장음표시 사용
331쪽
kiς THEOLOGIA comparationibus ad rudis cujussibet alisque indocti hominis eaptum accommo datis sic illustrat, ut nemo reeeriri possie am excors, fiamque mentis inops , qui non ex illis facile concludat admirabilem mmdi ordinationem non tum rationis opus esse , sed praestantissimae cujusdam divinaeque rationis.
Nam si in Scythiam gentesque barba ras sphaeram aliquis tulerit, cujus singulae conversiones idem efficerent in Sole & ire Luna , & in quinque planetis , quod efficitur in coelo cunctis diebus & noctibus , quis in illa barbarie dubi: et qu1n ea sphaesa sit perfecta ratione. Si sit in tabeli
picta tam elegans colorum varietaS , tam olere luminis distributio, umbrarumqu*Perminio , tam 3ptus personarum situs . iam erudita oculorum converso , tamque perfecta naturae imitatio , ut sensus desecepti personas viventes figurasque solidas referant f quis picturam fortuitae colorum projectioni tribuat λ Atqui meliora sunt ea quae natura, quim Illa quae arte facta sunt, multis partibus sant illa terfecta, quam haec simulata, solertius : nec solum orbis universus, sed etiam minutissimum
quodcumquo animal, arbor quaelibet ii,
- plures habet partes artificiose dispositas , quam pictura , vel signum , quod apt1Mςmbrorum inposmone delinax ος-
332쪽
sos. srgo ut ex artesectis causam rations R: industria praeditam necessario colligi mus , sic etiam & meliori jure certum est mundum ossici non potuisse ornatissimunt& pulcherrimum ex fortuita atomorum
Profecto si mundum esticere potest
fortuitus atomorum concursus, cur ten
plum , cur domum, cur urbem non potest λ quae sunt multo faciliora. Cur stellae nΟVae, planetae novi videntur nulli cur in hortis, in agris corpora nova identiadem sine causa non reperiuntur λConfirmatur ex ordinis mundani peris severantia. Vel existit numen praesta icsmae mentis quo mundus regatur, quodque legum motus , quibus: idem ordo perseverat, conditor sit & contervator ;vel leges illae necessariae sunt. Atqui leges motus necessariae non sunt. Prima lex est, ut impulsione seu col- Iisione motus corpori colliso communita acetur. Atqui lex illa necessaria non est, nec ex natura sive motus , sive corporis necessarib sequitur. Quidquid en1m motus in se sit, non potest a corpore sept- ratus exissere, cum sit ejus modificatio,
vel cum ipso identificata, vel ab ipso
distincta. Si sit modificatio cum corporae identificata , non potest Corpus alterum percutiens ipsi motum ex se communia
333쪽
'3 8 THEOLOGIA Care , nisi seipsum alteri det , atque in alterum desinat : quod absurdum est. Si modificatio illa dicatur a corporo distincta, quomodo corpus sua se modificatione spoliabit, ut alterum eadem vestiat ; cum animus quantumvis adhi-Vus non possit ipsummet amorem suum
in alterum animum transmittere. Et vero etiamsi motus diceretur vis
quaedam corpori insita , distincta ab ipsa tranflatione , sive correspondentia variis locis successiva , quod negat Philosopho-Tum parS maxima, non tamen concipe-Tetur causa efficiens motus corpori percusso com ni unicati. Tum quia qua proportione motum in corpore percusso efficeret, eadem proportione suam adhi-Vitatem amitteret. Nullum autem assignari potest causae efficientis exemplum, quo causa efficiens effectum producendo suam efficientiam & activitatem amittat.' Tum quia hoc in casu effectus extra causam efficientem productus, aliud nihil esset aut conciperetur nisi ipsa causa efficiens , seu vis motus quae ab uno corporuin aliud migrasset. Nullus autem effectus extra causam productus concipi potest
ipsa causa, ipsa vis & activitas ab uno subjecto in aliud transiens. Ex quibus concludunt Physici multi
Partem motus a corpore percutiente de-
334쪽
tem vero motus a corpore percusso ac quill tam esto novum motum a supremo motore productum.
Secunda lex. Corpus percutiens motum pro ratione molis communicat, id est mediam partem sui motus , si ambo compora mole sint aequalia. Atqui lex illa
necessaria non est. Cum evidens sit eam neque ex contactu praecisὶ, nequd ex es
sentia corporis sequi ; tamque fieri posset
ut totus motus communicetur , quam
media aut altera quaelibet pars, aut nulla. Ergo &c. - 3 v. Si corpus ab unica vi motrice trans Iatum oblique incidat in alterum, ex. gr. cum qua tuos gradibust motu&k d componitur ille motus in duos motus partiales, quorum summa quatuor gra dibus major est. Atqui lex illa arbitrarius est supremi motoris effectus. Nedum enim ' in natura motus fundetur , imb ipsi via , detur repugnare. Quippe non datur quod non habetur ε, omnesque totius cujussibee partes simul sumptae non possunt esso toto suo majores. Ergo &c. Hoc praesertim argamento utitur M
Ilerius 1n sua Physica, ut supremi Numinis existentiam demonstrer. A ctaque instant ii faut que Diea sit necessalaemene attentis a diminiare su ααgmenter se force
335쪽
o te fondement de totite la machine ς ques Ies Dix de la nature soni aut S que Ee a , toute celte science est renuersee. G nlas plus que par hara, qt Archimiae O tous ias auires Mechaniciens onepiadit les esseta surprenos dia i ter , despoultra, des mura , des plans inclines , ducoin. ne pourra compter sur rien dans L xie e P Architecte qui batim une maiora felon toutes les regles de son an, ne Psuma TFOndre qwel n' mulera pas; O il n,iaura jamais de surre/'pour ceux qui Ph Biteront les ouvrires qui s Echinauderontselon certe Di UoHeront pius se fer a Dura machines, s'il n'es pas urat que certe Di fit exacte. . Caeteras praetermitto leges, praesertim motus elastici & gravitatis, quae nequae in essentia motus, neque in natura corporis fundantur. Ergo existit supremus mundani ordinis moderator, & conser
Nomo ipse solus insigne divinitatis aro
Iam demonstratum est animum huma
336쪽
NATURALIS. 32 Inum & corpus entia esse contingentia Scfacta ἱ dc utriusque unionem arguere exi tentiam entis praepotentis, quod sum mum dominium in corpus nostrum, animumque exerceat.
Nunc contemplanda nobis est solertissima & admiratione digna corporis humani fabrica , legesque unionis animi cum coris
pore , quae duo praestantissimae Dei ratio. ni , non casui adscribenda esse , sanusquisque facile perspiciet. Corporis humani brevis descriptio.
Quanta primo intuitu cernitur corporis totius species & dignitast Supra caeteras partes eminet caput oris majestate conia
picuum, quod duris dc excavatis ossibus undique cinctum est, ad molli cerebri tutelam. Apte perforatur iis in locis quibus oculi, aures, os, nares respondent. Suos unaquaeque pars nervos habet idoneos suscipiendis corporum externorum motibus, qui sint sentationum nostrarum occasiones. Sensus autem, inquit Tullius,
interpretes ac nuntii rerum in capite tanquam in arce, mirifice ad usus necessarioso facti O collocati sunt. Nam oculi tanquam speculatores altissimum locum obtinent ' ex quo plurima conspicientes sungantur suo munere. Et aures cum sonum percipere debeant , qui natura in sublime ferturs recte in actis corporum partibus
337쪽
322 T HEOLOGr Acollocatae sunt. Itemque nares, eo quod o nis odor ad supera fertur.recte sursum
sunt: O quod cibi O potionis judicium
magnum earum es, non sine causa vicinitatem oris secutae sunt. Jam gustatus qui sentire eorum , quibus vescuntur gemera δε- feret , habitat in ea parte oris qua esulentis O potulentis iter natura patieritis Tactus autem isto corpore aequabiliter fusus es , ut omnes ictus, omnesviue nimios is
Digoris O caseris appulsus sentire possimus-Quis vero opi ex tantam solertiam perse
qui potuisset in sensibus λ Natura primum
Oculos membranis tenuissimis vestivit, Oserat; quas primum perlucidas fecit ut per eas cerni posset; firmas autem, ut Continerentur. Sed lubricos oculos fecit , Omobiles , ut O declinoerent, si quid noceret, O Upectum , quo Melient facile convert rent. Aciesque i a , qua cernimus qνα pupula vocatur, ita parva est, ut ea quae nocere po sint , facile vitet. Papebraeque quae sunt tegumenta oculorum , mollissimaeractu, ne laederent aciem , aptissime facἰαο ad claudendas pupulas, ne quid incideret , O ad aperiendas. Idque providit , ut identidem feri poset cum summa celeriarate , munitaeque fiunt palpebrae tanquam valla pilorum , qMibus O apertis oculis, si quid incideret , repelleretnr; O somno eo
niventibus , cum ocusis ad cernendum nou
338쪽
N.AT u R ALI f., 31 se eremuS , ut qui tanquam involuti, quiescerent. Latent praeterea utiliter, O excelsis undique partibus sepiuntur. Auditus etiam semper patet; ejus enim sensu etiam dommienteS egemuS , a quo cum sonus es a ceptus , etiam e somno excitamur. Flexu sum iter habet, ne quid intrare pessit, ssimplex O directum pateret. Provisum eciam, ut si qua minima hesiola conaretur imrumpere, in sordibus aurium.tanquam irrvisco, inhaeresceret. Extra autem eminent , qua appellantur aures , O tegendi causa
facti , tutandique sensus ; O ne adjectα
voces Laberentur atque errarent Pris
quam sensus ab his pulsus fulset. Sed
duros O quasi comeoses habent introitus, multisque cum sexibus quod his naturis relatus amplificatur sonus. Gusatus praecla ὁ septus est, Ore enim continetur , O ad usum a tὸ , O ad incolumitatis cusodiam. Quam vero aptas, quamque mirarum artium mini stras manus natura homini dediti Digitorum enim contractis f citis , facisque porrectio Pront/r mosisscommissuras O artus , nullo in motu L-
Hactenus Τullius. vide iam quae sie
levitas simul ac firmitas nervorum atquctussium: ut superpositis carnibus ossa ves-riuntur,& ossibus miro sibi artificio imsittis musculorum firmitate simul ac mois
339쪽
31 T' Aroto GIAbilitate ligatis carnes sustinentur. Ut carianem quibusdam in partibus circumdat tenera pellis, & ornat, in aliis durior ac
fortior eamdem a vulneribus tutatur.
Verbo dicam, corporis humani compages ac structura tantam admirationem haber, ut omnibus Anatomes peritis naturae muraculum videatur , innumeraeque illius
partes tum externae, tum internae tanta
industria factae & collocatae sunt , tam omnes inter se connexae & aptae ; ut si ad eximium opus summa sapientia, arsque solertissima fuisset adhibita , vix melius esse posset, & ad speciem pulchrius. Et vero si barbaras apud gentes statua
Teperiretur quae accurata membrorum, partiumque omnium exteriorum proportione , & si tu , colorumque attemperatione humanum corpus sic ad vivum exprimeret , ut spectatores fallerentur, donec manu errorem suum cognovissent : quis
in illsi barbarie opificis industriam non colligeret statim , & miraretur Atqui tamen in illo signo nulla esset partium
internarum dispositio. In corpore hum no quae latent intrinsecus, multo magis admirationem movent, quam quae apparent extrinsecus. Quid enim , si cerneretur i, terna fotmatio & structura capitis, oculorum, aurium , oris , colli , pectoris , Pulmonum, stomachi, glandularum, ner-
340쪽
NATURALIS. 32 svorum, musculorum, arteriarum , innumerabilium que venarum quibus carnes perpetuo irrigantur ξ, eorumque omnium apta dispositio, connexio, communicatio, ciborum in sanguinem, caeterosque humores transformatio. Quibus omnibus corpus humanum quod perpetua exhal rione perit, perpetua reparatione conseF- Vatur. Ergo &c.
Similiter leges unionis animi cum compore Deum existere demonstrant. In eo enim eositae sunt leges illae quod occasione motuum corporis quaedam in animo sensationes, cogitationes, affectiones excitantur, & vicissim occasione cogitationum mentis quidam in corpore motus nascuntur. Atqui mutuum illud cogitationum ex parte mentis, & motuum ex parte corporis commercium non ab alio quam ab Ente supremo originem ducere potest. Quaenam enim connexio est vel similitudo inter motum in nervis opticis excitatum , & mirabilem illam varietatem sensationum, quae colores appellantur, & corporum externorum ideas. Quaenam cognatio inter tremulum motum, quo agitantur aurium fibrillae, & suavis. smum illum oblectationis sensum, quem
parit harmonia vocum aut instrument
rum. Quid ex alia parte commune esse potest inter iracundiam, amorem, pud