장음표시 사용
361쪽
Definitur casus: Causa per accidens ea e-mum rarὸ contingentium in agentibus pro- αν finem,sine electione. Dicitur me umraro contingentium quia quod semper, vel plerumq. ita fit, non fit ea su. Hi ne intelliges dictum Philolophi, quod nonnulli satis impertinenter tape usurpant: Quod semper, vel plerumq- ita fit, ter se A, ur non per a radens. Sensus suiu dicti est, non continsere casu id, quod semper, vel plerumque
eontingit. Et soni quenter in ijs, quae plerumq. accidunt no excluditur omne est e pera dens, sed solum aliqua species estendi perat eidens.videlaeet este casual iter. Dicitur: In agentibus propter sinem sine
electione: nam ex agentibus propter finem, ut dictum est supra, alia seipsa determinant, ct sunt Uectiua, cuiusmodi sunt agentia intellectualia ; alia vero non determinant seipsa : sed determinantur a natura, cuiusmo' di sunt agentia non libera : in his ultimi dicitur casus. Exemplum effectus casualis habes in lapide deeidente', dc frangente caput Soeratis, hie effectus est raro contingens, est ab agente propter finem; lapis ehim pro- 'pter centrum mouetur deorsum : est sine electione: nee enim lapis est agens electivum. Hic idem incursus lapidis in eaput Socratis fieri potuit non casual iter , sed ab aliquo prothciente, & intendente fracturam capitis Socratici , ut in lapidatoribus saepe contin- flgit. Potest etiam respectu proijeientis lapi-'dem ait caput Socratis esse per accidens morς Socratis: quatenus proij ciens intendat so- nun i euirer delibare caput, di reipsa distin- gat
362쪽
Fortuna autem definitur et causa per acci dem esiectuum raro contingentium in agen-ιibtii propter em ex eleritione. Per ultima particulam: ex electione differt a casu. Fortuna enim dicitur respectu agentium liberorum, non autem respectu sensu carentium.
Vnde , ut ait Philosophus , nemo dicit hosti illos lapides fortunatos nisi per metapho-Iam , quemadmodum Poetae dieunt de illis lapidibus, ex quibus sunt delubra vel smum lacra Deorum. Exemplum effectus sortuiti habes in homine fodiente terram ut uberius erumpat in fructum , & inueniente Thesaurum. Fossor cii causa per se huius Fossionis,
causa vero per accidens inuestionis thesauit & ideo dieitur in tali casu bene fortunatus: si loco thesauri draconcm inuemar, dicetur male fortunatus.
Denique idem omnino effectus respective ad diuersas causas dicetur fortuitus, di non Fortuitus: per se, re per accidens. ExempluD. Thomae est. Si Dominus mittat duos seruos,alterum nihil scientem de altero; oc' carsus se uolum in foro erit respectu ipsorum Fortuitus, non autem respebu domini, hunc eundem occursum, dum utrumq. mit teret, intendentis. Hoc pacto ex placatur quomodo respectu Dei nihil si Fortuit vita; quias videlicet altissima sua prouidentia sic omnia
disponit, yt quantun iras respectit causarum secundarum fortuiti sint & eas uales effectus, tamen pratur ipsius intentionem, aut psae scientiam nihil omnino eueniat , Deus enim 'eo periecte gubemat omnia , ut.sine ipso vidi unus P a fiet cadar super terram; nec ultu capillus pereat dil capate Vesuo. I
363쪽
De Fato. D L fortuna di ea su non ita sentimus, ut
putemus sine ordinatione Dei quidquam euenire , siue in ijs quae in Caelo, siue in iis quae in terra sunt. Hari tamen ordinatio non impedit quin multa fortuito & eas liter respectit causarum secundarum eue aliant a putauerunt autem aliqui neque casu neque fortuna quidquam fieri, scd fato
agi omnia; qui fi bene intelligerent quid sit
latum , non errarciat. Errauerunt igitur circa satum multipliciter antiqui iacile est etiam modernos Poetarum nupis nimis intentost aliquando
deeipi. Nom; ne fasti intςlle erunt aliqui veteribus quandam vim impressam sydcri '. biis , & i syderibuq immo flam in Nec omnia an seriora, qua ita agamur via nulla pendeant libertate. Hoc istum D ijs ipsis sta. tu tot nonulli, itaui nec Iuppiter ipse quod velle , sed quod in fatis estet , ageret. Vndeciati lavd sic erat in falli, . Atij minus insipientes nomine se , in i
lexerunt immobilem quamdam Deorum volunt-tem , qua utpote rerum inferiorum Domini , quein libet effectum per ρgencri sue inni lacui si fue sensu carentia pone- dum, perempta ostii i libertate humana de-isenaprchi. Hanς voluntat in occultam esse idi per deorum responsa manifestari homini-
bus existimabant : unde de ilJud Tu i pud
364쪽
Si qua Phryges pro.se iactat responsa Deora. bat fatis Ven eris. datum est, ierigere quod l
Fertilis j usoniae Troes. Sunt σ mea contra fata m ihi ferro sceleratam exscindere gentF. Huiusmodi fatum humanae libertati inimi eum certum est nora chri znon solum quia
d. lule est homines esse ii beros, sed quia hu-
ιDana ratione nostra libertas demonstratur. l. Admittendum eli tamen fatum,sed eo mo do, quo descr ibitur se quidem eleganter L Doelio , videlicet, in rebus natura sua m L, ibus ali positio immobilis , ρεν quam di- Gua prouidelia fui; qui s. n esit ordinibus. l. α fato omnia fiunt; diuina sellieet prouideritia vel intendente , si bonum est, id quod si vel permittente si malum est omnia au- iura sitie bona sui, siue mala, ad suam gloriam ordinante. Lx quo sequitur nihil ene ca- libale respecetu Dei. Non repugnat autem ideesse ea sua Ie respectu causae seeundae, non veru casuale respectu priui .il
post explicationem fati subnectitur e plicatio monstri quod referri sole: inter eru ectus casuales. De monstris agit Philos phra ex proselib in libris de Generat. An uiat, di praeeipue libro η. cap. . & sequentibus. Desinitar autem monstrum τ e pectui
naturalis E recta in ollia secundum Deci
. , ὸ ρ Dione degenerans. Dicitur utectus υ-- Hir quia an iis, quae per artem . sunt , L Dam s snt aliqui defectus, non solent nisi rar metaphoram monstruostas appellari ira pluminio i,h bes in homine cum isobus captaibus: cum capite equino, Ra
365쪽
Se Fortuna est casu. I ijs huiusmodi nato. Causae monstri fecipa tus monstruosi diligenter examinatur a Medieis ; inter quas potissimae sunt redundantia Mel inopia materiae , dcfectus virtutis
formativae, indebita permixtio primarum qualitatum, mala dispositio loci in quo eo-eipitur tatus. Es emis autem monstruosus comparari potest vel eum tota complexione causartim ,
a quibus proeedit, vel solum cum aliquibus quae in tali eomplexione sunt primariae , &quibus effectus simplieiter & absolute in
putatur. Si comparetur cum tota complexione eausarum est edictus non eastalis : tota enim illa complexio eum nihil aliud possitessieere quam aliquid huiusmodi , non casti illud effieit. Quod si comparetur i cum at i quibus, ijsq. dumtaxat quibusa absolute es- scitus tribuitur;dicitur casualis iam strusa sus, v. g. causet saetus sunt mas & tamina, ilii'. simpliciter ut eausis tribuitur. latendunt autem producere effectum sibi similem in specie : puta vir & mulier hominem. tingit autem alias concausas eum utroque. coniungi, puta qualitates prauas, vel alia huiusmodi a qui bris determinantur ad senerandum non hominem , sed draeonem, vel noctuam, vel alia huiusmodi , puta homine cum ceruice equina: quae deinde per nundinas di fora circumferunturi, id eurante humana industria ut ex desectu naturae saltem erumena ditescat. Partus huiusmodi dieitur mari & stamilia: casualis ; secus toti complexioni causarum determinantium adip
366쪽
otandum primo, materiam pritimam posse comparari vel cum iorma tamquam cum compar- re in composito, vel eum ipso-met composito: s comparetur
eum serma, compalatur cum aliquo quod est adaequare extra ipsam , dico extra byam non diuisione, n e loco ; sc d distinctione.
materiam enim & formam esse inuicem de quate extra se ipsas, est unam a liquate dis ingui ab altera, hoc est neutram este conititutivum intrinsecum alterius. Si autem
Comparetur cum toto, non comparatur cum
altero a se contradistincto , sed eum aliquo cuius ipsa cst pars, & constitutivum intrin-iccum ut patet ex termitiis. Hi ne habes quod materia quatenus est causa formae est causa alicuius a se contradi stincti . adeoq. etiamsi uniatur cum apsa,dicitur tamen causa ipsius extrinseca : qua enus autem est causa totius , non ost causa alicuius contradi stilicii , sed alicuius ipsa n includentis ut partem, ideoq. dicitur causa
367쪽
istrinseca totius. An autem per eandem eau salitatem causet Sc totum di sormam, dice. i tur infra. Notandum secundo rationem qua probal uimus dari materiai naturale eget subiecto , quo adiuuante producat formam; & producendo formam illamq. materiet seu subiecto uniens, generet substantiam; quae de nouo ponitur in rerum natura. Hare ubi de materia prima egimus satis abundanter explicata sunt e nunc vero
videndum est quomodo m teri eauset for
Dico igitur materia causat formam per sustentationem. Ad intelligentiam conci u sonis tenenda eli diuisio subiecit alibi insinuata in subiectum adhaesonis, & subiectuna iiis sionis seu sustentationis. Subiectum inhaesionis confundimus hic eum subiecto sub-
lis e siet diuiso unius ab altero. per subiectum substentationis inteli igitur causa ni terialis sormarum substantialiunt. Por suta iectum inhaesionis causa materialis sormarii accidentalium. Porro ratio subiecti subiictationis consistit in hoc, quod subiectum co- currat cum agente ad productionem effectus Ooncursu passive influente ad eductionem formae : quid autem sit concursus ille passi-uus non satis conueniunt , nec setis facilς explicatur. Quod vero concursus ille materie ad pro ductionem formae materialis,det materie rationem causae , praeter alibi dis a pro uari se ulterius posset. Cmuis concRrsus ad exim
368쪽
P0pMi. s. i. stentiam alterius est vel per modum enun: vel per modum conditionis; eoncursiis ma-
seriis priviae ad productionem sormae substa xialis non est per modum conditionis ; ergo est per modum caust. Probatur minor paritate ab artiseialibus ducta , qua sere vocautitur Philosophus in hae materia. Certum est quod marmor ex quo statitarius conficit
statuam eoneurrit ad effectionem statuae, eo- aut se diuerso ab eo,quo eoncurrit approximarao marmoris ad Statuarium. Patet hoc rtim statua fieri dicitur ex marmore,non athoem ex marmoris approximatione; sed tua- lteria prima concurrit ad opus naturae, modo
quodam ita se habente ad ipsum, sicut se habet materia artis ad opus artiseis, ergo quo madmodum materia artis , puta marmor,& serrum Ee. concurrit non ut conditio, sed ut cania ita etiam materia prima concurrit . opus naturae non ut conditio . sed ut
V Confamatur quia materia prima ad productionem fotnaae materialis concurrit alitar, di alia ratione requiritur, quam requiratur ad productionem animae rationalis: sed -l productionem animae rationalis requirimi per modum labiecti, quod insormetur, S conditionis sine qua naturaliter' non pro. ducerotur . ergo ad productionem formae uis erialis requiritur non ut pura conditio . ltae qua non,neq. secundum praecisam rationem stibiecti insormandi, sed ut subiectum
ex quo pridicta forma educatur Hoc intel lexit Philosophus, quando definiuit mat
riam primam : subiectum ex quo aliquid μώ - ns t. quid autem sit educi formam c
369쪽
materia multiplicitur di varie a variis expli
Aliqui ι de quibus alibi aliquid indiea
uimus ; aiunt omnes formas materiales esset actu in materia prima, & ex illa hoe & il-J lud ens completum in aliqua specie fierit per hociquod haec vel illa forma prius . latcs
in visceribus ipsius , emergat e profundo &in superficie illius appareat. Hoc modo ex aqua feret rana, per hoc quod ranai latitans in profundo emergeret,& in eius dum superficie appareret quemadmodum inepte hoe secundum, ita etiam inepte illud primum asseritur: & haec esset sussiciens impugnatio hiaἰιρsententiat, in qua nullia substantiast de ovo, sed solum prius latens foras eiu
pit . & ostendit .su mundo. ix' pPraeterea iuxta hanc sententiam: . in ma*tia informata forma ligni datur etiam so ma ignis , forma canis, & quaelibet formasti bitantialis ficut datur forma ligni ,. cum hoc solo discrimine, quod sorma ligni eli in .superficie, aliae sunt in profundo materiae. Quod autem in materia insormata sormaligni sint actu omnes aliae sormae saeit quod I lignum tam sit agnis tam leo, tam canis, quaelibet alia substantia ; quam lignum . quod ex seipso & sita absurditate se destrubi. Adde quod inter multa discrimina,quae Rikruntur inter opus naturae & opus artis, es quod forma inducta per artem , eli in sola superficie subiectii praesuppositi ab artis ' :forma autem inducta per naturam,est initim: pcnetrata com subiecto praesupposito ad a-
. . Constat hoc in leone attiseisi. & in le6-
370쪽
ne naturali, primi enim forma est tantum superficiat is , cum in visceribus illius masei moris non si magis sorma leon is , quam in quocumque alio marmore rudi: dc in leone naturali sorma leonis: non est in sola fui e sele, sed intime penetrata cum toto corpore : mimo sorma illa extrinseca, sive figura est merum aecidens, quod profuit a forma intrinseca substantiali;hoc est ab anima leonis exigente talem dispostionem inter pasetes corporis a se informati. Alij inter quos potes videre P. Maurum asserunt quod sormam substentari a subie- nihil aliud est quam dependere a subiecto in quo recipitur: hine inseruist animam rationalem non substentari a materia, quia quamuis recipiatur, no' tamen dependet ab ipsa, formas vero materiales substentari,qui asta recipiuntur ut dependeant ab ipsa, quam dependentiam sermarum materialium di independentiam Animς rationalis a materii cxplicant per hoc , quod Anima rationalis habeat esse separabile a materia, utpote sorma per sei subsistens, aliae vero forma: utpote formae non subsistentes, non habeant huius modiose,ut docet D. Thomas I .parte quism
Si haee inseparabilitas sormae materialis amateria sic accipiatur, ut neque per diuinam Gmnipotentaam .possit exi sere forma mat rialis extrρ materiam, non est concedenda,ia docueramus supra,formam materialem polleuxissere separatam ab omni materia , & materiam ab omni seima .i Si autem sic intelligatiir ut nequeat naturaliter forma naturalisa uxisterer concedeuda est: ec in hoc se a