장음표시 사용
101쪽
T ME O L. P ii I Los L 1 B. I. 67di explicatio potest. Non tamen argumeniatati Copernicaeis e Xinde sic licebit: Spiritus S. ad vulgi captum loquitur & cum illo bal. butit: Ergo non secundum rei naturam iaveritatem loquitur; sed secundum erroneam vulgi opinionem. Falsum quippe esse Con. sequens, quis non videt ego, quoties non probavi Probabo tamen. , vel ad sexies coctam Cramben, infra.
XXX. Resp. At, Virtutis seu operationis ratione , Luna vi X a Mose dicta est Magna. Quae enim praeter illuminationem seu noctis Praesidium, Lunae operatione S in-fuκivae tribui possimi, de eis inter Philost
pilos non uum convenit. Talia vero dubia Lunae attributa rigide hic ostendere velle . frigidi est animi. Menstruas revolutio.
nes , temporum distinctiones & alia quod
concernit: sub & in ossicio elus Generali, a Deo ipsi demandato, Continentur. Quod si, has Magnas esse virtuteS instanter volueris. tum tibi concludam: Ergo Ses,ratione Virtutis & operationis suae , quae Lunae virtutem or longe est, saltem quoque dicetur Magnus. Amittes parmam. Concides : si eousque processeris. XXXI. Tales Lunae operationes 'influ. Nivas, ut quia Maria intumescere &detu. mescere, Solem obtenebrari, &c. faciat, Iu
daei nesciebant. Ego quidem valde dubito. Si nesciebant: Ergo Lunam,respectu Virtutis
102쪽
68 Εκ AMEN Loc. SACR.tis & operationis, Magnum Luminare non appellare poterant. X X XII. Quam igitur sit periculosum, Lunam ratione Virtutis tantum, & non ratione molis substantialis simul, esse Ma.gnam, dicere,patet. Metuunt quippe Ptolemaici, ne, si molis quantitatem de Luna di-Cant, apparenter eam rantum esse magnam concedere cogantur. Quas quidem angustias effugere hoc modo non possunt. Sed metus iste vanus est. Nonne simpliciter statuere Lunae possum magnitudinem:cum dico, Lunam a Mose appellari quantam,
primo in se & in genere; secundo in specie.& in collatione ad Solem Quid prohibet.
quominus Mosis sententiam ita resolvam Nonne hanc Scripturae veritatem, summa cum & ingenii & animae meae quietatione . retinere possum Nihil obstat. Certius ad hanc parmam cum Copernicaeo, de famosa hacce Materia, digladiarer, si eκ Sacris eam depromere , & contra stringere mihi lice
XXXIII. Neque sese perieulo eripit D. Iacobus da Bois, Ecclesiastes Leydensis, Dialogi sui Theologico - Astronomici P. x8 Dico, inquit, Vere iti respici non a
magnitudinem corporum, sedad ratιonem iliuminandi, quia majus Lumenpraebent in merra, quatenubsunt luminarra:
103쪽
ΤΠ Eo L. PAILOs. L i B. I. 69 agitur de ea magnitudine . qua Sol mavor apparet Luna, at discω Solis non major v. paret aeso Lunae .sed multo majus prinbet
nobis fumen, ac ea ratione υε majus Luminare, quam Luna; quin etiam ob majus su men multo majub Luminare es, quam vel Venuu velJupiter,ue maxrma ex semispri. mae magnitudinis. Sed . ita fugienda nobis Charybdis elat, ut non iterum in Sirenes
incideremus. Ostendam Scyllam , in quam D. si Bois fertur,nave ad Charybdim allisa. XXXIV. i. Charybdis est: quod praesupponar, altum in S. Scriptura de corpo rum coelestium magnitudine esse silenti um. Quod quidem de magnitudine in universali verum est. At, in particulari de quibusdam falsum esse, supra ostendi. Syre nes: quod dicat, agi in Genesi tae ea magnituatne, qua Sol major apparet cunis. Resp. Forsitan agitur de ea, quae Mosi , secum Sole in Spiritu S. contemplanti, appa' ruit. At unde D. du Bois,apparitionem Mosis eandem cum nostra hodierna fuisse , evincet. Deinde discorum sive Orbium apparentia non semper sibi constat: aliquando enim Lunae discus in & circa plenilunium Oriens apparet m or: aliquando Solis etiam, & orientis & saepius occidentis . discus major apparet. Causa est aeris vel nubium
varie dilutarum & contemperatarum , SO- Iem-Lunam inter & oculos nostros, intercesso.
104쪽
cessio. Iam . disci illi Solares quomodo ste.
terint Moysi & apparuerint. quis nobis eruditio eriti Ergo neque discum Solis non m orem Lunae disco apparuisse Moysi , probabit. 3 Scylla est, quod neget, inibi loci respici ad magnitudinem Corporum; sed ad rationem illuminandi, quia majus lumen praebent in Terra. Quot vero sco. pulos Scylla haec minatur l Respondeat Clatissimo Wittichio, qui ipsum responsio ne sua ad an gustias proiecto redigit, cum eidem ad argumentum hocce respondet. Responsio haec in Dissertatione I. caP. q. art. 7. pag. 36, 37. habetur; quam, quia observatu digna est . apponere hic volo: &Tibi, Lector Candide , forsitan eandem te gere haud displicuerit. Ita vero sese habet:
Resp. Non t am facile cedimus adversamis de hoc loco: nam r. Η ΑΕ C NON F U U NA Nr, magnum esse Luminare fecundum potentiam cs operationem c .. . cundum apparentiam semus , usi vidimus haec ab ab Interpretibus laudatis conuuncta fuisse, imo inter sie benὸ cohaerent, S ab una eademque origine fluunt, quia enim tuno nobis es magis propinqua, ideo is major v
paret, S majorem operationem in nos ex eracere potes. Utrumque ergo Mosessigni care voLit, quo majora appareant ET RE
105쪽
ET RESPECTU ILLUM IN AETIO NIS, neque poserius e prrori esse potest: Ubi enim mavor se aestumor suu
apparet in ipso corpore lucido , ἔDI etiam r. um corpus lucidum majus apparere nece riumsuto. a. veIex eo anaret, quod
st B. 1.) LO C UTIO ACCOMMODATA AD SENSUUM AP
PARENTIAM, quia Luna vocatur Luminare S in eodem orae ne cum S e coLocatur, cum tamen nonnisi B. 3. aE OUI
quine tanta. -ὰ mavor es d erentia Inter Solem S itinam,quanta es Inter ammam eandeLeu sapiaem aliquem evus fumen resectentem. Trium enim NB. generum iunt corpora in mundo, quaedam emittunt omen, ut Susiata, ignis quaedam trans
mittunt . - aer, caelum , vurum: B. q.
QUAEDAM REMITTUNT , usomnia corpora opaca, Terra, B. s . LU NArelsis Hanetae. Certiam equidem es
B. 6. LUNAM N ULLAM HABERE LUCEM INSITAM, titia aret satis ex eo, quod sempore Νοοι L. nis et am Iempestate sereni md non con-θicu i . nisi quod anquando Lumen in ea tenue conspariatur, quod exuimandum es esse d Terra ad Lunam remeaum. Sudis amrem fixis Iticem instam competere consat; Ha ergo procvI duhio inbe longe major es.
106쪽
cum quia es Propria, tum gula eorum cor pora longe sunt m ora Lunin corpore . se ob max mam a nobis remot onem S ae santiam , fit ut ilia lux nobIs non ita appareat neque oculos nostios tam feriat. Itaque si abolute loqui voluiset Scriptura, nudo M. bito respe u a sensus nostros eorum apparent/am. H. LD N A VIX LU MI
inter Luminarias ni recensenda, potiori iure Terrapro Luminari habenaea, cum lumen longe majuta S cerιι- reflectat, quam Luna. ob magnitudinem majorem. 3. μιando Moses aecit, Fecit Deus duo illa Luminaria magna, opposite a SteRas , indicare vota sea majora apparere, tum respectu magnitu. dino, tum respectu utaminationis .utI osten. sum antea: quanaeo autem posea sequenti-huo verbis : luminare mayus ad praesecturam diei. & luminare minus a d praefeci mram noctis . comparationem instituis mter ipsa haec duo Lum/naria. quae Fposte ad sesim absolute magna dixerat, omnino eum tantum magoris S minoris utaminationis respectum habere concedimus. Atque da
Bois instantι uae satisfactum videb/t. XXXV. Vides, ut prostent, ut pro spiciant scopuli, Domine du Bois. Navigandum
107쪽
ΤAgo L. Piix Los. LIB. I. 73gandum Tibi praeter hos erit scopulos, Obstant eorum Tibi multi. Ultimus -- perandus mihi est. Descripsi autem eos in AEquore Responsionis Wittichianae majusculis literis: signavi etiam. Scopulos quidem du Bois litera, ejusdem nominis initia. li, B. Meum vero unicam initiali quoque nominis mei litem, H . In illos profecto duBois impinget: si statuerit, in Genesi respicere Mosen non ad Magnitudinem corporum , Solaris & Lunaris, sed ad rationem illuminandi : quia majus mundo lumen praebent. Meum facile declino scopulum :imo quoties non eum praeter vectus sum pInfra tamen hac meum sum i terum factu
rem, operae esse pretium duco: Distingui scilicet, ocias istas enunciationes oportere.
Duo Luminar a DICUNTUR MAGNA Et, Duo Luminaria DICTA SUNT MAGNA. Aliud enim est, quaerere : quam ob causam Moses Luminaria ista Magna appellaverit Aliud item est, qua Tere: quam ob causam Luminaria ista duo Magna, Jam& hodie, appellentur. Quod si observabis, Lector Candidissime, attendes utique & adsequentia, quae jam subnecto. XXXVII. Expendenda san8 mens Mossis est circa hanc materiam .Moses enim Genesin, ut & alior Pentateuchi libros non
108쪽
EκAMEN Loc. SACR. voluntate propria, sed Divina scripsit. Iam,
cum . duo Luminaria magna esse creata &in Expanso collocata, scriberet; non putandum est, eam Solem & Lunam eo modo
considerasse. quo vulgus eum aestimat; id est, apparenter: quia opinio vulgi privata nimis est. Sed dicendum potius censeo . Moysiem , secundum coelestis Dictatoris ductum&inspirationem , creationis historiam literis consignasse. Et, cum scriberet, non eum vulgi captum respexisse; sed ad
3 Ε H O V AE, Collocutoris sui amicissimi
eloquia diligenter attendisse. Non certe ad vulgi respexir opinionem : quia eNtra vulgum fuit. Ubi vero eκ qua specula Universitatis creatione . cum eandem de scriberet, Contemplatus est Dico, eum in Divina Ε - stasi, seu in Spiritu, admirandum , in aeternum admirandae Systematis hujus creationis, ordinem in Heκaemero distincte contemplatum esse. Ratio est, quia tam distin
ista Creationis historia . ab Adamo ad Noachum, a Noacho ad Abrahamum, S sic usque ad Moysen, quasi per manus viπpervenit. Quod qui considerat, ille deprehendit, temere nimis statui , quod Spiritus S. rerum creatarum essentia & qualitatem ad erroneum vulgi & stolidum sensam opinionemque Moysi dictaverit. Asse rat hoc, qui velit; &, cui conscientia durior .
est. Ego cum Sancto Spiritu & verbo ejus
109쪽
Τ v E o L. P v x L o s. L I D. I. 7 shallucinari malo utiliter, quam cum sapi.entissimis, contra Dei oracula , sapere sub. tiliter. XXXVIII. Caeterum , tuum adhuc,
LECTOR CANDIDE, experirijudicium
volo : etiam Te atque obniNe orans , ut hanc mihi mulctam condones; quod Te . potioribus occupatum , adhuc detineam. Audi, quaeso, prius, quod sentiam; & tum ego tuum quoque lubentissime subibo judicium. Postulo autem Te , unum. Concede mihi: Deum limversum hocce in momento non creasse. Quod mihi cum omni.bus bonis & piis non denestabis. Impetrato, hoc. in pXXXIX. Εκistimo: Moysen, cum omnium rerum Nativitatem , Praecipue vero Solis , Lunat, & aliarum stellarum Theo-D a riam
110쪽
6 EXAMEN Loc. SACR. 'oriam, in sua Historia , quodammodo de scriberet: Mosen , inquam , Contempla tum in Sancto Spiritu essis Universitatem istam , hac sequenti imagine. Quasi Mundus, in ipse actu& instanti Creationis non . dum perfectus, ita sese haberet, in quo tenebrae cum luce, adhuc primigenia . temperatae erant. Tempus, neque Nocte neisque Die discernebatur, sed omnia tenebris cooperta erant: nisi quod hinc & inde in vasto Chao lumen aliquod confuse , ad instar Crepusculi, seu Gallicinii primi, sese o sentabat. In Rahia vero seu Expanse: AEthere, inquam , quod indistinctum adhuc Cum aere erat nulla adhuc Motus ordinatio, nulla luminis, in ipso Luminarium productionis actu dispositio erat. SOL & Lu-NA, Planetae, cum aliis stellis supra unum HoriZontem . tanquam in copii Collegio ad Mandatum se sistentes, immotae & quietae consistebant: imperium Potentissimi , Sapientissimi Creatoris , Patris Opt. MaX. &
ossicii quod jam obedienter faciunt sibi
ab Eodem impositionem & demandatio. nem eripectabant. Primo enim Deus dixit: Fiant Luminvia ; deinde, tapidant tem p ra vers. x q. Primo Deus fecit Luminaria Nagna versa 6. deinde vers 17. Posuri eas in Eκ panso. Ordine enarratur; ut egregi am hancce Mundi Harmoniam ordine contempleris : ordine scientiam eructes, e Pses.