g. b) idem in Phys. auscult. III. 4. Adde Platarehum apud Eusebium in Prae.
496쪽
ceptus, .ex ea per Vim erumpat e . Ita rerum naturam sola cogita. tions explorari poIIo autumans Anaximenes, tamen, in rerum principia inquirens, ultra id, quod sensu pereipitur. ad sublimiora.
quae mente tantum cogitationeque comprehenduntur, adscendera
noluit. Quod enim Anaximandor infinitum, id Anaximenes a cresse statuit, adeoque hunc ipsum adia censuit esse Deum f). En do. nique Deum phy licum cum elementis conita iurul Sed dubitaro possis, an Anaximenes, elementa cum principiis perperam ad eandem
rationem perpendens. hunc aera, quem Deum rerumque principium appellaret, fimplex elementum esso iudicauerit. Q idni enim animo eius obuersari potuerit notio quaedam. licet obscura, status rerum aerii, quem hodie Gas appellanius 8 Nam cum aera omnia circumdare, nubes in eo formari ac dissolui, o nubibus autem pluviam destillare animaduerteret. nonne cogitare potuit. simili modo. ut corpora quaedam aqua dissolvantur, ita ipsam aquam in aeris naturam posis transire 3 Sed vero videtur sintilius. Anaximenem . sublato illo principiorum, corporei scilicet et incoris porei. discrimine, neque id, quod interest inter principia et ei menta, accuratius apud se Perpendisse. Certe ignoramus. an ex eorum numero sit, quos Aristoteles sibi ait ipsos repugnasse, cum vno elemento cetera elementa gigni. atque, quae natura diuersa snt. ex eodem principio manasso existimarent g . Sed quomodo. eunque haec se habeant, proximum inter philosophos atheos locum post Anaximandrum Anaximenes occupat. Etsi enim aeri. quem Principium rerum esse putauit, Dei nomen tribuit, hunc Deum suum non modo non Vim quandam censuit esse peculiarem, ea misque. cum insit corporibus, ipsam quodammodo rem incorpoream. sed discrimen inter res corporeas et incorporeas. quod, licet Deo di. seriis verbis. nec satis certa ratione, in Orphicis indicatum. a Thaleto autem seruatum csse vidimus, id Anaximenes prorsus, imo apertius. quam ipsius Praeceptor Anaximander, subuertit, cum Deum aera esse diceret. Non
Stobatus, Pari. I. 3 . fragm. T.
Deor. I. I . eluad. Quaest. academ. Iv. 37.
497쪽
Non huius Ioci est enumerare alias sentontias philosophorrim, qui cum Anaximene ac post eum. cum summum numen Elementis aeqni pararent, nihil fere . quod Mentis vere diuinae notionem sapiat, reliquerunt. Ipse Pythagoras, res. quae cogitationa tantum comprehenduntur . principia mundi esse arbitratus, Iouem suum siue Deum, quem sanetissimum mundi custodem appellabat, in inisteriorem eorum, quibus corpora coelestia Cir Cum uortuntur, circuis. Iorum partem collocauit, ignique adsimilauit. Deniquo si omnia, quae de Deo, vel Diis, ante Hermotimum et Anadiagoram a philosopliis Graecis disputata sunt, accurata mentis trutina ponderentur. decretis illis, quae antiquitus fabulis inuoluta et in OrpIlicis tradita fuerant. Iongo inuenientur esse in seriora. Tanto maiorem venerationem habere debet Hermothni Ansaea. gomeqrie. Clazomeniorum, memoria. quos primos Mentem ditibna in constat ab elementis rerum physicis aperta ratione distinxisse. Hermotimum ante Anaxagoram dixisse, Deum esse mentem aeteris Nam, qua omnia gubernentur, ab Aristotele docemur hin Anaxa.
gorae autem seruata sunt ipsa verba. quibus initio libri, quem de Thrum natura scripsit, sensentiam suam exposuit. Omnia, dixit. fuisse Duul retque rab aeternos necessisse Mutem mentem τον νουν), quae omnia distribueret et exornaret i . Atque hanc Mentem, telis Αr illoteis. a materia statuit esia diuersam L . Cuius tamen ipsius viri grauissimi, qui primus e philosophis Graecis varam Dei notitiam habuisse censetur, sententia, quamquam decretis Orphicis Ionge muliumque purior ac sublimior, ad eadem fere, quae in
Orphicis de anima mundi tradebantur, recurrit. Animae enim naturam dum explicare conaretur Anaxagoras, omnes an inias exiliumauit e mente diuina. quae mundi anima sit, prodiisse; nihil autem ei inter hominum, animaliumque brutorum animas interella visum est, nisi, quod brutorum animae minus sint perfectae ix Vim ergo eam , nati rae humanae insitam, qua efficitur. ut cogitemus, quaeque intellectus proprio nomine appellatur, eandem esse Putauit, quae in ceterorum animantium natura. eis non cogitationem, sensum tamen atque aliquid cogitationi simile euiciat. Itaque
Ab Arisot. Metaphyc. I. 3. s) Nota sunt loea apud Diogenem Laist. et Ari Ioui m in Metaphys I. 3. aerisor. Metaphys. I. I. De anim , I. a. i) idem i. c.
498쪽
net Deum, quem animam mundi Anaxagoras assa iudicauit, mentem ram esia dicare voluit, sed vim vitalem perfectissimam ideoque
nec mento intellectuque carentem. Verum Miri Ar illotelis aetata tam varia atque inter se repugnantia de Anaxagorae opinionibus ac decretis memorabantur. ut hodie omnium eius disciplinae partiti conuenientiam frustra quaeras ν ι . Id tantum emi in hac causa habemus, Anaxagoram, cuni mentem diuinam aetheris i nitat diceret per rerum naturam fundi, nulla eam ratione elementis voluissa adissimilaro, minimeque inter ipsa elementa collocare. Mentem enim istam statuit natura gaudere prorsus peculiari; puram eam esse. non autem rebus, ipsius vi ordinatis , admisceri n). Elementorum quoque uaturam ita explieauit, ut, quid inter elementa mentemque diuinam intersit, tanto maiore euidentia eluceret. Tot enim elo, menta esse censuit, quot sitit genera corporum partiumque quibus corpora constituantiar. Nam cum ex ni halo nil fiat, necesse esse. vi. quot genera corporum ipsarumque partium sint, qriae forma gaudeant a ceteris distincta, tot etiam causae sint earum formarum effectrices. Eas autem formarum causas prima corpora esse iudicavit . eadem forma praedita, qua gaudeant corpora ex iis conflata. ipsaeque, qDae horiam corporum discum antur partes inter se di. versae. Ila quidem Anaxagorae de ραριο αεριακ siue partibus finii laribus senieritiam, in qua interpretanda viri docti satis desudarunt. intelligendam esse existimo. Λrgutiis logicis vir subtilissimus ad hane opinionem videtur esse deductus, iisdemque sere, quibus, nivem esse nigram. ostendere Voluit. quoniam partes aquae, quibus nix constituatur . nigrae sint. Verum cum mentem diuinam ex omni ista paritum similarium missura secernendam esse Anaxngoras iudicauit, id tamen non esse cit, ut eandem mentem satis certa ratione distingueret a vi naturae vitali. Est igitur Deus Anaxa. gorae, etiamsi non alter Iupiter Orphicus, quoniam materiae, ah eo animatas. non inhaeret, tamen in huius Iouis natiiram ita leniet
ipse conuertens. vi. quid inter utrumque intersit, ipse Anaxagoras non satis videatur perspexisse. Sed ne longiores simus, id modo. quo tota haec nostra spectat disputatio, repetamus. Philosophari coeperunt Graeci, cum, qia id rerum natura, quid ipso homo fit, cogitatione nullis Iuperstitioni. bua
499쪽
m FRID. BO UTER NEE DE PRIM. PHILOS. GRAECOR. ave. hua impedita studerent adsequi. Quod primum a philosophis Ionieis
factum esse constat. Verum antiquior philosophia Ionica fuit illa fabulosa sive Orphica. ex Asia in Graeciam iIlata. Fabu Iis orisphieis traditum stabilitumque videmus decretum illud principato de anima mundi Physica; huic autem decreto. ranquam fundamento aedificium. philosophia Graecorum eli supersi ructa. Itaque licet a .ulgi superstitionibus liberarent animos philosophiae apud Graecos
auctores, antiquissimam tamen religionum Iu perstitionumque partem . eam quidem, quae versatur in fabulis cosmogonteis, ita inibi. herant . ut tunc quoque, cum in alia omnia ab ira et ipsi sibi vi darentur, et nobis videantur, Vel ad religiones Orphicas reuerterentur, vel immutarent eas, Fes amplificarent. Corrigend ia m. g. s. nota versas Orphici a Platone laudati ita legendi sunt t
500쪽
IN CONSESSv SOCIETATIS REGIAE SCIENTIARUM GOTTINGENSIs
Est haec rerum ingenio εIaboratarum laus propria et Petuliaria, ut vi aliqua arcana et paene diuina in animos agant, eodem. que illos igno ineandant. quo et anim conceptae et Per Par ea sensim persectae sint. Quid igitur mirum, si Graecorum artis opo- xum non tam innumerabili, quae olim exstitit. copia, per se quiadem omnino admirabili. sed formarum potissimum, quam exhibent, persectione et pulchritudino in admirationem acti, reliquorum populorum in artibus diligentiam parum curemus, etiamsi nec hanc sua Iaude carere probe intelligamus. Illi enim debentur artium prima fundamentη; rerum et corporum naturalium . artibus exercendis idoneorum, exploratio; innumera, quibus Rrte adiuuantur, in rebus mathematicis, mechanicis, phy sicis, metal iurgicis . inuenta, ut alia artium adiumenta taceamus, quae Usus et experientia docuerunt. In re igitur in Graecorum de artibus mst. I. G. Gέ44orn. ae gemmis scalptis mbr. Tom. II. A itis