Commentarius in posteriorem D. Pauli apostoli, ad Corinthios epistolam, in quo non modo sensus apostoli, fideliter et accurate explanatur sed & pleraque orthodoxae fidei controuersa dogmata, ab haereticorum corruptelis, & imposturis vindicantur aucto

141쪽

ns Comment inposteriorem D. PaulZFalluntur itaque Sectarij, qui huius loci praesidio mentiuntur, nullis Praelatorum4 Pontificum legi hus, Christianos esse astrictos, cum illa libertas inquam, hoc, alijs locis significantur fideles es. per Christum vindicati; non in exemptione quibuscunque legibus, sed in assertione a lege veteri peccati ut ante dictum est)consistat quasi iam per Christi gratiam data sit nobis facultas, libere atque expedite seruiendi iustitiae; quemadmodum Apostolus aperte

declarat, ad Roman 6. I. pisitus vitae in Christo E- SV, berauit mea legepeccati, mortu C musmodi iussis, legem non esse positam alibi pronuntiauit,in quod Spiritus sancti virtut , sine leg , quae legis int, fa- -- ciunt quales, Veros DII cultoresin adoratores appellat D. Ioann. Philosophi sene definiunt id, esse liberum, quod sui gratia est: Violentum autem esse id, cuius principium est ex tra, passis non conferente vim. Quoniam autem iusti homines, Da meruiunt ipsius causa, propter ipsum duntaxat, eius praeceptis libenter ac voluntarie obediunt Et quamuis nulla es.set lex, nullum i supplicium in legis violatores, nihil

ominus tamen facerent libenter, quodcumque DEO, gratum acceptumq; cognoscerent: Vnde verissim Edicuntur libere agere&Viuere.

Nam,ut in lib. de Gratia Christi contra Pelagianos 2ribit Augustinus Praeceptum, liber facit, qui libens facit. Ideo vel stupidi vel malitiosi fuereL therani, qui secum pugnare existimarunt:

aliquid facere ex debito, cfacere libere.

142쪽

Nos ero omnes,reuelata facie,gloriam Domini peculantes, in eandem imaginem, transformamur a claritate in claritatem , tanqua a Domin piritu.

Ingenuam Christianorum conditionem , seruili Iudaica, praestantiorem esse probat inde Apostolus, quod veteris testamenti patres,adeo obscure imperfecte tradiderint fidei mysteria, ut ea potius adumbrasse, quam ex pressisse videantur, quae contra, Euat gelij praecones,ea perspicuitate docuerunt docent, ut rudesvi indocti, abdita diuinitatis arcana passim iu-telligant. Quo indicio, libertatis, siue filiorum, a seruitutis statu, discrimen deducebat Saluator, cum diceret, Iam non dicamios seruos, qui eruus nescit, qui faciat Dominus saribis, 7s

eius. Vos aurem Ixι amicos, quia omnIa quaecunque audiui a V MVeteras

patre meo, nota feci vobis. q. d. x eo fit perspicuum. ρ ερρο -

nuculque legis cultores, fuisse seruos, quia eis mea ar -- cana non aperui quae vobis tanquam amicis, apertis.s me patefacio. Ex eo enim, quod ea, quae a patre meo se

in coelis audiu iacvidi, vobis fa Cio cognita, tanquam asgnoin essectu percipere potestis, vos a me, non ut se uos, sed ut amicos diligi Iudaeos enim fuisse seruos, vos amicos, inde fit perlpicuum quod Deum Dominum habuerit, vos Patrem, qui altissimaTrinitatis, incarnationis, aduentus spiritus sancti,&alia multam steria perfecte exacteque suos docuit, quae sub umbris, figuris,& confusa quadam ratione, tantum Iudei acceperant, Licet enim gratia diuina, eam seruitutem non tollat, quae natura di debit Onobis conuenit, a mi P a corum

143쪽

rrs Comment. inposeriorem D. Pausi. corum tamen asteri conditionem, quam veteri testamento obnoxij non habebant, quorum propria erat seruitus ex qua sequebatur, secretorum Iutnorum, eos non esse potuisse con siclos, sicut Euangelici praecones fuerunt, qui tanquam Christi amici, apertam, sine ullo velamine, veritatis cognitionem acceperunt,

nisia instar speculi, cognitionis illius splendorem ad

mentis aliorum oculos usq; sese diffundebant. Quemadmodum enim argentum, e contrario solis positum, remittit radios, etiam ipsum ex repercussione solis sic&fideles, fidei radi j illustrati, iubar quoddam spiritual quod sola mente comprehenditur, remittunt, ac transformantur ad eandem imaginem, a gloria spiritus, ad gloriam suam; eamque talem, qualem par est laabere eum, quia spiritu Domini, qui nulli subiectus est, illustratur. Huius eximia gloria claritas, sic in Apostolis reluxit, ut etiamnum in jsdem reluceat, qui per manus eandem ab ipsis Apostolis receperunt clarita-al , M Due ς in mam per superabundantem Dei gloriam in se

erunt tum eria transfusam, ad Dei imaginem&similitudinem spiri---. tu sancto, se sic transformante accedunt, quia sicut ait D. Ioan Cum apparuerit, tune similes ei erimus Eui enima. Deo adhaeret unus cum eo spiritus euadit, qui autem spiritu

Dei aguntur, hi sunt fili j Dei ab ipso scilicet, praedestinati, ut conforme an imaginis silli sui. Ex hoc Apostoli et D. ω' xςstm Onio, multa deducit Augustinus, primum, tunc

D nos visuros faciem Dei, cum in Angelos profecerimus,

id est, aequales Angelis facti fuerimus quod erit utique in resurrectione mortuorum. Deinde Apostolico hoc testimonio , fatis apparuit non exterioris, sed interioris hominis faciem intelligendam, cum videbimus facie ad faciem. De facie quippe cordis lO-

144쪽

adorinthis epistolam, Cap. III. 'quebatur Apostolus, cum diceret quod hic comemorauit, Nos autem reuelat acie cte. Addimus,rerum cael stium proposita haereditate , fideles saepe moneri, ascriptura, ut pietati, honisque operibus operam dantes, fortiterin infracto animo, propter iustitiam oblatas persecutiones ferant. Sicut enim Agono thetae, interdum victoribus, bravium in certamine dandum,loco excelsoffigunt, ut ab athletis videatur, eoque viso,alacrius ad certanduincitentur. Sic Paulus, omnes Christianos, oculis fidei non affectionibus creaturarum,

quasi cataractis plenis, sed ab amore harum liberis Puris, in futuram Dei gloriam, tota spe lai Tectione, vula penetrar eamque quasi propriam induere atq, sic a claritate iustitiae, ac bonorum operum, ad clarit tem ipsitus immarcessibilis gloriae transire.

Ideo habentes hane ministrationem Liuxta quod , misericordiam consecuti jumus,

non descimus.

Quam superiori capite, muneris Apostosci dignitatem magnifice extulit eam non suo merito, sed unius De Imisericordia, se consecutum, hic, sicut alibi saepe, confitetur. Funesto siquidem praeterit suetvi-tς statu, praesenti comparato saepissime Deo gratias agit, quod meritorum Christi preesidio, tales ab eo spirituales vires indutus, tantaq; coelitus gratia fuisset cumulatus, ut qui Mosaicae legis instituta , contra fidern prius acerrime defendebat, iam ad eandem vocandi alios munere sit donatus quemadmodum in ea, quae Τimotheo scripta est, uberius declarat, cum dicit: taui

145쪽

Tiso Comment in poseriorem D. Pauli ricordia Dei consecutussum, quia ignorans feci in increduλrate; uperabundauit autem atia Domini nonridesὰ Chrini. cum deo dilectione ere Sui porro ministerij commendat usum, ex duobus, nempe ex vite innocentia,&genere sincerioris doctrinae. Ac primum quidem,ex eo 2s. Et ais, deducit, quod Euangelicus praeco, ad omnem virtuc rasti asi ciem,&inprimis ad patientiam,eo debeat esse animo, t ' ' vinullis malis, nullisque calamitatibus in sua illa administratione occurrentibus, frangatur. Vt qui in hoc totus esse debeat, ut mentem a rerum caducarum fragilium cogitatione abducens, manus, linguam, Culos ab omni intemperantia prohibeat, Deum assidue precetur, puritatem sectetur, animi demissionem cola quod ijs gradibus, ad rerum diuinarum cognitionem errantibus impertiendam , ascensus pateat: Nam sicut sapientia, impuras ac superbas mentes inhabitare non potest ita, qui de diuinis rebus, multa magnaque, sine charitate sanctimonia vitae praedi-ν Gnos cant, sunt velut aes sonans aut cymbalum tinniens, qui ve-- ευμ 3 praedicatione nihil asserunt emolumenti spiritualis: ita malis occurrentibus, non facile resistunt,

quia obfirmato in Christi fide no sunt animo, Atq; atq;

adeo, ab Euangelii promouendo cursu facili me retardantur,ne Christi gloria longe lateque praedicata, crescat. Qualem se minime dicit Apostolus fuisse, cum

ait:

Non descimus sed abdicamus occulta dede

Hoc est, elusim odi vitia clam, vel abhorremus cogitare, qua patefacta ignominiam, pudorem verecundiam asscue possent perpetrantibus Occulta de

146쪽

ad Grinthios pisotim Cap. IV. Ida decoris, ad impostores , Sectarios, .sanae doctrina: -,riminem

corruptores pertinent, qui simulata probitatis sipecie, μ' rem & puritatis castimoniaeq; nctis imaginibus, piis io' --.. nestis hominibus, per fraudem imponebant, cum Uagis libidinibus, ambitione, auaritia, cupiditateq, latentes animi recessus haberent oppletos Pamm, scilicet,pietatem esse exis antes: Quae a ministrorum Ecclesiae societate, remotissima esse debere, sapienter docet D. Gregorius super illud. Σ. Reg.cap. 7. Non aedificabis mihi domum,quia vir sanguinum es Manus, inquis,eas sordes tergere nonpossunt, qua lutum in manibus tenent. Id generis erant illi, quibus ad Ephes. s. cap. dicebat,gentium Doctor, quaedam eri qua turpe ea est diceres, quorumin meminisse videtur EZech. c. 8: In sera alt, ct vide abominationespessimaου,quas ipsi aciunt; Dpaulo posti VHG,fili hominis, quae seniories domus Isiae aciunt in teneribris, nusquisis in abscondira cubilissi. Sic prioris, ad Timoth cap. I. in Frundam hominum peccata esse manife-sa adiudicium,quorundam Uequi, dicit; quae nunc latemtia post apparebunt, qui nunc, inquit Chry stomus,

horrent dicere, elaudire,quae non horrent facere.

Huc traditiones illas referri posse existimo, quas diuinae legi repugnantes , ad priuatam tum utilitatem tum voluptatem scribas&Ρhariseios excogitas Dominus frequentissime reprehendit. Aumacite it Matth. cap. I r. arborem bonam , of ctum eius bonum,aut arborem malam, ructum eius malum. Cum enim, per simulationem & hypocrisin, Pharis ei. arbor bona videri vellent malos tamen fructus facerent ;& cum mala arbor essent bonos tamen videri vellent fructus facere: iubebat Dominus, Ut aut apertem a

147쪽

ra a Comment tuoseriorem,Pausi Apostoli, virtutis & veritatissimulachra prae se ferre via derentur, cum mentis eorum arcana viti js; staterente naturae tamen sui & experientiae repugnabat, ut ex corrupta, vitiolain sterili radice, bonorum operu fru-ues, iucundi,& pingues ac durabiles possent produci Sic enim hominum moribus assuetum latura

Comparatu est, ut mali, mala, loquantur, boni bona,prG-

feritas; Ex abundantia si qui dem cordis, os loquitur. Quod si

falsi Prophetae secus faxint,id est ,praeternatura oc communem consuetudinem, Inde est, quod toties viperarum gemina pulchra mortuorum os ibinc 'urcitiis plena,parietes dealba iboeentur,msecris lueris hypocritq; quia animo parii sincero, sed fiet,& simulato,res diuinas tractabant; a quorum consilietudine, remotos fuisse Apostolos, hoc loco Paulus ostendit.

Non ambulantes in astutia, nes adulterantes terbum Dei sed in manifestatione

veritatu commendates nos metipsos, ad

omne concordiam hominum, oram Deo. Suam summam fidem, innocentiam,&sngularem

Ha Euangelio tractando, integritatem commendat quasi tales a Deo seruos quaeri insinuet, quales offici dignitas postulat , nempe, qui externis Cperibus, interiores suos sensus, spiritusS .gratia, fide&dilectione niti testantur. Hominis squidem exteriores actiones, & vir- ,... intum opera, nisi ex spiritu procedant, Deo grata esse non possunt. Deus enim stiritin ea,ait Ioannes, es eos quia- Arant eu insiritu diveritate, oportet adorare. Sic Deo se

utebat Apost. qui in ea quae est ad Romanos, Testis ea, inquit,mihi Deus,eui seruio inspiritu meois Euangetio Qua ratione,addit hoc loco, oram D vise, omni culpa Lo

car a

148쪽

ad Corinthios pisolam, Cap. IV. 123 ea re, nulliusq; reprςhensioni, in ulla re, obnoxiii esse declararet, sed ex vera conscientia quς Deum latere non posest. Nec dubium est, quin plurimi repugnante constientia, Pauluincusare&falso possent calumniari sed

omnibus id piis,iustisq; hominibus, pie in Christo viventibus, comuniter accidit. Aliterquam Paulus, se habebantHypocritae qui ceu histriones, Ut ipsum nomen sonat cum aliam quam essent, personam agerent, nec risu. quicquam veret solidqq; virtutis haberent, quicquid agebant, ullationem, laruam,tragoediam esse volebat, ideoq; spectari ab iis nolebant qui cor, siue mentem ipsorum accuratius fuissent rimati Nam etsi nequites hum tiarent iuperbia tam evi adulatione tumescebant;

Misericordi ς quaedam opera iactabant, cum interim auaritia caecutarent; Dei cultum prae se ferebant,eum impietati studerent: Cum enim mentis oculus,siuemtraitis corrupta est, cς teras facultates,Vitiosiis, corruptas, ad ossicia solidς virtutis prς sta da, meptas esse oportet. Ne quem falli potuit, qui dixtis ii tu rit Ir quam,to. rum etiam corptutu tenebrosium eri Lucerna quippe corpor nostri, oculus noue est. Quodi in corpore oculus est, in animo est intentio:& sicut vide di sensu deprauato co-Iores obiecti tecte: distincte cerni non possitnt: ita an, mode suo statu deiecto, summum bonum in quo felicitas sita est, legitimis mediisquqri atq; appeti non potest. Simulatores quidem lypocritς, veritatem colere,&sum umbonu appetere videri volui, sed falsi sim, gini b. incautos ludificant. Hinc dixit Apost. Rom. scribens, carnis prudentiaDe esse inimica,quia legi Dein essub iecta; nes n.potest. Sicutia iniquitas, iustitia dici vel esse negi, ita pfect ex vitiosa affectione actiones, ac callidi conatus, Verivirtutis,&imprimis prudelioratione habere no postvt. Habere Ide cu prudelia similitudine cal- αδ liditati

149쪽

I24 commentis posteriorem D. Pauli quam hic astutiam vocat Apostolus: Nam ut author est Augustinus ib, . contra Iulianum cap. 3 omnibus virturibus,nonslumsunt manifes disicretione vitia contraria cui

prudentia temeritas, verum etiam vitia quodammodo,nec veritate,sedquadam feci fasientesmilia; sicut ipse prudentia

inquit,non temeratas,uelimprudentiastdasutia qua tamen mitium in ; quamuis inscripturis sanctis,&in bono accipiatur: Dictum est en iis, Apuli urserpentes. In que fere tensum Philosephus,non esse prudentiam, neq; prudentem dixit astutiam astutum ut cuius adiutores fraus int&dolus; Malus scilicet, quorum hoc, verborum lenocini jst, illud operis boni simulatione, media ad fallendu, decipiendum, malum finem adipistendum,accomodata suggerunt. Ad dolum quod attanet,

saepius malam in partem scriptura surpat, sicut Ps 37.

Dolos tota die meditabantur. Ecci I s. Interiora eiusplenasent

dolo. Neq; pietate,ait Apost. per hypocrisinsimulamus, tantum, sed fidei Christiana sententiam diuinitus reuelatam , ab omni errore liberam, puram ,δε putam docemus. Et hoc,vicio tam nostrei, vel utilitatis v et voluptatis respectum, quam perina rumin temporum, unam spiritus S latenter docentis rationem habentes. ut&Dei gloria, maius incrementu in dies sumat, proximorusia lusaonge lateq; Ppagata:augeatur Quod ad vigilantiu pastorum munus,ex Domini sententia, maxime spectata.Nam quidam, non tam pastores quamlupi rapacesaicet authoritate nulla polleant, eam tamen in alios per fas nefasique sibi usurpanti ut regendi ac docendi prouinciam vitro adeant, quemadmodu, Sectariorum virosi parentes fecere sena per,qui &Ecclesie, regimen, pontificum iura, ad eum modu, invaserunt, quo fures clatrones in ovile ovium reptantes, ingrediuntura

150쪽

MCorinthios episoLm,CU.IV. a diuntur,hoc est, per vim,per iniuriam, perfraudes, ad uiamυ. ρον mactandum,per dendum, occidendum: Quos Lacharias Vates, notasse digito videtur,cum dixit: Eere ins itarabo pastorem, qui derelicta nonsuscitabit,ne dissersum ρμα-ret Eumalio vaticinati uni nomisi eos. θ non praecepte nessecutussum adisti c. Ab eis, ideo cupit Dias, ut diligenter pishomines attendant,quod lupina mente omnisvese sera. oratira contecta non tam bonorum defensionem, & praesdium, quam mortem interitum machinentur Alij I πὰ Pastores sunt, qui docendii pascendi legitima pote-

state sunt praediti sed qui non, uti par est, olscio funguntur, quos Basilius oratione pro S. Mamante, Unico Verbo describit, nempe,qui non Ouibin subditu edi ibi cupiuntprodesse , quales ait D. Augustinus, Trach. 46. in Ioannem,sunt, qui ob honorem lucrum temporale ali s r t,de quibus, abΕZechieledictum est, ram Iorans

I H,quipa ebantsemetipsos; nonnegreges apastoribus pascunturicte Tales fuisse scribaso Pharisaeos videtur in si Matro. 33. nuaile Dominus; quos licet mercenariorum moribus essent, Vilegitimos, tamen pastores docetes,audiendos, non autem eorum vitam imitandam, cupiebat Alii

pastores sunt, qui non modo legitima pollent authoritate sed in munere suo, notam priuati queistus &compendij,quam publicae salutis rationem habent quales honi sunt, quibus Saluator, tanquam bonus pastor, ex. emplum praebuit cum pro uiri seu anima uam possit. Eiusmodi Hieremias cap. 2. describit, dicens, Dab. Obupastores iuxta eor meum,quiscilicet, tam doctrinae puritate, quam salutaris vite exemplo,subditos pascentes ad bene beateq; vivendum omnis generis homines inuitent.Insignem horum pastorum bonorum effigie videtur expressisse Beatus Petruscum dixit cum an fraueris