Summa siue Compendium Theatri veritatis, et iustitiae. Eiusdem auctoris. Cum eodem ordine, vt in proxima indice De iudiciis

101쪽

86 s v Μ M A 83 permna, quia nempe coniuncti,vel familiares, do inestici, siue e conuerso inimici, vel emuli, aut dir Etiam, vel in directum interesse hotentes, vel criminosi, aut infames, & viles, aliumque similem patientes defectum . Istas autem, vel si millas exceptiones, 'numerus, vel alia argumenta ,

pro facti qualitate 1bpplent, ideoq;

36 certana, ac generica ista probati Oris species non recipit regulam, sed iudicis prudenti commissa est arbitrio,ex facti circumstam iis regulando , Iudici namque lex dicit, quod ipse scire potes quata fides testibus adhibenda sit.

Cum eo tamen haec procedunt praesupposito, ut in forma iudici3 testes examinati sint, de Iudicis nem-83 pe decreto , in termino per eum statuto , cum iuramento, in cuius praestatione altera pars citata fuerit, cumque istud' posterius citationis requisitum , non pro solemnitati deiideretur, sed pro eo sine, Vt altera pars iuramcnto intereste , atque i terrogatoria exhibere,suumque pro Curiae

102쪽

Curiar stylo interpretem conducere,qui examini assistat; Hinc istis accedentibus , ob dictae citationis impletum finem, eius defectus non solet scrupulose attendi, Curi artIno, vel Tribunalium stylo attendendosia per citationis , vel examinis for

Duplicem vero istud exameno, quod faciendum sit habet spectent; nam nempe in ipsa Curia, seu coram ipsius causis ludice ; Alteram. vero extra Curiam coram alio per eumdem Iudicem in partibus, ubi testos existant delegando, cum illae commissione, cui pro Curiat stylo remis oriae congruit vocabulum. Hoc itaque posteriori casu; Cum remitariae concessio moras nectat, dilationemque pariat, ut scilicet eas 6 pendente causae impediatur cursus, idque ubi praesertim,de remotis vltra montes agatur locis, nimium

alteri parti soleat afferre praeiudiciuatque studiose pro litis protraclatione assectari, Hinc in Rotae potissimum Tribunali nimium frequen- , aes, super huius temissoriae concessisiones

103쪽

sione , vel denegatione habentur quaestiones, quae cum dubio particulari ipsarum principalium causaruna ad instar cum decisionum aedi- ctione disputari solent. Duas vero diuersas habet causaruspecies nimium diuersas illa remisse 87 soriae materia Spiritualium scilicet,& prophanarmaa; Isto posteriori vocabulo generice omnibus congrue- te causis, quae vere beneficiales non sint, quamuis ad alios effectus pro subiectae imateriae qualitate vere spirituales,vel Ecclesiasticae esse dignoscantur, matrimoniales puta, Vel

decimales, sitiae iurispatronatus, ac similes, benefficialibus cxceptis , in quibus de beneficij pertinentia, ac titulo inter prouisos principaliter

contentio sit ad istum remitsoriae, atque sequentem compulsoriae e sectum , sub spiritualium nomine singulariter cadentibus. In prophanis itaque certae non scadunt regulae quibuscumque con-89 gruae casibus , sed pro singulorum circumstati js arbitrium diuersimode regulandum est ; Aliquibus desuper

104쪽

super statutis genericis propositirnibus,ad quarum normam,arbitria pro diuersa tamen applicatione regulandum est, prout diuersa exigat facti qualitas. Ea itaque in primis in iure irre-kagabilis est regula, frequentiores habens facti, vel applicationis quaestiones , ut absque articulatae mat riae releuantia remissoria concedem da non sit; Frustra etenim, cum inutili mora, ea admittenda est prinhalio, quae facta non releuet, ideoque remissbriae huius modi incidem. tis disputationes principalis causae merita frequenter percutiunt; istius autem releuantiae, potentia, vel dubietas, ad concessionem sufficit, ne incidenter alias principale causam, antequam cius assumatur disput tio decidi contingat. Calumniae quoque vehemens suspicio in prophanis remis oriae de-Megationem causat, nisi articulatae materiae, aliquis accedat sufficiens fumus, suspicione non accedente non necessarius; Istaque suspicio ex diuersiis desumi solet argumentis,

105쪽

quia nenaph diu in partibus cauis peracta, ea neglecta sit probatio, quam tunc fieri debere eadem su

debat laecessitas, vel utilitas,quae ex nouo non emanauerit incidenti, mue quod in eadem Curia, diu caula agitata, in expeditionis liminoa emistaria, petatur ue Vel super ijs, quae per scripturas oportune,ac susficienter iustificari valent, nisi testes ad melius tendant probationis fo

mentum.

Aduersiis propriam confessione quoque siue aliam probationem ,

cui de directo aduersetur, ut propterea unum, vel alios testes de me-dacio notandos esse nouae proba, tiones inducant; Magis vero ubi idequiremi riam petat alios iam,vel in partibus , vel alterius remissoriae vigore induxerit testes, quorum

iam*ublicata, & didicita sint dicta

praesumptione urgente, ut eos prius induxerit testes, qui melius informati essent, ideoque falsos, vel su Ornatos denuo inducere studeat. Post rem iudicatam siue in summario, dc exequutivo iudicio, aut in posscs

106쪽

possessorio illo praesertim, quod retinendae dicitur, ae etiam in altero reintegrandς vitium petenti obstet, siue illo cui censurarum, Vel recur suum obstent crimina,regula est romissoriam quoque denegari de

Omnes tamen huiusmodi , simi--lesque regulae, non semper certam , acvnisormem habent praxim, ob eas quas facti cucumstantiae, inducant limitationes , Ideoque istum, prudenti Iudicis commissum est asehitrio praesertim cum retardationis

effectum, ut sine illa concedi ni, quando soleat, ut in ilia sede latius;

Ea etenim, quae facti potius,& arbitrii , quam iuris sint, ex facti particulari qualitate, di circumstantiis decidenda , de facili certas stib copen dio explic biles non recipiunt re

gulaS. In altero vero spiritualium causarum generi , longe maior adhibe- Sotur rigor, istu in illa congrua exigente ratione,quod cum vitalitium ius huiusinodi cause percutiant,l0ge maiora istis dilationes, ac mor e

107쪽

92 s v Μ Η Α producunt praeiudicia,ideoque foristior urget calumniae, ac affectationis suspicio, ut non ad probationem ν, sed ad dilationena, ac moras, ista fiat

petitio . -

Omnia itaque ut supra in prophanis obstantia, fortius in spiritualibus obstare, non est ambigendum;Vltei rius vero Iac additatiue alia desiderantur; Primo nenipe veritatis articulatae materiae competens fumus s Secundo, ut ultima sit instantia, 'el eam talem , remissoriae petitor, in sui praeiudicium faciat, unicae conm' sentiendo sententiae; Et tertio , Ut beneficij sequestro consensum a comodet, ne interim possessionis potiatur commodo, quod calumniarum, ac dilationum studium cau .sare solet. 6' Vtrique vero parti , remitariae terminus est communis, eaque Unipo parti concessa, non est alteri deneganda; Remissorialis vero ludex delegantis potius, quam pro privii, adhibere debet stylum , cum alijs in sua sede latius videndis, utpote non de facili sub compendio cadetibus 3

108쪽

DE IUDICI S. 93 Praesertim vero circa testium tanta inductorum reprobationum,seu repulsam, aliaque, Ut praemissum est , certam non recipientia regulam, 't. pote in arbitraria materia, ex singulorum casuu circumstantiis, ac Tribunalium stylis regulanda . . Vbi autem in ipsa Curia, coram causae Iiidice, testes inducantur, at-iI que articuli exhibeantur, non adeo frequenter cadunt quaestiones, cum cessante dilationum ratione, in re mi ssoriae casu dubitandi , vel suspicandi occasione praebente', pro De quentiori praxi articulorum admisHo, ac testium examen denegari nosoleant; Iudicis tamen non refignato arbitrio, ex irreleuantiae , yel suspicatae falsitatiβ, & seductionis m*tiuo, l1ue ex altero irreleuantiae id

quoque denegandi. Qua nitiis autem illae testium de .positiones,quae pigmissa iudicii for-i i ma in omnibus no seruata fiant,ut praesertim sunt non iuratae,ac extra-,

iudiciales attestationes , quas si des Vulgus appellat, nulla fide sint dignae, nullamque faciant prob itiO

109쪽

ista patitur regula, ubi attestantis eximia qualitas, vel eiusdem mota, quae iurameti vim habere solet, aut alia veritatis accedant adminicula; Idemque pariter certam non reciapit regulam , sed ex facti qualitati

prudenti iudicis arbitrio est remisse sum. Maior vero, vel minor huiusmodi insormium attestationum fis des,ab eo pendet, an probabilis camst , vel excusatio adiit, ut ea insor. mis adhibita sit species,quia nempe attestatis qualitati ita cogruar, puta magnaris; vel quia lite adhuc no introdis: a iudex non haberetur,cora quo forma seruari potuerit; Vel quia de senibus, ant valetudinarijs, di absentibus agatur, cum similibus praefato arbitrio pensandis. M. Altera est probationis species, quae per scripturas fiat; Ea vero duplicem habet scripturarum speciem unam nempe illarum, quae publicae dicuntur,dc alteram earn, quae pri

uatae .

In hac posteriori specie non extracti M. de his omnibus disc.3 32.

110쪽

3 qionis, seu reductionis in authenisticam, ac probantem formam,ut in priori, sed recognitionis inspectio cadit , an scilicet ab co revera conscripta sit cuius esse praesuppona

turo

Huius autem recognitionis modus certam non habet regulam, sed

a locorum, 'el Tribunalium stylis accipit 3 Quamuis etenim

ciuilium legum attento rigore, ea

recognoscendi forma desideretur, quae per testes fiat, iuxta praemissant formam deponentes scripturae, vel subscriptioni praesemes fuisse,atque scribere vidisse , illa: vero species ,

quae per testes denota manu deponcntes, siue per aliarum scripturarum comparitionem fiant, fallaces.& aequivocae, ideoque Inefficaces reputentur ; Diuersatanien Romanae Curiae est praxis, ut in iis etiam scripturis, in quibus testes adhiberi solent, illa admittatur recognitio, quae fiat per telles notam habentes manum ; Ex facti qualitate, & cise cum stanti js decisione pendente , auplenam, ac sufficientem, vel potius semi-