장음표시 사용
341쪽
3. THEOLOGh A. rumi , audaciam , timorem , gaudium se tristitiam , eosque oris totius situs Sccommotiones in quibus laudatas animi affectiones , velut cernimus 3c legimus, vehementesque motus qui plerumque in
corpore toto eX animi affectionibus sequuntur. Haec certe non efficit animus
cum cepissime ipso incogitante Sc invito
nascantur in corpore, ignoratque menSqua ratione sese gerere debeat, ut eos oris situs, vel commotiones aut in vultu, aut in toto corpore producat. Ergo e rum omnium effector est Deus. 'De physicis demonstrationibus videte: Fenelon, Iaquelat de existentia Dei, de Reatimur in Mem. ad hist. Insect. multos nobiles tum Philosophos, tum Theol gos , religionis naturalis de moralis Philonsophiae principia, qui liber multa nobis
argumenta suppeditavis. Obj. I'. ex ordine mundi non potest opificis ratio praestantissima concludi. Nam in animantium quorumdam operibus mira conspicitur ordinatio quibuslibet arte- factis excellentior. G. gr. ut caetera taceam, quis avium industriam & artem innidis aedificandis assecutus est. Atqui tamen belluae rationis expertes sunt. De monstravit enim Carthesus eas esse me m automata seu machinas viventes Epigo &c.
342쪽
NATURALIS. 327 v. Illud argumentum incerto nititur
principio, inulti quippe nobiles Philos
phi cum maxima hominum parte contendunt in belluis existere animum humano quidem admodum inferiorem , diversaeque speciei , qui tamen sensationi. bus afficiatur es atque ideis ditetur. Quapropter haec objectio nostrae. demonitra tionis vim non elevat.1 v. Distinguo min. Bellure rationis e pertes sunt, sed Dei directione operantur. Transeat minor. Belluae ex se solis , dc sine ullius causae intelligentis directiones agunt. Nego min. & conseq. Esto, belluae sint merae machinae viventes e quod hyci non expenditur. Quaecumque ex illis pro deunt stupendae operationes, hae totidem effectus 1unt legum motus quas belluat
sequuntui ; quae prosectb leges fortuitae non sunt, nec necessariae; quod probarione non videtur indigere , ad eb perf-picuum est, & ex dictis facile concluditur. Ergo conditae sunt leges illae a sit-
premo belluarum artifice , ut omnia quae ad vitam. generarionem, conservationem necessaria sunt anquirant belluae & parent , declinentque ea quae nocitura vi
deantur. Proindeque si mirabiles bellua- Tum operationes intelligentiam in ipsis non arguunt, summam industriam causa
343쪽
328 Τ MAOLOGIA dirigentis & efficientis, consiliumque s tertissimum ostendunt. Et verb non sine admiratione artis Scindustriae machinas quasdam Parisiis vidimus , quae paucissimos belluarum motus imitarentur. Ergo meliori jure praestantissimam causae dirigentis rationem conrcludimus cum ordinationem in belluarum operibus cernimus. Dices. Animus noster varia corporis membra movet ad libitum. Tamen nescit
quinam musculi vel nervi sint agitandi ;eorum situm & naturam omnino ignorat.
Ergo effectus etiam ordinati productio, nullam in causa intelligentiam demons
1 Principium objectionis saltem ince tum est, multisque nobilibus Philosophis
falsum videtur. Nam , inquiunt, non pintest animus esse causa efficiens motuum corporis, quin necessaria sit connexio inter motum membrorum 8c animi voliti nem: atqui necessaria non est connexio in thr motum variarum cor eoris partium& animi volitionem. Si enim necessaria esset ejusmodi connexio, quoties animus vellet statim brachium moveretur. Restamen non sic evenit 3 cum aegrotus, Vel paraliticus velit brachium movere, quod non movetur. Ergo &c.
344쪽
NATURALIS. 32'Et vero, inquiunt, si animus e sset causa efficiens motuum corporis nostri, posset etiam pro nutu corpora remota transferre. Corpus enim nostrum tam est extra animum, quam corpora circumdantia. Tamen experientia constat animum nori posse per luam volitionem 'corpora circumposita transferre, ut lapidem , montem , domum &c. Ex quibus concludunevolitionem nostram esse dumtaxat causam occasionalem, cujus interventu Deus
se ipse determinat ad partes corporis nostri movendas. Quod quidem ipsa rationain objectione exposita; allisque momentis demonstrabitur, ubi de animorum im- materialitate disputaturi sumus. Hac it que difficultate demonstratio nostra non
2'. Nego conseq. Si en1m animus brachiorum motum emciat, etiamsi supponatur ignorare quinam musculi sint infandi &c: quod 1at1s contradictorium Vi- .detur; ex eo sequitur tantummodb opo
tere, ut cognoscat quid sit ille motus , quod ipsi perspectum est. Similiter cum Operis partes aptissime dispositae sunt, debet causa mirabilem illam ordinationem cognoscere. Iti sentit hominum genus
Instabis. Animus noster volitiones suas efficit. Atqui tameti non cognoscit quid
345쪽
sint volitiones illae, nec qua ratione eas efficiat. Ergo necessaria non est in causa efficiente effectus cognitio. Minocem propositionem negant Phlialosophi omnes, cum eo discrimine quod quidam opinentur volitiones nostras per Iensum intimum dumtaxat innotescere P& a caeteris astectionibus secerni. Ex quo concludere est effectum non posse produci quin cognoscatur vel per ideam & re praesentationem, vel per sensum intimum. Atqui effectus extrinseci non possunt per sensum intimum innotescere ; cum sola modificationes. intrinsecae sensum sui fa- .cere possint. Ergo debent per ideam ω repraesentationem cognosci. Atque hinc est quod nemo sit qui cum picturam, limrologium , vel elegantem statuam videt is non eam statim intelligentis opificis i dustriae adscribat. Nos autem in posterum dicemus affecistiones animi nostri non sensu intimo so- Isim , sed etiam idea & repraesentationaeognosci. Et verb animus velle aut amaro non potest, quod non cognoscit. Ergo nec Deus velle potest mundum efficere pulcherrimum , nisi admirabilem mundi ordinem prius cognoscat. Obj. Σ . Si mundus excellentis cujusdam, divinaeque rationis effectus esset , non fortat tam opus , nullus cerneretur
346쪽
NATURA L I s. 333desectus, nihil temere factum aut inordinatum : verum in mundo inordinatio Conspicitur maxima. Ergo saltem dubitandum , casune effectus sit, an ratione ει consilio. I'. Transeat maj. Nam etiamsi in exturnia pictura, statua, vel horologio de fectus quosdam Sc inordinationes ejusdem artis peritissimi detegerent, dummodo in Opere toto tam apta partium dispositio
Cerneretur, ut admirationem moveret
oculosque spectatorum oblectaret, pro iactb artificis industriae, non casui hae tanta opera adscriberentur ; praeiertim si ex iis quae perfecta quisque cognosceret, facile concluderetur potuisse opificem
melius aliquid dc perfectilis, si voluisset, efficere. Atqui res ita se habet, ubi de
mundo agitur; maxime si quis attendat, in tantis naturae totius motionibus , tot tantisque vicissitudinibus, tam multarum rerum a Ique tantarum ordinibus nullam quam mutationem allatam fuisse vetustate. Ergo &c. 2'. Nego min. Ut enim animadvertit
Leibnit Zius, nonnulla quidem in mundo cernuntur, quae videri possunt imperfecta, minusque ordinata, cum seorsim ab aliis spectantur , eo quod eorum usus, utilitates , fines ad quos destinata sunt, relationes ad taeteras mundi partes non cog-
347쪽
3 3 α T HEos Acir Anoscantur. Non secus ac in tabellis ese ganter pictis, si quis umbras figuris asia
persas tantum intueretur, eo non parum
offenderetur aspectu. Si quis in ingentimachina partes quasdam minutas seorsim consideraret, eas aut inutiles, aut imperfectas judicaret. Verum si mundi univer statem partiumque omnium connexionem & dispositionem videremus; si partium singularum usus, fines, utilitates, relationes ad caeteras partes cognosceremus; si generalem consensum & harmo niam intueri possemus , tum certe nostro etiam judicio mundi conditor non a solveretur modo, sed eius sapientia tanta diceretur , quanta cogitari non pollet. Ergo si quis inordinationem quamdam in mundo esse arbitretur, judicium illud ex sola mentis limitatione rerumque ig
Instabis. Si mundus satὶs non cognosicatur,t ut possit quis inordinationem arriguere ; satis non innotescit, ut ordinationem illius asseramus. Ergo &c. Nego ans. Ut en1m aliquis cognoscat quamdam inter horologii partes ordin tionem existere , non requiritur ut omnes illius partes, earumque varios fines& usus perspectos habeat , sufficit si videat partes ad quemdam finem ex eo destinatas fuisse, quod finem illum consis
348쪽
NATURA OL 333ranter attingant, scilicet indicentur horae. Similiter ut in mando ordinationem esse
concludamus , satis est si primo intuitu spectaculum mundi nobis sit pulcherrimum & jucundissimum, variaeque partes in eo conspirent, ut effectus. quosdam regulares Lonstanter producant; scque finem suum certo assequantur. Atqui haec in mundo percipimus, aliaque multa in quibus admirabilem esse ordinem jam o tendimus. Ergo &cis . Instabis. Illo in opere realis est inordinatio , in quo partes multae sunt inu- siles, multae noxiae, multae finem suum non assequuntur. Atqui talos sunt plurimae mundi partes. Cui enim bono culices,
muscae vermes , ar neae, insectorum genera , serpentes , monstra &c. Ergo &.c.
Nego min. Haec invidia non stat. 1 Namque ad mundi pulchritudinem multiplici yarietate vim gratissima non pa-Tum conferunt. χ'. His in animalculis
ars exquisitior , consiliumque solertiusquam io maximis dpprehenditur. Nec enim ingens aliquod opus est, quod a
thoris sui solertiam eloquentim enarrat. 3'. Plurimas habent utilitates etiam cognitas ; vaporibus pestiseris aerem expur-ζnt, morbos sic avertunit, remedia moris curandis pr*sentissima ex illis exuun-
349쪽
3 THEOLOGIA Instabis. Pluviae finis est ut plantis &arboribus alimenta praeparet, partes nutritias suppeditet, impediatque ne siccitate pereant, aut calore nimio suffocentur. Atqui pluvia finem illum saepe non assequitur. Dum enim aquis deficientiabus i getes marcescunt; fluviae in terras incultas, in rupes inaccessas , in mare &flumina decidunt; imo tanta quandoque copia irruit imber in terras fertiles quibus commissum est semen ; ut spem me Lsis omnem adimat. Ergo multae sunt mundi partes quae finem suum non asse
Respondet I'. Seneca cum multis Phialosophis imbrium lapsus aut copiam maiorem quam par est , aliaque multa quae inordinata videntur consectaria esse legum generalium sapientissimε conditarum , quibus regitur orbis universus ; satiusque eas cum levioribus quorumdam incommodis servari, quam Cum rerum omnium detrimento rescindi. Deo enim major esse debet universorum cura quam
Σ'. Pluviae finis assignatus nec solus est, nec necessarius. Sa γε namque contingit ut pluviarum copia vel defectu morbi aliaque incommoda avertantur. ' 30. Potest Deus pluvias utiles retinere, aut segetibus nocivas immittere, ut suam
350쪽
ab Ente supremo dependentiam sentiant homines , dc ad Deum precibus confugiant ; ut eos ad xirtutem impellat , avitiis & cupiditatibus avertat ; ut eorum delicta puniat. Ergo dic. Tandem si talis pluviae finis necessarius esset; ut imber decideret in terras antea incultas, sussiceret agros illos colere, eisque semen committere. Atqui id non sufficit, ut imber in terras decidat. Ergo
Instabis. Stultus esset hortulanus qui aquam ad hortum irrigandum necessariam in rupes effunderet & dissiparet. Ergo
Nego consequentiam 3c paritatem. Ratio discriminis est quod hortulano nullum possit esse motivum ratione niXum aquae necessariae sic dissipandae. Contra vero possunt esse Deo motiva multa, scilicet ea quae jam exposita sunt , aliaque Plurima, quibus aquam segetibus necessariam deneget. Ergo & Obj. 3 '. Ex humani corporis efforma-etione non probatur Deum existere. Nam ex limo terrae radiis solaribus calefacto Potuerunt infantes fortuito casu & sine 'causa ulla intelligente in lucem prodire. Quemadmodum in corporibus putrefactis, aut paludibus 'arescentibus calore sola nascuntur innumera animalcula, sine