장음표시 사용
371쪽
NΛTURALI s. 337 non arbitrabantur. Aristoteles enim gloriatus est primum se docuisse mundum ab aeterno existere. Tamen ipse contendebat neminem esse posse , qui ex mundani ordinis consideratione non concluderet haec
tanta opera deorum esse. S3'. Sententia communior eorum erat
qui materiam aeternam esse & necessariam dicebant ; simulque certum esse putabant eam ab ente supremo dispositam fuisso& ordinatam , sicque efformatum fuisse mundum pulcherrimum & ornatissimum. Hi Philosophi, teste Tullio, Deum com parabant cum fabro dc opifice, qui materiam non facit, sed ea utitur quae parata est,eamque varia partium dispositione figuris quibussibet induit. Quod , qui dubitet, inquiebat Cicero, haud sane intelligo. cur non idem Sol sit, an nullus sit dubitare possit. Quare clim Epicurus ausus est asserere mundum effectum fuisse ornatissimum ex atomorum con
cursione fortuita : tam absurda visa est ejus sententia, ut eum ne hominem quiadem dicendum putaret Tullius. Itaque eo reducenda est objectio proposita. Veterum Philosophorum parti
maximae certum videbatur materiam esse
necessariam; atqui hoc ypsito nonnisi ex praejudiciis poterant ens, quod universum moderaretur orbem admittere. Ergo &c.
372쪽
N. min. Nam ut jam demonstratum est , suppositis etiam materia Sc motu, numen praestantissimae rationis necessaribadmittendum est, cujus sapientia partes materiae admirabilem, qua donantur, ordinationem acceperint ; quam casu vel necessitate habere non potuerunt , nec
et v. Etiamsi supposita materiae necessitate, sequeretur mundum integrum esse necessarium; id tamen non tam perspi euum est, omnibusque obvium, ut ne minem etiam peritum fugere possit. Quod satis ostendit comparatio Dei cum artifice , qua veteres Philosophi utebantur. Poterant igitur admisso principio conse- Eutionem non admittere ; quod in quaestionibus intricatis plerumque usu venit. i Obje Vel consensus hominum spec-
nem , vel solus 8c independente a quo- Cumque motivo consideratur. Si primunt dicatur ; ergo motivum consensus solum, non vero consensus ipse probat. Quare argumentum ex consensu petitum vim
propriam & ab aliis diversam nullam ha- Dei. Si secundum , consensus in se solum spectatus potest errori perinde ac veritati patrocinari; cum multi communes sint errorum fontes, ut sensus externi, ut imaginatio. Ergo consensus hominum
373쪽
. MA T E R. 6 SV 3is 'etiam universalis non probat Deumjexi .
N. ans. Neque motivum solum ex quo consensu DLitur,. neque consensus lusu in se praecise spectatus in probationem adducitur , sed: consensRS quatenus ex ra κtionis lumine, non Vero ex praejudiciis originem Ocit. Ergo.&c. Obj. q. Opinio de' existentia supremi numinis ex metu oritur. Cum enim ho
minest natina itimidi sint & imbecilli
multa' isitas: fingunt, istrribilia , quae nuia quam existunt. s Hinc L ait, Poeta Vetusi apud Lucretium , primus in orbe deos δε- cier timor. Ergo &c. t ans. Proinde quasi tot sapientes animo fortissimi qui mor hemi spreverunt , somnis rationis usum vanis terroribus ami
serint, diim pauci Athei qui vel in levis
simo mortis periculo toti trepidant, soli imperterrito animo vim metus puerilis repulerunt.. 'r Si opinio de supremi numinis exis. tentia ex metu oriretur ; id sibi fingerent, omninti krmidandum, minasque sern peniintentans ; verum,et i contrae sibi Deum . exhibent benevolum , summeque benefi
. 3 Q. Vel ipsi impii conscientiae terrori
bus agitanturi scelerum cruciatu UeXati..
Quid porro metuendu* illisi esset, I fi,
374쪽
go metus supponit , non gignit ideam
Imo terrores illos animi , ut sedare. possint impii, notionem supremi numinis, uoad possunt , praefocare conantur
Instabis. Ex metu quem tonitru fulmen que injicit, ejus etiam ignorantia phoe- Inomeni proficistitur divinitatis opinio. t Ergo ex metu oritur & ignorandia i cΝ. ans. tum propter responsilione tiraer cedentem ; tum quia cogntra illius pnoe- nomeni causa, cessasset opinio' de existentia supremi numinis. i Atqui e contr1rmajorem adepta est firmitatem. Ergo &αγ- Obj. 3'. Opinio de supremi numinis lexistentia in legislatorum , reique politia lcae peritorum versutiam refundenda est.
N. ans. t R. tum quia nullum hujus rei exemplum afferri potest, quae tamen exemplis esset confirmanda ; cum de facto mo is iveatur quaestio. Tum quia rem ita se ha-rbere apertὸ negat Tullius his verbis: Nec ἰνero id coliocutio hominum aut consens auesscit. Non institurix opinio es confirmata,
legibus: Et certe viaemus hegissavones lies stabilita j- dicimiadis oginionuusos
375쪽
N A T U R A L Iusos fuisse, ut legibus suis authoritatem conciliarent.
Viget supremi numinis opinio apud barbaras gentes quae omni cultu civili des-
3 '. Cum nulla sit -qiuestio de qua magis apud Philosophos aisputatum fuerit,
cur nemo fraudem detexit λ Imo ex quo fraudem praetensam detexerunt Athei quidam ; cur tanta est hominum in errore illo perversitas dc dementia , ut magi trorum Atheorum dicta contemnant, δί
Q. Qui fieri potuit ut opinio quae
supponitur rationi contraria, quae cupiditatibus molestissima est, nullum adversarium senserit & reclamantem non plebeios tantum homines, sed reges ipsos Sc magistratus, doctos perinde ac indoctos sibi subjecerit, eo1que miseri servitute semper oppresserit λObj. 6'. Consensus ille supremi numinis existentiam non probat, sed potius demonstrat Deum nullum existere. Nam multo major hominum pars deos admisit multos , eosque imperfectos de cupiditatibus deditos. Atqui illud est Deum nullum agnoscere. Nihil enim divinitati adversatur magis quam multitudo , imperfectiones, pravae cupiditates. Ergo dcc.
Dist, maj. Multo major hominum pars
376쪽
i Τ n E o L O g, A deos admisit multos, imperfectos, & cupiditatibus deditos, vitiando & corrumpendo praeconceptam divinitatis ideam ;Conc. maj. Non corrumpendo praeconceptam divinitatis ideam 3, n. maj. Expendendum igitur an opinio' de supremi numinis existentia ex cupiditatibus nata fuerit, Rn Vero praeconcepta jam divinitatis idea per ignorantiam & cupiditates postmodum vitiata fuerit 3c corrupta. Certe opinio & idea divinitatis ex cupiditatibus non ducit originem : tum quia quaenam est connexio inter pravas cupiditates. & ens aliquod supremum Tum quia vi Febat apud omnes illud dogma, nempe probos manere aliquam mercedem , improbos vero poenam a diis rependendam. Jam verb qui fieri potest, ut ex cupiditatibus nascatur opinio, quae
cupiditates ipsas comprimit Tum qui sapientes δc Philosophi apud gentes Ethnicas adversus plebem corruptam vehementer insurgebant, eo quod diis viti pribuerent, a quibus homines rationem ducem sequentes abhorrebant. Ergo opinio de Dei existentia cupiditatibus non est adscribenda ; sed potius per ignoranis xiam & cupiditates vitiata fuit & cor
rupta. Cum enim supremum numen Or- his universi moderator, quod ex mun
377쪽
concluditur existere , quam opificis industria elucet ex operibus artis exquisitae, in non conspiciatur oculis , nec per sensus
determinari possit quodnam illud sit ;ideo varia varii populi sibi finxerunt nomina , diversis nominibus appellata. Imo
cum Deum unicum rebus innumeris omnibus providentem mente non caperent,
multos admiserunt deos quibus varias demandarunt provincias , coelum Iovi regendum tribuerunt, Neptuno maria, Cereri agros , Pluroni inferos. Exardetacebant interim cupiditates , quibus patr cinium atque authoritatem quaesierunt Poetae , suisque cantibus persuaserunt
corruptae pleb1 deos ipsos iisdem propensionibus ac homines, isdemque ignibus
instam malos esse ; quod etiam saepe nota tris temporibus auditur. Hinc plebs ignara cupiditatum Deos liberter admisit . quos Philosophi & sapientes aspernabantur. Ergo praeconcepta opinio de supremi numinis existentia per ignorantiam δίcupiditates fuit deformata. Obj. Tandem in rebus speculativis quae sub sensus non cadunt, testimonium hominum nullius est authoritatis. Atqui existentia Dei sub sensus non cadit. Ergo &C.
Distinguo maj. In rebus quae sub sensus non cadunt, nec ex rebus sensibilibus
378쪽
facile concluduntur ; transeat maj. Si facile colligantur ex rebus sensibilibus; n. maj. Jam vero existentia Dei facile colligitur ex rebus sensibilibus, ut patet ex dinis. Ergo m. Quaeritur nunc qua ratione in nobis efformetur idea Dei. Resp. 1'. Ideam Dei non esse innatam,
ut in Logicis probatum est. Imo inutilis esset tam praecox idea Dei qua nonnisi longo post tempore uti possemus s & cujus existentia nullo adstrui potest argu
α'. Idea Dei comparatur per reflexi nem, tum in animum nostrum, tum in r*s corporeas & sensibiles, prout in de monstrationibus j1m allatis expositum est. Quare idea Dei non acquiritur immediate per sensus; cum Deus, qui spiritus est, sub sensus cadere non possit. Ve-xum res extra nos positas sensuum ope cognoscimus ; atque ex orbis universi contemplatione facilς assurgimus ad ideamentis supremi, quod tantum opus effecerit atque moderetur. Hinc fit ut invitabilia Dei per ea quae facta sunt, intelis
lecta conspiciantur. At, inquies, per sensus acquirere non possiimus nisi ideas rerum , quae in objectis sensuum reperiuntur. Ergo per sensus acquirere non possumus id*am enxi
379쪽
Αt 13 R A L 1 s. Retorqueo argumentum. Per sensus acquirere non pomimus nisi ideas rerum quae in objectis sensuum deprehenduntur. Ergo cum in horologio, in tabella picta, vel statua, nihil sit nisi corporeum, nulla vero cogitatio aut intelligentia; ex illorum omnium consideratione non possumus ideam opificis intelligentis collia
a v. Dist. ans. per sensus &c. Si ratiocinium nullum aut reflexionem adhibe muS; conc. ans. Si ratiocinemur ex iis, quae sensuum ope in rebus corporeis deprehenduntur ; Π. ans. Cum orbem universum contemplamur, videmuS corpora, motum , admirabilem non solum in orbe universo sed in multis Partibus ordin .tionem, Ieges motus quibus mundus rigitur. Ratiocinando facile cognoscimus: naec omnia esse contingentia, nec a se ipsis aut a nihilo facta. Ex quibus evigenter concludimus existere ens aerernum, necessarium , numenque praestantissimae mentis quo mundus effectus sit & ord
Ex demonstrationibus existenti e Dei iam traditis, quaedam aperte deducuntur Dei perfectiones & attributa, quae tot, dem propositionibus demonstranda sun I.
380쪽
Deus es omnipotenS. Demonstratur. Deus est orbis universi creator, Variarum ejus partium ordin tor , summusque moderator. Atqui orbis universi creator & moderator est omnia potens. Ens enim omnipotens illud est
quod facere potest quidquid est postibile.
Atqui orbis universi creator & modera
tor facere potest quidquid est possibile .
Etenim ad mundi creationem & ordinationem tanta concipitur requisita potentia, ut ipsi Athei l1benter fateantur ens fore omnipotens quod orbem universum hujus nostri similem e nihilo posset ed cere. Enimvero Deus orbis universi cre tor tanta praeditum esse debet potentia, ut ad ejus imperium & voluntatem res
omnes h nihilo prodierint. Atqui enscujus voluntas tanta vi pollet Sc evicientia, concipitur essicere posse quidquid est possibile. Ergo est omnipotens.
Demonstratur. Ut Deus orbem creaverit , ordinaverit, & moderetur , necesse est ut omnium animorum , A VarIumque