장음표시 사용
101쪽
reliqui vero tam erant exhaustiiviribus atque desermes , ut non vivi, sed mortui potius viderentur. Et praeter Hierosolymae objidionem', opinor nullos unquam homines iatanta fuisse rerum necessariarum inopia . Quod tamen ipso rum in diligentiae tribuendum est , ut non semel antea diximus .HIriduo post quam Aurelianus' prodiiset , pactum fuit , ut'iis etiam qui praelidio intus erant, egredi liceret. Marchioni autem Mantuae aemGaleacio SanseUerino datum fuit negocium, ut illos, ab injuria defenderent', ac in i cum totum deducerentur. Oppidum in fidedae custodia cisvium permansit, interpolita fide. neetcuistraderent prius', quam de rebus omnibus convenisset. Addarcis defensionem relicti stetunt circiter triginta milites , quibus Mediolani Duxetannonam permittebat, quantum in dies singulos satis esseavidebatur. Erat miserabile spectare illos , qui oppido exirent. Nam lictaerant afuicti, te exinaniti, ut cum circi ter millia quinque prodirent , vix sexcenti,essent ad pugnam atque defensionem utiles'. Equos prope omnes in, iulis angustiisqdevoraverant, Ec ubi jam prodissent , in itinere, multi passim, exanimali languore, cum progredi non possent 'moribundi procumbebant, lic,ut etiam hostes' mia
sericordia in illos uterentur. Novaria petebant Verpellaar, ubi rex erat cum exercitu, ut antea diximus . Interveni , eum rex nostris nonnulli reficerent circiter quinquaginta , decumbentes quodam in horto, qui omnes modico pane',
quem justeram illis emi, recreati fuerunt . . Ubi Vercellas venerunt, rex aliquam pecuniae summam dono dedit , iastipendia omnibus persolvi juisit , etiam iis qui decesserant. Helvetiis quoque satisfieri mandavit , ex quibus perierant circiter quadrinaenti. Sed quantumvis amice illis administraretur, exi initii tamen sunt Vercellis circiter trecenti , . . partim aviditate nimia 'cibi, partim aliis incommodis , ac pallim in oppidi serquiliniis multi vitam finieruntδ. Ad hoc fere tempus adυentarunt Helvetii nuper conducti , ad decem 1ere millia , Ex jam erant in exercitu duo millia',
102쪽
COMMENTARII. qui eum Rege Neapoli fuerant, praeter eos, qui Novariae toleraverant obsidionent . Consultum ergo regi fuit, ut eas manus distineret, neque sineret conjungi . Vix enim unquam eo numero suis finibus excesseranis, neque cohiberi Poterant, quo minusa venirent , & nisi in Taurinis aditu fuissent prohibiti, quod facile est: in illis montibus, opinoreum uxoribus atque liberis eo fuisse commigraturos . Ludovicus,rex, Caroli pater, multis eos ornaverat beneficiisti octasionem ipsis praebuit comparandi nominis atque gl*riae, eamque nonnulli caularn esse putabant, cur tanto flu-dio te alacritate nobis venirent auxilio , Uerum quidem est, advenisse tunc nonnullos veteranos ac militum prae fectos, annorum circiter: Lxxi I , qui Ludovico regi cuntra Carolum Burgundiae Ducem militaverant : sed lucri spes atque praedae, quia rem familiarem habent picerique omnes exiguam, incitaverat:eos, ut laborem & operam quotidianama militia commutarent . Erant autem lectissimi viri ,
quos nemo facile, meo qdidem judicio , nisi per inediam
aut consimilem aliquam necessitatem expugnasset. Aurelia nus , ubi se per aliquot dies refecit, & animadvertit, nonnullos mirari, quod, cum tantas haberet copias Novariae,
de commeatu,non satis diligenter providisset coepit mentionem facere committendi praelii , atque ejus adjuvabant sententiam Comes Liniacus ti Archiepiscopus Rothomagenis sis , quo valde utebatur familiariter, dc cum his alii quidam humilis conditionis homines . Hi summittebant.quosdam Helvetios, qui dicerent, velle se condigere cum hoste, neque tamen siti propoliti rationem ullam adserebant, Regi enim licebat uti pace , nec opus erat ei praelio deincertare, nisi ut ipsum obsidione liberaret. Hostes vero no solum multitudine & numero superabant , praesertim equi Iatu, verum etiam ita se communiverant foliis atque vallo; ut noceri ipsis nequaquam posset , ὀe soluta jam obsidione, non erat quod eruptionem ullam eX oppido metu rent , ic nobiscum illis tantum res erat. Aurelianus autem,
103쪽
y8 PDILI ivr COMI e ix quibus ipse persuaserat, videbantur eo spectare', ut in ipsis castris atque munitionibus hostem adoriremis : sed incidit gravior quaedam deliberatio, ne videlicet helvetii , c junctis omnibus copiis, regem, qui prae ipsis erat infirmior, & primos exercitus comprehenderent ac captivos ab ducerent . Neque temere suit ea suspitio, ut postea sum diacturus. His rebus inter nos disceptatis , non absque ma gna contentione, & eousque, ut Aureliorum Dux Auraleae - principi convicium faceret , ac mendacium exprobriret :Gius , Piennius , Gannaeus ; Morvillerius , Ambianorum praetor , Carnutum praefectus Si ego , reversi ad hostium
castra , pacem secimus omnino talem', ut facile viderem non esse laturam firmam . Sed'nostrarum rerum status Se anni tempus propemodum eo cogebant , ut scilicet honelia aliqua ratione Illine dii cederemus; impetrata pace, que literis mandata, pollet in omnes partes dimitti V. Ad eum,
finem rex inprimis respiciebat , & in frequenti concilio' praesestate Aureliano, quid suae es et voluntatis', ostenderat. Εjus pacis hae erant conditiones : Ut Mediolani Dux Ge
nuae posiessionem retineat, sed eri ea urbe, cujus maximast opportunitas , regi sublidium ti auxilia quaecunque prae
stet: ut suo sumtu naves duas longas instruat', quae,Neapolis arci, quam tune nostriHadhuc tenebant, subsidio pro Miscantur , ut anno post , tres ejusdem generis naves habeat instruElas, Se si reti m contingat Neapolim redire, belli gerendi causa, ut tum ipse comitetur , ὀe nostris copiis det iter per suum agrum atque ditionem : Quod si Veneti
eam pacem intra duos menses non recipiant , &-familiam Arragonicam propugnare velint , ut adversum eos regi se crat auxilium, ea tamen lege , ut quicquid ipsis bello fuerit ademptum , ei cedat , deinde Q quoniam regi ad eam prosectionem mutuo dederat centum ti viginti quatuor aureorum millia, remisit ejus summae ad octoginta millia . Cautum etiam suit, ut cives Genuenses duos , & Mediolanentes totidem, regi daret oblides. Arx Genuae , Ferra. riae
104쪽
COMMENTARII. yycte Ducis, qui neutrius: erat. factionis , fidei commissa fuit in annos duos , ic sumptus , qui custodiae causa fierent , aequis portionibusiambo sustinebant,. Quod si quid ex e urbe Mediolani Dux contra regem moliretur , jam illi licebat eam arcem in regis potestatem tradere . Quos prinmiserat Mediolanenses obsides, eos dedit ; Genuentes quoque daturus, ni properanter rex abiistet. Quod ubi ridit, intulit aliquid ad excusationem . Postquam haec omnia ju-Tejurando confirmavit , rex quoque fidem interposuit , constituit postero die commigrare. Sed ea nocte HelVetri , qui in notiris erant castris , frequentes ad concilium coibvenerunt , sub suo quisqvervexillo . ut ipsorum ieri eo suetudo. Suadebant nonnulli, regem, &iqui cum ipio erant, potentiores omnes debere comprehendi. Alii vero trimet qnipendium ab eo postulandum este contendebant, quod pater ejus pactus esset dareZ, quoties domo cum signis exissent. Erant sententiar, quae dicerent ,. non ip tum quidem , sed ejus familiares oportere capi: jam cogitabant, qψOd decrevissent, perficere ,-sed priusquam inter ipsos convenit , reX'eognito eorum consilio, ingressus iter, I aurinum contendit . Erat in ipsorum castris.Lornaeus ,-quiimulta jam consuetudine linguam eorum lciebat, Sc copiis aliqapterat praelectus is Is regem de eo certiorem fecit , di mihi deinde rem omnem exposuita. Iniquum erat quod postes bant . Nam M in mensem unum,duntaxat futtieis promisesum stipendium, de antequam is exiret , domum reUerte runt Qui cum rege fuerant Neapoli , compI ehen erunt praetorem Divionensem δc Lornaeum , ac satis heri tibi postulabant in dies quindecim, domum redeundi causam. Reliquis omnibus promissum fuit stipendium trimestre, & cum obsides atque sidejusibres accepit sent , nihil amplius moverunt. Ut autem turbam hane excitarent , noliri homines,
qui factam compositionem graviter serebant, illis persuaseran I, ia ex ipsorum praeiectis, quidam Auraicae Principem de eo commonuit, atque is deinde resin. Ubidaurinum
105쪽
PNILI pM C o M Id N AE IreM venit, Gium , Gannaeum ti me. ad Mediolani Duceni milit, oratum , ut ad se colloquendi causa veniret ..Et cum multae essent a nobis adduetae rationes, in eam sententiam,
ut diceremus, nihil ab eo fieri posse utilius ad confirmandam pacem l ille', quamobrem id sibi non et Iet integrum, plurima respondit, & hoe in primis, quod cum Papiae rex esset, inita suillent consilia de se capiendo : Comitem Lianiacum ti Cardinalem Maclodiensem non hoc modo , sed& alia quaedam ejus generisvnon obscure dixisse .-Multa
quidem iunc 1uerunt a nostris dicta parum prudenter , secta quibus, me latet : in hoc autem tempore , graviter deserio rex cupiebat ejus pacem atque amicitiam . Ille quidem non recusabat venire ad colloquium , sed interpolito
sep mento ti numine ejus loci: quod ubi rex cognovit, ilico distet sit , mihique negocium dabat , ut Venetias redirem , alios vero Genuam mittebat, ut navibus illis, quas Mediolani Dux daturus erat, copias imponerent . Verum ille, eum nostri maximos sumptus fecissent, non solum remoratus est eos , verum etiam naves duas Neapolim musit, quae nostros oppugnarent. Causa , cur ad Venetos remitterer, haec erat, ut eognoscerem an ratam vellent haebere nuper laetam pacem , & iis quae rex postularet , sa- 'tisfacere , quorum primum erat , ut Alonopolim ,.Apuliae oppidum , quod nobis ademerant , redderent alte rum,' ut Marchionem Mantua: & reliquas copias , Ferdinando Regi sublidio missas , revocarent et poliremum , ut profiterentur, Ferdinandum non et se ejus sorderis, quod na- , per cum Pontifice Romano caeterisque fecissent . Cum eo venissem, exceperunt amanter, sed non aeque ac superioribus mensibus , cujus haec erat causa. quod nobis jam cum ipsis bellum intercederet . Ubi de iis mandatis Reipublicae Dux cognovit , dicebat,se communicata re eum 1enatu brevi responsurum . Mox decreta fuitίtrium dierum supplicatio, M in pauperes,diitributae facultates , ti habitae con-
106쪽
riones ad populum, & ad Deum effusae preces , ut quod commodum lit atque talix Reipublicae, consilium suggerat. Pereunctando cognovi , hanc esse ipsorum consuetudinem , quoties de re gravi deliberatur . Religionem enim admo dum diligenter procurant , & templa sumptuose exornant, in eoque pares ipsbs cum Romanis , de sanctimoniae illi tribuendum esse puto, quod Remp. habent adeo florentem Scamplam . Digni certe tanta prosperitate . Ubi per dies quindecim essem commoratus e responderunt , se nihil eorum, quae peterem, posse priviare , neque ullum ipsis esse bellum cum rege , quicquid fecissent , hoc totum pertinere ad defensionem Mediolani Ducis, s ii te confoederati , quem Rex profligare velit. Cum ea publice Dux pronunciailat, jussus a senatu , solus mecum ac separatim in colloquium venit, ae ejusmodi conditiones deterebat. Ut Ferdinandus, praestita fide ac jurejurando, regnum Neapolitanum regi ac ceptum ferat, Sc aureorsim millia quinquaginta annua , Mjam statim mediocrem aliquam pecuniae summam dependat, Zc oppida quaedam aut partem aliquam Apuliae, Regi per mittat , qui Tarentum alioqui possideat: te curaturos ut in ea regni parte unum te alterum oppidum illi praeterea detur: id nobis ad bellum Turcicum valde fore opportunum . Nam quo tempore primum in Italiam rex, venit , multam ejus rei mentionem fecerat, ideoque bellum hoc Neapolitanum a se susceptum esse dicebat. Id erat autem simulatum , ac merito nostros homines ejus figmenti pudere debeat. Est enim Deus, qui cogitationes onaneis novit, nec illi quic- quana esse potest occultum . Hoc praeterea addebat , quod si bellum rexmadversus Turem suscipiat , illam Apuliae partem satis ei futuram: deinde', Italiam omnem in ejus belli societatem esie venturam , ὀc Maximilianum quoque Caesarem, ipsosque te regem authoritate sua iacile posse omnibus per Italiam persuadere : Quantum ad ipsos pertineat velle se regi subministrare in eo bello', centum nain ver instructas rebus omnibus , suoque sumptu alere equi-
107쪽
3 .s P Η Ιαε et L. Orao N ae Itum millia.quinque e Pecuniam vero , quam sit daturuς Femdinandus, eam se mutuo illi daturos : quod eo faciebant, ut Brundulium , Hydruntum ti alia quaedani Apuliae loca ,
in suam potuitatem redigerent. Eo accepto responso , ducebam me relaturum ad regem . Pollea revertor ad Mediolani Ducem, qui tum erat V esii, in venationibus occupatus . Orabam, ut privatim mihi cum ipso colloqui liceret . Gravate quidem ille primo , sed tamen concellit. Ibitumincoepi urgere ac sollicitare', ut quas nuper esset pollicitus naves, dimitteret. Arx enim Neapolis nondum de ditionem iecerat. Erat Genuae Pero Balius, missus a rege, ut idem negocium procuraret .i Qui ubi de reditu meo cognovit, millis ad me literis, graviter de Mediolani Dace quaelius, insidiose illum ti perfide agere dicebat, eo quod
interim dum simulet velle lubminiit rare naves, miserit duas hostibus auxilio. Nam Genuae praelectus , cum ab eo de navibus interpellaretur , responditis, nolle se illas armari milite. Gallico, neque plures quam viginti quinque ex nO tris velle imponere, ὀc mulia id genus alia , quae ad exculationem pertinerent, dicebat, temporis ζxtrahendi causa, ut interim: nostri, disicultate inopia adducti, arcis Neapoli lanae deditionem facerent. Sciebat. enim Mediolani DuX, illos non amplius mensem unum polia tolerare oblidionem,ti quas per provinciam reX conduci jusserat copias , eae non poterant idonee subvenire noliris , nisi ad)unctas tibi hab rent duas illas naves, propterea quod hollesium axima cla L1e ὀc exercitu arcem obliderent, adjuti ae Venetis le Hispaniarum rege. Triduum fui cum Duce . atque interim resemel ad concilium introducta , coepit stomachari , quod, quanium,ad naves pertinebat , non probarem ejus responsum, ac dicebat pollicitum se quidem . ut regi subminiitraret: NaVesi, non autem, ut militem ullum Gallicum iis imponi paleretur . Ad ea respondi , excusationem hanc valde esse infirmam . Quod si mulam aliquam pCeliantem com modato mihi daret, ut Alpes, trantirem , atque interim: u
108쪽
beret, ut pedes illam deducerem', neque usum ejus mihi concederet , an existimet ullum se mihi beneficium praesti tisse ρ Post multam disceptationem abduxit me in diverti eulum . Ibi coepi commemorare , quanta sollicitudo , quantusque labor meus aliorum intervenisset, ut pax constitueretur: docebam, in quantum periculum regis fortunas devocaret, quod a pactis distederet , Si arces illas nobis eripi pateretur, ad eamque rem auxilia summitteret hostibus: iis amissis areibus, totum regnum a nobis derecturum esse: cogitare secum velit, quantum eκ ea re sit oriturum dissidium inter ipsum atque regem: ejus,injuriae perpetuam 5e immortalem futuram esse memoriam . Quod si pacta lemvet, Tarentini agri possessionem olimem pollicebar : simul demonstrabam , quantum periculum Si sibi Se Italiae toti conciliaret, quod mallet illa Apuliae oppida elle imperii aeditionis Venetorum. Ille, quae dicerem , vera quidem esse omnia profitebatur, atque inprimis illud de Venetis , Verum exitus ejus orationis erat, ut diceret, nullam sibi posse cum rege firmam aut tutam esse amicitiam .
LIBER QUINTUS. 9M ni spe impetrandi adempta , capi' discedere domum,
deductus ab eo circiter milliare unum . Inter eundum ali quid excogitabat, ut me , quem tristem else videbat, se caret . Et ut sesent ii qui subito sententiam mutant e dicebat veἰle se mihi singulare quoddam ben ficium praestare,uz tanto gratior essem regi: postridie se milliarum esse Ga- leacium t is erat summo apud eum loco I ut naves G nua dimittat, &-reliquis nostris copiis conjunetat': velle se regi servare Neapolis areem , quod eaydesensa regnum
109쪽
3ο PHILIm C OM IN ax totum in fide permansurum esIe cognoscat , Sc statim ubi naves e portu solverint, se ipsum mihi scripturum, ut per
me omnium primo rex certior ea de re sat, & intelligat hanc tam egregiam atque fidelem operam me ipsi navasse: ti antequam Lugdunum perveniam, adfuturum mihi itine re nuncium, qui eas literas perserat. Ea spe recreatus ab
illo discessi, de ingressus iter , quicunque post me veniret celeribus equis M incitato cursu , hunc arbitrabar esse , quem ille pollicitus erat. Tametsi , quod hominis inge, nium noveram, in dubio versabar . Progrestus Cameriacum, ubi amanter fui exceptus a Sabaudia: Duce, post, Lugdunum perveni mense Decembri, cum rex ante bimestre eo venisset. Qui moleste ferebant pacem nuper factam, ii cum
verba nobis esse data viderent, magna fuerunt affecti laeti- .
tia, ti sibilis atque gesticulationibus me deridebant. , ut iaejusmodi rebus heri consuevit. Quid egissem, ordine regi commemorabam, & quas Veneti propoluerant pacis conditiones, eas exhibui descriptas ..Verum ipse 1c Cardinalia pro nihilo ducebant. Interjectis autem: liquot diebus , denuo interpellabam. Utilius enim mihi videbatur , illa, quae
deserebantur, recipere, quam totum amittere , Nam quihus omnem administrationem permittebat , ii non solum non erant tantis rebus gerendis idonei , verum etiam h minea peritiores ad sua consilia Vix unquam admittebant . Quod tamρui rex non probaret, tamen eo fuit ingenio, ut quibus fidem atque aut horitatem tribueret ,ieos non aude
xet offendere. Huc igitur tanquam in speculum respiciant principes , & assuescant sua ipsi tractare negocia , bc ali rum quoque sententias audiant, suosque familiares , quorum utuntur consiliis, in pari propemodum habeant honore . Nam si quis singularis tantam habeat fidem apud principem , ut reliqui eum metuere cogantur ia observare : is revera dominatur Sc regnum obtinet, suisque rebus tantum ac iacultatibus consulit , ac publicM commoditate3 neglicit, quod regi scimus evenis e . Quod supra dicitam est ,
110쪽
U C o M M x Μ et a R I L. ros nondum deditionem fecerant arces Neapolitanae , ic quos ibi rex constituerat, pallim eram in praelidiis , Monpenserius , Salernitanus, Albinius in Calabria , te alii aliis in
Iocis, verum adeo destituti a nobis , ut vix unquam albquis ad eos nuncius aut literae perferrentur . Et si quid. forte nunciaretur, id totum erat confictum , ὀc alebantur a
vana spe ac pollicitationibus . Rex enim nihil administi abat ip1e. Quod si mature fuisset eis provisum de re pec niaria , defendillent regnum ab hoste sed interposita modira, longe majores deinde sumptus frustra fecimus, ac tamdem rebus omnibus deperditis, allata fuerunt illis at quadraginta aureorum millia , quae quidem pecuniae summa ,
mensem unum citius deportata restaurasset Omnia, Sc ignominiam illam , quae amisso regno secuta suit, a nobis deinpulisset. Ejus rei causa fuit , quod rex nihil ipse proc mi at, nec eos, qui de suorum flatu docere ipjiam pote rant, audiebat, & quod ejus familiares erant homines imperiti ὀc ignavi, & quod ex ipsis nonnulli, ut opinor, con filia sua tum Pontifice communicabant . Ubi per mensemunt m ὀc alterum, rex Lugduni suit, nunciatum est ei de infirma valetudine sui filii, quem habebat unicum, ac tri duo post allatum fuit de ejus morte . Deploravit quidem ille casum , sed leviter uxor autem Λ a , Britanniae Ducis filia, grauits ire tulit, Se supra quam dici potest, fuit
afflicta , le videbatur ei mens aliquid sinistri praenunciare in posterum, Rex vero, ut eam recrearet, nobiles aliqvox summisit, qui coram ea saltarent , quod nostro more fieri consuevit, excitandae laetitiae Sc depellendi oueroris causa. In his fuit Dux Aurelianus , annorum circiter triginta quatuor. Et quoniam a morte regis, ad ipsum , qui genere prOXimus erat, deserebatur regni 1hccelso Se 1umma
imperii, regina factum hoc sic accipiebat , quassi filii sui
morte laetitia esset ametus, ideoque coepit odisse, ὀc multo, st tempore ab ejus abstinuit colloquio. Erat puer ille annorum trium , admodum sorinosus. ὀc In loquendo au-