장음표시 사용
451쪽
De muma prioritate naturae. η3 si nega antecedens. Aduerte Petrum nihil aliud dicere nisi: nolo mouere dexteram nisil mouero sinistram; quod propositum esse potest non mouendi nisi utram'. manum. Hoc posito motus unius non pendet a motu alterius , sed ab illa voluntate pendet in diuisi
biliter motus utriu'. adeoq. duo illi mos tus sunt eo essectus ab uno eodem Q. Volunta- tis imperio simul pendentes. Si diceret : n lo mouere dexteram nisi prius moueto sint stram; & e conuerso ; nega hoc propositum seri posse a sapiente: aut vel a stulto seruari. Hanc vltimana responsionem dabis in casu Gabrielis & Raphaelis. Diccs enim neu trum per totam aeternitatem quidquam acturum si sient promissis. Aulici qui sibi mutuo ita protestantur sibi mutuo mentiuntur: patet enim modo Vnum, modo alterum profundiori capitis inclinatione petere veniam, quod dest vel promi sio vel etiam iuramento. Quod interest ad rem nostram : vide quod qui mutuam prioritatem admittunt faciunt naturam similem inaniter proponenti,quod exequi sit impossibile. Fac enim A8e B ese sibi inuicem causas. Tune natura dicit: non ponam A nisi prius posuero B, nec ponam B nisi prius posuero A. Quod propositum est insipientis, & non intelligentis, quid demum proponat. Aliud argumentum sit hoc. Dicat Impe-- rator militi pugnaturo:en tibi ensent aureuosi reportabis victoriam ab hostibus , sit tibi in plinium victoriae. Aut etiam , fr mauiy, pre uideat Imperator futuram victoriam , &gladium quo pugnaturus & victurus est to i-les c ante victoriam ipsam,det nuritia a pro: i t ij iiiiii
452쪽
Diistit s. u est s. . mium victoriae. In hoc casu & victoria ea sat donationem gladij , dc donatio glaceatisat victoriam , ergo in casu praedicto datur mutua causalitas. Ad hoe argumentum non male respondebis concedendo totum. Sed quid inde Quas vero diceremus repugnare omnem mutui eausalitatem. Voctoria intentionaliter exi
stens determinat ad physicam donationem stadii,donatio autem ipsa gladij , de glad; tis ipse phy sice existentes determinant ad victoriam transferendam a statu pure intentionali ad esse simpliciter. Infinita alia huiusmodi olim proponebantur, in quibus, inmorari esset hominis otiosi. quendic ad tractarum de causis, Qus supersunt de causis pcr nonulla . quet, sta explicabimus. QuaereS autem primo an causa recte diuidatur quadrifariam - in n-terialem& formalem, essicientem & so
Resp. assirmative. Haec responsio patet ex dictis. Causam enim exemplarem siue idea iquam pro quinta nonnulli astemat,diximu pertinere ad emetantem. Quares secundo. An sui aliae diuisiones
Resp. assirmati Re. Sed huiusinodi diiii siones melius asseruntur ubi fert occasio, qua instituendo quaestionem de apsis. Puta quis non intelligat quando distiuguitur, inter arguendum, aut respodendum, per caiisam mediatam Sc immedia tana ad*quatam dc mads- uuaram,ia sic de caeteri . Est autem inter ceteras satis fami laris di
453쪽
De mutua prioritate naturae. 'ν Vsivoea producit osse istum sibi similem : veignis ignem . squi uoca dissimilem : ut soIplantam.
Pr terea non est omittenda diuiso eause in liberam & necessariam. Necessaria est qui positis omnibus praerequisitis ad agendum nequit determinare se ad non agendum. Puta lenis proximus stuppae neeessario illam eoniburit. Libera est quae positis omnibus praereq uisitis ad agendum potest determinare se tam ad non agendum, quam ad agendu. Huiusmodi est voluntas humana, quae perfecte completa ad amandum, potest etiam non amare, ex determinatione , non aliena , sed
Post diuisiones eausae quaeres in quo disierant eonditio & causa, in quo conueniant Res p. Causam di Conditionem ecnuenire in ratione requisiti ad effectum. Actiis enim primus adaequatus eomprehendit non solum
quidquid habet rationem causet, sed etiam quidquid habet rationem eonditionis, dummodo tam hoc quam illud contineatur interhonstitutiva potentiae adaequatae ad effectsi. Discrimen autem inter conditionem & eausam afferri solitum est, quod causa determinet ad enectum per modum virtutis, conditio autem per modum applicantis virtutem. Exemplo res patet, Vt ignis calefaciat suppam tam requiritur ut sit prorimus, quam ut sit calidus: manifestum est autem aliter se haberς calorem ad eale faetendum, aliter approximatione. Approximatio aeque requiritur ad. frigefaciendum et non idem dices de calore r habet igitur specialiter
aliquid cala propter quod requiratur ad
454쪽
hunc essectum , quod non habet proximi Hoc est quod intelligui nomine virtutis. Iu-eptum est putare ubi cationes per quas habe- . itur proximitas agentis & passi esse virtute omnificam , cum tamen proximitas huius - modi requiratur ad quodlibet essiciendum: recte igitur diectur esse applicatio huius &illius virtutis, a qua hic & ille efiectus
procedit.Conditio igitur conuenit proximitati, quia haec pari formiter requiritur ad omnes omnino effectus inter agens N passum ratio autem causae conuenit huic & illi lqualitati, puta calori, frigori, & caeteris , quia in effectu reperitur aliqua ratio qua specialiter connectitur cum hac potius qua illa. Puta ealor connectitur potius cum tyne quam cum Aqua , & frigus cum aqua potius quam cum igne in genere euectus, quamuis tam frigus proximitatem aquae exigat, quam calor proximitatem ignis. His positis non vacat afferre huc & impuguare varias definitioncs Causae id com- muni, quae ideo difficile definitur : quia facillime quid sit intelligitur: cum etiam
pucri frequentissime in ore habeant et ego tum causa huius, non sum causa illius rei: Puta frater fratri dicit: ego non sum causa cys vapulaueris a Magistro 3 eum tamen iis causa cur vapulauerim a Praesecto ; Hoc di to nihil aliud significans nisi se accusatum fuisse a fratre quem non accusauit. O inniti autem definitionum receptissima eli: quod causa sit id quod determinat cum virtute ad elle aliud: conditio autem id quod determinat per modum applicantis virtutem et quae omnia satas patent ea dictis. De.
455쪽
I De mutua prioritate naidirae. I pDenique . notandum cst quod quamuis
x m ς vise u e si ria nequeat esse sine effectu,
1 quam essectus nequit esse sine causa : non tamen de ratione uniuersalissima eausae ada quatae est non esse sine es ectii; sicut de ratio ne uniuersalissima effectus est supponerea causam adaequatam sui. Patet hoc in eausas libera , quae perfecte completa potest noae
in operari ; adeoq. non habet neeesurio eonsequentem effectum; quamuis etiam esse- Chus liber necessario praesupponat causam adaequatam sui.
Hue fortasse respexi t Philosophus in deta
nitione prioris quando dixit: ex duobus 'ius conuertuntur , &c. illud esse altero prius, quod sine illo esse potest, quamuis illud ense nequeat sine ipso : ita videlicet ut senilis, si, illud esse prius respectu alterius, sine quo .l et ini esse nequit,quamuis ipsum in ze- ne te tuo sine altero esse possit. Nam actus primus ax genere actus primi, seu ex ratione praecisa actus primi non recessario exit in lactum secundum; ut patet ex actu primo ensectiis liberi. At actus secundus siue neeessa- rius sit, siue liber, necessario supponit actu primum, hoc est lassicientiam aes quatam
456쪽
I usquam Aristotelis ingenium I
quam aliis praesset , eonspicuum
feeit . seeit definiendo motum, Est autem motus , ait Aristoteles 3. Phisie. cap. a. eiu/ quod potentia exi tit actur quatenio huiusmodi. H e definitio eommnniter se circumfertur . Mottis est actus entii in potentia prout inpotentia. Dicitur actus quia per motum est in subiecto aliqua amaalatas, & per motum formaliter subiectum extrahitur ab aliqua ratione purae potentiae. Subiectum enim permotum fit ex mobili motum, hoc est ex eo
Rod potest moueri id quod actu movetur,
icitur eiis in metia:quia quamuis si aliquis actus non est tamen actus ita extrahens formaliter subiectum a ratione potentie viper
457쪽
De Iosu- 44 τper illum formaliter subiectum habeat pes sectionem illam seu rem illam, ad quam
actualiter mouetur . Patet hoc in Socrate transeunte e domo sua ad Licaeum; per moditum illum localem , quo egreditur domo sua, & ulterius pergit , ex mobili sit motus , seu ex potente mouere se, actu uiouens se: non tamen per motum huiusmodi sor- maliter ex potente esse in Liceo sit in Li-eaeo existens : immo in fano motus cum in Lieaeo exiliet , moueri desuet & sedebit . Hinc patet cur addatur : prcur in potentia . Haec particula prout in potentia aliter etiam explicari solet. Aiunt enim unumquodque donominari cse in potentia ab illo motu quo nas ueri potcst v. g. alteratio est motus subiecti allelabilis quatcnus alterabilis est . Augmentatio motus augmentabilis. Generatio & corruptio, generabilisti eorruptibilis; prout talia sunt. Eius v to quod imur, adest, eius, quod mouetur
localiter , latio idest motus localis, ut dieit Pbilosophus suam definitionem expli
Haec des nitio quam rudiores obscuritatis insimulant vel mediocribus est clarissima ι nec enim arduum est intelligere cum aliquo. actii , stare aliquam potentiam ; nec quum libet actum quemlibet potentiam implere. Accipiendus autem es motus pro ratior communi ad omnem mutationem, suo s. cessi iam, siue instantaneam . Suceessu a diei . tur per quam terminus ad quem eum O:us acquiritur non totus simul, sed per paries: iustam ea vero perquam totus simul. t v xcan
458쪽
xeni phim primae sit in tauriatione aquae cac lfrigida in calidam γε cundae in mutatione laeris ex tenebroso ia lucidum . Prima mu- ltatio dicitur a contrario in contrarium , fit- que inter terminos positivos: s cunda a coli, tradictorio in contradictorium; fitque a priuatione ad terminum positivum.
Contempla te igitur subiectum aliquod :pura materiam primam in triplici statur primo secundum rationem purae potem i ae ad saliquam forniam , puta ad soriarum ignis. Secundo prout per actionem alterius ignis approximati disponitur & mouetur ad ip i . imet formam ignis. tertio prout potientem ipsam et sorma ignis . In prim' statu non, dum mouetur, sed est in potentia & ad mo tum,& ad formam acquis bilem per motum: in seeundo sta tu non est in pura potentia admotum , sed actu movetur: in tertio potitur non solum motu , sed torma ipsa; quam
Dixi non solam mota : nam in eodem insanti . immo in eodem signo naturae est in subiecto & actio generativa prou: ab alte- Arativa distinguitur; ia sorma quae per actionem huiusmodi ponitur in natura; diximus
enim actionem. non esse priorem natura effectu. Verumtainen cum actio distinguatura forma quae per ipsam ponitur . siibiectum non perficitur formaliter per actionem, tamquam per terminum ; sed per sormam. ipsam ad quam talis actio terminatur.
Dices: simul eum motu instantaneo nones subiectum in potentia ad terminum motus : ergo etiamsi definitio Aristotelica qua-dier mutationibus suscessitiis , non tam ea
459쪽
quadrat oninibus; & conseo uenter est definitio , alicuius non tamen omnis motus . An recedens probatur : quia simul cum motu inflantaneo ponitur tota forma, adeoque ponitur terminus motus simul eum motu;
ergo in sensu composito motus subiectum non manet in potentia. Explicatur hoc idem . Aer v. g. fiat ex tenc broso lucidus: non praecedit in aere motus illuminationis ad formam qua redditur luminosus; sed smul eli in aere & motus illuminationis,& lumen ipsum , italit illuminatio ipsa neque natura praecedat lumen ; sed sit rario qua lumen ab illuminante proccdit. Idem dic de actione productiva formae subitantialis . Resp. tenendum esse quod dictum est supra : videlicet , quod quamuis amo non
praecedat n i si origine terminiim : tamen potentia ad terminum non cxplotur in subiecto nisi per terminum ipsum . Igitur in codeni in fratrii , seu s gno naturae est in subiecto &actio & terminus actionis: sed per actionem formaliter expletur in ratione potentiae mobilis per actionem; per terminum autem expletur ratio potentiae persectibilis per talem termiti lim . Ex hoc patet ad argumentum in forma . Villingue antecedens: non in ti, potentia ratione motus se aliter:
nega , ratio ae termini e concede. Et ostende subiettum' formaliter perfici pcriectione intenta , non per actionem , sed per termi-utavi acti otiis. Hoc autem .su Vicit advertia tem .dusin: tionis A stoteli ece .
460쪽
κon est motui : propterea quoa nullam enitam substantiae contrarium est. Idem docet eodem libro textu 1 s. sic: quibua autem: non sunt contrario. orinni mutatio quidem est, motus tem non est. Res p. ergo non est mala definitio motu τetiamsi non conueniat mutationi s reundunt substantiam . Ura enim n0n est mOIus. Res p. secundo Iibi Philosophum inter gener* mptus enumerare eum qui est secun
u Jecunaum locum . Hi tres motus succei sui sunt. secundum restrictionem motus ad tria predicta genera, moi s non comprehen dit mutationem secundum substantiam .
libi autem , videlicet hoc eodem libro textu q. dicit : mutatur en m semper id quod μtat ir aut sec*ndum substantiam , aut secundum quantum , aut secundum quote , aut je udum locum. Hinc iuueuies apud
multos pro; mutari hanc aliam vocem : moueri : puta mouetur enim semper id quod mouet , O secundum substantiam,aut&c. seeundum hac acceptionem motus, mutatio secundum substantiam est motus. Genera motus alibi etiam aliter enumerantur. Morni alius est ex non subiecto insubi: ctum : puta quando materia transit L priuatione ad toria am: hi enim ex non sub-
o fornix sibi cium citas dein . Aliis exsabi .cto ia i hic iuni et ut ex se birecto