장음표시 사용
91쪽
ctissimorum militum, veniret ad regem , ac spem illis faceret sui reditus , aut solvendae oblidionis . Postridie ejus diei quam rex eo venit, inter alios nunciabat ei Dux Au rei torum , ambos exercitus hostium circumiidere Novariam, bc quia non multum supererat , quo famem intut tolera rent, orabat ut auxilio sibi veniret. Supra diximur, quomodo parum diligenter illi de commeatu providerant. Nam si frumentum Sc alia mature comportassent in oppidum, facile illud ab hoste detendissent . Aitie rex commoratus aliquot dies, Peronem Bailam ablegavit, qui classem pararet, de copias conduceret, quae nostris hominibus per regnum Neapolitanum essent 1ublidio. Ille re omni procurata clatii praefecit Λrbanum, qui proiectus ad oram utque Neapolis, cum non procul esset ab hostibus , tempestate prohibitus non potuit propius consistere, M Liburnum rediit, ubi mainjor pars militum egressi in continentem, profugerunt, de-4isertis navibus. Hostium vero clalsis in portum quendam , non procul a Plumbino, appulit , ibique per menses duos morabatur atque interim nostris fuit set non: dissicile progredi, & subvenire Neapolitanis, propterea quod ejus tus, quem hostes tenebant, ea est natura,'ut nisi uno 2Ium vento, qui tempore hyberno valde est infrequens , non possit inde solvi. Erat quidem Arbanus egregia virtute, sed parum peritus rei maritimae. Asta prosectus Taurinum reκ venit. Hic multa fuit actio pacis, vidua quoque Sabaudiae domina , eam rem curae habebat .. Sed Sc ipse diligenter sollicitabam de compositione, quod'valde cupiebant primi nominis hostes, ii, quos non semel antea diximus, eo que missis literis, idonee mihi cavebant. Sed, quae in magnorum principum familiis regnare solet, invidia Cardinalis actionem meam evertit, ut illud, quod Sabaudiae vidua instituerat, perficeretur. Hoe autem tribuebat suo hospiti; quo daurini utebatur, homini prudenti , ὀc ejus re-ῖionis qua lori. Cunque longior quaedam mora huic aeli
92쪽
ni interveniret, praetor Divionensis ad Helvetios suit missius a rege, ut copias conduceret ad quinque circiter miulia. Paulo ante dixi, quemadmotum classis nostra tempestatibus detenta nihil potuit essicere .-Ea re nunciata , Monpenserius, item princeps Tarentinus, Stephanus Verius lemulti alii , relietis praesidiis , pro numero ὀc exiguitate commeatus , Neapoli discesserunt , quod graviter tulit rex Ferdinandus, Sc pactum eos violasse , ac potestatem habere se dicebat interficiendi, quos dedissent obsides , in quibus, erat Comes Marchianus, Arduennae sylvae incola . Nam treis circiter menses ante hoc tempus , reX Ferdinandus , partim favore suorum , partiin in diligentia nostrorum , Neapolim ingressus erat . Quod tametsi occulte ageretur rnostri tamen priusquam accideret, praesenserant. Multa sunt quae de eo dicam , sed quae coram ipse non vidi , ea non soleo prolixe commemorare .FInterim dum esset in urbe ,
allatum fuit de morte regis , &:Μediolani Dux , scriptis
literis confirmabat, eum in praelio ad Forum novum,
cubuisse. Huic famae nostri fidem habebant, & Columnenses etiam, qui alioquin eo spectabant , ut potentioribus sest conjungerent ideoque statim a nobis defecerunt , tametsi plurimis essent a rege Se amplissimis ornati beneficiis . Nostri ergo in magna essent commeatus dissicultate , rebus omnibus amissis, quas in urbe haberent, obselli jam in quartum sere' mensem, pacti fuerunt cum hoste, sexta die Oetobris : quod nisi rex intra certum tempus sisbsidia mitteret, redituros in Galliam , neque bellum deinceps ullum vel terra vel mari facturos Neapolitano regno , ejusque rei causa dabant obsides . Et quorsam ante praefinitum diem discesserant, Ferdinandus contendebat, fidem ab ipsis non servatam esse . Illi vero eontra, nihil a se factum esse praeter ossicium. dicebant, sed obsides interim in maximo erant vitae discrimine . Prudenterbilli quidem Se caute,
quod ei pactioni parum fiderent: sed honestius multo futuset, ad constitutum diem reddere illi , quas tenebant ar-
93쪽
88 Pn rLIppI COMIM ET Aces, Sc liberare obsides , pr sertim cum paucis post diebus, qui prasidio relicti erant, desperata salute , de inedia coacti, deditionem iacerent. Dum rex, Taurini ic infiniti mis oppidisθHelvetiorum adventum expectaret , tentabat quo modo posset cum Mediolani Duce pacisci, de Aureliano parum erat sellicitus , tametsi crebro sollicitaretur ab eo de auxiliis . Vix enim jam tolerabant famem qui intus erant, Sc hostes arctius obsidebant oppidum, &,aucti
erant novo equitatu , circiter mille armatorum , quibus
praeerat Fridericus Capetarius Firtensis, vir summae virtutis atque consilii, bc p ter Venetorum copias , erant ad undecim millia Germanorum', in finibus & agro Maximiliani Cauaris conducti, Augescente ergo hostium numeros,be cum nulla posset honesta conditio impetrari, persuasum regi fuit, ut Vercellas sese reciperet , ὀc occasionem aliquam expectaret eripiendi suum patruelem , & eos qui ob- .sidebantur . Hortatus fui ducem', ut antea dixi , veniret ad regem, qui ad defensionem essent inutiles', eos ut dimitteret. Quod si fecisset , non fuissent in eas redactae angustias ipsius copiae . Nam prassens ipse communicasIetoobiscum consilia, ic si non qualem optabat, saltem tolerabilem aliquam pacem impetrasset . Verum Archiepiscopus
Rotomagensis, qui cum ipso Novariae sempm fuerat , tilegatus ab eo venerat ad regem , hortabatur eum adtivir intem atque constantiam & spem iaciebat auxiliorum , confisus oratione pollicitationibusiCardinalis, qui unus omnia imperia administrabat. Et quanquam prolixe admodum ille pollicebatur, non me tamen latebat , frustra sperari . Nisi enim praelio rex interesset ipse , non erat Omnium quisquam pugnaturus , & lis tantum erat de Novariam, quam Aurelianus retioere , & Mediolani Dux restitui sibi volebat'. Ut autern uni omnia cederem', porteibat. Sunt enim in Ducatu Mediolanensi , non magno interjecto spacto , circiter decem urbes . Quod si Novariam redderet, di Genuae possessionem sibi rex permitteret, Om.. - W.O- nia
94쪽
COMMRNT ARTI: Sania se facturum in ejus gratiam Dux pollicebatur . Farinam subinde nostri homines deportabant ad oppidum , sed
ejus magna portio in via peribat: nonnunquam etiam ii , qui terrent, deprehendebantur, tantaque jam erat omnium rerum inopia ut aut fame morerentur , aut gravi lsime aegrotarent , eamque suam miteriam occultis literis atque notulis , quae summo periculo perterebantur, nobis significabant. Noliri vero spe semper illos alebant, in eoque certe valde Peccabant. Causa, cur spem illis facerent, erat, ut interpolita mora, paratum reκ haberet exercitum ad pugnam . Hoc quidem erat eorum, quibus authoritatem rex tribuebat , consilium , sed interian non vitabant , neminem esse omnium, qui sententiam eorum probaret . Nam praecipui belli duces, & in hi ς, Auraicae princeps , qui recens ad-Veuerat , cuique magnam rex habebat fidem in re. militari , cupiebant honella pacisci , his potistimum de causis , quod te hyems suberat, pecunia nulla suppeteret, eX
nostris piserique aut aecumberent aegroti , aut discederent, alii sponte , alii impetrata dimiis one . Sed iis rebus nihil isti permoti nolebant desistere negotio , M.Aurelianum hortabat tur , ne discederet . Nam qui ad Helvetiosi erat sius , pranor Uisionensis , magnam spem injecerat de copiis, quas esset adducturus . Ea re confisi , magis urgebant suum inliitutum , ὀc praetori , ut quantas Omnino pollet copias adduceret, mandabant. Breviter, Omnia tumultuose , nulloque ordine aut consilio fiebant . Qui compositonem oderant, hanc et im sui propositi rationem adducebant, non elle dignitatis ipsus regis , ut pacis initium taceret, expectandum ellari, donec hostes ultro inc, perent . Sed ab illis eadem dicebaotur, atque interim magis atque magis augescebat eorum . qui Novariae obsidebanis Iur , miseria, eousque ut ipsorum jam literae ,' nonnisi desperatilsama nunciarent. Dum haec geruntur, moritur Vidua Monterra tensis .et. Ea res aliquam excitavit simultatem , & de
adminiit ratione contendebaut Salalsiorum Marchis,coc COn-
95쪽
yo PH IppI COMI NA stantinus, de quo supra dictum est,'ejus steminae patruus, hom a Graecus, expulsus finibus, Se mrtunis omnibus dispoliatus a Turca . Is Sciarcem Casalis tenebat, ia filios duos
nepotes suos , e quibus natu major erat annorum circiter
ὐem, in potestate sua habebat . ReX igitur, ne per eam occasionem, altera laetio Mediolani Ducem accerseret , eique summam rei committeret, mihi negocium dedit , ut eo prosectus , constituerem quod ὀc ad liberorum salutem. esset idoneum , ic quod major hominum pars approbaret ἀNam ager ille omnis, propter vicinitatem , valde est opportunus Galliae. Sed vehementer angebλt me casus, eorum,
qui Novariae obsidebantur, ic jam initabat hyemsia, Se verebar , ne Cardinalis & Rotomagensis Episcopus regem de
nuo excitarent ad praelium , ic nili Helvetiorum novae copiae accederent, Videbam non ei se tutum .ei dimicaret cum hoste : quod si etiam magno numero venirent , ut nostri homines jactabant, metuebam ne periculosum esset, eorum saluit sese committere: deinde, maxima erat hostium multitudo , Se castris idoneum locum delegerant, eumque manu Ie opere communierant. His rationibus commotus , re
gem , anteqaam discessi, compellabam. Videri mihi, i plum nulla fere de causa vellet se conjicere in summum distrimen . Meminisse velit , in quanto fuerit periculo
ad Forum novum : ibi necessitate adductum decertasse praelio , hic autem nullam rem talem intervenire : non
esse pacem aliquam honestam repudiandam , neque debere ipsum eo moveri , quod nonnulli dicant , ab hostibbus oportere pacis inlitum fieri,: quod si velit , essect rum me, ut ad colloquium illi veniant , ic utrique parti
sua constet dignitas. His auditis, ut Cardinalem de eo convenirem , jussit. Qui simulatque rationes Se consilium meum accepit, valde respondit aliene, Sc ad pugnam omnino spe ctabat, Sc quasi certa jam atque explorata victorian. confidenter admodum loqaebatur. Rumor erat, Aureliae Dacem,
96쪽
C o M M4t N T A R I r'. 9 Item aureorum millia annua. Postridie, dum eo salutaturus regem, ante abitum , occurrit mihi Tremolius . Huic, quod regi erat familiaris, rem omnem expono, simul rogo , an ipsum denuo sollicitandum esse putet: Ubi confirmat Iet, re vertor ad regem, praesente Cardinali, priorem orationem repeto, cohortatus eum, ad compositionem. Ibi Cardinalis, eam rem ad se, quod esset ordinis Ecclesiastici, pertinere dicebat. Tum ego, nisi ipse ageret, Ine profitebar elle actu Tum, atque hoc eo dicebam considentius , quod regi Mipsius propinquis non ingratum esse sciebam . Cunque deinde Auraicae principi , qui totius. exercitus erat Imperator , rem Omnem communicassem , ita mihi cum illo convenit, ut si quid de pace agerem, ad ipsum diligenter omnia perscriberem . His constituli rebus, Casale , quod iter bidui sere divat Vercellis, proficiscor. Ejus familiae clientes prope omnes, Constantino sese addixerant. Nam ut is administrationi praeesset , plaerique omnes judicabant tutissimum esse liberis , propterea quod Salassorum Marchio succedendi jus in eo agro habebat . Quo majus erat periculum , si rerum procuratio fuisset ad ipsum delata . Ubi eo venissent nobilitatis Se ordinis Ecclesiastici & .civitatum primi, a me convocati quae regis esset mens atque voluntas,
demonstrabam, hoc icilicet, quam nunc Constantinus habe ret administrationem Reipublicae, in ea uti Permaneat. Illi , quod ti natura student Galliae , & quod rex ib Num
exercitu aderat, facile assenserunt . Triduo post me venit eo quidam a Marchione Mantuae, deploratum mortem ejus sceminae, quae principum est consuetudo. Cum eo coepi conserre sermonem de componendo bello , sine majori tumultu . Jam enim sua sponte res huc'inclinabant , exercitum inque rex traduxerat Vercellas,. ut antea diximus , bc ipse quidem in oppidum se recepit, Auraicae vero princeps, la
nes militum praelecti in castris permanserant. Spes tota e
97쪽
PHILIPPI COMINRIcum rege fuerant. Noltrates enim milites , propter oppidi propinquitatem ViX poterant contineri, complures etiam eκ iis aegrotabant, te multi quotidie commigrabant ex castris. Legatum illum , de quo diximus . ccepi monere , quam
brem Marchio pacis consilia sequi deberet scire: ipsum , quanto in periculo fuerit, superiori praelio . Quod etiam iis mulitet, qui ipsius virtuti ac meritis non reterant parem gratiam , multos valde mirari: hortabar itaque ut pacis rationem haberet, atque idem sacturum esse me profitebar. Il-lle, Marchionem ab eo consilio non quidem alienum et se dicebat, sed oportere , quod alias quoque dictam sit , ut a nobis fiat initium, eo quod Romanus Pontifex . Caesar Maximilianus, & Hispaniarum Rex , Alediolani Dux,
confoederat i, authoritate ad potentia Regem antecedant. Ad ea respondi, ineptum esse , tantulis rebus impediri : quod si antiquissimum quodque tempus atque morem spectari oporteat , ab ipsis debere potius, quam a nobis initium fieri ;PrCpter regis praesentiam quos autem nominasset, ii solum per legatos agerent: Quod si ipsi ita videatur, nos ut in
Iercessores utrinque facturos initium, modo ut in sententia Mantuae princeps permaneat, δc constanter agat . Ad eum modum collocuti, placuit, ut postridie literas darem ad legatos Venetos. Iis literis ,,quid inter ipsum & me convenisset, recitabam , Occasione sumpta ab eo , quod Patavii mecum illi constituerant , ut non semel dixi. Nam,ti rex Operam meam probabat , & rerum nostrarum conditio pa- cem aliquam flagitabat . Facile quidem reperiuntur , qui rem .aliquam perturbent, & diluidiis materiam subministrent: qui vero dexteritatem illam habeant, voluntatem etiam, conciliandi animos Se componendi simultates , vix paucos invenire liceat. Nec enim est omnium, ea quae in ejuςmodi actionibus dici consueverunt & objici , patienter serre . Acceptis meis literis, legati magna fuerunt allecti lanitia, simul nunciabant, se brevi rescripturos , Sc cum ad senatum Venetum retultilent . paolo post responsum tulerunt . Ad
98쪽
exercitumi nostrum deinde venit e Ferrarien si familia quidam , & causam aditus habebat per Iacobum Trivultium. Is, cum principe Auraleae velle seu colloqui, dicebat, quod inter legatum Marchionis ti me convenerat, eoque se missum esse profitebatur, ut idonee caveretur: Marchioni , Mi is quos ille secum esset adducturus , colloquendi causa cum ita, quos regi placereti ad eam rem constituere . Haec cum palam dixisset, privatim eaepit adhortari regem , ne paci P caret, ὀe timorem holitum proposuit ,Vac brevi moturos ne castra , domumque reverturos esse dicebat . Ei seriamoni intererat Iacobus Trioultius , qui Mediolani Ducem gravissime oderat, ideoque bellum potius quam pacem luadebat. Sed la Ferrariae Dux, odio Venetorum , qui serti. Iillimam agri partem illi ademerant , ut supra diximus , hellum ipsis in serri cupiebat.OAudita ejus oratione, rex me jubet accersiri, & ad concilium desere, an iis qui ad colloquium venturi dicebantur, caveri oporteret e Ibi praeter IacobumjTrivultium, alii.etiam, quos saepe dixi, gratifieantes, ut ipsi quidem putabant, Aureliorum Ducio, pra
lium poscebant, & quibus essent in angustiis ac rerum ominnium inopia hostes, multa locuti, confirmabant S pa cis post diebus migraturos. Atque haec eo confidentius diacebant, quod reliquis omnibus'ad pugnam excitatis , lo
te ipsi post principia sibi cavilsent. Altera erat eorum se tentia , in quibus ti ego sui, qui dicerent , nobis metuen dum esse potius ab inopia commeatus, quam illis, qui suo in agro & ditione castra secissent , & firmiorem: esse ipsorum eXercitum . quam ut vel a nobis expugnentur . vel
rebus desperatis fugiant: qui ejusmodi illorum dissicultates
ProponRnt , eos velle regem suas sortunas omnes in per iaculum devocareet. Quae sententia cum in concilio vicisset , cautum illis fuit per literas ,& nunciatum , Auraicae principem, Gium ,:Piennium , ti me , postero die venturos ad locum me dium inter utraque castra, colloquii causa. Postquam eo devenimus , magno cum equitatu
99쪽
Venetus quidam , Stratiotarum praesectus, eumqae peram .ce salutatum esset utrinque , placuit', quo commodius Mexpeditius agi posset, ut ex ipsis nonnulli postridie ad nos .
trasilirent, atque idem alanobis incirem fieri oportere. Ad constitutum tempus, venit a Mediolani Duces, Franciscus Bernardinus, Vicecomes , cum eo quidam Marchionia Mantuae scriba. Cardinalem rex nobis adjunxerat . &.ubi ventum est ad colloquium, Novariam , in qua tenebatur Oblesius Aureliorum Uux, te Genuam, quae pertineret
ditionem Galliae, postulavimus . Ad haec illi , nihil se es: tra regem, nili defendendi sui causa, fecit Ie r Aurelianum eripuisse Novariam Mediolani, Duci, Se nostris auxiliis beluti fecisse initium : postulata nostra recipi non posse , quantum ipsi quidem existimentu Hin caeteris rebus omnibus cu pere se regi gratificari . Biduo apud nos commorati , reverterunt ad thos , Sc nos deinde ad ipsos prosecti, ut con- Astitutum erat, de Novaria diligenter sollicitavimus. 5c saliatem eo rem deduci optabamus. ut Maximiliani Caesaris taiadei permitteretur, eo quod Insubrias, cujus est oppidum Novaria , Romani est Imperii provincia . Hae enim sola ratio nobisesvisa fuit tum idonea tum honesta. Interim dum
licti utrinquees commeant intemuncii atque legati, irex voluit 'ut in iplorum4castriszmanerem , ac tandem collegasaetiam eo redire, julsit, ocrAmbianorum pinorem atque Gannaeum jureconlultum adiunxit, ut is latine verba faceret ..-Nam eousque locutus eram utcunque Italice . Fuit autem ad hane
mcdum actio instituta . Simul ad Mediolani Ducis domicilium pervenimus, ipseαcum uxore nobis obviam pro res sus, excepit.=In ejus:cubiculo erant duo sedilium ordines.
In forum altero sedebant Maximiliani Caesaris es Hispaniarum. regis latrii, ti, Marchio Mantuae , Sc legati Veneti ,
pollea Dux ipse cum uxore , ac deinde Ferrariae Dacis legatus . Contra ipsos , ab altera paris , nosxconledimus . Pro iis Dux tantumTverba sedit, de ipsorumtest consuetudinis, ut placide b: diltincte loquantur unos autem tumuia . M - Iuosius Disiti Ora C.
100쪽
C OLM4M E N T A RHI G 93tuosius lare , & nonnunquam bini aut terni simul, ideoque Dux aliquando interpellans monebat ut linguli cum linga lis ordine loquerentur . Quicquid internos convenisset, ita tim fuit exceptum ti literis mandatum a scribis , qui , priusquam dimitteretur concilium, recitabant quod ita scrip sissent, Italice unus, alter vero Gallice , atque eadem, in
ProXimo conventu relegebant, ut eo certius atque i iacilius omnia perficerentur. Est autem ea ratio valde idonea scum
magni aliquid tractatur. Quindecim dies in eaQre consum psimus, ac primo statim die pactum fuit, ut Aureliorum Duci liceret exaoppido prodire , ideoque illaucias secimva in eum diem, quae paulatim,deinde productae fuerunt uiaque ad pacificationem . Et ne per fidem Aureliorum Dux
circumveniretur, obsidem sese constituit Marchio Mantuar magis ut nobis gratificaretur , quam ullius causa metuS'. In primis autem jurejurando nos adegerunt, ut profiteremur,
nihil a nobis callide vel insidiose fieri ,'neque composiIi nem nos eo facere, ut illum ab obsidionis periculo liberemus, verum agere liberaliter , & quicquid pepegissemus . velle servare Quo facto, Mares callus Gius ,1ti cum eo quidam missi a Mediolani Duce, Novariam prosecti , A
relianum evocarunt, qui parve cum comitatu egressus , In
gnam testabatur laetitiam . Sed qui intus erant , adeo Ve hementer jam affligebantur morbis M. inedia, ut Gius nepotem 1 uum cogereturQillis dare obsidem, pollicitus . fore , ni proximoitriduoisomnes illinc, discederent .. Supra diximus de praetore Divionensi', qui ad , omnes,Helvetiorum .pagos missu sierat, uti copiasiconduceret, ad quinque millia . Iaenondum reversus erat, cum Aurelianus oppido eX- cederet alioquin dimicatum praelio fuisset . ut mea fertis opinio. Et quanquam certo nobis constabat, multo plures, quam jussi erant , venturos tamen propter, incredibilem miseriam eorum, qui obsidebantur', non potuit ulla mora interponi. Mortui enim sunt in ea obsidione , partim in