Scientia eclipsium ex imperio, et commercio Sinarum illustrata, complectens Integras constructiones astronomicas p. Jacobi Philippi Simonelli Soc. Jesu, Observationes Sinicas p. Ignatii Kegler Soc. Jesu, Investigationes ordinis eclipsium p. Melchiori

111쪽

xtr serINT. Ee L. PAR IV, Oan. Docet. videt hemisphaerium superius diurnum ab inseriori, sive nocturno. Viceversa, quando declinatio Solis est Australis. Ex tali sphaerae positione fiet pariter manifestum, an Boreus Eclipticae Polus sit in hemisphaerio Orientali et cum enim in sphaera Armillari axis K-quatoris sit fixus, & axis Eclipticae mobilis, angulus

inclinationis axium erit inter Septentrionem , & Oris tum , Sole tendente a Canero ad Capricornum : Si uer5 Boreus Eclipticae polus inveniatur in hemisphaerio Occidentali, tunc angulus inclinationis axium eis rit inter Septentrionem, & occasum, Sole tendente a Capricorno ad Cancrum ' ; contrario modo loquuntur, qui considerant axem Eclipticae veluti immobilem, axem AEquatoris. ut mobilem. 'tieam Lmnaris orbita inelinationem eum eireulo latitudinio Obtinebunt similiter observando arcum interceptum inter Orbitam Lunae, & Eclipticam. Explicatur: Ombitam Luna dicimus curvam a centro Lunae descriptam in suo mense Periodico, quae licet censeatur constanister inclinata ad Eclipticam Angulo s.', I', II ', cu ius anguli vertex est in alterutro Nodorum ciri a quos fiant Syzygiae; tamen optich variatur, praele Itim extra Syzygias . Latitudo Lunae est distantia ejus centri ab Ecliptica, versus alterum Zodiaci polum: concipiatur circulus maximus, transiens per centrum Sphaerae, per Polos Zodiaci, & centrum Lunae, vocatur Cireulus L eitudinis , quia ejus arcus, interceptus inter Eclipticam,& Orbitam Lunae, quam secat, meritur latitudinem Lunae, sive ejus distantiam ab Ecliptica , & simul ostendit speciem latitudinis vel Borealem, vel Auli ratem, prout vergat ille arcus ad alterutrum Zodiaci polum. Angulus, quem facit Orbita Lunae cum praedicto arcu circuli latitudinis dabit inclinationem ONbitae Lunaris cum circulo latitudinis. Quia ver 5 axis Ecli-

ὼγ Vide dict. IX, Lege a r il a Latitudinis mxxime Boreale , ut italis autent panctum heptentrion Iet Fig. 33, punctum E. est punctum Eclipticae in circulo l

112쪽

Iuv. III, CAP. VI, Co NeoEBIA MIeά. I, 3 EHipticae utrinque terminatur in Zodiaci polis, si Orbita Lunae in Syzygiis inclinatur ad Eclipticam a gulo 1', I , Is 'seri, inclinabitur ad ejus axem, Mad planum perpendiculare gr. 84, 38', 43'' circiter,

ut hi numeri simul sumpti aequentur angulo recto. Aliquot minutorum eorrectio per subtractionem faciem da, ut salvetur optica variatio, traditur quidem tria

Tabula XXVII De la Hire, sed sperari vix potest ex parvae sphaerae Armillaris contemplatione. g. XVIII. UAM GLOBI ASTRONOΜICI , I se 'COELDSTIS pro Stellarum occuliationibus , Tri luis Sphaerastilitas, O inventis obiter indieata . Cur AEgyptiis tribuenda . Graci quid addiderint . Luare vitreae isti rae ab aliquibus Sanctis Martyribus constactae.

Globus demum As νεηοmieus suum habet usum in Eclipsibus, sive Occultationibus Fixarum Stellarum , . dummodo sint in illo descriptae eo situ, quem habent

in Coelo; planetae enim, praesertim Luna, etiam extra Syzygias non raro occultant Inerrantes. Si in hoc Globo notetur motus proprius Lunae, qualis nempe fiet per Zodiacum tempore vero, apparebit uno intuitu quas stellas. quando, & quandiu si occultatura. Eidem usui deservi re possunt Tabulae Uranometricae, Gue Barem , sive Parrier, sive Flamsediι , sive Don Lastrareri , addito motu conveniente tempori elapso . Baνerus enim eas alligavit anno a 6oo , & fixae singulis annis apparent progredi secundum seriem signorum si ' juxta Cassinum Seniorem, & De la Hire, ore. so', 32' iuxta Done Imayr; so', 4o' juxta Riee, Ium; so', 3o'' juxta Maraidam , vel potius so', Ia'',3o ' . Plura alia problemata per Globorum usum oris ganich invenies soluta passim apud Auctores non solum mechanicos, sed etiam apud severioris Geometriae, & Trigonometriae cultores. Conser Loibarium a Zumbaeb in Praxi Astronomica

per usum Globi Caelestis, & Terrestris, edita Amste lo- P dami

113쪽

aami aroci, qui . & Eclipses Solis, ae Lunae uberius modistrare dicitae in suo Planetolabio. od dixi. mus de Luna, servata proportione de optica conjut

mone aliorum Planetarum , vel etiam Cometarua cum aliqua ex Fixis ; ex quo observationum genere oertius eruitur locus, & mensura motas eorumdem,m m alia quavis methodo; unde in Recentior Fabulis Astronomicis notantu1 etiam transitus Coin

tarum juxta Fixas, ut fieri possit comparatio annis subsequentibus cum aliis, qui redire censeantur. Generalis operationum demonstratio su Mux in eo ,

qvbd unusquisque ex illis Globis sit hodi rudis t-- eorum, quae videmur iri Coelo, & Mundo et Quare . si recth descripta sit imago, sive simulacrum , & suo loco constitutum , necesse est , ut proprio congruat exemplari. Propterea inspecta sphmo utilitate, ac repraesentatione iure meritoque eum vocari potest--elmus Mam daas . Caelu- gestabiis , Compendium rem -. Speculum Natara. Mimium velli sibi plaudunt Graeci, dum tria plieis Globi inventionem suis adscribunt Anaximent, Anaximandro , 8c Thaleti Ionicae Se Praeceptor, has, quasi invenissent, quod ab AEgyptiis acceperant, Eiusdem scholae fuit Aristagorias ει Mileti Tirrannus, qui Cleomeni Spartanorum Regi quinque ante Chrisuum Saeculis ostendit in aerea Tabula Mundum tune cognitum, nempe Imperium Persicum , Ioniam, &Graeciam. At multo ante Ionteam Thaletis scholam vixit Pisauar, seu Mercurius Senior, uptiis Tiat ,

aevi Plato ia Phaedro Astronomiae tribuit inuentionem, in regione ad contemplandum Coesum aptissima, ut..pote a pluviis minimε perturbata ; Astronomia a

rem nequit intelligi sine aliqua figura, & adumbra

114쪽

Iuv. III , Car. VI , Concoadia Maev. 12stione; εe Mercurius Iunior, idest Siμων nonne suis Scriba Sesostris, qui orbem a se devictum in Tab Ias Geographicas redegit , easque in Choli Ude reuoctas inspexerunt postmodum Argonautae ante Bellum Troianum p Ariar vero Rex Mauritaniae, Promethia AEgyptii frater , & Maternus Avus Mercurii Iunioris, nonne primus Sphara rasistrem Homin s --stras perbiaetary Unde increbuit vulgi imaginatio , quod Mundum universum humeris sustentaret δ Symbola certε illa quomodocumque exponantur antiquiora sunt Graeciae Sapientibus. Quid ergo p Nihil ne Graecis concedemtum p Imo vero non pauca. Primom varia se nomina, ac symbola . ipsamque mytholaetiam ad

tempora retentiora traduxisse, ut v. g. Aries Fhra xi aiceretur, qui ante erat Aries Ammotas, vel tagnum smeunditatis; quando enim Sol μὲ constes lati nem illam percurrebat omnis natura in noctivi hemi. sphaerio erat in partu, & lascivientes Arietes imitabatur is a. Minores vosdam asterismos adiecisse, ut fertur Cavia addidit te comam Berenices. Loca suderum cum Eudoxo & Hipparebo accuratius adnota se . 4.' Descripsisse carmine cum Arato , Emped ele, aliisque. s.' Simplici traditioni addidisse plures demonstrationes tam in Theoria , qu m in praxi . o. organa aut mata ad persectiorem statum perdu aisse . ut ii motus in Armillari sphaera esloetentur, qui conspiciuntur in Coelo . quod praestiterunt pra aeteris aνcbi eder, & PusAnius. q. Eadem instr menta Romanis tradidisse, apud quos manavit usus, ut Romanorum Imperatores in suo Musio automaton vitreae sphaerae servarent , qualem Ciaadianus s. deis scribit. Qutid si M. Martyres vitream Caeli machinam is

so Vile Seholiasten Argonautis.

Tom. a . in responsions ad me. menta obiecta.

δὶ Gaudiauus Epigramate Iupiter in parvo . θ r.

115쪽

orando saepius confregere, non ideli quia damnarent Divinae Lyrae imitamenta; sed quia vel non sine arte magica , quod ipsis caeteroquin erat ignotum, moveis Tentur, vel quia Mathematici Possessores per sese ad Astrologiae Iudiciariae figmenta abuterentur s' ; & NO-mina Martis, Veneris, aliorumque in sphaera Planeta-Tum tunc temporis non facith poterant a Paganorum superstitione separari: praesertim adjectis falsorum De rum imaginibus. Caeterum Globum Geographicum eum suis Terrarum tractibus nulla gens viderat, antequam meenas Orbem Romanum in sua Porti euspectandum exhiberet; sed nec videre poterat ex integro antequam America post Columbi , aliorumque navigationem detegeretur; quamvis Veteres non ignorarent sphaericam Telluris tiguram, & quinque Z

nas, quae adhuc videntur in vetustissimis AEgyptiorum hieroglyphicis.

f. XIX. De yeeuliaribus insistimentis pro eognoscentiis FcI asibus. Petri Appiani Rotae indicatae, tit 9 Philippi

. de la Hire. Communium organorum defestire notatuσω Ariae machinae cur omissae.

Praeter Instrumenta, motibus Coelestibus repraesentantis communia , qualia sunt Afro Iabium, & supra me. m ratum Plauetolabium, Gre. excogitatae sunt peculiares michinae pro cognoscendis in dato anno, & mense utriusque Luminaris Eclipsibus. Tales sunt plures R te Petri Appiani in suo Astronomico Caesareo ad praelicendam Eclipsis diem, horam, minutum, durationem . & quantitatem, methodo ramen satis pei plexa. Mult, magis commendatur triplex planum circulare Cl. Pbil. de la Hiee, quod addidit ad calce suarum Tabularum, & aoud Bioue in Instrum. Mathematic. L. Ut, c. 4, adhibita periodo Ecliptica ars

116쪽

Iuv. III, Cap. VI , CONCORDIA MgCM. I I annorum Lunarium , de quibus diximus in secunda Investigatione. Fatendum tamen est pleraque instrumenta, quae nunc sunt in usu ut & Typos, Schematismos, Diagrammata non parum deficere a perfecta similitudine, si comparentur cum iis , quae in magnis Mundi corporibus fiunt , Eclipsibus non sine motu. Cum enim motus sit rebus inanimis, quod est anima corporibus animatis, quid aliud videntur mechanica subsidia sine motu, quam mortua cadaUera, picturaeque inanimes ρ Idcirco ad tollendum hunc defectum excogitaveram Horologium Eclipticam , quod facta peculiaris tympani, & alterius Rotae additione ad horologium oscillatorium, monstraret totius Erit psis progressium etiam in cubiculo obscuro , si ultra faciem semidi aphanam aptaretur lumen ac phasium seriem; sed cum automaton illud praesupponeret aliunde nota calculi praevii Elementa ad determinationem datae Eclipsis nec magnam afferret utilitatem ) placuit eius descriptionem omittere. Simili de causa silentio praetereo a miliam Eeliptieam, quam ad imitationem Astronomici annuli Gemmae Frisii adinveneriram, addito interiori annulo mobili cum nodis Lunaribus, & terminis Eclipticis: licet enim constituere pro dato die parvum Solem in suo gradu saltem

moraliter Tirones norint ex ingressu Solis in puncta aequinoctialia, aliaque Signorum initia; Lunam ivero in Conjunctione, vel Oppositione pro data Syzygia; tamen necesse erat aliunde scire locum Nodi in Coelo, ut idem in annulo tribueretur. Neque est qu5d nostra aetas supplementa illa requirat, cum ne-

que Veteres Archimedis, & Possidonii Sphaeras desideret, quando venalia prostant automata, quae ad mois tum incitata ostendunt motus, qui in Coelo fiunt,

adecique & Eclipses posito lumine in loco Solis.

117쪽

CAPUT VII.

Ordo Observandi Eelipses Lummarium, Mercurii, s Veneris.

Visa Methodo construendi optieam Ecliptam pro

iectionem, investig mus ordinem Doctrinae in iisdem observandιν . Plures modi obseruandi Socis defectus circumferuntur, ex ovibus octo recem set Rιeeiotar i . Duo nune praecipvh commendantur alter per radios directos Te scopio munito vitiis c lora is , aut flammae suligine obscuratis . Unum eiu modi vitrum sumeret, si coisse esset valde saturo , aut fuligine inaequat ter infectum , ut ea pars oculo admoveatur, quae aptior est ad resistendum energiae radiorum Solarium. Additur micrometraem, vel otiamdum cum filis parallelis in duarum lentium foco. Qui capillari, sive sericeo reticulo utuntur . num rant quot reticuli intervalla exaequet planetae di meter, tum inchoata jam Eclipsi notam ad certa munula temporis quot ex iisdem intervallis Compraehem dat pars immunis ab occultatione; ex hac enim m Iius infertur quantitas partis Bblectae, quae immedi is minor tutio videretur, eo quod minorem impres.sionem faciat in oeulis, quhm pars lucida. CL P, Θ. de la Ηιro solebat adhibere etiam in rometrum ex plana trivitatio, cuius area divisa esset pet sex et culos concentricos inter se aeque dillantes, adamanteo inscri-

118쪽

Iuv. III, C. VII, olluo 21MS-as DEp. inscriptos. illud ve adaptabat apparemi diametro PI uetae . Κι clivis usus est annulo cinn duabus e chleis maritias sibi invicem ea diametro oppositis . rando aliunde non innotescat quot scrupulis secuneis aequi valeant singulae spirae, notetur tempus, quo aliqua stella fixa ab extremitate unius cochleae ad ex remitatem alterios pervenit Tubo immoto, tempus convertatur in arcum AEquatoris, & habebitur quam tuas intervalli inter utramque, quod ante applicatum

supponitur diametro Luminaris vices Micrometri gerere potest campus Telescopii, si non ignoretur quem reum occupet in Cadilo, praesertim si comparetur cum diametro Solari, qui innotescit ex Tabulis : At r dii dum perstringunt duas micrometri cuspides, aut aliud corpus solidum, patiuntur inflexionem, adelique

etiam variant apparentem planetae diametrum . Pr

pterea laudatur P. Heinrieb si , qui in tenui filo Vitri Moscovitici ducebat a 3 parallelas cum capillo trans. verso ; hic dirigi debet per centrum umbrae, & Luisaeae: umbrae margo, & limbus Lunae comprehendi

inter duas lineas parallelas ις . inter modus est, quo per radios retaxos imago Solis excipitur modico teri

iescopia duarum lentium inaequa Ilum HeIioscopi superioris seculi habebant lantes aequales, & soci mismis brevis, unde non tam claram speciem exhibebant quod nec sit tam breve, ut distinctam non pingat im ginem , nec eam Iongum, ut non integram recipiat, ac non sine dissicultate possit ad Solis motum circumis agi : novem circiter palmorum censetur in hunc usum commodissimum . Imago clarius pingetur tanquam in camera obscura, si ad finem vicinioris tubi appon tur extrinsecus aliquid simile annulo Saturni ex cha ea crassiore ad obscurandas partes Tabulae circumpo

sitas. Radii per Telescopium projecti eae iantur in

119쪽

rro S cIENT. Ee L. PAEs IV, Gad. Doc T. munda papyro constituta ad angulos rectos axi illuminationis super tabellam , quae removeri possit, ac retrahi pro arbitrio; neque antea figatur, quam ima go a radiis Solis altra Deum ocularis vitri depictais congruat cum aliquo ex pluribus circulis, vel cum iu V. Tata xv. qui ad hunc finem paulo ante Eclipsim paratus Fig. 3 ρ. est aequalis magnitudinis. Vide Fig. 3ς, in qua ductis sex circulis concentricis, aequali intervallo inter se distantibus, diameter exterioris dividitur in Ia partes aequales, seu digitos: Singuli digiti subdividuntur in quartas partes, ac per illas ductae aliorum Cit,

culorum peripheriae subtiliores, vel punctis distinctae .ut internosci possint. Circumserentia extimi distincta est in suos gradus, ut indicari queant singulorum

sum intersectiones. Sebeinerus in Rosa Ursina docuit demittere perpendiculum Z N ad designandum verticalem circulum per Solis centrum transeuntem; quare Z notat verticem , N Nadir, sive infimam Solis partem. Quando Eclipsis est matutina, graduum numeratio incipit ab apice versus sinistram, contra in

vespertina . Si defectus sit in ipsa meridie, Z respiciet Boream, N: Austrum di Sinistra pars occasum , dextera ortum, ut in speculi reflexione fit, in qua dextrorsum apparent quae sinistra sunt, & viceversa, dextera sinistrorsum . ingruente initio Eel ipsis radii Solis tremorem solito majorem eoncipiunt propter inflexionem in corpore Lunari, qui tremor inordinatus est indicium primae phasis adventantis. Haec citius videtur Telescopio breviori , serius longiori, qui longius amplificat magis Luminarium diliantiam, qua de causa & propter angulum insensibilem Eclipsis verum initium idem dic proportionaliter de fine Eclipsis propter eamdem rationem non determinatur immediare, sed eruitur ex proximh apparenti phasi, vel chorda arcus , quam subtendit tempore i nisi calcaab Horologio Oscillatorio . quod paulo ante fuerit correctum, vel saltem postea ad tempus verum redi

120쪽

Iuv. III , C. VII , Oano Oas. So L. BEν. IIIgatur. In progressu Eclipsis segmentum umbrae n istatur tribus punctis ut a, b, d, videlicet in medio, ubi attingit circulum interiorem, & in duabus extremitatibus, ubi intersecat limbum , sive circulum primarium ; sic enim per quintam Lib. IV Eueliadis invenitur totus circulus, seu discus Lunae, & innotescit quam proportionem habeat cum circulari S lis imagine; quamquam haec in praxi nonnihil in ellipticam transformatur a refractione praesertim circa Horigontem. Ne vero ex pluribus diverso terr pote notatis punct s oriatur confusio, optimum est habere

paratas plures ejusmodi chartas similes priori, eidemque superpositas, ut ablata prima post primam obseravationem , succedat secunda pro secunda observati ne, atque ita deinceps. Unam ex his imaginibus ad nos transmisit Ill. Praesul Franeiseus Blanebinus post

inspectionem Solaris Eclipsis diei civilis is Septembris i a , cum tribus observationibus in horis stia. tutinis, quae correspondent ejusdem Auctoris observationibus impressis Veronae , ubi prima ex tribus istis observationibus notatur stylo Astronomico die i , hor. I9, 2 , IIV, dig. E. Media seu maxima obscuratio h. is, so , dig. 5 i. Tertia hor. Io , 39 , 454 dig. o Finis Eclipsis hor. ao, rq , Io . Ex his seia eunda ducit arcum per grad. 6I, & I 8 I. At in Iconismo ad nos milla ducitur idem arcus per gr. 5r ,& 18s , ut videre est 39 Fig. citata; in qua praeteris ea L denotat Lunae segmentum , C centrum, Z id pendulum: numeri Romani digitos Eclipticos . Int grum circulum, seu Discum utriusque Luminaris cum parte obscurata habes in figura apposita XXXIX , centrum autem invenire docet arcus ab d bifariam divisus per rectas ab , bd; his iterum in medio divi sis, & per puncta divisionum erectis perpendiculariis

bus, istarum Concursus ostendet Lunae centrum in C. Similis operatio si fiat in altero arcu ostendet centrum Solis in S, melius notum ex centro circulorum Com