장음표시 사용
221쪽
riis labore perfunctis eandem omnino mercedein tependit, nec plus tribuitiis , qui tota die, & plus laboraverunt. quam iis, qui in nils,sc unam tanti ina horam impendet unt in labole. Tertio , hoc videntes, qui plus laboraverant , conquesti sunt dicentes, modis ni una hora fecerunt, O pares lia tot nobis fiet , qui portavimur pondus
Ex his argui potest lic. Pater familias, euius parabola meminit , nolia alius eii, quam Deus: Vinea Ecclesia Operarii sunt homines, qui ad illam, hoe est, ad laborandum per fidem , Mbona opera vocati iunt: Horae , de quibus parabola loquitur, sunt variae n minum aetates, juventus, adolescentia, virilis aetas, & senectus et Denarius, qui singulis rependitur in mercedem , est beatitudo, seu visio Dei; Atqui omnibus operariis datur ille denarius, & omnes aequali mercede donantur ; ergo omnibus Beatis , sive plus , si vh minus in hac vita laboraverint, erit aequalis caelestis beatitudo.
mam partem ma , denarius, qui singulis rependitur , est beatitudo objectiva , seu vita a terna, conc. maj., beatitudo formalis , seu intuitiva Dei viso , nego mai. Unitas denarii t ait D. Thom. JAn eat unitatem beatitudinis eκ parte objecti & in hoc omnes beati erunt pares, quia omnes vitam a ternam , & stiminium honum , quod
est bextitudinis obiectum , & causΡ , possidebunt aequaliter in sed diversitas
mansionum significat diversitatem beatia tudinis fecundum diversum gradum fruitionis. Quae confirmat S. Augustiis
nus sermone 19. de Uerb. D.m. nunc ferm. 87. cap. q. dicens : erimus ergo in illa mercede omnes aquales, tanquis Irimi nowssimi ,'novissimi primi, quia denarius ille vita cierna ea , cla rn et ita Mona omnes aquales erunι. Quamvir enim meritorum diversitate fulgebunt , alius magis , alius minus o quoi tamen ad visam aternam pera inet, aqualis eris
omnibus: non enim alieνἰ reis tiri ἰὴν, alteri Mevtys cre. Porro quia vita a terna datur, non
iis solium , qui tota vita laboraverunt , sed aliquando iis etiam, qui in extremo vitae vocati conversi sunt, ut comi igit Latroni in Cruce pendenti, idebinducitur praecitata querela aliorum, qui tota die laboraverant. Vel dicatur , querelam nomine antiquorum Patrum exponi, qui cum ab initio mu di laboraverint, denarium tamen be tae visionis non sunt consecuti, nisi post mortem Christi, quo tempore eumdem consecuti suere etiam ii, qui novissimh a Christo electi fuerant. It,
S. Gregorius homiI. xy. in Evangelia .
omnibus operariis aequalibus in merito , licEt non in tempore laboris , concomin. , inaequalibus , & in tempore laboris , & in merito , nego min.: Se e dem modo dist. conseq. Ided qui novissimi fuerunt in labore aequale praemium acceperunt , quia brevi temporis spatio meritum eorum, qui tota die laboraverant, assecuti sint. It,
S. Gregorius Naeti anZenus orat. ΑΟ. n. xo. Tametsi inquit quanta m ad I boris modum plus contulerint, qui pri res ingressi sunt, non tamen quanιμ- ad inductionis animi mensuram s eaquσetiam ratione poseremis fortasse amplior merces debebatur. Cuius rationem ac siκnans subdit. Illi enim non prias er diderunt , nee ingressi sunt, quam ipsi ex conventu merces constituta fuisset. Ηἐnulla eondicta mereede ad Iaborem aeresis ferunt: quo quidem majoris fidei a gumentum es. Ad bac , iIIi invidia , ω ad murmurandum proeIivis natura esse inventi sunt: his nihiI tale obiicitur . Tam etiam illis merces erat , quod dabatur , etiamsi improbis, malignis rhis gratia . Quare soliditatis etiam , 6 amentia damnati , ampliori mercede me ritὸ pridiati sunt cre.
nis beatae erit aequalis in Damnatis ; ergo ipsa visio Dei erit aequalis in Bea
222쪽
Respondeo, nego conseq. Et dispar j-tas est , quia carentia visionis est privatio, visio autem est positivum ; privationes autem sunt indivisibiles , unus enim excus non est magis ea cus alte-xo, quia privatio totum tollit; positiva autem possunt suscipere m agis,& mimas, unus enim potest magis, &melius videre , qu m alter. XI. Dices. Et iam visio Dei est indivisibilis, cum sit visio summi bo ii , quod , si suminum est , non potest augeri , aut minui. α Rursus videtur Deus sieuti est ; sed Deus uno modo, ae indivisibili est; ergo uno, ac in-di .isibili modo videtur ab omnibus . Ulteri ita species , qua omnes Beati vident , nempe essentia divina , est indivisibilis ; ergo indivisibilem petit visionem.
XII. Respondeo ad primum, summum bonum in se , de ex parte rei visae esse indivisibile, modum tamen Videndi ipsuin esse divisibilen et . clim enim ratione suae eminentiae videri non possit totus, & totaliter , ab uno magis penetrari potest, quam ab altero. Ad secundum respondeo cum Di vo rhomi hac q. 11. art. 6. ad 1., quod, ehm siritur. videbimus eum sicuti est, hoe adverbium sicuti dererminarinodum insioris eκ parte rei visa , ut sit sensus e Didebimus, eum ita esse, Muti est reuia ipsum esse eius videbimus , quos sejus essentia . Non autem determivat modum Di uir ex parte Dideuiis , in sit fenos et quod it a erit perfectus modus via endi , sicut es in Deo perfectus modus essendi. Et in dist. 4 . qu. Mart. 4. ad 4. ait : θ sicut importat modum, quies ex parte visi, που qui sit m parte videntis. Quilibet enim visebit, Deum esse eo modo , quo est: sed tamem modus videntis non es aqualis moto rei visa, sed in iusiuitiam distant i ω ita modis unius bidentis potest esse miti s disans,
Ad tertitura respondeo cum eodem S. Docti in qαarto loco civit O ad 1., quod quamυis in intellias unius Sangi non sii expressior similitudo Dei , qua
ipsum cognostis , quam in alio quia quilibet per esentiam suam Deum videt ἡ 'ranaen intellectias unius perfectisti substat forma, qua intelligit, quam intellectus alterius ; car perfectias intelIigit.
XIII. Obiicies tertio . Beati omnes satiabuntur; sed si non ellant aequa les in Visione Dei , qui minus viderent , & essent minus beati, non satiarentur, nam appeterent inaiores
visionem, & beatitudinem ; ergo dcc. XIV. Respondetur , negando min. , qui enim minus videbit, cygnoscet sua merita, & qudd ratione illatum non est naturaliter capax majoris visionis , sicque sua sorte plene erit contentus, nec maiorem desiderabit. Sicuti si dentur duo vasa , quorum unum poisit continere decem metituras aquae , de aliud tantii in unam ; istud vas erit it plenum , & sitiatum in mensura sua , sicut aliud satiatur per decem ; & sicut si Pater eodem panno vestiat filium adultum, & minorem natu , iste su1 veste erit contentus , quamvis minore panni quantitate velitatur , quam alter, quia scii , tantum panni habere, quinti est capax , ut veIliatur.
num desiderandum , eum habeat i uno bonum inguisum , quod es bonum Omnis boni , ut Augustinus dieit Epι n. 16., B I3. de Trinit. cap. 7.ὶ sed diaestur aliquis His beatior ex diversa ejusdem boni p ιrtieipatione . Additio au
tem aliorum bonorum non auget beatitudin m . unde AGGl. αι eit s. Cons. cap. q.
Qui te, & illa novit, non propter illa beatior , sed propter te solum Beatus. Hoc idem S. Augustinus dilucid Eexpressit lib. xx. de Civit. Desi cap. 3 . ubi postquam dixit, suturos elle , qui
pro me itis, praemiorum etiam gradus , honorum, atque gloriarii ni consitatu n-ttir : subdit et isque id etiam Beata Cia vitas illa magnum in se bonum videbit , quod nulla superiuri ratius inferiυr invidebit , si ut nune voti invident archa gelis Angeli cateri e tamque nolet es
223쪽
unusquisque , quod non uerelis , quamis vis sit paeatismo concordia vinculo ei, qui aecepiι , obstrictus , quam nee i corpore utili oculus esse , qui est digitur ,
ehm membrorum utrumque conlineat i lius earnix parata compago . Sie itaque
habebit doniam alius alio minas, ut Boeeuolue donum babeat, ne velit ampli s.
DUBIUM U. Unde sumtur inaequalitas in videndo
nus Beatus videat Deum persectius , quam alter , proveniat unich, quia habet persebius Lumen Gloriae, an vero etiam provenire posisit ex eo , quod acutiori vi naturali intellectiva praeditus sit. Scotus enim inaequalitatem visionis relandit, non solum in inaequalitatem Iuminis gloriae , sed etiam in inaequa- Iitatem vis intellectivae, ita, ut si Angelus , & homo aequali lumine persundantur , clarius videbit Deum Angelus , quim Homo , propter maiorem perspicacitatem intellectus Anselici. II. Thom istae ver h communiter, &alii, inaequalitatem visionis unicE re fundunt in solius luminis gloriae inaequalitatem , ita, ut solus ille clarius videat Deum , qui majori lumine donatur, sue Homo sit , sive Angelus. Solus Caietanus E Thomistarum choro
resiliit , qui comment. 3. par. qu. I aart. 4. ad 1. dicit : Si ad aquale lumen gloria Angelus assumeretur a Verbo Dei tu unitatem Persona , Angelus ille perfectiks videret Deum, quam animα.
dus . non ex sublimiora lumine , aut gradu IMminis, sed ex sublimiore inteIlectu illuminato aqMaliter . Et contendit, hanc esse mentem D. Thomae. mare hoc etiam examinandum est.
III. T, Ico prim b. Sententia D. Thoa O mae est , inaequalitatem visi nis Dei unice , & totaliter de umi 1 lumine gloriae. Hanc defendit, εt docet , tum in. 4. feni. drs. 49. qu. R. art. 4. in eom. his verbis: Sisur autem in ιιιιectur possibilis per Iumen naturale imsellectus agentis sit cognoscitivus naturalium eognoscibilium et ita per tumea
gloria superadditum H oi us divina essentia et Unde secundum quantitatem recepti luminis aeripitur modus , quo obsat intellectus noster essentia divina , Mi forma intestia ibiti a c per eonsequens
modus perfectionis in operaιione , cujustratis forma est priseipium , scilieὸt te . Dissone Dei per essentiam . Et ideis cana quidam Saucti aliis majori lumine glaria repleamur , quidam alirr elarias viaiabunt . Tum lib. 3. eontragenter rap. 38. ea dem repetens: Quia veris sinquit m dus operationis eo equitur formam squa est operationis prineipium ι visionis autem , qua intellectus creatus subsantiam divinam videt, prineipium quo dam es tamen pradictum, tit ex dictis patet, necesse es , quod fecundism modum huius luminis D modus divina v sionis . Eκ quo inseri, quod cum sint possibiles buitis Iuminis dives partie pationix gradus , possibile sit, quod
unus Deum videntium perfectias alio videat , quammis uιerque videat divinam
subsantiam . Idem tandem confirmat in sua Summa I. pari. qu. I a. art. 6. , ubi resolvit , qudd videntium Deum per essea tiam unus alio perfectiks eum videbit. . . sed hoe erit per ιοe , qu d inrelissus unius habebit maiorem virtutem , seu DeuItatem ad videndum Deum, quam aIterius s Faevitas autem videndi Deum non eompetit intellectui creato ses undymfuam naturam , sed per lumen gloria ... Unde intellectus plus participant de tu
224쪽
quenti art. 7. in eo . , ubi ait e In tantum enim intellactus ereatur divinam essentiam perfectias , veI mindi perfectὸσοgnoscit, in quantum majori , veI mianori Iumine IIoria perfunditur. Unde .
infert, qui d , chim in nullo intellectu creato possit esse Limen gloriae infinitum . nullus intellectus creatus possit infinite , & comprehensive cognoscere Deum . Et, quod maius est ,
idem asserit 3. pari. qu. I . an. q. subi probat, qudd , quia Anima Christi ex unione cum Verbo plenius re-ripit influentiam luminis , quam quae- Iibet alia creatura , id eb prae eaeteris creaturis persectius videt divinam essentiam .
IV. Dicit tamen Caietanus, S. Doctorem ibi ad fecundum docere , quod
gradus visionis in ipsa attenduntur m aD secundum ordinem gratia, quam fe
rundiam orsinem natura . Sentit ergo ,
Hirtimque ordinem attendi, licet magis ille, quam ille: ideoque, pari existente lumine gloriae, in perfectiori intellectu poterit haberi persectior
visio. V. sed sallitur Eminentissimus Caietanus. Nonne enim videt, I y magis sumi 1 D. Thoma non eo arativὸ , sed ad nersa iiDὸ , seu eontrariὸ , prout idem est ac potiar ' Hoc colligere debebat , tum ex doctrina illius articu Ii , nuper relata , nim ex iis , quae immediate post verba a Caietano landata
subdit S. Doct., nempe , quam securi dum ordin m natura , ferundam quem natura angeliea praefertur humans . Certe S. Doctor lioc non dixisset, si existimasset, vim naturalem Angeli suam partem habere in visione beata . Por-i d , qudd S. Doctor aliquando sumat tu magis , non in sensu comparativo, sed adversativo, praeter alia, Oilendi
tur ex 3. Contragenter cap. 26. , ubi
docet, qudd beatitudo essentialiter maiagi, in intellectu consistit, quam ii actu voluntatis. At Caietanus non negabit . beatitudinem secundum mei
tem S. Thomae iudi in actu intellectus
consistere essentialiter, ut nullo modo essentialiter consistat in actu volunta tis , idemue sumere ly magis , nor comparative, sed adversatiυρ- s. III. F ntentia Divi Thoma roboratur
VI. DRobatur ergo , inaequalitatem L .isionis Dei unich refundendam esse in inaequalitatem luminis o riae. Prim 6 sic. Inaequalitas , quae in
aliqno actu invenitur , tota reduci d bet in virtutem proximam & immedia tam , non autem in radicalem, &remotam , quae non agit, nisi ut e levata , & proportionata per virtutem proximam ; sed , ut vidimus supra . lumen gloriae est totalis virtus, qu1 intellectus proxim) influit in Uisionem Dei, perspicuitas autem naturalis in tellectus solum mediath, & remoth, nempe ut elevata per lumen, & rati ne luminis concurrit, ut ex D. Thomanu per ostendi ; ergo inaequalitas &c. Ut tamen huius rationis vis in aperto ponatur , & smill instantia praeoccupetur , ouae fieri potest . Noto, causam radicalem , remotam , seu mediatam duplicem esse. Unam , quae nullam de se proportionem habet cum effectu excedente ejus virtutem, sed eam accipit a virtute proxima, non ex se orista, sed sibi lib altero communicata et sicut se habet natura intellectus , Suis nativa illius , quae ex se improportionata ad visionem Dei, totam virtutem ,& pmportionem accipit a lumine: & in illo eam et sectus inon debet commensurari cilm causa remia,& radicali, quae nihil ex se influit,
sed unich cum causa proxima , & immediata , quae est tota ratio agendi. Alteram vero esse causam radicalem,& remotam , quae non recipit, sed potitis communicat causae proximae vim ad agendum , quam non haberet, nisi radicaretur in ea, ut est substantia resis
225쪽
tectu suarum potentiarum , quae , camunt virtutes Hibstantiae, accipiunt totam vim ex eo , quod emanent ab ipsata r& in hoc casu effectus non commenseratur causae proximae , sed radicali runde ignis genitus non commensuratur calori, sed substantiae ignis gen
VII. Hinc conssrmatur ratio supra-osita. Licet in intellectu Angelico , Mumano inveniatur inaequalitaς quoad naturalem perspicaciam, illa tamen per accidens omnino, & materialiter se , habet ad visionem beatam , quia intellectus creatus non influit immediat Ein illam ratione naturalis persei cacitatis , sed tantum ratione luminis, quod non emanat di natura intellectus , sed a Deo venit, tanquam participatio Iuminis divini ; ergo &c-VIII- Aliter exponitur praefata ratio. Facu Itas proxima videndi Deum non convenit intellectui creato secitndam suam naturam , sed unich exlumine gloriae, quo persunditur ; ergo persectior visio solum ec persee iori lumine procedet. Cons. prob. mia ratio proxima occupandi locum est quantitas , maior Occapatio loci in majorem quantitatem restanditur. Et ' a tota ratio, cur diaphami in illuminet , est Iu κ . maior diaphani illuminatio ii
maiorem lucem reducitur. Antec. v
rb probatur. Si enim facultas proxima videndi Deum non refunderetur totaliter in lumen gloriae, sed etiam aliquid responderet naturali perseicacitati intellectus , iam daretur aliquis gradus beatitudinis , qui non responderet gratiae , & meritis , sed naturae: unde Beatus in gradu beatitudinis se discerneret ab alio hoc autem plusquam Pelagiarium est : cum peius sit dicere, gloriam, vel gradum gloriae dari per ,& iuxta vires naturae, quam dicere , gratiam , vel gradum gratiae conferri ex puris viribus liberi arburii.
. I U. Respondetur oppositis. IX. mBiicies primq- Agens persectius cum aequali instrumento persectius agit; sed duo intellectus beati
sunt duo agentia urentia lumine Ianis suam instrumento eos elevante; ergo
intellectus persectior, puta Angeli, cum aequali lumine perfectiorem eliciet visionem , quam intellectus hominis . Maior explicatur exemplo. Si dentur duo homines inaequali robore pollentes , duabus securibus aequaliter acutis instructi , qui sortius brachium, Se r bur habebit, sortius secabit lignum.
X- Respondetur , diit. maj., agenu persectius , si ejus persectior virtus per se, & proximE concurrat, pers ctiorem &c., conc. maiis, quando λ- tum per accidens, & remot E se habet nego maj. et & dist. min. , duo agentia proxunE per vim naturalem suam , nego n. , unicE Ut laminess, conc. min.& nego conseq. Itaque verum est , quod agens persectius utens aequali instrumento persectius agit , quando initi memum illud se habet ut pure coadi vans virtutem agentis, it, , ut agens
illud propria persectiori virtute per
se, & immediate concurrat, ut eV nit in exemplo adducto. Secus vero , quando iii strumentum illud taliter est tota ratio agendi, ut illa maior virtus causae non concurrat proximE, sea
materialiter se habeat, sicut in casu. Illa enim maior persectio, quae est iaintellectu Angelico, solum se habet remote . & per accidens ad vi sionem Dei ,& unica virtus proxima, cui visio correspondet, est lumen gloriae . inlare et si nativa vis persectior sit , si lumen gloriae si aequale , aequalis his bitur visio. XI. Sed dices prim5. Intel Iectus. qui magis conatur ad visionem , melius videt; sed coitatus tribuitur , non Iabitui, non lumini, sed iii tellectui ; SO, cc. Min. Probatur. Habitus quoad
226쪽
usum, & eonatum labditur potentiae ; ergo conatus respondet. potentiae, non habitui; sed potentia persectior magis conatur ad visionem; e oo &c. XII. Dices secundo. Si tota virtus proxima videndi est lumen gloriae, ita, ut visio unice respondeat lumini, di virtus intellectus propria non concurrit , nisi ut elevata, & solum remoth, iam intellectus erit purum instrumentum in Uisione beatar sicut quia aqua baptismalis non agit in animam, nisi ut elevata, est eurum i strumentum ; sed hoc laperius negavimus ; ergo &c. XIII. Respondeo ad primum , distingv. min. , sed intellectui, ut op
ranti ex propriis, nego min. , ut elevato , & operanti per lumen , conc. min. Cum enim potentia nequeat c nari in actum , nisi ratione virtutis, quam habet ad illum et potentia enim carens virtute nequit conari; & cum unica , & totalis vis agendi in visionem sit lumen gloriae et ideo conatus correspondet quidem intellectui , sed ut elevato per lumen , & utenti lumine . Ad probat. min. nego absolute antecedens , quod habitus super turales Coelestis Patriae subdantur potentiae , quin potius , cum sint in statu persectissino, trahunt ad suum esse , & ὶbdunt potentiam sibi. Et ex hoc colligit D. Thomas, Gratiam consummatam neque ratione subjecti esse variabilem, quia non sequitur naturam subiecti . sed sit biectum trahit ad naturam suam . Qiidd si adhuc velis , habitus Piariae subdi potentiae et dico , subdi potentiae, ut eleVatae. XIV. Ad secundum nego mai. Nam ad hoc , ut aliquid sit mere instrumentum tui superius dictum est 3 non
lassicit , ut elevetur ad operandum , sed ulterius requiritur, ut elevetur ad
aliquid extra latitudinem sui obiecti
ad aequati , ut contingit in aqua Baptismi. Intellectus autem creatus, esto non agat in visionem , nisi ut elevatus per lumen , agit tamen intra sphaeram
essentialem sui obiecti: Deus enitria, ut elare visus, est in ira sphaeram obiecti ad aequati, esto non proportiona ii , intellectus creati. XV. Obiicies secundo. Intellectust magis perfectus cum habitu fidei aequaliter intenso eliciet actum fidei intensiorem : & persectior voluntas cum habitu Caritatis , & Spei aequaliter intenso producet adius servemiores, quam voluntas minus persecta ; ergos militer intellectus perspicacior cum aequali lumine gloriae perfectius Deum videbit. XVI. Respondeo prim5,nmando absoluth maiorem. Aelus enim Fidei , quatenus est assensus, quo suis credit mysteriis revelatis quidquid sit, prout dicit puram apprehensionem objectieredibili si sicut & actus Caritatis, MSpei non poterit esse persectior, nisi persectior sit habitus iupernaturalis . qui est tota ratio producendi tales
XUII. Respondetur secundo, dimmai., cum habitu Fidei aequaliter in tenso, & aequali auxilio, eliciet &c., nego mai., & inaequali auxilio, cone. maj. Cum enim Deus soleat conferre gratiam iuxta proportionem , & capacitatem naturae, & nativa conditio intellectus perspicacioris , di voluntatis serventioris, ut in Angelo, sit intensius , & serventius operari, quam intellectus , es voluntas humana , quibus plerumque contingit remisse agere , ideo si actus Oritatis Angeli, MHominis fit b aequali habitu inaequales admittantur, notrest adscribenduin diversitati irativae persectionis voluntatis Angeli, & Hominis , sed diverso
auxilio utrique collato et Angelo nim, utpote serventius operanti, conferet Deus auxilium fortius, Homini vero remissius agere solito. auxilium remissius; & in hoc casu actus serventior Angeli 'maliter , & immediate correspondebit serventiori auxilio gratiae , conditioni verb naturae solum . materialiter, & remoth, qu tenus m dus naturalis operandi serventius o
227쪽
111 Gursio V. De objecto Visionis Beatiueor.
casio est , ut Deus conserat majorean gratiam : ncque Angelo , dum esset in via, collata fuerunt sortiora auxilia, quibas majus meritum sibi compara,vit, unde beaetifica tus , donatus fuit majori lumine, quo intensius Deum videret, qui m regulariter purus Ηomo , qui remissiori merito pervenit ad gloriam ..
praesentis Tractatus , ut Obiectum visionis Beatificae examinemus. . Et licet hoc sciamus , esse Deum , ut est in se , quia tamen ii Deo multa sunt . iano infinita . ut dubitari possit, an omnia a Beato videantur , ideo praesentem chi aestionem instituimus D U B. I U M T. An Deus ab intellectu creato comprehendi possit ia
sed a Viatore avoque com- prehendi , blasphemavit Eu
nomius, quem saperitis qu. I. dub. I., & alibi reiecimus. Modo quaerimis , an tanto lumine possit intellectus creatus illustrari, ut ad compr heiisve attingendum Deum perveniat. II. Notat D. Thoms I. parι. qu. 1 art. I. ad I., quod comprehensio, di pliciter sumi potest. Uno modo, prout est idem ac rei tentis , seu apprehen-M . Et in hoc sensu omnes Beati dicuntur Comprehensores, quia omnes apprehendunt , & tenent Deum , iuxta
illud a. Cor. 9. v. 14. Sic currite, ut comprehendatis e Et Canti c. 3. U. 4.:
Tenui eum , nec dimittam. Et hoc modo , ait D. Thomas , Comprebensio es
una de isibus dotibus anima , qua car-
tio Caritas i . Non enim apud nos omisne , quoi videtur , jam ιenetur , vel baiabetur , quia viaentur interdiam disaniattis , vel qua non sunt in potesate no-sra . Neque iterum omnibus , qua b bemur, fruimur ; vel quia non delecta mur in. eis A veι quia non sunt ultimus
fui, desiderii nori , ut desiderium no-srum impleant , ct quietent . Sed hae tria habent Leari in Deo: quia Θ via dent ipsum 1 cr videndo tenent si a pr sentem , in potestagae haberues semper eum videre et O tenentes fruuntur , sicut ultimo sine desiderium implente. Alio modo sumitur comprehensio
stricti , & proprie , secundam quod altis. quid incliaditur νn comprehendente et si is
cut aqua dicitur compreliendi a vase , quia tota tu cluditur in vase , & nihil ejus est extra Vas . Et hoc modo cognitio comprehensiva est cognitio adaequans, & circumscribens oblectui . . seu cognoscens illud , quantum cognoscibile est . mare S. Augustinus Epist. II1. nunc I 47. ad Paudinam cap. s. Aliud linquit es enam videre, aliud
in solum videndo comprehendere . Qua doquidem id videtur, quod prasens utcumque senι itur et totum utilem compre-ιendit in videndo, quod ita videtur, ut nibiI ejus Iaseat videntem , aut crito
latra prasentis voluntatis tua , σιν '
nitere autem potes sines anuli tui . Et
hoc secundo modo procedit quaesitum. s. I Iia Masritur assertis. III. Ieoo Deus 1 nuIlo intellecta υ creato, vel creabili comprehendi potest.. I ii D. Thomas laudaliis ,& communiter Theologi . Et merito quidem. Nain clare colligitur prinicim Scripta Hierem. 31. v. iv. , ubi Deus dicitur magnus eo ilio , ω incom-
228쪽
r. 44. ne laboretis , uon enim comprehendetis. Iob. II. v. 7. forsitan vesigia cur eo rebendes ' Et Rom. II. U. 33.
Quam incomprehensibilia sunt judicic. Ius liloe idem statuit ConriI. Lateran. sub Innoc. III. cap. I. , ε' L. , & re ferturis firmiter de Summa Trinitate , ubi sic dicitur : firmiteν eredimus , 6 simpliciter confitemur , qu d unus foIures verus Deus , aternus , ct immensur , omnipotens , ineommutabilis , incompre-
Eensebilis , ω inlabilis. IV. Nec valet dicere, Deum a Scriptura , & Concilio dici incomprehensibilem eo modo , quo dicitur invisibilis, nempe viribus naturae, non Uiribus gratiae , & rursus de sacto , non vero de potentia absoluta . V. Non inquam. Nam primo . Ideo dicimus, D cum esse visibilem viribus gratiae , esto Scriptura aliquando eum dixerit invisibilem, qilia in aliis locis expressE asserit, Deum videri, ut supra ostensum est : nulli bi tamen Deum ab aliquo comprehcndi posse legitur . Secundo . Sancti Patres probant, Spiritum Salvstum esse Deum , qui . comprehendit Deum : ex illo I. Cor.
3. U. I . Spiritus enim omnia serutatur,
etiam profunda Dei s sed hoc argumentum esset infirmum , si creatura per gratiam, aut de potentia absoluta posiset Deum comprehendere ; ergo &c. Tertio. D. Augustinus sermone 38. de
oerbis Domini nunc ferm. III. cap.
ad illa , ω Deus erat Verbum, sic ait :de Deo loquimur , quid mirum, si non
comprebendis ' si enim eomprehendis, nora es Deus .... attingere aliquantam mente Deum , magna beatitudo es , com- Prehendere autem omnino impossibiis .
VI. Probatur autem ratione D. Th mae hoe art. I. sub hac forma. Tunc aliquid comprehenditur, quando cognoscibilitas obitati adaequatur 1 virtute cognoscitiva, seu qu.indo tauta est vis cognoscitivae, quanta est cognoscibilitas obiecti sed vis cognoscitiva
intellectus creati, quantocumque u
mine illustretur , non polin adaequa-
re, nec esse tanta , quanta est cogno scibilitas Dei; ergo &c. Major ex supra explicatis conliat. Min. prob. C gnoscibilitas Dei est summa , & infinita, virtus autem cognoscitiva creaturae, quantocumque lumine illustratae , & elevatae, non potest esse summa, & infinita, quia qliodcumque lumen , ut pse receptum, eli finitae, ac limitatae virtutis; ergo &c. VII. Confirmatur. Ut comprehend. tur aliquod objectum, non sulficit, ut cognoscatur totum, sed insuper, quod cognoscatur totaliter , ita , ut cognoscattar , quantum cognoscibile
est , & omni modo , quo petit cognosci ;sed intellectus creatus , esto Deum totum, ut est in se, videre possit, non tamen totaliter, & omni modo, quo petit cognosci: quia Deus petit infinito modo cognosci : numquodque enim ait D. Thom. hJc sie cognombiis est, ferundum quod es in actu : Dei au tein esse ea tinnitum: Uis E contra .
cognoscitiva cujustumque intellectas creati finita est, & finito modo cognoscitiva ; ergo &c. Major explicatur exemplo S. Thomae. Si quis propositi nem dein onstrabilem solum probabili ter cognoscat, non est aliquid ejus , quod non crenoscatur, nec subjectum, nec praedicatu in , nec unio utriusque e& tamen , quia non cognoscitur deis monstrative , quo modo petit cranosci, i Ilam comprehensive non cognoscit; ergo &c. VIII. Demum. Illud propriὰ comprehenditur , qtit,l in eomprehendente includisur , sicut aqua comprehenditur vase, quia in vase includitur: rurissus totum eo rehrnditur videndo , quod iid videtur, ne nihil ejus lateat videmtem , aut ecur sines eireumspici , μι circumscribi possitini. Tune enim sine salicujus eirrum piciuntur , quando ad sinem ira modo e noeeudi illum rem per venitur I sed Deus , ciun sit infinitus ,
nullo finito includi potest , ut aliquid
finitum eum infinitd capiat, eius uneseircumspiciat, & circumscribat, S ad finem in modo cognoscetidi ipi urn perinveniat et
229쪽
α ra Quaestio V. De obgem misionis Reat eae.
veniat , sicut ego circumspicere possum fines anuli mei ; ergo &c. Videatur D. Thom. bis ad x. 6r 1., de Sanctus Auguli inus supra s. preeedente relatus a
IX. Deus igitur incomprehensibilis est. Et quidem quatuor modis , loco ,
rempore , intelligentia , s amore . Loco ,
quia nullo loco , aut spatio creato , vel creabili comprehendi potest. Tempore, quia omnia excedit tempora. Intelligentia , quia, ut dicebamus, nullus creatus intellectus potest eum is quantum cognoscibilis est, cognoscere . Amore , quia omnem . amorem creatum excedit, nulla enim creatuis ra potest eum pro dignitate amare s. Prima incomprehensibilitas Deo convectit ratione immensitatis. Secunda ratione aeternitatis. Tertia ratione infinitatis . iniaria ratione summae bonitatis. . III.
X. m Biici potest primo . Comprehendere Deum est videre ipssim totum, & tol aliter; sed it: Beati vident Deum ; ergo eum comprehendunt. Minor probatur. Cum dicitur, quod comprehendere Deum sit ipsum videre tolum , & totaliter, vel ly tο- saliteν dicit modum videntis, vel dicit modum rei visae. Si dicat modum rei visae ; Deus totaliter videtur , quia videtur, sicuti est. Si dicit modum videntis; totaliter quoque videtur. quia videns Deum, tota virtute, &conatu illum videt. XI. Confit malu rex Augustino Dist.
di iur, quod ita totum videtur, quod nihil ejus lateat videntem; sed nihil
Dei latet Beatos , quia, clim innime smplex sit, non potest videri clare , quin videatur totus, seu quin videantur omnia, quae in illo sunt; ergo &c. XII. Respolideo cum D. Thoma lila
obiecti: non quidem ita , quδd totus --dus obiecti non ea dat sub eognitione ; sed quia modus objecti non est modus eun
Dentis et idest , quia modus, quo cognoscitur, non est modus, quo obiectum petit cognosci: & modus, quo petit cognosci , infinite excedit modum, quo cognoscitur. Fateor ergo, ubd qui videt Deum per essentiam , via et in eo , quὸd infinitὸ exsit , & qubdin itὸ eognostibilis en: & si e videt omnem modum , qui est in Deo. Sed non videt eo modo , scilicet infinito, quo Deus petit cognosci. Si t aliquis Wobabiliter seire potes, aliquam prop. tionem esse demonstrabilem , IieEt ipse
eam demonserat iis non eognoscat. XIII. Ad confirm. respondeo primo cum eodem ibi ad a. , quod non propter Boe Deus ineo, ebeniabilis dicitur , quasi aliquid ejus sit, quod non videatur , sed uia non ita perfectὸ videtur, sicut vi iIis est. Sicut , e m aliqua propositio demonstrabilis per aliquam probabilem rationem eunoseisur , non es aliquid ejus , quod non cognoseatur , nee subiectum , nee praedicatum , nee compositio sed i ta non ita perfectὸ cognoscitur , sicut eo-gnoscibilis es ; quia ad finem in modo cognoscendi illam non pervenitur. XIV. Respondeo secundo ex eodem S. Doe . ibi art. 7. , dist. m. i. , ut nihil ejus lateat, nec quoad sormalia,& intrinseca, nee quoad virtualia , ω
con notata, conc. ma3., nihil lateat quoad sormalia, nego maj.: Si dist. min. . nego conta Ut ergo aliquid comprehendatur, non susticit , ut totum se videatur, ut nihil ejus lateat videntem quoad praedicata formali ter , & intrinsech in eo existentia r hoe enim pertinet ad cognitionem solum quidditativam; sed ulterius requiritur , ut penetret etiam omnia, quae in eo latent, seu quae virtualiter sunt in illo, comprehendendo eius virtutem , & in eo cognoscat omnia, etiam quae potest facere : hoc enim est fines objecti circumspici, & circumscribi, & ad finem in modo cognoscendi pervenire , ut Augustinus requirit ad veram compre
230쪽
hensionem. Cstin autem nec Beati videant, nec ulla creatura videre possit omnia , quae Deus sacere potest, nec virtutem ejus totaliter penetrare, ut
probat V. Thom. 1. p. qu. II. art. 8. sinde non potest creatura illum comprehendere.
mul in Itari. Potest intellectus creatus videre omnia praedicata sormalia, &intrinseca Dei, & illa videre modo finito ergo etiam poterit videre omnia praedicata virtualia Dei, & illa videre modo finito : quia non magis infinita ista sunt, qu1m illa : imb minus, cum ea , quae potest Deus sacere, infinita
sint in numero quidem, sed non in entitate: praedicata vero intrinseca Dei in entitate infinita sunt , cum sint ipsum esse per essentiam. XUI. Respondetur , dist. conset, Videre modo infinito, ut visa in se ipsis , Omitto conseq. , ut visa in Deo, & ex vi cognitionis divinae virtutis, nego conseq. Dato ergo, quod videre praedicata extrinseca Dei, nempe possibilia , non argueret infinitum modum in cognoscente, illum argueret eadem videre in Deo, & ex vi penetrationis omnipotentiae : quia , ut docet D. Thmmas citato art. S. , hoc esset comprehendere ejus virtutem et nullus enim intellectus potest in causa co noscere omnes causae effectus , nisi qui causam totaliter comprehendit. At dum c gnoscit praedicata intrinseca Dei, c
gnoscit objectum infinitum : sed quia
non adaequale illud penetset ,& totaliter , etiam quo id latentia, non cognoscit illud modo infinito, sed finito. X v II. Tertio objici potest. Falsum est , quod , ut aliquid comprehendatur , debeat tantum cognosci, quantum cosnoscibile est . ergo &c. Ant. prob. prim b. Formica comprehcnditur , tum ab Angelo superiori, tium ab inferiori:& tamen Angelus superior persectius
illam cogitoicit. Seculido. Angelus instrior in sententia multorum comprehendit Angelum superiorem : M tamen Angeli itiserioris cognosciti vilas non
adaequat cognoscibilitatem Angeli suis
perioris, & proinde eum non cognoscit quantum coinoscibilis est. Ergo&c. XVIII. Respondetur, negando ant. Ad primam prob., conc. ant. , negis conseq. Quando enim dicimus , ad notitiam coli prehensivam reo uiri, qubdiantum co 'noscatur obiectum , qu1ntum cognoscibile eit. non intendimus ,
qudd debeat cognosci ea persecti isi in1 cognitione, qua cognosci por est alias
nil possiet comprehendi, nisi a Deo: sed solum , qu5d debeat cognosci,
quantum eius cognoscibilitas petit , hoc est, cognitione adaequante, & tanta , quantam petit eius cognoscibilitas , ut persecte cognoscatur. Esto autem Angelus inserior non it, per se ibin modo cognoscendi cornoscat formicam , ut superior; tam in cognitio inferioris Angeli, non solium adaequat cognoscibilitatem formicae , sed eam longe superat.
Ad secundam , quae potest esse replica , dist. min. , non adaequat ex parterationis, qua attingitur, nego min. , non adaequat ex parte rationis sub qua , subdit . . non adaequat in specie, concomin. , in gradu, nego min. Itaque ad comprehensioriem requiri; ur quidem,
qudd cognitio it, adaequet rem, ut cognoscat illam tantum, quantum p tit cognosci ex parte rei cognitae, ita, ut nihil sit in re , sive formaliter, si isue virtualiter , quod per illam cognitionem non penetretur. Quod autem res non attingatur sub tanta ratione
sub qua , seu sub tanta actualitate, specifica, quantam habet in se, hoc non requiritur. Hinc ergo fit, quod eum Anselus inferior cognoscat ex parie rationis quae quidquid est in Angelo superiori, ita, ut nihil eorum, quae in superiori sunt, lateat inseri rem , bena dicitur illum comprehendere. At nulla creatura quantovis lumine elevata potest , neque ex parte xationis et ιε , divinam cornoicibilitate tria. adaequ ire, secundum ea , quae conti uetiam formaliter , qtia in virtualiter ,