장음표시 사용
421쪽
ese completam singulariter, seu in ratioti
substantiae singularis ' non tamen in ratione
substantiae subsistentis: ita respondebit hie
hominem praescindendo ab albedine esse eo-pletum in ratione hominis , non tamen in ratione albi. Replieantibus autem album e sic unum per accidens, subsistens vero esto unum per se , facile erit reponere peti principium. Hoc enim ipsum controuertitur, an subsistens ut tale sit unum per se , an unum per accidens. Dabitur ese unum per se secundum id , pro quo supponit; quod & de
albo datur. Negabitur esse unum per se, tam sccundum id , pro quo supponit , quam secundum id, quod significat. Hoc est rem
denominatam ese substantiarii, denomina tionem i psam ese accidentalem. Nos clui'. diximus in subitantia completa tam secui, dum rationem spcciscam , quam sccundum
indiuidualcm nihil aliud requiri, ut sit ius positum: nihil paramur ab hoc arguntento, ut
appareti ex diciis. Diccs: hoc idem argumentum valere con)tra rationem unitis per se in Chi isto Domino. Nam otiani secundum nos Verbum diuinum aduenit naturae singulari in se a ratione specillea completae: sed quicquid ad-tienit emi huiusmodi, faeit euna illo virum per accidens; ergo &c. Res p. disparit ac ni quoad hoc intes nostram , & oppositam sententiam esse: quod in hae aliquid superuenit naturae singulari in sit a ratione specifica completae, faeiens cui la unum in eo ordine rerum, in quo dixit 4 hilosophus,quod quicquid superuenit naturae si gulati in sua rata one specas ca coi' -
422쪽
pleta: facit unum per accidens; videt ieet in ordine entis naturalis. At in nostra: Uerbum naturam singularem in sua rarione specifica completam assumens, illamque sibivniens, non facit cum illa unum in eo ordine rerum, quem examinauit Philosophus, sed in ordine altiori, entis videlicet supernaturalis. An autem naturae singulari creatae es t unibilis substaritia increata in unum per se, numquam cogitauit Aristoteles. In Christo igitur Domino Uerbum diuinum est naturae assumptae summe persectivum per communicationem ipsius adeoq. perfectionis substantialis infinitae , & per huiusmodi communicationem trahens ipsam ad rationem unius simpliciter, & per se, modo longe altiori, quam forma substantialis per communicationem sui ad materiam trahat illam in unitatem substantiae.
Quid sit esseIrius natura , in quibuι. . conueniat l
dum est:examinando quinam sintilla, quibus convomat naturae prioritas. Atque ut methodiee procedamus. Aristoteles in praedicamentis cap. de priori varios modos enumerat, quibus unum altero prius diei solet. Prima, α
423쪽
De triaritate naturae. ςo notissima prioritas est illa , quae dicitur se.
cundum tempus. Ita annus praesens est prior futuro, annus exactus prior presenti.
Secunda prioritas est a subnitendi eos sequentia; consistitq; in hoc quod ab existentia unius, inseratur existentia alicrius, non e conuerso; v. g. ab existentia canis re cie insertur existentia antinalis. Valet enim: est canis; ergo est animal; non e conuerso: est animal; ergo est canis. Hoc autem quod
insertur dicitur altero prius , ut in Qxemplo allato , animal est prius cane . Prioritatem hane alibi logicam appellauimus, S con fudimus cum superioritate. Tertia prioritas est prioritas ordinis. Ita in scient ijs addiscendis Gramatica cst prior alijs, quia in ordine discendi Grammatica Ponitur priino loco. Quarta prioritas est prioritas dignitatis, fecundum quam id quod honorabilius, di Citur prius eo, quod minus honorabile. It i
Rex est prior subditis, Sc in multis Ciuita tibus illi, qui Magistratum gerunt, appeti lantur Priores, sicut & in camobijs,qui alijs
fratribus pra sunt. Quinta prioritas est prioritas natarae: Supcapite citato se a Philosopho definitur. rum suae conuertuntur secundum esse consequentiam , quod alteri quomodolibet cara D est, conuenienter prius natura dici potest.
Ad tutellisentiam huius definitionis; no tandum est primo. quod conuertentia illa, quae ponitur in definitione prioris est conuertentia cum distinctione reali , inter ea,
quae dicuntur ad eonuertentiam. Idem est . autem conuerti secundum esse consequen-
424쪽
tiam , & dici ad conuertentianti Ratio et' et ra , quia talis conuertentia est interea, quae habent inter se habitudinem causae, Nesseistus; habitudo autem huiusmodi est inter distincta realiter. Notandum secundo istas particulas:quo alteri quomodolibet causa est , posse sacere varios sensus , valde inter se diuersos. Posse set enim aliquis ex his particulis intelligere omne id esse prius natura respectu ait
rius : quod quomodolibet, hoc est , quod in
quocumque genere causae, est causa illius. In hoe sensu quaelibet causa sitie extrinseca, siue intrinseca esset prior natura suo effectu: puta albedo esset prior natura albo , & sic de caeteris. Alius sensus est sy uomodo ti-ἴ et tendere rationem causae etiam ad conditionem; adeoque prioritatem naturae conuenire non solum causis , sed conditionibus praerequisitis ad effectum. Porro nomen cause per ampliationem quandam cxtendi etiaad eonditionem inuenies passim etiam apud
Philosophum , ubi non semel proximitas agentis ad passum ponitur pro causa huius, vel illius essestiis. Postquani Philosophus cap. de pr-ri,
prioritatem naturae explicuit: sequenti capite quod est de sit al: simultatem daturae deseribit his verbis Natura simul sunt quget
quod est esse consequentiam ed nequaquam alterum alteri cansa est ut sit. Exemplum in rc metaphysica clariglinum habebis si falso putes e ravionali fluere indivisibiliter, & risibi e , & flebile, ut duas potentias physice distinctas. Nam omne tis bile in ficbilo, M
425쪽
omne sebile risibile; adeoq. dicuntur secuniadum eius, quod est esse consequentiam: sed
neutrum at teri causa est et virum q. autem ab eadem causa di manat. His positis. Male definientes prius natura Deile impognantur. Quidam existimant prius natura
deseribi a Philosopho s. Metaph .cap. I I. ubi se habet: Sunt priora secundum naturam, atque subsantiam quκcumc;contingit absq;
alijs e se, illa ver)sine istis minime. Aiunt
ietitur prius natura respectu alterius illud esse, quod sine altero esse potest , cum ait rum nequeat esse sine ipso. Hane definitio' emi impugnabis ex eon.
eeptu causis necessariae. Repugnat enim causam necessariam esse sine suo effectu , eque, ae cffectum esu siue causa: & tamen causa neeessaria habet veram prioritatem naturae te spectu eflectus. Naturaliter neque eausa neeessaria potest ene sine effectu. supernatu tal iter etiam essectus potest esse sine causa,
a qua est , immo ut habes ex dictis , & hie eausa sine hoc effectu,& hic este ins sine hae causa naturaliter esse pollunt. Haec igitur definitio, ut ait Philosophus, est Platonica, di respiciens ad ideas, quas putauit Plato
ita esse causas singularium, quae oriuntur, di accidunt, ut haec quidem sine ideis esse nou possent,possent autem ideae sine his. Dicunt alij prioritatem natu ne consistere in independentia unius ab alio, puta cause ab effectu ; posterioritatem vero in dependentia esiectus a causa. Haec defiuitio pee cat in multis. Primo sunt infinita, a quibus nihil pendeo, & tamen respectu illorum no
426쪽
4io D put. Quas .6. lapides & ligna ,& innumerabilia alia, . quibus nihil dependeo, & vide an sim prionatura respectu eorum. Secundo : controuertitur, an si e possibilis mutua prioritas naturae, ergo prioritas huiusnaodi ita definiri debet ut non exeludat sormaliter ratio nem mutuae, seu reciprocae: & consequenter ad rationem prioris non debet pertinere serinaliter ratio independentis , hoc est in conceptu prioris definitivo debet prae- seindi a possibilitate, vel impossibilitate talis dependentiae. Prioritas igitur naturae definita est , &iterum definitur a nobis: Ordo huius ad hoc ut actus primi ad secundum. Iuxta hanc
definitionem quidquid quomodolibet , hoc
est siue ut causa, siue ut conditio pertinet adactum primum alterius , re hi eiusdem, prius natura conuenieter dici potest. Vt igitur videas, an hoc, vel illud respectu cuius libet sit prius: vide an in potentia , seu sus scientia adaequata ipsius aliqualiter includatur . Hae posita definitione quaerendum est, an omnibus an solum aliquibus ejus
conueniat pribritas: adeoque cxcurrendum erit, sed celeri cursu, per singulas caulas. Negant aliq rei priori tatem naturq conuenire finali. Sciendum est ad prioritatem naturae non requiri pooritatem temporis. Ad mittitur hoc communiter, ostenditur in causa necessaria, quae in eodem instanti, in quo est, operatur: unde si Solem lingas flernuin, fingis aeternam fe lucem. Hinc habes
causam finalem non repellendam esse a ramtione prioris, eo quod noli antecedat lcmpore effectum. Potest igitur aliquid ante,
427쪽
De prioritare nai Arae. qi Ie edere causalitate quin antecedat rempore. Rursus haec ipsa antecedentia potest est vel secundum existentiam physicam, vel secui dum existentiam intentionalem ; hanc secudam concedes causῖ finali, primam negabis.
Hinc est quod dicitur finem esse primum in
intentione, ultinuim in executione.
Dic igitur causam finalem habere prioritatem naturae respectu effectus. Probabis, quia in ijs quae agunt propter finem , intentio finis constituit potentiam physicam, Scsussieientiam ad obtinendum ipsum ; ergo finis secundum intentionem antecedit natura seipsum,& media ad seipsum, secundum rem. Hoc est , quod intelligit D. Thonias ubi dicit inter alias causas principatum tenere quodammodo causam nalem. De essicienti nou puto ecte , qui dubitet: patet enim quod omne quod sit, est a potente ipsum cilicere, & consequenter praesul ponere sibi causam eis cientem sui. Patet hoc ipsum tum cae definitione essicientis PrimAm vnde motris, superius e plicata,tu ex dicto inter sapientes vulgari: Vnum-
quod ogit in quantam est actu. Ex nihilo nihil fit. Debet igitur rei, quae fit prasipponi subiectum ex quo fiat. Habet igitur causa materialis prioritatem naturae respecta totiuS: totius autem, Iron vero singularum partium constituentium totum. Patet hoc. Ipsa etiam materia constituit totum materia non prae existat materiae, ergo i materia non preexistit omni constituenti totum. Huc lac ac quod diximus causam ei-
sica entem non esse se sola suffieientiam ade-quat alii, ut aliquid de nouo exiliat, sed in-dn
428쪽
dixere alia natura adiutricc, hoe est mater csermo eis autem de causa efficie te creata, visaepius hactenus dictum est. Potest autem materia prima comparari non solum cum toto , sed etiam eum forma. Rursus non solui' cum forma inatoriali, sed etiam eum in materiati . Respectu viri usque ite materiam habere priori tatem 'naturae; respectu materialis per nio dum causae rigorose smiaptae : respectu anima
te talis, hoc est animae rationalis; per mo-
dum subuecti praerequisiti. Haec omnia clarent ex dictis. De causa formali : nega quod sit prior natura. Ratio est: quia sorma non est quida requisitum ex parte actus primi: immo illa eadem actione qua ponitur forma , ponittir .essectus simpliciter. Puta ea actione qua pO- iuitur albedo, hi albi albedo igitur non est
liquid quod prs supponatur, ut conlutu-
tiuuna sume leutiae adaequatae ad album. Dixi : eadem actione , qua ponitur albc-do, feri album, quod pari sor mi ter intel l i-ciendum est in omnibus rotis, seu subitantialibus, seu accidentalibus ; dummodo Lse , pcr sormam materiarum conssmian tuta Dictum est enim supra eadem actione produci formam, & unionem conitarii nicatiuatis for- inis ad subiectum. In homine non ita con- atingit, nec enim actio eductiva unionis est productiva sormae: sed idem actus primus
determinans causana crcatricem ad productionem animae, est determinatiuum ad actionεm eductivam vitionis: duae igitur illis actiones altura eductiva uni oti is, a licta creat tua ani uiae, concomitan Pr se habenI , N
429쪽
ne prioritate naturie. Ar 3 quamuis a diuersis agentibus sunt.tamen ad
exigentiam eiusdem subiecti indivisibilitarad utrum ine dispositi. Igitur neque forma,
neque viaio praecedimi natura totum: quandoquidem utraq. praesuppon it totum actum primum ad totum.
Quamuis autem de serina dictum sit ali bi , hane esse subiectuna adhaesionis illivrvmonis, cui pro subiecto inhaesonis ada
quato assignata est materia: non propterea habet prioritatem natur ' respectu eiusdem unionis ; nam subiectu adhaesionis non exercet neque causalitatem, neque rationem conditionis praerequisitae: quod olim exemplificauimus in actione ereativa distincta a termino creato, adeoq. recepta in ipso tam- 'iram in subiecto, non tamen tamquam anpi stippo sto Quod ea emptum si terminus creariis creatur actione sibi superaddi .a , cli vertim, re clatum: si secus, est clarum: quod stilo cit.
An actio sit prior natura essectu dubitari Irotet L, ab ijs pricipue, qui actionem viata voeant ad terminum : & de via , & terminose philosophantur ι sicut vulgus de via Iulia, & Mole Adriani: est enim euidens viam predictam prscedere Molem , adeoq. si nonem dens, salieni proximu euidenti,est actionem natura precedere terminum,qui per ipsam ponitur in rerum natura. Dicendum est actionem non esse prioremna inra ; sed ipsam mei prioritatem eaul adesse ni - & indivisibiliter posterioritatem effectus ad eausam. Explicatur hoe. Actio est formatissima ratio, perquam causa dat esse eilectui, e euectus recipit esse i causa,
430쪽
ergo per actionem causa constituitur eatis: in actu secundo huius este ictus: Si hic essectu constituitur effectus in actu secundo , huius cau*.Rursus actionem non pr cedere natura effectum probatur ex dictis - quia actio non se tenet ex parte actus primi , nec eoέ-stituit potentiam adequatam ad existentiam alterius: immo actio ipsa procedit a toto ae- tu primo, & est formatissima reductio actus primi in secundum. Vt in hae materia facile fugias equivocationes innumeras aduerte pro eodem sumi prius natura, & causam , ampliando , ut id ictum est , acceptionem cause. Sicut igi-tur causa considerari potest, vel in actu pri mo , vel in actu secundo ; ita etiam prius natura considerari potest , vel in actu pri- imo, vel in actu secundo, hoc in vel in exer- citio, vel proscindendo ab exercitio sui prioratus. Qua in re philosophamur onin no cohaerenter ad ea, que diximus de relationibus Doeuimus enim ibi, id quod est, prius, constitui in ratione prioris per id quod est posterius; & e conuerso. Puta sum prior Antichristo per durationem mear', Curationem Anticlaristi ; & vicissim Antichristus est post crior me, per durationes suani, & meam. Vbi vides , quod quainitis . hic ad huius ii odi prioritatem , & posterio- .
ritatem duas durationes requiram , iton tamen ad rationem effectus, & causae in actu secundo non sussicit unica actio, cum supra probati erimus per eandem indivisibilem ra-tionem alterum agere,& alterum agi.
De prioritate in actu secundo loquitur