장음표시 사용
331쪽
De subiecto actionis. 3 r 'pendet totaliter ab ulla, totalitate ea usae: quia praeter qu3mlibet, est alia a qua pen
Pendere per unicam actionem non aiunt qui actionena collocant in agente; nequit enim eadem esse in pluribus. Nos aute, qui subiectamus illam in passo , unica contentisimus iuxta illud : nequid nimis. Cum enim suffieienter per unicam habeas essectum pendentem a pluribus , non est animi moderati plures appetere. Dubitatur seeundo. An quando Deus &ereatura concurrunt ad eundem erctum, una fit utriusque actio; an contra alia sit Dei, alia reaturae. Resp. esse unum eandemque utriusque actionem. Est peculiaris ratio pro hae resposione: quia videlicet ipsa actio causae secundae non est in reru natura nisi dependenter a causa prima: cum igitur & a Deo fit, diaereatura, & per illam ponatur effectiis: recte dieitur per actionem quae sit in diuisibiliter Dei & causae secundae, poni hic & il Ie effectus. Notanter dixi: quando Deus & causa secunda concurrunt ad eundem effectu : quia non est hie locus disputandi an omnis es ectus & actio causae secundar sit indivisibiliterefiectus & actio causae primae. Dubitatur tertio, an actio sit essentialiter alligata conditionibus . flvi dubitationem hane resoluas; scire o- potet ignem non calefacete lignum nisi sibi proximum,& in aliqua disterentia temporis existens. Dubitatur autem virum actio qua ignis calefacit lignum hic existens ita sit alligata huic conditioni, uti plicet esse eat -
332쪽
3 i 3 Di put. q. qu est. 2.dem alibi , si ignis & lignum alibi pontrentur. Dicendum est actionem non habere alligationem huiusmodi. Ratio est quia pethoe praecise quod ignis & lignum habeant hane proximitatem, & ignis agat in lignum .habes lisnsi hie exlesieri ab igne. Hoe in suci eoneeptu non dicit actionem essentialiter aia fixam huic loco ςrso sine huiusmodi affixione habes quod ignas ealesaeiat hie hoe ligna. Immo si positiue intelligas actionem indita serentem ad esse hie vel alibi, determinaram autem ad esse hic, per hane proximitatem a-pentis & passi habes quidquid requiritur ad denominationem praeda iam . Sicut concipiens Petrum indifferentem ad esse hie vel alibi deteini inarum per hane potius' quam illam , bieationem,habes format iter Petrum exilicutent hic potius quam alibi.
Quid sit sinis . eius causallitas in actu
primo Inir secundum acceptionem notam
l ippis ει tonsoribus idem est ac extre-- mu euiuilibet rei: ita ultimum vitae nos ret momentum dieitur finis nostret viti. De fine hoc modo Meepto nihil hie litigamus optantes illum nobis primum, & postea
AGuctari jt faustum atque felicem . De fi e
333쪽
hie agimus secundum illam aeeeptionem, se- eundum quam est apud Philosophum v bii dieitur. Id cuius gratia caetera fiunt. Diuiditur autem primo in finem qui, G nem cui, & sinem quo . Finis qui est illudi bonum seu illa res, quae intenditur a finis cui est illud subiectuin eui tale bonum intendi- tur: finis quo est ratio illa qua bonum. in tentsi fit illius subiecti eui intenditur. Exc-plum habes in teipso operante propter felicitatem seu propter Divinum bonum. Finis quem intendis est summuin bonum : subiectum cui intendis, tu ipse es: finis quo est ipsam et ratio qua possides silmni uni bonsi; hoc
est qua summum bonum fit tuum. Dividitur seeundo. Finis in finem operis,& finem operantis . Debcmus enim hic ni e minisse eorum quae diximus in Logica. Dixtismus ainem ibi alium esse finem artis, alium operantis. Puta filiis seceni factoriae est ipsum fraenum, quod est opus factum per artem: h-nis ipsius fretiit sue operis facti per Fraenita .ctoriam est recta equitatio: fini ἰ vero operantis seu artificis est vel gloria, vel luerum prout ineptit vel sapit. Diuiditur tertio. Finis in ultimum & non vltimum . Vltimus est ad quem ita caetera ordinantur ut ipse non ordinetur ad aliud: huiusmodi est v. g. aeterna selicitas que di- eitur sinis ultimus rationalis creaturae. Non vltinuis vero est ille ad quem ita alia ordinantur, ut ipse etiam ordinetur ad aliud v. s. sanitas est, finis quid ni s non vltimus aegroti sapienti , ta ordinantis sectionem ve- . nae ad sapitatem, ut sanitatem ipsam ordinet
334쪽
nes, si opus fuerit, asserentur in loei Diees: solus finis qui sustinet definitione snis seu eaust finalis, ergo prima diuisio est
mala. Antecedens probatur: quia solus finis qui est id cuius gratia caetera buut- puta οῦ
grotus facit quidquid facit gratia ianitatis
ergo, Resp. negando anteeedens; ad euius pro- , rationem nego iterum antecedens. AEgrotus
non propter sanitatem quomodoeunque, sed propter sanitatem sibi acquirendam sustinet sectioneni venae, & alia media quae medicus praecipit. Medicus ipιe non scribit suum Reeipe, ut existat sanitas in abstracto , vel Ῥn eoneauo lunae, sed in Callia. Immo illo eodem amore quo A totus amat sanitatem magis amat se, & alios, propter quos vult
esse sanus. Huc faeit illud proloquiu quod
tam 'pe inaniter adhibetur. Propterin quod et numquodque tale σ illud magis . Puta si Pater familias vult esse sanus propter filiosi sibi dilectos, hoc eodem amore quo amat sanitatem, magis amat filios, quia propter filios est amata sanitas. In quo auteni consistat eausalitas finis inariu pr nno dubitatur hie .i Finis, ut apparet ax dictisana ore sui movet & causat quod causat. Est autem,etus
adagium : ρυιιlamatum quius cognitum.
Hi ne disputatur an uis ino tua fidis partialiter s altem consiliat in cognitione bonitatis aliaus, qua allicimur ; an tota quanta est in sola bonitate eonsistat. Vis autem illa inό-tiua dieitur causalitas finis in actu primo.
335쪽
dequale In bonitate obiecti quod mouet. Huic eonet usioni nemo contradicit nisi deceptus a conditione in quibusdam argumentationibus induente apparentiam eaus e. Probatur autem . Cone lusio ex ipsainet definitione eausae finalis. Illud mouet finaliter euatus obtinendi gratia modia adhibentur : sea . . egrotus adhibet media ut obtineat sanitate: non vero ut obtineat cognitionem sanitatis: ergo sanitas ipsa, non Vero cognitio sinitatis est finis,stii virtus finaliter motiua, seu ratici finalizans. Maior est manifesta,minor nequit negati; si enim qgrouis sumeret potionem amaram ut acquireret cognitionem sani latis grotaret alio morbo , quam qui curaretur per potionem huiusmodi. Patet autem ex hoe ipso quod amet sanitatem, sanitatem e sie illi cognitam, iuxta illude omne a
eum Draecognitum. ιHee omnia in teipio intelligis ii teipsum eonsideres amantem felicitatem tuam, dc eaetera caeteroquin inamabilia propter selieitatem. Vides enim te ob felicitatem ipsam quam ardζnter amas, amare ieiunia, '.
eastellationes, cilicia, & alia id genus, quae
propter se non sunt amabilia. Amas Auteni non ut cognoscas sed quia cognoscis, & ve obtineas rem cogia tam . Propterea res ipsa non autem cognitio rei dicitur finalizare. Relique probationes eiusdem veritatis iuresponsiouibus ad obiecti O nos insinuabuna
336쪽
Satis obiectioibus. Bijeitur prim6. Obiectum nihil habens
bonitatis,cos natum finalizat, Prgo non bovitas, sed cognitio, est vis motiva seu causalitas finis. Antecedetis probatur. potest aliquis venari Hyre eruum putans Hyrco ceruum esse seram quae capi possit' in tal i ea si bonitas Hyreoeerui non mouet ad Ponenda media , sed sola appraehenso bonitatis. Quod non moueat bonitas patet: quia illa bonitas est nulla qnod autem vere causat debet esse aliquid . Res p. etia in ca su posito Venatorem motaueri non a cognitione, sed ab ipsa mei bonitate Hyrcocerui; quae quarum, realiter nulla sit est tamen apparenter aliqua bonita .
Ad illud: quod causat est ali luid, distingue:
est' aliquid vel realiter, vel apparenter: concede : est aliquid realiter: nega. Quod eniti Picausat secundum esse pure obiectauum, non est necesse ut realiter aliquid sit. Vnde tam potest quis amare Hyreoceruum, & tendere retia ad capiendum Hyreoceruum, quam potes tu amare leporem & tenderst retia lepori capiundos dummodo tam putet capi polle Hyrcoceruum , quam putas capi posse leporem. Habes hoc ex Philosopho a. Phy- se. textu 3 I. ubi sic habet: id enim cuius gratia optimum σ sinis aliaram vult esse, dissi i amem nilai, idem dicere bonum,et et apparens boni . Ratio a priori est: quia homun quod finalitςx causa uota causat quia
337쪽
est, sed causat ut sit, adeoque non suppondi suum esse, causando, sed tendit ad illud mouens potentiam ad ponenda media, que con-dueant, vel videantur conducere ad consecui tionem ipsius . Ad hoc autem ut adhibeax media ex intentione rei alicuius adipiseende. Don requiritur ut res illa sit realiter adipis cibilis, sed sufficit ut putes rem illam esse adipiscibilem . Eodem modo ut adhibeas aliquid ut medium rei adipiscendae non requiritur ve id
quod adhibes sit reipsa medium illius rei adipiscendae 1 suisicit autem 't sit putatiue
medium. Ita contingit frequenter homines dhibere media ad obtine dum alique liuem, quae omnino remouent ab illo fine , & aliquid afferunt omnino oppositum illi. Habes infinita exempla huius rei ; unicum affertura nobis in perfidia Iudaeorum , qui fecerunt ςontra Christum ut illum obscurarent, & rq-gnum temporale seruarent: & tamen per hyee dem quae putabant media ad iglem finem, omnino oppositum obtinuerunt. Na &CEri-: sum glorificauerunt, ct IeQuum temporale
: Obijcitur laeundo. Sublata praeei se cognitione bonitatis,aufertur tot vis causandi in fine di ergo cognitio Oit, is causatiua . Ante-
ά cedens probatur quia si feceris bonitatem incognita; facis eo ipso impotentem mouere; ergo fit potens ni ou e formalitcr per cogni-
Res' neg. ant. Ad prob. nega iterum a recedens. sublata cognitione manet ea det . omnino vis in obiecto,eo ipso quod maneate dem omnino bonitas: sed iesia bonitas noti
338쪽
mem qua est an ten tionali ter. In quo semper tenendum est quod supra nota itimus aliud videlicet esse id quod denominatur esse intentionaliter, aliud rationem per qua denominatur esse intentionali er ; Adeoque breuiter dices: causat secundum esse intentionaliter per rem denominatam: concedo a per rationem denominantem e nego.
Hoc quod diximus de distinctione interrem denominatam & rationem denominantem valet etiae ubi obiectum denominatum
est impossibile. Aliud enim est ipsa Chlinera : aliud eognitio qua Chimera recipit e
intentionale. Haec cognitio est aliquid reale . aeque proprie ac cognitio qua cognoscitur lapis. Hinc etia in huiusmodi obiectis aliud est id quod mouet, aliud cognitio sine qua
Dices: Chimera eognita nihil dicit prae- ter cognitionem, ergo phr nihil aliud moliet qua per cognitionem. Antecedentis probabis quia ipsa cnim era nihil est, ergo, e re. Rei p. neg. ant. Ad prob. disting. nihil est
realiter aut reale: coneedo antecedens, nihili est apparenter, aut apparens: nego antec. Elaeon seq. AliΗd autem est appareuita ipsa, at iud id quod apparet. Apparens enim est conere tum quod importat di obiectum quod apparet, di apparentiam perquam apparet. Obiicitur quarto. Bonum non mouet iiis iv ognitum , ergo cognitio est ipsa me virtus mouendi. Probatur consequentia Valet haec illario; ignis eale acit inquantuni cali- . das - ergo virtus ealefaciendi est calor : igi'-tur valebit it c alia:bonu mouet in u se co
339쪽
. , si es p. eoncelso antecedenti: negandoaosequentiam. Ad probationem se .gumentor, Non valet haec illatio : ignis eale saeit in quantum calidus, ergo calor est virtux calefaciendi. Igitur ne q. valebit hare:bonum mouet inquantum cognitum ς ergo cognitio est virtus mouendi. Probo anteeedens. Non valet haec illatio: ignis ealefacit in qua sum proximns, ergo proximitas est virtuς calefaciendi: igitur neq. valebit haec : ignis calefacit inquantum calidus , ergo calor est virtus ealefaciendi. Liquet igitur reduplicationem essu quid indifferens ut sat vel supr/ virtute,vel supra conditionem, adesq. ex ipsa non interri pro ratione re duplicata
neq. determizate rationem causae , neq.. ci permanate rationem conditionis; ad coque ut iam q. esse aliunde petendam. : HSc. omnia praediximus in Suhunulis. In forma conc. ant. nega cons. ad probationem : negan a
. . Obijcitur quinto. Causa effieiens causat secundum esse physice, lii secundum appel-J nte non solum id quod est physice, sed rationem formalem perquam eli physice: ergo xausa finalis eans at secundum esse intentionaliter,ui sectindum appen te non sol uni id quod est intent ualiter, sed etiam rationem ipsam, per qtiam est intentionalitet. Probatur consequentia quia sicut se habet E sit physice ad causandum in efficienti, ita. se
habet esse intentionaliter ad finalizandum. Resp. concesso antecedenti: negando cori sequentiam. Disparitas est euidens ex alibi
in capsa, Geieri idem est id quod est ρεγιccidi id quo ea physi ei Leentia enim
340쪽
N existentia realiter sunt idena. In causa autem finali & in quacunque re existente intutionaliter, non est idem id quod intentionaliter est,& id quo intentionaliter est. Existetia rei identificatur cum re existente ; cognitio rei non id ntificatur, cum re cognita.
Quod si supponeres existentiam apsain cfed illinctaina re existente I disputari post et
an existentia ossicientis sit virtus, an conditio sine q'ia essiciens non causaret. In hac autem controuersa puramus existentiam habendam
esse pro conditione. Ratio est quia vel ericleps eausat per sv am substantiam , vel per virtutem supperadditam ipsus substantiae.
Puta ignis causat alium ignem, Vel per ipsa inmet suam substantiam , vel per calorem ibi superadditum: neutrum autem ex his est formaliter existentia, ergo id per ouod cau-jat non est existentia, Diees : ignas causans dat exi stere istu exi hentiam igni causato , ergo existentia ignis
causantis non est pura conditio , sed virtus. Probatur consequentia quia existentia ue quit esse a non existentia, ergo existetia causantis constituit virtutem causantis. Resp. primo transmisso antecedenti e negando consequontiam. Ratio est:quia ecten' tia seu substantia actualis ignis A quain uis. non sit formaliter, est tamen eminenter aut qui ualentqr existentia, de consequenter po terit dare existentiam alteri. Quamuis igit crequiratur existentia in causante non requi ritur ut virtus, sed ut lorinalis actuatio vir-- tutis : virtus enim quae non sit actu , ncquit