장음표시 사용
461쪽
De Motu. 6 svniuet qualitatis fit subiectum alterius illi contrariae: puta eum ex calido sit frigidum. Alius ex sit biecto in non subiectum , ut cum asotina transit ad priuationena eiusdem . Prima & vltima ex praedictis mutationibus,
est motus inter contradictoria: media vero inter contraria.
Dices: quando Philosophus post defini- . tionena motus a se traditam exemplificat in generatione & corruptione, autelligendus est non de ipsa generatione , & corruptione formali, quae est instantanea ; sed de generatione 3c corruptione dispositiua , quarest successua ; ergo Philosophus sub motu a se definito non comprehendit morum insantaneum .
Resp. Dcgando antecedens . Nam Philo sophus ibi diuidit generationem di corruptionem ab alteratione : hoc est imitati nem secundiim substantiam a mutatione secundu in quale - & conseque iter genera io' , netii sormalem ab alteratione o Generatio aurein dispositiva, et alteratio sunt
De multiplici motuum oppositione . 'SPeeiscari motum a termino ad quem,
'eommunis est sententia. Ratio est . quia es ntia motus est esse tendentiam in terminum, Vel postionem , aut aequi si io uni termi Mi. Cum agitur totum esse mo: iis Grpropter ter num. aiunt, di erenitim ut i s ab alio Glume indam a disita est na i si iu
462쪽
46 Disput. 6. - . I. tertia in o. Ita cales actio est motus specie diueritis a frigefactione : quia alter est ad frigit', alter ad calorem , qui sunt termini diuersi specie.
Ex ijs, quae dicti sunt in Logica,& ubiquesrmiter tenenda sunt; quidquid dissinii latentitat Hie unum ab alto , eo ipso dinersificat secuti dum speciem viatim ab alio. Igiturs praeter diuersitatem ternum est etiam alia diuersitas entitatiua inter motum motum B - rigorose loquendo motu; illi spe .cie diuersi erunt; idem dic, si cum identita te, vel omnimoda similitudinc in terminis, aut termino, erit aliquid in ipsoni et motu per quod dissimiletur ab alio. Puta si homo& equus tendunt ad eundem terminum Cum motus equi sit e siciaria ter aflixus equo, motus vero hominis homini: duo isti motus , cum entitatiue dissinii lentur , specie disserent. Quia tamen in tuo u ii ibit aliudaizcdmir, quam esse propter tem in uni: ideo respieientes ad hoc sol una praedicatum, dicemus cum alijs motum specincari a ter
Hine doeet ideira Philosophus passim
praecipue vero f. Physic. a textu q4. usque
ad so. motuum coni rari etatem a terminorum Contrarietate. desumi: Vnde motus Ca-Jc faction is, A friget actioni; non solum sulit diu er si specie, sed etiam contrari j: quia sunt ad terminos iacit solum diuersses , sed et talp
Qu.uri solet hie , ait id in subiectum d bucriis motibus moueri queat, .cri successivo, quod est extra dubium, si d simulta neci Venim : si de motibus uni liis sca-
463쪽
moest, est etiam extra dubium laena suble- ctum simul habere diuersos motus. Socratas smul ambulat, nutritur, calefit, loquit , M. adeo'. mouetur secundum locum , secundum quantum , secundum quale, &c. Dubi una igitur et . an idem moueri u. at in otibus contrariis. Hoc dahit in multi li- ei conelusione per va ia naz tuum g n:raeuacuabitur.
Prima conclusio. Potest idem subi sum pro diuersis sui partibus ino ueli ad contra-.tia. Haec eoclusio est euidens in Socrate mouente manum dexteram verius orientem, iasinistram versus occidentem. Secunda concluso. Potest cadona res in diuisibilis diuisibilo spatium occupans, intra spatium adaequatum moueri in partu optio sita . Haec etiam conclusio Vst eu: en Dum enim dexteram moues ad orienetem, M. sn iitram ad ioce i dentem ; nima tiae est c
iti diuis bilis , scd tu spatio duri i ii, vitry
spatium a s e occupatum m Ouctes, i Vcrsi. orientem, di verius occidentem. Haec con clusio supponit moueri animam ad motum Corporis. Ratio vitiusque conclusionis est
quia tam res diuisibiliri quam indivisibilis. da uisibile spatium occupans , potcste se s-ni ut in spatij partibus. iter se oppositis. In quolibet enim spatio diuisbili facies diuisionesqeometri eas nou tot quin plures, di in quaslibet partes oppositas. Tertia concluso. Nequit idcm corpus natural ster moueri secundum locum incit; --bsς contrarat , aut diuersis, secundum id in Probatur haec conclusio , quia idem cor phas nequit naturaliter c siis in nrid: is aut ἐε --
464쪽
ynul: ergo nequit simul moueri seeundum id in ad diuersa, aut contraria spatia. Antecedens probatur , ubi de eorporum replica- rione, quam a serimus , possibilem quid in diuinitus, naturaliter autem impossibiloin. Dixi: Secundum idem quia nec totum cor
pus potest smul esse in duplici spatio sta.
adaequato , nec ulla pars eiusdem corporis. Ex i potentia autem essendi in duplici loco, recte infers impotentiam simultaneorum motuum ad duplicem locum. Immo in ip
s a impotentia essendi in duplici loco incli ditur impotentia pergendi ad duplicem locum, ut con siderant i patebit. Contra ultimain conclusionem fiunt ali-
qiis dissicultates petitae ex motibus sydei in
Puta Sol motu raptus mouetur versus Oriotem, motu autem proprio ab oriente in occidentem. Hoc ipsum ob oeulos ponitur inexperimento quotidiano , puta s si Socrates anTriremimul remis veli R. velocis inies eratur versus Occidentem: ipset autem Socratos a prora ad puppim , adeoq. oriente versus motu progressuo feratur. Hoc quotidie accidit. Porie deinde muscam supra humeros Socratis per varios giros deambulante. In tali casu in Socrate. est motus receptus. in ipso,&Triremi latiuus ipsius versus occidentcni: di praeterea in eodem est motus p rcgrcssivus, latiuus in oppositum, videlicet in orientem: in musca autem praeter votum communem omnibus contentis in
Triruvii, di motuque in habet a Socrate est motus circumlationis eirca humeros essetvtiris. Datur igatur & in Socrate duplux, di in is uica multaplex mo:us; ti quid a
465쪽
Se motuum opto tione. ηqstum ad opposta, tum ad diuersa; ergo adem subiectum potest moueri localiter, non solum diuersis, sed etiam oppositis motibus. Casum quem hie proposui varij varie pro
Resp. admittendo casum, negando autem quod corpus moueatur pluribus motibus, neduin contrarijs. Ut autem difficultatem, quae tota imaginationis est , ipsa imagin tione ditatuas. compara corpus, quod mouetur eum aliquo puncto vel realiter , velim maginarie immobili. Et inuenies numquam Socratem habere, aut acquirere, nisi unam distantiam a tali puncto, nec, quomodocumq. moueatur,vmquam describere,ni- ,s unam lineam , per quam vel accedit, vel . recedi t,comperativo ad terminum, eum quo
Deeipitur Rutem nonnullorum imagin tio: quia reipsa respective ad diuersa, quibustum comparatur, sortitur eorpus praedi-oum denominatione moti tum versus orac tem: tum versus occidentem. Idque quia nullum,ex his quibus eum consertur non habet & suum orientem , dc sutim occidentem: cum quodlibet corpus diuisibile diuidi possit in partes non tot quin plures versus quaslibet partes mundi, Rem explieo in casu posito. Triremis in qua ei, Socrates, est . diuisbalis.in quatuor partes, quarum una est versus Orientem, alia versus Occiden- rem,&c. dum igitur Soerates aecedit a prora ad pVppina , v.g. respectu Triremis ver git id Orientem. Si tamen compares Socratem ipsum cuti scopulo suem reliquit, Λ raptum simul cum Diremi versus Occiden
466쪽
De Di ditate ct proprietatibus
quam aliis praestet , conspicuum feeit . seeit definiendo motum, Est autem motus , ait Aristoteles 3. Phise. eap. a. eiu/ γοd potentia existit actus quatenus huiusmodi. H e definitio eommnniter se circumfertur Mottis est actus entii in potentia prout inpotentia. Dicitur actus quia per motum est iu subiecto aliqua actualitas, & permotum forna aliter subiectum extrahitur ab aliqua ratione purae potentiae. Subiectum enim permotum fit ex mobili motum, hoc est ex co. quod potest moueri id quod actu movetur. Dicitur pili in potatia:quia quamuis si aliquis actus non est tamen actus ita extrahens socinati ter subiectum a ratione potentie ut
467쪽
De Mosu, 44τper illum formaliter subiectum habeat pe fectionem illam seu rem illam, ad quam
actualiter mouexur . Patet hoc in Socrate traiiseunte e domo sua ad Licaeum; per moditum illum localem , quo egreditur domo sua, & vherius pergit , ex mobili sit motus , seu ex potente mouere se, actu movens se: non tamen per inotum huiusnaodi sor- maliter ex potente esse in Liceo sit in Li- eae o existens : immo in sinu motus cum in Licaeo exiliet , moueri desinet & sedebit . Hinc patet cur adit tur ἰ prour in potentia . Hac particula prout in potentia aliter etiam explicari solet. Aiunt enim unumquodque dc nominari cse in potentia ab illo motu quo moucri potcst v. g. alteratio est motus subiecti alterabilis quatcnus alterabilis est . Aligmentatio motus augmentabilis . Generatio di corruptio, generabilisti eorruptibilis ; prout talia sunt. Eius vero quod sortur , id est, eius, quod mouetur
localiter , latio idest motus localis, ut dieit Philosophus suam definitionem explia
Haec des nitio quam rudiores obscuritatis insimulant vel mediocribus est elarissima ι nec enim arduum est tutelligere cum. aliquo actii , stare aliquam potentiam; nec quum- libet actum quemlibet potentiam implere.
Accipiendus autem es motus pro ratior α icc in uni ad omnem mutationem , suu iac-icessivam, siue instantaneam . Suceessu a diei tur per quam terminus ad quem eum uxacquiritur non totus simul, sed per partes :iusiam ea vero perquam totus simul. t v x m
468쪽
atemplum primae sit in riuriaraone aquae ex frisida in cal idam γ f cundae in mutatione aeris ex ten bro ia lucidum . Prrina mutatio dicitur a contrario in con rarium , fitque inter terminos positivos: Ccunda a coii
tradictorio in contradictorium; fitque a priuatione ad terminum positiuum . Contemplate igitur subiectum aliquod :pura mareriam primam in triplici statur priuio secundum rationem purae potem e ad aliquam formam , puta ad soriarum ignis . Secundo prout per actionem alterius ignis approximati disponitur & mouetur ad ιθ a . . met formatri ignis. tertio prout potientem ipsarn et sorma ignis . In primo statu non, ut in mouetur, sed est in potentia & ad m0 tum,& ad formam acquis bilem per motum: in seeundo sia tu non est in pura potentia admotum , sed actu movetur: in tertio potitur non solum motu , sed forma ipsa; quanipor motum acquirit.
Dixi non Iolam motu : nana in eodem insanti . immo in eodem signo naturae est in subiecto & actio generativa prout ab alterativa distinguitur; ia torma quae per actionem huiusmodi ponitur in natura; diximus
enim actionem non esse priorem natura effectu . Verumtamen cum actio distinguatura forma quae per ipsam ponitur , subiectunt non perficitur formaliter per actionem , tamquam per terminum ; sed per formam. ipsam ad quam talis actio terminatur.
Dices: simul cum motu instantaneo nones subiectum in potentia ad terminum motum rergo etiamsi definitio Aristotelica qua-diet mutataonibus succcstiuis , non tam ea
469쪽
quadrat omnibus; & consemienter est definitio , alicuius : non tamen omnis motus . An recedens probatur : quia sinitii cum motu inflantaneo ponitur tota forma, adeoque ponitur terminus motus sinius eum motu ;ergo in sensu composito motus subtemini non manet in potentia. Explicatur hoc idem . Aer v. g. sat ex tenebroso lucidus: non praecedit in aere motus illuminationis ad formam qua redditur hi minosus; sed smul eli in aere & motus illuminationis,& lumen ipsum , itaui illuminatio ipsa neque natura praecedat lumen ; sed sit rario qua lumen ab illuminante proccdit. Idem dic de actione productiva formae substantialis . Res p. tenendum este quod dictum est supra : videlicet , quod quamuis a tio non praecedat nisi origine terminum : ramen potentia ad terminum non cxpletur in subiectom si per terminum ipsum . Igitur in codem in si aliti , seu signo naturae est in subiecto &actio & terminus actionas: sed per actionem
formaliter expletur in ratione potentiae mobilis per actionem; per terminum autem expletur racio potentiae persectibilis per talem termitium . Ex hoe patet ad argumen-xum in forma Distingue aniecedens: non oli ti, potenta a ratione motus sormal iter: .
nega , ratione termini di concede , . Et ostende subiectum 'formaliter perfici pcrfectione
intenta , non per actionem , sed pei termi-nsim actio itas. Hoc autem au ficu ad veritatem desin: tronis AD stoteli eae .: IM: aliis . Philosophus quinto Phisc. te ara Io. ait: Iecunuam subsannam aut m
470쪽
non est motui : propterea quo, nul tam en-riumsubstantia contrarium est. Idem doeer eodem libis textu 1 s. sic: quibuta autem non sunt contrari horum, mutatio quidem est, motus agite- non est. Res p. ergo non. est mala definitio motu etiam si non coirileniat mutationi seeundum substantiam . Haec enim non esi mo us. Res p. secundo alibi Philosophum inter oe .
ner inpius enumerare eum qua est secun- iri ni substantiam . Alicubi igitur magis Lalicubi minus stricte accipitur motus. ET ''o respondebit Numento. Idem autem Philosophus ,. locis supra cir itatis, tria genςra motus enumerat, vidclicet : secundum quantum, fecundum q Me Ur secundum locum . Hi tres motus succei sui s lint. secundum restrictionem motus ad tria predicta genera,. motus non Comprehendidit mutationem secundum substantiam . libi autem , videlicet hoc eodem libro tex tu q. dicit et mutatur enim semper id quod
secundum quantum, aut secundum quote , Aur Jecnudum locum. Hinc iuueuies apud multos pro; mutari hanc aliam vocem: mouera: puta mouetur enim semper id quod mouetu tui secundum substantiam,aut&c. secundum hac acceptionem motus, mutati secundum substantiam est motus . Genera motus alibi etiam aliter enumerantur. Morus alius est ex non subiecto ini ubi ctum : puta quando materia transit Epriuati ope ad toria enim ex non sub