장음표시 사용
31쪽
in illis distinctum: sed sons est origo
omnium mutationum debet esse unus primus Motor omnino immobilis: ergo debet dari primus Motor omnin bimmobilis . Antecedens experientia nimis suadet. Prima consequentia probatur; nihil potest a se ipso moveri,
sed omne, quod movetur ab alio morivetur, unde videmus, motum, qui est in baculo, causari a manu, motus manus ab Anima.
Minor verb subsumta dicit duorprimum, debere esse unum movens. Se
cundum , quod istud debet esse prorsus immobile . Prima ergo pars probatur. In moventibus, & motis per se subordinatis non poteli procedi in infinitum , ultimum enim movens non mo vet, nisi moveat intermedium , intermedium autem, nisi moveat primum. Quare si non daretur movenS primum, non daretur movens intermedium , ne que ultimum . Si enim anima non mo
veret malaum , nec manus moveret ba-
eulum , nec baculus lapidem , & exemplo etiam triremis explicatur. Haec enim s in mari movetur, movetur , remis, remi a remigibus, remiges a Comite, comes a duce, Dux a maris
Praesecto , iste , Rege. Quamobrem si
Tex primus non moveret, nec caeteri moverent, nec triremis moueretur.
Secunda etiam pars probatur . Sirimus motor non esset immobilis, de-eret ab alio moveri. Impossibile enim est , quod secundum idem, & eodem modo . aliquod sit movens , & motum, vel quod moveat se ipsum, quia movet inquan um est in actu, movetur autem inquantum est in potentia ad id, quod movetur , sicut ignis , qui est actu calidus , dum movet, & alterat lignum facit, ut istud , quod est calidum in potentia, fiat calidum aesti: impossibile est autem , quod idem secundum idem simul sit actu , de in potentia calidum. At si primus Motor deberet ab alio moveri non esset primus , sed abeundum esset in infinitum; &sic nullum esset movens , quia, ut dicebam, secundum non movet.
nisi moveatur a primo : ergo &c. IV. Nota tamen D. Thomam caute dixisse, idem feeundum idem , i, eodem modo non polse si in ut esse in actu, & in potentia : nam idem secundum uiui in , & uno modo potest esse ii actu, & secundum aliud, & alio modo potest eise in potentia . Sic intellecti is est in actu primo, seri virtuali per speciem intelligibilem , est autem in potcntia formali ad intellectionem, ad quam reduci non potest, nisi a cognoscente , qui semper est in actu , scilicet Deus, maxime loquendo deis prima intellectione. U. Haec ratio lic Et exemplificetur in moventibus, & motis motu corp reo , & physico , valet tamen etiam in moventibus, & motis motu spirituali, & metaphysicor haec enim si m ventur, ab alio moveri debent , nec
in istis dari potest processus in infinitum et adebque essicax visa est Arist teli, ut lib. 8. Physic. r. I . text. 78.&c. quod testatur etiam Toletus Lib. 8. P s. e. 6. & Conimbricenses Lib. MP se.63. e. Io. , ut ex hae rationeis
probarit dandum esse primum ens , primumque motorem , qui sit incoi'oreus, magnitudinis expers, & infinitus, non dii ratione solum , sed & vi tute . Conferri potest, quod S. Thomas hic dicit cum iis , quae habet
opust. 1. c. 3. & I. contrag. e. 23.
UI. Dices tamen prim5 hoc axioma omne, quod moveriir ab alio movetur non habere in schola Molinae ultui robur: in qua doceri mr eius sectato. res humanam volunt a cin . se ipsa in nullo alio Motore primo movere adactus sibi proprios. VII. Sed contra. Quidquid enim, sit de Molinae doctrina, de qua alibi,
S. Thomas quaest. 3. de malo art. R. docet , quod eum aliquid se ipsum movet, non exelu Ξitur , quin ab alio moveatur , scilicet Deo , qui est prima ea a
r. ad 3. & q. I s. art. q. Secundo ita
tamina Molina dicit, voluntatem humanam
32쪽
manam movere se ipsam nim a Deo, quia putat. eam non esse in potentia per indifferentiam passivam ad suas actiones liberas , sed in actu per i differentiam purd activam ; ergo Molina non destruit principium illud, omne, quod movetur ab alio movetur. Tertio dato , ut vult Molina , quod voluntas actu a Deo non moveatur; virtute tamen ii Deo movetur, quo accepit potentiam ad se movendunia; ergo de ipse admittit primum Moto-xem dantem, esto non motum actualem , saltem potentiam ad se movendum. Tandem esto ad actus, qui sunt circa media, voluntatem a Deo immediath moveri neget Molina: ad primam tamen volitionem , quae est circa finem ipsum, quae indeliberata est, di non libera , a Deo moveri actu, ut puto, non negabit; ergo salteri quoad hunc actum axioma praelatum
VIII. Dices seeundd pro Atheis et dari quidem harum mutayionum soniatem , de principium ; sed hoc non esse
Deum : esse autem , vel naturam , ut voluit Plinius; aut elementa, ut Empedocles; aut atomos infinitas ab a temno, & in aeternum innata sibi vi agi-
di ur . In primis enim hoc nomen Natura vacuum, & inane est , nisi referatur ad aliquam naturam moventem immotam. Elementa veris , inimia mutationi obnoκia sint, egent ulteriori principio suae mutationis extra se, quod oriendimus . tandem debere
esse immobile. Atomi vero eis darentur , ad summum dici possent primum principiam materiale , ut sunt parietes respectu domus: ergo praeter illas debet quaeri causa essiciens illas m vens sicut in domo praeter lapides , qui moventur, quaeri debet artifex , qui illos moveat. Dicere au em, in atomis duo esse, molem , & gravitatem e molem esseis quidem imateriam quas patientem ., gravita em vero esse primum , aeter-
numque huius materiae prinei pium. Nihil invat: nam etiam dato, gravitatem esse principium movens, non poterit esse primum , quod movet; nam ulterius 'hi aeri debebit , quis dederit illis atomis actu gravitatem . Dicenteam habere a se, utpote aeternas, de increatas . At dicam ego . Ita ne haec minima , quae vix sunt, ea , quae Dei propria sunt, possidebunt: imo id quod nec toti universo convenit, hisce impersectior ibi is universi partibus conveniet hoc est infinitos ponere Deos ,
ut unum Deum tollant. Rursiri quia per totam aeternitatem atomi illae fecerunt quis primum illis indidit motum quis languentes excitavit quis tam pulchrE ordinavit experienti
nos docet, res inanimes unitas tantum motus naturalis per se esse e paee Set quis ergo motus tam varios at
X. vr Ia essicientiae probat secundo V D. Thom. Deum esse, sic. Manifestum est , in rerum rix rara quaedam essici, cum antea non essenit: n senim non semper fuimus; ed ab aliquo praeexistente accepimus esse , quod& de aliis vilioribus in re credendum est : nihil autem accepit esse , se ipso, alias suillat antequam esset, ergo ab alio . De isto: quaero: accepitne
esse ab alto , vel habet a se si i se tergo datur prima causa non causata , quae eli Deus . si ab aliot de hoe alio idem queram .& sic in infinitum. Si vero hoc dicitur: iterum quaeso : In ista serie infinita causarum , iliqita est vim habens producendi se ipsam . vel non primum non dicitur ab Atheo. Si ergo dicit secundum: quaelibet eaiarum alio indigebit, ut sit: hoc autem erit prima causa . XI. Communis Atheorum responso est , omnia quidem , quae sunt singulatim , & divisive sumta ab alio es se , v. g. Roboamum esse a Salomone,c Salo-
33쪽
18 Guaest. I. De exissentia Dei.
Salom ein 1 Davide . Davi dein 1 Iesse , & sic in infinitum procedendo.
Caeterum omnia collective, puta i tum genus humanum a nullo alio extra se esse causit lim , 'uia nunquam caepit. Sicut enim: si circulationes ponerentur in infinitum, postquamcumque foret alia , non, post omnes , &positis infinitis generationibus ab aeterno , ante quamcumque foret alia, non
ante omnem : sic quodlibet quidem in particul iri est ab alio factum , non vero omnia collertive , di simul sumta : non enim valet a divisivo ad cqlla livum . Nam in republica quilibet iaparticulari subditus est , omnes tamen simul Respublica sunt , & nulli m-
XII. Hoc est maximum Atheorum ratiocinium quod tamen multis modis inane demonstratur. PrimAenim. Haec ipsorum suppositio , quod collectio omnium. rerum sit infinita , Scaeterna , cui nititur fundamento p Cur infinitorum hominum , & rerum , quae
per totam aeternitatem ante Adamum fuerunt, nullae nec volat, nec vesti-gitim , nec memoria λ Si sensu ipso videmus , quamlibet rem in particulari se quae est unum ex membris collectionem hanc componentibus , sic modo elie, ut non seinper suerit, cur de tota rerum colleclione idem dicendum non est 3 Seciuadb dato , quod ii Ia collectio infinita sit , & aeterna undes robatur , quod sit 1 se , quum singula membra illam constituentia ab alio sint ρ Cert E. illa collectio non est aliqua res existens extra membra sua,
quasi ab illis distincta , &causans ea: imo nil aliud est , quam omnia' ipsa membra simul sumta , sic iit acervus lapidum non est quid distinctum , lapidibus ipsum componentibus, sed est
omnes lapides, simul sumti, neque acervus componit , aut constituit, de causat lapides ; sest potius lapides componunt , constituunt , dccausant acervum . Si ergo ex quo quilibet lapidam , qui acervum. componunt , ab
aliquo extra so aduratus est , recte colligitur, totum illum lapidum acervii in ab aliquo adunatum fuisse, etsi acervus ille ex inflatus lapidibus ei set coacervatus cur ex quo quilibet homo ab alio sit, non idem dicemus de tota collectione , etsi infinita 3
XIII. Nec recursus acl serieiti infinitam rerum quidquam valet. Nam
si quaelibet ab alia est , ut Petrus 1
Patre, Pater ab avo, Avus ab Ata-- , et lain si in infinitum fiat recursus , quis sanae mentis non, colliget totam . illam hominum collectionem ab
alio esse ρ Qui videt singulos lapides
componente, domum ab aliquo positos, arguit, etiam totam illam lapidum collectionein ab aliquo, etsi infinita larer, positam esse , & qui sinis gulas cytharae partes videt non , se coalitas, sed opera alterius, non poterit inde inferre , nisi, qudd cythaisra ex illis conssurgens ab alio facta . sit. Primo exemplo utitur ad demon strandum Deum esse Eusebius, lib. 7.
Praeparat. Evangel. e. 1. SecundΛ Greiagorius Nazianz. orat. 2. δε Theolog.
Alio quoque exemplo res explicari potest. Fingamus catenam ingentem constantem. mustis annulis in aere apis pensis; si , ut si istentetur, ultimus eorum indiget stiperiori, cui annectitur, & alius alio , nisi deveniamus ad unum , qui valida manu extra in collectionem illam annulorum sustentet, tota illa collectio ruet.. Ima etsi
infiniti annuli forent , si omnes , α suguli labiles forent, infiniti decidere nr. Et ratio est . Mia tota. illa collectio annulorum ejusdem rationis
est, ac singula, nihilque illis addit,
nisi numerum et sed numeru& eorum is
effectuum non excludit caiisam: imi, tanto magis multiplicatur necessit .is causae, quanto multiplicantur effectris ergo si fingantur homines plures, a
plures usque in infinitum , supposito quod quilibet in particulari indigeat alio ut sit , oportebit assignare principium, quod toti illi hominum seriei, , etsi infinitae, principium dede
rit , nisi dicamus , aliquem ex illis: Diqiti co by COrale
34쪽
Dub. IV.ssi tofi principium essendi sui ctis.
XIV. Minus autem Atheis prosunt exempla adducta. Nam esto in collectione infinita non valeat consequentia a singulis ad totum in praedicati S umtis , quantitate continua, vel diruerela , aut illi similibus, ut patet in exemplis adductis , , alet tamen alia
omnibus aliis, praesertim si sint praedicata quidditativa , & essentialia: sed impotentia essendi 1 se ipis , de indigentia recipiendi esse ab alio in
re contingenter existente eit praedica-Tum quid ditativum, S essentiale conis
veniens illi absolute ex limitatione, te imperfectione suae essentiae , quκ sibi non est lassiciens fundamentum ,
ut existat, ergo convenire debet non
solum sngulis distributive , Ded Metoli collectioni. Major probatur h1c Inductione : quia enim singuli homines
sunt rationales , verum eli dicere, et tam hominum couectionem , seu universiim genustis constans hominibus esse rationale. Quia 'singulae partes componentes acerisuum sunt lapides , acervus alle lapideus esse debet , non ferreus, aut auis reus, quia, ut dicebam , collectio nil aliud addit supra singulas partes, ni is si numerum , aut quantitatem aliquam, vel successivam , vel permanentem, vel discretam et ergo licet in iis, quae quantitatem important , non liceat argumentari a singulis ad collectionem, licebit tamen in reliquis, maxime si essentialia, & quiddilativa situ. XU. Efficaeiam huius rationis ad oculum demonstrat S. Io. Chrysostomus in Psalm. t 3. ubi Atheum se perstringit . Non est fundamentum . γ uomodo sat adisicium y Non es earina r quomodo consistit navigium y Nou es
fabricator navis: Θ quomodo navis eomis
pacta eis y Non est adoleator : ω quomodo domus facta est y Non est architectus: i, quir Urbem eondidit y Non es agri-rola : ω quomodo agri tulere manipu-Iοι ' Non or musicut . Θ quomodo ire. Mundi bra apparet eoncentus ' Non est qui provideat : Θ quomodo per omni
pervadit Providenti ρ Non est aurigata r
or quomodo elementorum quatuor eur
rus agitur ' Non es saι uarius: ω quomodo homines veluti quadam salua in Mundo facti funt y Non es fornicis eon structor cr quis tibi Caeli fornieem eo syrtixit ' Niso es aurifex : Ur quis velu
ti diseum aureum tanquam εn mensa
Solem in Caelo posuit ' Non es quι ferat Iampadem: cr quis tibi velut Iampadem argenteam dedit Lunam in λιο- ae'. . . . Non es opifex e Ur quomodo pulchritudo erraturarum tesatur errato. rem y. . Quacumque in Mundo fiant . . aguntur, or exercentur, habent qui eis
prasit , eaque perficiat: ω Solus Mumdus non habet , qui eum administret 'Ita eleganter Chrysostomus. . IV.
XVI. r Ertia via qua D. Th. probat, I Deum esse, ex possibili, &necessatio sumta est: tali pacto. Dan intur in Mundo entia, quae ex sua natura possibilia sunt esse, de non esse: ergo dari debet aliquod ens necessa rium, de cuius natui a su necessario existere; & hoc erit Deus. Antecedens experientia patet. Consequentia Uerh prob. Si omne ens esset contin- gens, seu possibile esse, & non esse, nul in m plane ens de facto esset; quia ea, Quae ex se, & sit apth natuta io-lii in nabent possibilitatem ad existenis di in , non possunt de iacto existereis, nisi per aliquod ens necessarium, cui per se , & ex natura sua conveniat existere ; quod exemplis, & ratione demonstro. Ratione quidem a namquαex natura sua solum habent possibilii Mem ad aliquid , non possunt illud habere nisi per catllam , quae actu In illum , vel formaliter , vel eminenter contineat; vel ergo hunc actum continet necessario, per se, & ex natura sua , & sic habeo intentum ; vel hunc actum non habet ex se, sed ab alio, & sic dabitur processus in infi-
35쪽
nitum . Exemplis vero . Quia enim aer ex natura sua est solum in potentia ad lucem , non potest fieri actu lucidus, nisi lucem accipiat tandem 1 Soleo, vel alio, cui per se lux conveniat. Quia aqua ex natura sua solum est in potentia ad calorem , non potest fieri actu calida , nisi tandem accipiat calorem ab igne, qui est per se cali
Si sotid respondeatur primo, quod- Iibet contingens in particulari indigere quidem alio , ut existat, non ramen totam corum collectionem . iam hoc effugium satis praeclusum est su
XUII. Si respondeatur secundo, non oportere recurrere ad aliquod ens , cui conveniat necessario . existere , quia Iicet existere conveniat coni ingenter rei contingenti; posito tamen , quod Tes contingens existat , poterit communicare clia alteri contingenti; sicut Iicet calor solum contingenter conve viat aquae; lamen eo ipla, quod aqua sit calida poterit aliud corpus calefa
XVIII. Sed contra. Liciri Verum si, quod posito, rem contingentem de facto existere, possit communicare alis eri existentiam , tamen non potest fieri suppositio , quod ens contingenter existens de facto existat , nisi tandem existentiam accipiat ab eo , quod per se , & necessario existens sit. Quodestendo eodem exemplo aquae et esto enim aqua , posito qubd ut calidae possit alteri calorem tribuere , noli
tamen fieri potest suppositio , ouod aqua sit calida , nisi detur aliquiil per se calidum, a quo radicaliter causetur calor in aqua: ergo &c.
riis gradibus bonitatis , & persecti mis, qui in rebus inveniuntur ; Sic. Videmus in hoe Mundo aliqua esse entia magis , vel minus bona, & persecta aliis : sed magis, vel minus dicuntur de diversis , secundit m auod appropinquant ad aliquid , quod est
nunc tale, sicut aiatia calidum di.
citur id , quod magis appropinquat
maxime calido: ergo dari itebet in natura aliquod ens maximum , & maximum bonum. Sed quod est maxime tale in aliquo genere, est causa omnium , quae sunt illius generis , sicut ignis, qui est maxime calidus, est causa omnium calidorum : ergo est aliquid , quod est cvisa esse, & bonii iis , & cuiuslibet persectionis, & hoc
diei mus Deum is XX. Dices tamen primo. Si unum contrariorum suerit infinitum , tota. liter destruetur aliud: ergo si dare. tus ens maxime , & infinite bonum, nullum malum esset in Mundo : sed malum invenitur in Mundo: erso non statur hoc ens maxime , & infinite
XXI. Respondeo dist. ant. Si illud contrarium agat necessarid e transeatant. si agat libere, & volantari E neisgo antec. & consequentiam . Causa ergo, quae agit naturaliter, & neces sario , tantum agit, quantum potest ιquare, si suerit infinitae virtutis, Messi caciae, omnino destruet quidquid sibi oppositum erit: unde si daretur i finitus ignis destrueret omne frigus, de si Sol molis esset infinitae, Omnia prorsus loca illuminaret , & eκ ipsis
omnes tenebras expelleret. Sed causa, quae voluntarie, & libere operais tur , non agit quantum potest , sed quantum vult . Cuin ergo Deus siragens maxime vosuntarium, & Ii rum, sequitur, quod bonitatem suain communicet cre ituris , quantum ipsi
placet, & videt expedire, & sic in creaturis aliquid boni producit, sed
permittit etiam aliquid mali, eκ quo sumit: occasionem boni. Hanc solutio. nem Indicat S. Thoinas hoc art. 3. a aei. ubi ad simila argumentum sic respondet ad primum dicensum , quod etit dieit Augustinus in Enchirid. e. II. Deus , cum hi su inme bonus, nullo modo sineret aliquid mali esse in operibus suis; nisi cisset adeo omnipotens,& bonus, ut bene faceret etiam deis malo. Hoc ceto sis in iram Dei bonia
36쪽
tatem ρενι net , ut esse permittat ma Ia, ex eis eIiciat bona.
XXII. Nihilominus dato , GubdDeus necessarib ageret , & non libe-TE , adhuc non destrueret omne malum: Qisare responderi potest distinguendo
aliter antecedens ex Ca; et ano: unum
contrariorum si fuerit infinitum totaliter destruet alterum soran aliter , &in proprio suo subiecto: concedo ant. effective, & in aliis subiectis: subdistinguor si fuerit causa uni voca et transeat, si causa fuerit aequivocae nego antecedens. Ratio ergo sormalis in aliquo subiecto posita , si fuerit ilia summo, ab eo totaliter excludit suum oppositum. Sic calor, qui formaliter in summo est in igne, omne frigus ab igne prorsus excludit, & sic ratio insiliitae bonitatis , quae formaliter in Deo tanquam in proprio subice o residet, excludit ab eo omnem penitus rationem mali. Sed quando illa ratio formaliter residens in subiecto proprioiese effectiva communicat alienis subiectis; tunc vel hoc facit per modum causae univocae, nimirum ejusdem rationis, & prdinis : & sic totum suum oppositum destruit etiam effecti vh, & in aliis subiectis , dummodo ea disposita inveniat, si e ignisii inveniat lignum benh dispositus Lia, communicat illi totam plenitudinem caloris, quam habet in se, expellendo ab eo omne frigus, imo illud etiam convertendo in ignem. Sed si causa fuerit aequivoca, & alterius ordinis,
itaui non possint effectus totam suam persectionem aequirere, sed eκ parte tantum , tunc non potest totum opinpositum ab aliis expellere, sed plus,
vel minus secundum gradum, quo per fectionem participant . Cum itaqueis Deus sit aequivoca , ae divers, alti xisque ordinis causa , & quamvis ne- cetario ageret, non posset infinitam suam bonitatem cum tota plenitudine, quae in ipso est, alteri Deo communicare, & effectus, qui ab illo procedunt , sint illius ins nitae bonitatis
antum participationes, hinc est quod IV. 2I
in eis de lacto non destruit, nec, quamvis necessario ageret , destrueret meis omnem rationem impersectionis , tam ali, sed plus , vel minus iuxta maiorum , vel minorem suae honitatis
participationem . XXIII. Dices secundo. Sicut in rebus invenitur magis, & minus bonum, ita in rebus invenitur magis , vel minus malum , sed ex hoc non ar uitur esse maximum, & summum malum , quod sit causa Omnis mali, erisgo neque ex primo arguitur, esse unum
maximum , & summum bonum, quod sit causa omnis boni. XXIV. Respondeo , repugnare. ali quid esse, & summum malum esse , seu peressentiam malum. Si enim est, ens est , & natura quaedam; Si eas est, bonum est , quia omne ens in quantum ens, est bonum, neque aliquid dicitur malum, nisi quia privatur aliqua entitate , & persectione s. Neque aliquid dicitur magis, aut mi nus malum, quia magis , aut minus accedat , aut participet de summo malo, sed quia magis, vel minus reia cedat , aut deficiat 1 summo bono. are ex quo detur summum bonum, quod sit causa omnis boni , non sequitur, debere dari summum malum, quod sit causa omnis mali, ut pone. bant Manichaei. Vide S. Thom. I. p. quast 40. art. 3. rem hanc ex proseruso agentem. . V. POsrema D. Thoma ratis. XXV. Uinta via, qua D. Thom. . M probat, Deum esse, sumitur ex ratione supremi Gubernatoris. Videmus enim ea etiam, quae cognitione carent, operari propter finem , de fines suos per debita media consequi, sed quae cognitione orarent, non possunt finem intendereis, illumque sibi praefigere , quem non
cognoscunt; ergo oportet, ut a causi cognoscente ad illum dirigamur, sicut
37쪽
sicut sagitta non potest scopum attingere, nisii dii igatur a sagittante . Evidens ergo est, dari in Mundo unu in sit premtim Gubernatorem , & rerum omnium Provisorem . Hinc Cicero lib. de Natura Deorum . Θιid inquit potes esse tam apertum , ramque perspi-pieuum , cum Caelum fuspeximus, eate-siaque fuimus contemplati , quam esse aliquos numen prolantissima mentis, quo hae reguntur' Et lib. de Divinitate
ait . Pranantem aliquam uernam naturam , cr eam fuspiciendam, adoraninoeamque hominum generi pulehritudo Mundi, ordoque rerum caelestum euit confiteri.
XXVI. Dicit Atheus ex certa proinpensione , quam res quaelibet in se,& eκ se habet, nasci, quod ad finem suum dirigatur , quin agnoscat aliquem supra se . Sic ignis suapte natura calefacit , aqua madefacit . Mundi autem , & rerum coadunatio non aliqua mente dirigente, sed fortuito, &casu ita coaluit. XXVII. Sed infeliciter primo. Nam haec innata rerum inclinatio non excludit necessitatem intelligentiae dirigentis, ut patet in cytharae chordis, quae lichi habeant inclinationem , &proportionem ad melodiam , egent tamen , mente eas aptante, & manu
eas ordinate pii l. ante . In litteris, quae coordinatae in libro formant dictiones, ad quas suapte natura sunt
proportionatae , dictiones Iamen nun-
suam sormarent, nisi ab aliquo intelia ligente essent combinatae. Si ergo qui audit cytharae sonum , statim judicat, chordas ab aliquo tangi, qui legit librum , judicar, litteras abal quo suisse dispositas ; cur ex Harmonico paristium huius Mundi concentu non arguet mentem eas miro Ordine disponentem, ac suae Providentiae manu eas tangetatem , α legens in universi magno libro tot varias' rerum combina tiones , supremam intelligentiam eas ordirinii em , non detprchendet XXVIII. Secundo. Inclinationes, quae rebus innini saepe numero sunt,
nedum diversae , sed invicem rem gnantes, quae ad unum finem conciliari quomodo possient, nisi adesset supremae alicuj iis intelligentiae, cui par rent , ordinatio , suae pro univeru i lius bono causis inter se pugnantibus uteretur Rursus saepe contingit, rem contra particularem suam inclinationem Operari, ut cum aqua , aut lapis sursum ascendunt et quomodo .au. tum contrariae istae inclinationes a natura prodirent , nisi aliquis esset, qui bono universali prospiceret , & pr pter istum saceret , ut res quaelibet propriam inclinationem illi posthabe-Tet XXIX. Hoc ratiocinium pulchre urget S. Jo. Damascenus lib. I. fidei orthodoxae, c. 3. wrλ enim linquit feri puluisses, tit inter se pugnantes natura ignis , inquam , , aqua , aeris , cr
terra ad vinitis Mundi cunnitutionen eoirent , tenacique adeo neAu cohaererent,
tit nulla ratione solvi possint s msi omnipotens vrs aliqua ea compaginasset,
ac perpetuo a dissolutione servaret I Fides, quod ea , qua in Cato, Ur qua in
terra exinunt, quaque acrem pervaga
tur , Ur quae in aquis degunι imo erram, qua his anteriora sunt, CaeJum , reream, aerem, ignis quoque, Θ aqua natu-νam certis arnosuit locis ' a quonam commixta hac sunt, ela distribula ' Quides, quod motum his impressis , perenniaque , nec ulla re cohibrio eursu ea veria sat y An non eorum Artifex, qui rebus omnibus rationem modumque, quo tinia versum Boe agatur, regatur indideiarit ' At quis horum artifex ' An noviis , qui ea condidit , inque rerum naturam produxit ' Nec enim I to automa-tο ὶ seu casui eam vim , saeuitatemque ιribu rimus . Sit enim sanὸ easus, quod extiterint: at cujus tandem erit ea disposuisse ' VerMm illud quoque , si lubet ,
concedamus t euius vero erat eadem i-
sa illas , quibur primkm condita sunt, Ieges es emare , D euno ire ' Alterius profecto , quam casus . Et qιιe hoc quidisnam aliud , nisi Deus I hucusque Dania scenus.
38쪽
XX K. Ad haec: ignorare Athei nompossunt, omnem causam per accidens, o inles sunt fortuna, & casus, subnixam esse alicui causae per se. Si enim sacrorum causa in Tenti plum iturus increditorem insperato inciderim , sortuna id sactum dixero : ubi voluntas mea erit per se causa itionis in Templum , accidens autem causa occursus cum creditore. Et si tegula de tecto decidens caput praetereuntis pertundat , casum id vocamus : ubi lapsus quidem per accidens causa est vulneris : at gravitas lapidis . est causa per se, cur deciderit, durities item, Macumen, cur vuIneret. Qilamobrem
si casui fortuito, atomorum concursui haec naturae compages debetur. quam quaeso cansam per se adseret Athe iis si dixeris cum aliis, Mundum hunc
non caeco casu, caeca tamen necessitate extitisse. XXXI. maero. Mundux, qui necessario extitit, vel expuenistere , in Ieinoore, vel ab aeterno fuit. Si in temuore caepit et ergo ab aliquo originem caepit: esto enim ex nihilo ali-
uid factum credamus; aliquid tamen actum ab nihilo absitrdissimu in iudicamus . Si vero dicant, semper Mu dum suisse : ergo infinitos habuimus majores . aique in generationibus dabitur infinita progressio. Qii bd si ita
erat: unde tam recens eorum mem
ria, qui artes quascumque invenerim Unde item , quod illorum nec vola, nec vestigitim supersit, qui infinitis
ante nos suere temporibus 3 Hoc argumentum tanti fecit Lucretius lib. s. ut propterea Caepisse Mundum, &citis esse recentem fateretur. . VI. Irimὸ perstringitur at5eus ex S. Augustino.
XXXII. . Via dari potest Atheus
adeb pertinax , qui rationibus superitis eκ-
pensis nihil motus adhuc dicat. Quomodo lateri debeam dari Deum, tantumque mihi onus imponere , cui L. Deum non videam 3 Sic cum Augustino in Psalm. 3. prim, redarguendus est . Non video , im uix, quid crediturus fum y Anima tua videtur, ut op nor : sἰιlte , corpus tuum videtur: animam tuam quis videt r Cum erga eorpus tuum Dium videatur I quare non
sepeliris r Et respondet i sapit enim a hue quia vivo . Unde his quia vivas, cujus animam non vides de feta ys respondebis quia loquor , quia ambu-
io , quia operor . Stulte , m operibus eorporis a nostis v oentem e ex operibus creatura , nou potes agnoscere creatorem ρ
XXXIII. Secund6 Atheum urget idem S. Aua ustilius hoc discursu . Nimirum: si Dei naturam capere tuo in genio non potes, neque at eius notitiam tuo discursu pervenire , credas saliem universo generi buthano, ea revera dari sibi attestanti si enim tibi aliquid asserenti cis, ut credatur, cur non velis ipse credere hominum Universitati clamanti Deum existere, naturam nimirum aliquam omnem hum num captum superantem e Si quis ergo sinquit lib. 1. de lib arbit r. c. a. illorum insipientium , de quibus scriptumes: dixit insipiens in corde suo non
est Deus : boe tibi diceret , nee vellet tecum eretere, quod credit , seae eunο- feere, utrum vera eredideris: primum
ab eo quaeres ; an hoc ex pertinaciata dicat, an verb bono animo, seu veritatis cognostendae studio. Quod si dixerit, se amore veritatis, & bono animo hoc qii aerere ; ipsi repones. Non eredo. Qilod si attinetur, ita eL se, & roget , ut sibi credatur. tunc
contra illum procedes sic . Cur vis, ut ego tibi eredam. quod dicis, ego
non vides , nimirum honum animum tuum, qui toti Orbi attesanti Deum esse , credere non Drx, quia non rapis ,
quia non vides ' Ita ad hominem pem sirinait Atheum Augustinus. XXXIV Nulla erro veritas est, quae iam claris stabiliatur fundamentis , quam exictentia Dei, licet Atheus ab
39쪽
ab oeulis suis eam conetur avertere, ne ad Deum reduci cogatur. Dicere autem, Dei existentiam cse onerosam,
intolerabilis Blasphemia est. Suavis est Deus et quod si Atheo onerosus videtur: hoc ided evenit, quia impioium mos est optimi, ac justi Principis sormidare potestatem. Sed haec satis.
ATheismo devicto ad Politheismum
prossi gandum via satis aderi parata est. Semel enim stabilita Dei existentia, eius quoque Unitas stabilita est , quia idem est Deum esse,& esse unum. Quare scit E Tertullianus lib. I. contra Marcionem c. 3. Deus
si unus non eis , non est ; Verum cum multis modis a Dei unitate aberraiumst , proptet ea stabilita Dei Unitate, reseremus quoque ad eruditionem incipientium varios contra illam er
An Deus necessario debeat esse unus. . I. Disi unitas asseritur. I. leo. Deus ita necessarid est
unus, ut si omnino i mpossi- bile , esse plures Deos. Ita S.
& alibi. Hanc veritatem Deus inscripturis passim testatus est . Deuter. 6.
v. 4. di IsraeI Dominus Dens noster, Dominur unus est, c. 31. V., Videte,
quod ego sim Dius , cr non sit alius Deus
rater me . I. Reg. c. 2. V. 2. Neque enimen alius eκtra te. Isaiae 37. U. Er. Tu es Dominus solus, L. A . v. II. Ante
me non es formatus Deus , ω post mo
es Deus. & t. Cor. I. v. 4. Nullus es Deur , nisi unus : esto auteni Paulus ibi v. s. subiiciat et Si Midem sunt Dii mulisti , ω Domini multi. Loquitur tamen de iis, qui dicuntur quidem Dii, sed non sunt: unde ait: Nam et unt, qui dieuntur Dii , sive in Caelo , Foe in temra i loquens de Diis Paganorum , quibus erant Dii in Coelo, Dii in Terra , Dii in Mari, Dii in Inseris nobis
II. Nunc rationibus, quibus utitur
to, veritas ista probanda est. Primor Deus est egentialiter singularis; ers unus. Consequentia patet: quod enim est essentialiter singulare est essentialiter incommunicabile pluribus et undes homo esset essentialiter Plato, non posset esse, nisi unus homo, nempe Plato. Anteced. vero probatur. Deus est egenii aliter existens, seu ipsun esse est de essentia Dei; ergo esse singulare est de egentia Dei: antecedens patet ex dictis quaest. praedicta , & magis patebit insta. Consequentia vero probatur. Existentia est ultima rei peris sectio, supponens omnes alias, & praecipue singula litatem , cum nulla res possit esse existens, nisi sit singularis et ergo si Deus est essentialiter existens , est emenii aliter singularis. III. Dices primδ . Natura Angelica in opinione Thomistat um est ei n-tialiter singularis, & tamen in eorundem opinione non repuanat, qui saltem concipiatur, ut communicabilis pluribus solo numero distinctis. IU. Dices secundo. Natura Divina est communicabilis tribus Divinis Personis , ergo non est essentialiter incommunicabilis . V. Resp. ad primum, naturam ΑΠ- gelicam esse quidem essentialiter physich singularem , non autem essentialiter metaphysice , & secundum conceptum suum specificum, ut est Deus. Quare non repugnat, quin concepi seciundum gradum suum specificum ., ut praecisum ab individuali, concipiatur , ut saltem negative indifferens ad plura individua, seu ut non determia
40쪽
nata ad unum individuum r at Deus est essentialiter metapli ysice singularis , ita ut non possit concipi Deitas ,
VI. Ad secundam dico, quod natu ra divina non dividitur, aut multiplicatur in tribus Divinis Peribitis ;1ed una numero , & indivisa manens communicatur Patri. Filio, & Spiritui Sancto . Ideoque licet in tribus, manet una numero , & essentialiter singularis. VII. Praecedenti rationi assinis est
ista. Si Deitas posset multiplicari, iam
Deorum determinatus non esset numerus , sed innumeri , & peiah infinitidarentur Dii: omnis enim natura mulis
tiplicabilis , & pluris ea bilis in indi
viduis , non determinatur ex se ad certum numerum individuorum , sed qua ratione potest esse in duobus, poterit esse in centum , in mille , & sic usoue in infinitum ; eo vel maxime . quod ii nullo extrinseco limitari posset ad certum numerum, neque a vitae brevitate, cum esset a terna, neque 1 limitatione virtutis, cum esset virtutis infinitae'. Neque unum individuum Deitatem adaequaret . Addo uod si numerositas semel Deum non edeceat, quo major, eo persectior erit,
ideoque Deitati consonantior; & siecunditas ipsa, si Deo digna, & ab uno
individuo non adaequa te absorberiir, in plures, pluresque Deos sese eisundere, ac propagare gaudebit . VIII. Hanc rationem praecla rh urgent Tertullianus lib. t. contra Mariscionem c. s. dicens . Qua ratio duo stim-ma magna eo usuit 8 Primo em in exigam : eur non plura , duo ' uu indis locupletiorem oporteret eredi βιbs.liat ianta dioinitatis, si competeret ei numerur. Honestor , ch liberalior Caiantinus , qui simul ausus es duos conripere Bithen, ω Suen , cum usque ad triginta IEoniam fatus , ιanquam AEonia stropha examendi Dinitatis effudit. Quaecumque ratio plura fumma magna non patitur admatti, eadem nee duo, ut ipsa pluris post unum. Porunum enim numerus . Qua totuit duo Tom. II.
et admittere eadem potuit , c plura pos . Ita Tertullianus arguebat Marcionem, qui, ut dicemus, duos tantum Deos admittebat. Et Octavius apud Minii-tium Fcelicem Gentiles lepide deridens : Cur inquit si nati sunt Dii,
non hodieque nascuntur' Ni forte Iupiter senuit, partus in Iunone defreit , ω Minerva eanuit , antequam peperit Caterum si Dii ereari posent. ω interire non possent, plures totis ho
minibur Deos haberemus , uι jam eos ne Caelum contineret, nec aer caperet, nec
terra sustineret . Hoc adeo verum est , ut reserente Eusebio lib. s. praepalatia Evangel. c. x s. Triginta Deorum miliam in terra esse eensueris Hesiodus. IX. Secunda D. Thomae ratio ex
infinitate divinae persectionis petitur.
Deus est infinitus in toto genere essendi; ergo unus: Conse uentia probatur resinfinitum in aliquo genere comtinet omnes persectiones illius generis: ergo non potest esse nisi unum es enim essent duo , aliqua persectio essendi conveniret uni , quae deessiet alteri . & consequenter neuter esset infinitus. X. Huic similis est ista: Deus est, quo melius esse, aut cogitari non potest rergo uml S. Prob. .consequentia primo: melior est illa natura , in qua plenitudo estendi ita eminenter , & uni id continetur , ut extra illam nihil sit, nisi ab illa derivatum , & participatum, quam illa , extra quam reperitur aliquid ab ea omnino independens, &imparticipatum . Secundo prob. consequentia : si essent duo Dii , aliquo dinferrent , alioquin duo non essent: id autem , quo differrent, esset aliqua per- se lio: quid enim in Deo non perse ctuin λ ergo aliqua persectione uterque careret, & quid Cin sumina ,. nempe ea. qua arinulus ab eo discreparet equin imo tota unius substantia deesset alteri: non crgo esset persectissimum , uod excogitari potest . Id urget Laisantius Iι b. r. L. s. e. 3. Ulterius: si sal tem sint duo Dii aequales sibi, utro