장음표시 사용
351쪽
T AEOLOG Patre, sine generatione ; tum telluris in Tadicibus creverunt uteri mammarum ad instar, quos maturo tempore patefecit aetas infantum , venisque apertis coegit succum fundere lactis consimilem. Sicque, inquit LucretiuS.
Terra enum pueris , vestem vapor, herba eubile Prabebas, multa ct molli lanugine abundans.
Atque haec est Epicuri sententia de ani mantium origine , quam serio animo suis versibus exponit Lucretius & exornat. Respondeo hanc aliasque de animan-.tium Opigine explicationes ab Atheis prolatas tam ridiculas esse, ut ex nulla re major demonstrationi nostrae vis & authoritas possit accedere.
Nam I '. quaeritur qui fieri possit ut
nunc novi homines nulli, animantia nurula sine generatione nascantur. An mulatus est radiorum luminis calor, an mammarum terrae ubertas in prima generatione omninb fuit exhausta λ Quod autem additur de animalculis, quae in aquis corruptis, aut aliis corporibus pullulant, in quibus antea nulla videbantur, apud omnes Philosophos multis experimentis certum est & indubitatum illa originem
ducere ex ovis quae matres in iisdem corporibus deposuerunt, aut venti transtus prunx. Nam in carnibus nulli vermes
352쪽
generantur , in quibus muscae ova sua relinquere non potuerunr. l. --Jamverb telluris foecunditas exhausta non fuit ; in eodem nunc statu reperitur in quo esse debuit, cum marem & foemianam variarum, speGerum primum genuit & succo lactihi consimili nutrivit. Non
enim potuerunt haec animantia e terra
oriri, nisii cum iis alendis idonea tellus extitit ; cum jam herbis cujuscumque generiS: Virentibus . florebat , cum fontibu & i fluviis extinguendo siti necessariis irrigabatur; fom*s Auremi & amnes, nonnisi ex pluviis originem, ducunt.) cum aevi factus fuerat spirabilis, & vi ventorum
pestiferis vaporιbus expurgatus , verbo dicam cum omni ex parte universa rerum natura illorum generationi quasi consentiens & obsecundans aserat. Itaque
1 . non ex rerum confusione , quae Ciahos, dicitur , potuerunt animantia temere casuque fortuito prodire. χ'. Terra in eodem nunc statu reperitur in quo tunc versabatuT. Cur ergo norat nulla sine patre nascuntur animantia '. Haec rerum qium ad animantium vitam necessariarum praeparpi , non maris solius, sed foeminae in qualibet specie origo, singulorum ad usus proprios apta partium compositio, conjunctionis appetitus , posterorum similium perpetua generatio,
353쪽
Demon fratro moralis de exis entia Dei.
- Duo probanda sunt di primum Iconsen sonem hominum in agnoscendo supremo Numine a quo sit aliquid sperandum , aliquid vero timendum, sic esse.unanimem, & moraliter universalem ; ut nulla extiterit gens athea. Deinde consensionem illam invictum esse existentiae Dei argu
- Prima pars quae CirCa factum versatur, non ex alio momento adstrui potest quam ex gravissimorum authorum testimoniis , Variarumque gentium historiis. Probatur prima pars. Firmissimum hocὸ afferri videtur, cur Deos esse credamus :quod nulla gens tam fera, nemo omnium tam sit immanis , cujus mentem non im-fbuerit Deorum opinio. Multi de Diis prava sentiunt. Id en1m vitioso more ἡ 'fici solet: omnes tamen esse vim naturam divinam arbitranturii Ita Tullius Tuscul. I. I 3. Idem Lib. i. de Legibus. Gens nulla est , inquit, neque tam immaniS, Neque tam fera, qtue etiamsi ignoret qualem habere Deum debeat, ha
Si terras obeas , inquit-Plutarchus , imvenire possis urbes muris, litteris, legi-
354쪽
3 o THEOLOGIAbus, domibus , opibus , numismate ca- gentes ', . . . . urbem vero templis , Diliaque destitutam, quae precibus , jureju-Tando , oraculo non utatur i, non bonorum causa sacrificet , non mala sacris avertere nitatur, nemo unquam vidit.
Idem testantur Plato, Aristoteles, S neca, caeterique omnes antiquissimi a thores, qui de supremo Numine sermonem habuerunt. iEx antiquissimorum populorum historiis compertum habemus opinionem divinitatis viguisse apud Hebraeos, Chal- deos, AEgyptios, Indos, Perses , Arabes, Getas, Gallos, Germanos, Graecos, Romanos. Ubique praescripta leguntur de cultu religionis instituta ι ossicia in sacrorum celebratione definita, delecti sacerdotes & religionis ministri, maximaque veneratione , & observantia habiti, ubique erecta templa . indicti ad solemnia festi dies. Quae quidem singula certam fidem faciunt apud 1 omnes tantiquas gentes de . divinitate sententiam invaluisse.
Quis autem ignorat opinionem divinitatis una cum saeculis , aetatibusque hominum inveteravisse, diuturnitate temporis confirmatam , religionumque sanctitates in dies factas fuisse majores, atque
meliorςs. Qui. nescit Feteribus rupulis
355쪽
consentire omnes, qui nunc sunt terr rum incolae , etiam maxime inculti, Me-xicani , Peruviani , Brasilienses , Can dienses. Ergo divinitatis opinio communis est, & universalis. Probatur secunda pars. Consensus ille univei salis invictum est existentiae Dei argumentum. Nam I'. omnibus perspicuum est & apertum, id esse verisimile quod multis sapientibus re peritis verutra videtur; id cereius, quod plerisque doc- έ tis certum judicaturi; id verisimilitudi-- nem habere multo majorem , in quo plerique docti cum indoctis consentiunt; id tandem certissimum habendum esse,
quod omnes ex animo tam indubitatum credunt & tuentur , ut ex eo suam vivendi rationem instituant. Atqui talis est opinio. de existentia Dei. Ergo &c. Hanc quidem sententiam si docti tantum amplexi fuissent , opponi fortassε possent 1ensus hominum imperi tortim, qui dicerentur naturam ducem melius 1ecuti. Si rudium dumtaxat & imperito rum mentem imbuisset divinitatis opinio; praejudicii vel levioris conjecturae suspicionem injiceret contraria peritorum sententia. Verum cum periti omnes & imperiti in eamdem consentiunt opinionem, de quadam veritate quae rudium Ec imperitorum captum non superat, haec ha-
356쪽
: 3 42 THEOLOGIA. benda est certissima, vel dicendum hominum genus universum non esse rationale. Et vero unanimi populorum consensioni nemo qui sapiens sit , refragari possit. Si quis enim adversaretur, is deberet privatum suum praeponere judicium, non modo imperitorum sensibus, sed etiam maXimorum quorumlibet ingeniorum dc; doctorum hominum, qui post diutinum
maturumque examen rem demonstratam
asserunt & indubitatam. Quod profectbsummae temeritatis, arrogantiae dc stultia: tiae esset. Quocirca nemo qui sapiens sit. hominum omnium sententiae refragari potest. a V. Consensus ille invictum est exic' tentiae Dei argumentum, qui ex ipso lumine rationis oritur. Atqui hominum omnium consensus in admittenda supremi Numinis existentia ex ipso rationis lumine oritur. Tum quia, ut est apud Tullium , in omni re conserasis omnium gentium lex natura putanda esst. . . . Opia; nionum commenta delet dies, naturae judi-- ria confirmat. Tum quia opinio cui ad-Versantur quae maximam vim habent apud homines momenta , cupiditates, vitaeque liberioris desiderium, haec neque potest liniversalis esse, nec stabilis permanere, multo minus confirmari diuturnitate te
357쪽
poris, nisi ex natura ipsa , ex rationis citctatis ducat originem. Atqui talis est opinio de existentia supremi Numinis r
'rum upiversarum moderatoris', quod siu scelerum vindex, & virtutis remunerato
Et vero consensus ille unanimis ex ,na, turae, rationisque dictatis oritur, qui ne que praejadiciorum foetus esset potest, nec ullius hominis authoritate, vel falsa pedi suasione' introductus. Atqui I v. conse gus unanimis de existentia Dei praejudiaciorum foetus esse non potest. Generales enim praejudiciorum causae duae sunt, internae, & externae. Atqui consensus una nimis de existentia Dei non: otitur a causis praejudiciorum intainiti. Nam causae praejudiciorum internae sunt sensus tali ces, imaginatio deludens, pravae cupidiatates. Atqui consensus unanimis de exis tentia Dei non oritur ex sensibus; Deus enim sub sensus non cadit. Non ab ima sinatione; Deus enim utpote spiritus, sub
Imagine corporea non potest exhiberis non a pravis cupiditatibus, quas E conti coercet suppliciorum metu. Ergo conse sus unanimis de existentia Dei ex internis praeiudiciorum causis non oritur. Neo etiam ab 'externis praeiudiciorum eausis. Idae namque praejudiciorum causae
358쪽
3 T WPOD GI A quidem omnia variant pro variis temporibus , locis & populis. Atqui opinio de existentia Dei omnium est temporum, locorum, & populorum, temporisque diuturnitate confirmata est. Ergo &c. Insuper nullius hominis authoritate i etoducta nil opinio de existentia supremi numinis. Ve, enim homo ille privatus fuisset, vel princeps i neutrum dici post gest. Non prinum et quis enim privatus h mo sua potuisset authoritate, vel falsa
persuasione principes & populos religi nis legibus subjicere λ Si quis autem pri,ceps tantum opus perficere suscepisset, nonne statim subditorum omnimi cupia ditates reclamavissunt Quam et in p restatem h1buisse ita lin gentes exraneas de hostes , ut illis cinera religionis imposuis. sit. Haec certε opinio introduci non pse ruisset stabilisque permanere, quin ingens in tota societate mutatio contigisset, vehemensque ex cupiditatibus vitae pertur' batio & magna confusio; quae omnia his. toriarum authores sexiptis suis conlignas sent, ad posteros transmittenda. Atqui ne verbum quidem de illa mutatione in populorum annalibus reperitur. Ergo
π: Obi. I R. Hopainum consensus existentiam Dei certb non adstruit, nisi stun versesis. Atqui universalis non est. Ergo &d.
359쪽
NATURALIS. 34 FDist. min. Consensus hominum non est metaphysice universalis ; conc. min. Non est moraliter universalis ; nego min. dc
Consensus metaphysice universalis est consensus omnium hominum sine ulla exisceptione. Consensus moraliter universalis est consensus multo majoris & sanioris hominum partis. Jamvero multo major de sanior hominum pars ens supremum admisit, ut constat ex probationibus. E go S c.
Instabis. Nullo modo cognosci potest quaenam sit omnium gentium de divini-
rate sententia. Ergo &c. N. ans. Id cerib compertum est tum ex veteribus Scriptoribus, tum ex viatorum relationibus fide dignis. Sic illud noverant Plato, Aristoteles, Cicero, Seneca, Plutarchus, Julianus &c. Ergo &c. Et vero ipsa loquendi ratio qua utitur
Cotta satis indicat nullam gentem mansuefactam , & excultam extitisse quae, Deum non haberet , nullumque eXemplum negatae divinitatis apud nationes barbaras certum afferri potuisse. Sic enim loquens inducitur Cotta. Unde notae tibi sunt opiniones nationum. Equidem arbitror multas esse gentes sic immanitate esseratas,
ut apud eas nulla suspicio Deorum sit. Quae dicta satis ostendunt Cottam ex sesa
360쪽
3 6 THEOLOGIA multarum gentium barbarie conjecisse eas in deorum ignoratione versari, non verbex facto , ant historia certa cognovisse quasdam Gentes Atheas existere. Ergo
Instabis. Ut consensus hominum sit universalis debet esse omnium temporum sicut & locorum omnium. Atqu1 certo praesagiri non potest quaenam futura sit posterorum nostrorum de divinitate opinio. Ergo &c. N. min. Non enim divinatione opus est, ut praenoscatur posteros nostros rationis participes futuros esse. Ergo quoniam nominum tum vitam agentium, tum vita functorum consensus in rationis lumine fundatur; hoc certe compertum habemus posteros nostros eamdem sententiam esse defensuros. Igitur insulsae sunt quae de hominibus extituri; injiciuntur suspiciones : praesertim cum Opinio de supremi numinis existentia fortioribus& clarioribus in dies demonstrationibus
fulciatur. Instabis. Constat ex veteribus Scriptoribus , novisque viatorum relationibus , non paucos homines solum , sed nationes integras extitisse multas , atque etiam innum existere, quae Deum nullum venerantur ; quod multis exemplis probat Baylus. Ergo consensus hominum non