장음표시 사용
411쪽
Cogitationes NATURA L i, S. quies vero actioni opponitur. Probatur secunda pars non sunt figurae. Nam I . atomus vel
colpus quodlibet figuras' suas passi vh recipit' nullam sibi dat, vel efiicit. Animus
Vero multas cogitationes sibi dat & eScit. Ergo cogitatio non est corporis cujuslibet figura. Σ . Ddm animus cogitationes sentit, easque a se invicem accurate secernit , nullam figuram senrit , nulla latera, nullos angulos. Ergo cogitationes non sunt feturae. Probatur tertia pars. Cogitationes nota sunt corporis motus. Nam I'. animus multas cogitationes emcit; atomus autem vel corpus quodcumque semper motum suum passive recipit. Ergo animus cogitans non est at mus in motu posita. Σ'. Animus suas cogitationes sentit, accurate secernit, supra se reflectit: interea varios motus non sentit , alios ab aliis non secernit , nec potest atomus supra se ipsam reflecti. Ergo &C. 39. Animus in multis cogitationibus liber est. Atomus vero ad habendum m tum libera non est, dumque mo Vetur, leges necessarias sequi cogitur. Motus est correspondentia variis locis successiva. Quis autem dicere ausas
sit animum per ideam veritatis, per judi-
412쪽
3ss T A a.o L o G I Actum , amorem , odium, laetitiae vel trictitiae sensum variis successive locis correspondere. v. Corpus ingens ut lapis variis motibus donari potest , non secus ac atomus vel corpusculum. Ergo si diversae cogitationes essent dumtaxat varii motus , lapis ingens variis posset cogitationibus assici.
Quod absurdum ipsis Epicureis esse vi-
6 Q. Animus suis cogitationibus res insensibiles attingit, sicut & futuras. pra reritas, a nobis remotissimas, pollibiles , non sectis ac impossibiles ; quarum nullas
potest atomus motu suo attingere. Q. Animus vel unico momento ter
ram , sidera , orbem universum cogitavi ne peragrat, mundosque possibiles; tanta autem esse . non potest atomi motae cele
8Q. Motus omnes sunt ex se similes, cum ex se recti sint, eorumque diversit,tes ab extrinseco nascantur , atque in praecedentis directionis mutatione confistant Atqui certe omnes animi cogitationes non sunt inter se similes, nec e rum diversitates oriuntur ab aliquo e trinseco , nec in praecedentis directionis mutatione consistunt, ut perspicuum est. Ergo &c. SeΣtum argumentum. Non solum cogia
413쪽
NATUR ATIS. 39'tatio non consistit in motu , sed neque
motu ossici potest. Quod quidhin Lockio
tam repugnare Videtur, quam repugnat nihilum eue causam materiae essicientem.
Nam, inquit, fatontibus Epicureis, motus in corporibus maximis nunquam potest cogitationem essicere. Atqui atomi, partesque materiae quantumvis minutae 1 Ip- ponantur, eadem praecise ratione in seses Invicem agunt, sese impellunt, sibi resistunt , ac ingentia corpora. Eigo &c. Et veri, etiamsi supponeretur c9rpus motum esse causam essicientem motus corpori percusso communicari, quod falsum esse demonstratur, tamen corpus si vem agnum , sive minimum nunquam posiet motu suo cogitationem in alio corpore efficere. Nam corpus quod motu suo in alia qttie libet corpora lupponitur agere ,
aliud nihil praestat nisi motum , nisi partium separationem , vel compressionem , varium situm, variam dispositionem. Compus divido , partes ex divisione nascentes per totam aeternitatem seca , exurgent partes semper minores, praetereaque nihil. Partes illas mutatione situs , prout libuerit , compone. Transer partem Anunc ad orientem, nunc ad occidentem, nunc ad septen trionem , nunc ad meri
diem , muta partium distantiam ; quid
emeles 3 Aliud nihil nisi diversas partium
414쪽
o o THEOLOGIA directiones, diversas proximitatis vel dictantiae relationes. Muta figuram, configurationem ; sempEr figuram habebis, aliudque nihil nisi diversam partium ad sese invicem distantiae vel contiguitatis
relationem. Partes illas in quoscumque sensus volueris agites , directiones mures, velocitatem augeas, vel minuas ἔ motus nascetur rectus, vel angularis, accelera- tus vel retardatus. Quae quidem ipsi sensus de corporibus sensibilibus in sese incurrentibus testantur. Atqui variae cogiatationes ab his omnibus plurimum differunt. Ergo &e. Argumentis jam emosiris evidenteressicitur cogitationes e se non posse materiae modificationes. Ex quibus perspicuum est, luce que meridiana clarius rem in nobis cogitantem non esse corpus, immaterialem esse atque incorpoream, simplicem, partiumquc expertem. Obje
tiones proponi solitas, quae profecto i , ves sunt, in secunda Pneumarologiae parte diluemus; ubi de animo disputaturi s
Benedictus Spinosa natione Batavus, religione primum Judaeus, deindE religiones omnes, Judaicam maxime & Chris. tianam impugnavit. tandem in Ethica sua
415쪽
religionis naturalis principia , ipsumque
Deum retento tamen nomine sustulit. Ut autem fucum faceret inaoctis, levibusque hominibus qui novarum opinionum & a vulgi intelligentia disjunctarum admiratione facile capiuntur; eorum credulitati mathematicε 1nsidiatus est adhibita methodo geometrica , quae sinceram fraudis. que inimicam ad quam nata est , evidentiam annuntiat , quam tamen ipse pervertit omnino & inquinavit; cum ea mithodo abusus fuerit, ut portentosam doctrinam aequivocationibus involveret, si pe mutata vocum fignificatione recepta. Itaque in prima & secunda parte Ethicae primum definitiones tradit, deinde axi mata , ex quibus propositiones multas deducit, quae totum illud systema com, plectuntur.
Prima. Per causam sui intelligo id . cujus essentia involuit existentiam , sive id cujus natura non potest concipi non
Secunda. Ea res dicitur in suo genere finita, quae alia ejusdem naturae terminari potest ex. gr. corpus dicitur finitum, quia aliud semper majus concipimus. Sic
cogitatio alia cogitatione terminatur : at corpus non terminatur cogitatione , nec cogitatio corpore.
416쪽
Tertia. Per substantiam intelligo id, quod in se est, & per se concipitur , hoc
est, cujus conceptus non indiget concepta alterius a quo formari debeat. Quarta. Per attributum intelligo id,
quod intel ectus de si1bstantia percipit ,
tanquam ejusdem essentiam constituens.
Quinta. Per modum intelligo substantiae affectiones, sive id quod in alio est ,
per quod etiam concipitur. Sexta. Per Deum intelligo ens abs lut ε infinitum, hoc est substantiam conorantem infinitis attributis, quorum unum quodque aetemam , infinitamque substa tiam exprimit.
Explico. Dico absolute infinitum , non autem in suo genere ; quidquid enim in suo genere tantum infinitum est, infinita de eo attributa negare possumus. Quod authm absolute infinitum est , ad ejus essentiam pertinet , quidquid essentiam exprimit, & negationem nullam involvit. Ex quo contendit Spinosa Deum esse
corporum omnium & animorum collectionem.
Septima. Ea res libera dicetur, quae ex sola suae naturae necessitate existit, & a se sola determinatur. Necessaria autem, seu potius coacta , quae ab alio determinatur ad existendum & operandum certa.& determinata Latione.
417쪽
Primum. Omnia quae sunt, vel in se sunt, vel in alio sunt. Secundum. Id quod per aliud non potest concipi, per se ipsum concipi debet.
Tertium. Ex data causa determinata necessarid sequitur effectus , & contra, si nulla detur determinata causa, impossubile est , ut effectus sequatur. Quartum. Effectus cognitio a cognitione causae dependet, & eamdem involvit.
Quintum. Quae nihil commune inter se invicem habent, etiam per se invicem i telligi non possunt; sive conceptus unius
alterius conceptum non involvit.
Prima. Substantia prior est natura suis affectionibuq. Secunda. Duae substantiae diversa habentes attributa, nihil inter se commune habent. Tertia. Quae res nihil commune inter se habent, earum una alterius causa esse non potest. Demonstratio. Si nihil commune cum se invicem habent, ergo per axioma qu:Π-rum , nec per se invicem intelligi possunt , adeoque per axioma quartum victa
418쪽
Tullo LOGI A alterius causa esse non potest. Quarta. Duae aut plures res distinctae vel inter se distinguuntur ex diversitate attributorum , vel ex diversitate affectio.
Demonstratio. Extra intellectum nihil datur praeter substantias , earumdemque assectiones; nihil ergo extra intellectum
datur per quod plures res distingui pota sunt praeter substantias, sive quod idem
est per definitionem quartam, earum attributa , earumque affectiones. Quinta. In rerum natura non potant
dari duae aut plures substantiae ejusdem naturae, sive attributi. Demonstratio. Si darentur plures substantia: distinetie, vel distinguerentur ex diversitate attributorum, vel ex divertata te affectionum, per propositionem qua tam. Non ex diversitate attributorum; quia supponuntur ejusdem eme naturae sive attributi. At si ex diversitate affectionum tantum distinguuntur ; cum sub
stantia si prior suis affectionibus per propositionem primam ; depositis ergo
affectionibus . & in se consi aerata, non poterit concipi ab alia distingui. Sexta. Una substantia non potest produci ab alia substantia.
Demonstratio. In rerum natura non
possiunt dari duae substantiae ejusdem at-
419쪽
tributi, hoc est per propositionem secundam, quae aliquid inter se commune habent. Adeoque per propositionem tertiam una alterius causa esse nequit, sive una
ab alia produci nequit.' Septima. Ad naturam substantiae pertu
Demonstratio. Substantia non potest produci ab alia. Ergo &c. Octava. Omnis substantia est necessa rio infinita. ' Demonstratio: Erit en1m ipsius natura uel finita , vel infinita. At non finita :nam per definitionem secundam debet terminari ab alia ejusdem naturae , quae etiam necessario deberet existere , per propositionem septimam ; adeoque darentur duce substantiae ejusdem attributi ;quod est absurdum per propositionem quintam. Existet ergo infinita. - Ηis addit 18. substantiam esse indivisi-hilem : quia partes in quas divideretur , vel naturam substantiae retinerent , vel non: si primum , ergo plures darentur substantiae; quod repugnat. Si secundum. ergo substantia esse desineret, cum tamen
2'. Hanc unicam substantiam esse Deum infinitis constantem attributis, quOrum duo quidem assignat extensionem &Cogitationem, caetera quae finx, nullibi e plicat.
420쪽
os T HEOLOGIA, 3 8. In rerum natura nihil dari conti gens, sed omnia ex necessitate divinae naisturae determinata esse ad certo modo existendum & operandum. .
Haec ex triginta sex proposi tion ibus quibus integrum suum systema complectitur, retulisse lassiciat. . Ad haec capita revocari potest Spinosae systema. I'. Unicam existere substantiam. Σ'. Ejus obstantiae duo attributa esse
exterisionem omnem & cogitationem ;dicit etiam corpora omnia esse modos substantiae unicae quatenus extensae, an mos vero esse modos ejusdem substantiae quatenus cogitantis. 3'. Deum appellat substantiam illam unicam . neces-1arib existentem , eumque asserit ab inlute infinitum , quia nullam involvit negationem , sed omnia entia animos δ corpora , eorumque affectiones complecitur. 4'. Omnia ineluctabili necessitate
Ex quibus perspicuum est unum id discriminis esse inter Spinose sententiam& Stratonicorum aut Academicorum 'ctema , quod Spinosae placeat unicam se stantiam appellare mundum universum, multisque aequivocationibus, & saepe mutatis vocum significationibus mentem