장음표시 사용
221쪽
ros M ς τ A p rr Y s Te Aquin admittendus esset progressilis in ins natum ; requiritur vero ad aliquid supernaturale producendum : cum id quod agendum est vires naturae excedat. Universim quod esse potest, δc non dum est , id in potentia est e dicitur. Quod autem re ipsa existit, id in actu esse nun
Actuale de substantiis non secus ac do: modis praedicatur , relationemque ach Lempus praesens includito De Actu. Actus generatim definitur porentim complementum. Quae quidem definitio eum ex eo posset esse aequivoca, quod omnia ad agendum requisira dicantur potentiae complementum ideo actus rectius diceretur potentiae activae exercitium. Observandum est apud Mera physicos actum stricto sensu non dici nisi de mota dificationibus , quas spiritus per facultatem activam intra se producit. Sic amor, odium &c. dicuntur actus voluntaris, ac- rus animi ; sensatio vero non appellatur
Quamvis potentia & actus distincta stat, inquit Clericus, tamen arcto neXII sibi invicem cohaerent, ut alterum succedat alteri. Atque hinc fortasse factum est, ut Metaphy sici eorum nuscuerint nomina.
222쪽
Quarὁ veteres Philosophi actum dividunt in primum & secundum, in actum signatum δc actum exercitum.
Nomine actus primi vel signati ipsam;
potentiam intelligunt. Sic Petrus dicitur ratiocinari in actu primo , vel signato quia potentiam habet ratiocinandi. Actus secundus vel exercitus, est po- .rentiae exercitiam dc operatio. Aliquando apud ipsos actus primuς rei essentiam auo existentiam significat, actus vero secundus operationem. Sic gratia in actu primo considerata est ipsa in se spectata pgratia vero in actu secundo est gratiae e
Item a ctum dividunt in phy sicum demetaphysicum. Actus physicus, inquiunt,. is est qui potest separatim a potentiae existere. Sic animus ab ipsis appellatu actus respectu corporis humani, quia hominem informat. Nec illud nomen in pedit, quominus animum esse propugnent substantiam a corpore essentialiter diversam. Actum metapnysicum eum a
pellavere , qui non potest existere separatim a subjecto ; talis est amor. Actum etiam di stinxerunt in actum sui, id est actum subsistentem , & actum alterius t actum subsistentem dixerunt vel impurum , ut hominem , vel purum ut Angelum, vel purissimum ut Deum.
223쪽
surdae sunt, multorumque errorum fΟΠ-tes. Ab illis proindἡ abstinendum. Resen1m substantialis δc actus , sicut potentia
activa & actus sunt quadam ratione opposita. Cum animus amorem producit, tria concipiuntur, voluntas quae est facultas
activa, amor qui ejus facultatis est e fectus, & actio qua amorem producit. Agit enim ad amorem esticiendum. Quaeritur an actio haec sit modificatio ab ipsa voluntate & amore distincta ; dc vel uti inter utrumque media. Pater Busser Jesu ita, in libro qui inscribitur, Principes fonnement.&author articuli Agis, in Dictionario Encyclico, qui dicta Patris B per sequitur, Scexscribit , postquam pro more suo laudavit Philo1ophos qui definitionis loco .
Unam tantummodo vocem pro altera tradunt, etiam obscuram , & quae status quaestionis est, quorum nullus, inquit, nec Lockius quidem , quid sit agere , eX- posuit. Sic pergit: Pour resultat des dii cu fons piatadentes di*ns ce que fou p Cespondre d'intem bis a la que si . Ou'otice qu'agir λ Ie dis que par ramore aux Eatures , M agir 68 en generat, D disposition sun et re, en tant que par Duentremise ii arrive actuellement queque
224쪽
changement. Quam definitionem legitimam esse sic probat : Cur il e si impossibis de concevoir qu'il arrive natu- rellement du changement dans la natureque ce ne sit par uia eire qui agi sse O
Quod ut confirmet, asserit ipsum instru
En exquisitum Metaphysicae fragmentum , quod Authores EncycIici polliciti fuerant, ut ex eo iudicari possetquam facile sint Metaphysicorum principes , imo soli Germanae Metaphysicae periti, cum caeteri Philosophi perpetuis abstractionibus deludantur. Ego vero fateor haec ata me minus intelligi quam definitionem vulgo traditam,& ab Authore Encyclico spretam , qua dicitur, agere est exercere facultatem adhivam , vel est effemim aliquem producere.
Imo si quid boni sit in definitione quam tradit praedictus Author , id in vulgati
definitione reperitur. Nam effectum producere est facere, ut aliquid transeat a Don esse ad esse ; proindeque est: esse mutationis causam. a . Generatim definiendum esset quid sit agere , non respectu creaturarum m
do , sed respectu Dei ; non naturaliter solum, sed etiam supernaturaliter , quod
225쪽
r 1σ METApum s re Author non suscipit explicandum. 3'. Vox illa di positio quae tamen praeeipua est in definitione , profectb explicatione indiget y cum sit terminus vagus kquo nulla idea clara & distincta suppedia
v. Ea dispositio, vel id cujus in te
ventu quaedam mutario contingit, potessi esse vel finis, vel occasio, quae certe proprie loquendo non agunt, cum non sint causae stricte dictae.1'. Instrumentum non agit, sed agi-rur , sed eo intdr operandum agens utitur. Rus tamen interventu contingit m latio. Tandem ut caetera praeter tram, ra
tio quam Author adducit, inepta ex eo videtur quod propositam quaestionem Mexplicationem vocis agere ne attingat quidem. Etiamsi enim concipi non possit mutarionem in natura contingere , quirrea per aliquod agens eveniat , id certe non explicat ; quid sit agere. Nec probata tere esse dispositionem cujus interventu
quaedam in rerum natura murario evenit.
Iraque ad propositam quaestionem respondeo actionem non esse modificationem quamdam mediam inter causara agentem & efflaehum, inter voluntatem Scamorem productum. Alioquin admittendus esset progressus in infinitum. Eteni
226쪽
modiscatio haec media voluntatem inter& amorem, ipsa ellet actus ; dc proinde ut illam mens produceret, debeFet agere, deberet igitur dari altera actio media in ter voluntatem & illam modificationem , ficque in infinitum. Ergo admittendus esset progressius in infinitum. Quare Voluntatis actio est ipse amor, qui est actus, dic effectus voluntatis. Observandum est spiritum posse verintra se agere, vel extra se . Si intra se agat, effectus illius est modificatio quae dam intrinseca : ex. gr. amor I tumque voluntas immediate effectum illum producit. Si vero aliquid extra se operetur, tum voluntas primum volitionem efficit , qua mediante effectus extrinsectis producitur ; ideoque ipsa volitio est agens immediatum respectu talis effectus. Sic volitio divina est agens immediatum quo Deus hominem creat. Actio autem illi uxvolitionis non est alim id positivum reale; quod medium ut aut concipiatur volitionem divinam inter Sc hominem creatum. Hinc patet actionem nunquam esse aliquid reale medium inter agens S effectum. Proindeque frustra conaremur,
quid in se sit concipere, cilina nihil sit. Hinc mirum mihi accidit quod Auth res Encyclici in idem vitium delapsi sint, quod caeteris non sine ostentatione eXprO
227쪽
1 1 M E TA p Π Y s I C Abiant Philosophis. Illis enim quoad pos sunt contemptum ex eo conciliant quod de vocibus disputent, & abstractionibus mentis objecta realia assignent.
primum. Ab actu ad posse valet conis secutio ; sed non vice vers . Sensus axiomatis est, ex eo quod aliquid sit, sequutur id esse posse ; sed ex eo quod aliquid esse possit, id reipsa esse immeri id concluderetur. Quae duo perspicua sunt &
Secundum. Posito possibili in actu, nihil sequitur absurdi. Sensus axiomatis est, si quod esse potest, supponatur existere illac in suppositione nihil esse absurdi. Quod quidem in dubium revocari non potest, dummodo 1'. res possibilis sup-Ponatur existens ea ratione qua possibilis est. Σ'. Cum res possibilis supponitur exis. tens , non fiat hypote sis altera praecedenti contradictoria. Quod tamen aliquandb evenit, ut ostenditur ubi de praescientia divina. De Duratione.
Duraelio , tempus, successio , quamvis aliquatenus inter se discrepent, tamen a plerisque confunduntur Philosophis.
Quidquid existit , & pergit existere, id
228쪽
Aurare dicitur, & ab omnibus intelligitur. Sic durat Rex qui regnare pergit; durat regni administer, qui rerum administra
tioni invigilare ; durat Judex , qui jus
dicere ; durat Professor qui docere per git ; durant animi, durant corpora quae in existentia perseverant. Idea autem aut amor qui statim evanescit, atque existit, non durat, Angelus, qui crearetur , nec conservaretur, non duraret. Itaque duratio universim sumpta est existentia perseverans ; cujus ideam acquirimus ex consideratione eorum Omnium quae sive extra, sive intra nos in sua exi iarentia permanere videmus, aut sentimus.
Ex quibus patet in durationis conceptu successionem necessario non includi; cumque , ut jam probatum est, existentia nunsit aliquid positivum essentiae.rei existentis superadditum ; duratio , quae aliud nihil est nisi existentia perseverans , ea de causa non est aliquid positivum essentiae
xei durantis succrescens. Hinc ι'. duratio non est ens quoddam a caeteris omnibus sejunctum, quod nequE substantia sit, neque accidens ; dccujus natura in perpetuo fluxu sit posita; quale vulgo tempus fingitur. Ejus enim generis ens omnino fictum est dc chimae
- uinc a. R. absurda eorum sententia, qui
229쪽
st i METAPHYs Te A.durationem in animi nostri attentione consistere dicunt; proinde quasi infantulus qui duodecim horas dormit ad nihil attendens, interea non duraret. Quae quidem sententia falso dicitur esse Lockil.
Durationem enim esse existentiae con- tinuationem opinantur cum Suaresio ,
Lockio, Joanne Clerico, nobiles omnes Philosophi. Eius autem ideam nonnisi ex successione affectionum animi nostri a nobis comparari Lockius asserit, c. I de Duratione. Sic autem cum Lockio Mientem suam explicat Joannes Clericus,
Quicumque in se descendet , velutiquamdam idearum pompam, sine inter missione , coram intellectu transire, certe dum vigilat , sentiet. Eamdem prorSusideam, aut quae nulla prorsus in re, nec .detractione , nεc additione mutetur, diu animo nostro non observari unusquisque .experiri poterit. Si conetur de una quariam re ita cogitare, ut nihil accedat, mihil decedat primae cogitationi; cum vix per momentum id fieri queat : facile ex perpetua illa idearum mutatione nos senisti re existentiam nostram continuari. in-1illigere est. Atque hoc etiam ex eo apparet, quod AEum idearum animo nostro ordine obseris
acantium successio desest, tum nullo min
230쪽
.flo nos durasse cogitemus; eκ praeter lapsum tempus nostri respectu , sit quasi nullum fuisset. Ita ubi quis noctem sine semnio, cujus saltem supersit memoria, totam dormiit ; interstitium illud tem poris quod fuit inter id momentum quo somno opprρssus est, & id quo evigilare
Hoc posito , intelligimus quarὶ qui
jucunde aliqua in re tempus terunt, aut magno affectu cuipiam labori incumbunt, iis tempus breve videatur. Contra Veroqui cum calamitatibus aut doloribus confictantur, vel cuipiam rei molestae inviti dant operam, iis dies sint longiores. Nem re quibus gratae obversantur ideae, illi eas
diutius sine magna mutatione considerant. Quia iis quae nobis voluptati sunt, quam diutissime possumus , immoramur. Hinc fit ut tempus cum voluptate praetermissum , quo pauciores ideas vidimus , brevius fuisse censeatur. Contra..ubi molesta idea nobis adest, eam fugare nititur animus , aliasque ejus loco substia aere : illi detrahit, addit, & varia irre quies versat, propter dolorem aut molestiam in quibus acquiescere non potest. Atque hinc fit ut dormire nequeant qui dolent, & longissimas noctes, dum se jactant per lectiun, experiantur. Immena