Famosae, de solis vel telluris motu, controversiae examen, theologicophilosophicum, ad S. sanctam Normam, institutum a Johanne Herbinio, Bicina Silesio, ..

201쪽

TII Eo L. PHILO S. L et B. II. rs quam fulcimento . erit. Quemadmodum enim . Philosophum appellate Philosophiam, religio nobis est : ua , tot VirOS. veritatis ciet studiosissimos, appellate Veritatem , atque ita Pythagoreis eorum essatis acquiescere sis pliciter, piaculum esse, scio. Quo eκ piandum facinore,nescio.

XXVIII. Sed neque . Te, Clatissime Lipstorpi, insignes hosce Viros, probationis loco, adduxisse, puto; sed illustrationis

tantum gratia, in tua eorundem. n. 7. Laudatione, deprehendo. Secuti aliam Viri isti sententiam tGaudeant eadem: quia rationes habent. Caetererin, Divinae non praescribent Veritati. Neque famosum Problema, a sua Patie, eκ Uusdem eX positione probabunt. Rationibus hic agendum. Quod cum faciunt : non Eos ueneq; Te, Vir Doctissime,op- pugno. Si tamen quid habeo: non contra Te , sed TECUM , habeo. Consero. Veritatem quaero. Lectorem in formo .Tuam hic ingenuitatem laudo. Quamvis tuam a SS. literis apostasiam reprehenderim. Pergo./ XIX. Postquam Sacras Ptolemaicorum

Objectiones in quatuor redegisti Classes:ad

omniae, quotqciot a Te recensita sunt, Scti. pturae loca respondere communiter Coperanicaeos ais, C. c. n. 33. HAE e ,inquis, Scri. pturae autoritates in quazuor Classes a nobis aegesas, qualitercunque contrassicere videa

tur, cum 'thagoricalementia facile tamen

202쪽

xς Εκ AMEN PROBLEMAT. posse conciliari: siquidem in iis loco Seri si ea Sacra sequatur fecundum nosrum

motaum conriderandi, apprehendenta, concipiendi S secundum id, quo apparrerespectu nosri. Respondent, inquis. Zommuniter, Copernicini At ego dico: quia respondent tantum . & non simul responsionem probant, insufficienter respondent: quia communiter , non ad rem, respondent. Paria sunti: nihil respondere, &, non legitime.

XXX. tralatilium Serenissimi quondam Poloniae Regis, Sigismundi I G.& ve re regium emtum : QNI O D OMNE s

Dico & ego confidenter: quod omnes respondent, nemo respondet. Omnes dicunt, Sanctam Scripturam secundum captum, apparentiam & opinionem nostram loqui. αSed dicunt. Nos dicta audimus. Mentem non e Nplemus; sed, tam obiter & leviter responsum nobis datam indignamur. Εκ lim pidissimis Israelis fontibus: ex analogia, sc po & sensu : ex Sacrorum textuum collatio. ne, Apparentiarum error & hallucinatio demonstrari, & non obffici, temere debebat. Facile rejicere oportet, quod temere allatum est. In tenebris sumus ρ ostendatur Lu Q, ut, nos in iis fuisse, tandem videamuS. Antiqua Fide hic agendum est: ut,invete ratum dogma esse erronest, deprehendaturi

XXXI. Non veto exi stimes, Cl. Lipstor

203쪽

Tii Eo L. PHILO S. Lys. II. Isspi. me indignari. Cui enim, umbra, succensebo ρ Non mihi, inquam, indignor: ut qui vestras Copernicaeas non omnino rejicio demonstrationes , sed aliorum causa , qui- bus vestrae satis nondum dederunt responsiones. Tu quidem, cap. cit. n. 2. indigne valde fers ,& tantum non eNsecraris : quod

mas opinrones harum Authoritate passare. imprimo ex istis dogma inveteratum, de Ulobi Terreni immob sitate, probareset gant. Et recte indignaris, si opiniones malesanas & absurdissimas esse,si λdversarios,eκ naturalibus & Mathematicis principiis, Convictos,prius ostendere poteris. Indignor& ego ipsis: quia ad Scripturam, S IBI NON SCRIPTAM , confugiunta ad illam iudicem appellant: illam Normam

invocant; cum illa testis tantum in alienis esse velit. Et facerent sane id. Stat enim a parte ipsorum S. Scriptura , contra VOS. Quod ii ex legitimis & naturalibus principiis disputare,pro sua parte,nolunt aut non possunt: causa eorum desperata est. Ceci.

derunt.

X N XII. Scripturam igitur utrimque omittite. VOBIS non est scripta : sed

ra DEI, Juxta eloquium ejus, loquimur. 1. Pet .ss,v. I I. Qui Coelos DEI, Lunam iastellas, contemplamur duntaxat,& admira

204쪽

xs6 EXAMEN PROBLEΜΑ T. bile Domini Dominantis nomen, cum Da vide. Ps. 8. glorificamus; non vero eosdem Coelos vobiscum volvimus , secamuS &C. XXXIII. Ostendendum interim Vobisera , vestram,quam Praetenditis. Apparentiam vulgarem . Sacrum evertere teNtum , eundemque contaminare. Quod si evicero, evietiam Jam est nihil amplius S aliud, quod reposueritis, habebitis: fatente, quem allegas, ipso Langio. Cuyus, a te allatam , sententiam sequenti Problemate discutere mihi incumbit.

e a membra anthropopathIce tribuendo. semper fecundum vulgi de Deo opin o. nem loquatur λ Resp. Non semper. Non ubique. Upra memaratus D. Lipstorpius, statuit, Apparentiae errorem in Sanctis quoque debere Script ris intelligi juxta versum, aeneid.l. . Provehimur portu : Terraque Urbesque

recedunt.

In suae sententiae societatem trahit C. C. n. q, R ilhelmum Langium , Longomon rani Vestigia prementem, qui lib. 3. de Annis Christi c. 1. discursum suum, de Ter rae mobilirate, hisce obsignat verbis: Man

ergo

205쪽

ergo Terra suo loco fixa, nec ultam alium motumfacit praeter Idium, quo dies noctesque aerimuntur. Scio quidem sanctissima iuvini verbi oracula huic ententiae oppon/: quibuta exo nihiI aliud repono, quam quod Spir/tus Dei a ιυlgi sensum s mentem se accommodet. Ex in nitis jsudiscis probari posset. Cur manus sederique infinjio idi Caeli Ter. eque ρωμα criptura tribuit Z An , quia ira e η Minime : fedquoniam a finitis mortalium mentibus incomprehensibilis ac insinua Dertad comprehenae nequeat. visibiliabus speciebus semeti iam hominibis inge.

rit. Idem in aliis usu venit. Subhmjbus enim Naturae msteriis Deus heneaectus. uti

non voluit, ne Imperitorum mentibus remo.ram inliceret.

II. Terram suo loco fixam, & nullum

alium facere motum, nisi eum , quo dies noctesque dirimuntur . natuit Langius. Quae sententia Nobilissimi Cartesii explicatione temperanda est Do tille, Terram suot oco fiκam stare ; nimirum, ab interno eam non moveri principio . Si vero motum se. cit , quo dies noctesque dirimuntur; tum semotus ille ad Terram passive habet. Non enim ipsa a se movetur ; sed a materia coelesti in sua Sphaera desertur: atque ita mo. Vetur. Quae, quantum eκ sublimibus ejus - dem principiis, parr. 2. Prin C. Philocari. 1.

206쪽

1 8 EXAMEN PROBLEMAT. Philosophi sententia erit. Quae mihi ob. servanda maXime , & prae aliis , sequenda quoque erit. Eam tamen hic , ut & Terrae Motum, in medio relinquo. Ad Sacra. III. Sententia Langit communis est.

Spiritum Dei ad vulgi sensum & mentem se accommodare. At unde illud probat Ex insin tu, inquit si ora robariposset. Paee Uiri doctissimi dico: eκ paucis admodum. Videamus. Cur, Pergir Langius, manus pedesque infinito UB Nerrae praesta Scriptura trIbuit λ an , quia ita es Mini. Cur quaeso quoniam, inquit, is itis

mortalsum mentIbus incomprehensibitis ae' infinita Dertas comprehend nequeat, vis I

bbus speciebus semetipsum hominibus ingerit. I U. Recte sibi respondet Langius; nobis in sussicienter. Adderem ego & meam rationem. Dici, nimirum , ista anthropathice, propter analogiam ad homines ; non vero propter hominum opinionem: quia ipsi , Deum de κttam . manus, Os, aures, fa

cie, pedes, & cor habere putaverint. Quod falsissimum esse. & Prophetae & Iudaei sciebant, docentes, legenteS verba, Esa. 6O. v. 18.

mo . quem paeniteat, I. Sam. I Deinde: sciebant Iudaei, Idololatriae speciem esse, Deum in figura aliena concipere. Ergo . Iudaei,

207쪽

Tii Eo L. Pii I Los LIB. ΙΙ. xs 9 Iudaei , Deum humana habere membra, opinati non sunt. V. Dicitur tamen de eo quid humani: tribuuntur ei humana membra Resp. Per ανθρωπο- αν , hoc est , per similitudinem Dei ad Hominem; non per opin ionem

hominis de D ΕΟ. Quid enim Anthropo pathhia ρ Eritne crassia, de DEO, Anthro- pomorphitarum opinio Neutiquam : illieti m . Deo membra humana vere tribue,

bant. ergo anthropopatheia nihil ali. Ud, quam similitudo Hominis ad D E U M. Praeterea,Metonymice, & Metaphorice ista DEO 'tribuuntur. Metonymice , tanquam signatorum signa : ut, brachium: cea si gnum Potentiae Divinae. DiXerunt ergo Iudaei brachium ; sed insignem Dei Potentiam intelleκerunt. Idem esto de aliis etiam membris judicium. VI. Aliam adhuc rationem, si divertere paululum intra Theologorum licet pomoeria , dabo. Forsitan Deus humana sibi membra applicat, ideor quia hominem valde & supra omnes fere creaturas diligit.

Quae dilectio tum patuit , cum DEUS

manifestaretur in carne; quam, in Divini. tatis Uaram πν assum tam , λογύν adeo sibi adunivit, ut, in perpetuum se eam non depositurum, pronunciaverir, quam semel in tempore assium serat.

VII. Confirmatur hoc: quia, cur non

208쪽

hrutorum potius qualitatis singularis mem. bra sibi DEUS attribuit Θ V. g. in sua potentia & virtute eXplicanda,cur non robori: cur non taurorum cornibus potius, quam

dextrae hominis, se assimilavit. Et, si fecisset maκime: sicuti, Jam Monoceroti, jam Leoni, jam aliis generosioris naturae brutis, & in Jobo quidem, sese assimilat; quid, nisi L. minentiae similitudo , est In Deo quippe

robur & fortitudo Hominis, Tauri, Mono cerotis, Leonis, & aliarum omnium creaturarum virtutes & Privilegia eminenter sunt : licet non forma litet. Habet enim Deus , supra robur Tauri, &c. aliquid nobilius , cum vi effectiva talis rei. Atque ita robur in Deo infinitis est modis perfectius, cum vi, robur & potentiam illam, quacunque id faciat ratione, eκerendi. VIII. Denique argumentor: Si Deus imaginationi tali, qua homines, eum mem bra humana habere, putarunt , Condescendisset : tum Idololatriae condescendisset; neque eam tam severe. Jam per Mosen, jam Esaiam &c. prohibuisset. At contrarium , n. q. eviistum est. Hastenus cum Langio.

. . . .

IX. Instituenda mihi quoque hic sententiae collatio cum D. Wittichio: qui omnibus Copernicaeis accuratius in famosam illam. de Motus Diurni Suhecto , Quae stionem inquisivit. Dicit autem, Dissi. c. 2.

209쪽

TH Eo L. Pur Los. L I B. II. I 6 rari. 3. quod Scriptura, in rebus divinis eκ-plieandis, imo ad D E. I Ipsius naturam attributa exponenda , sese plane accommodet ad captum nosrum, &c. Quod ipsum cum eo assirmo ; sed posterius cum salis m, in accipio. X. Adducit Rabbi Maimonidem,pari. 1. cap. 3 3. asseremem , Legem ibi sequi siecundum linguam filiorum hominum . quia haec ratio commoda facilis es, ut ab ed incipiant pueri, muheres cs commvnis plebs, in quorum viribus non es, res fecundum veritatem apprehendere. Et in specie, pari. I . c. 26. Uuia vulgus hominum non apprehendunt ab initio cogitationis Ensitatem vel E flentiam, nisi in rebus corForeris describitur Deus per attributa S no na corporea, ut iaceatur ipsum esse Ens. . XI. Seci, quia vir ille, Rabbi Moses heri Malmon, accurato D. Cunaei Judicio.

Vir gravis est: ut qui inato quodam'sorte nascendi primu ol que in ilia gente Rabbinorum) recto intulixit, quid ista is, non

ineptire ; suam eidem relinquo auctoritatem: quia ab ipsius eκplicatione haud o mnino ab horreo.

XII. Quaero autem eκ D. Wittichio: quare Scriptura his vel illis anthropopathicis locutionibus utatur Respondet, quia sequitur lingua Ahorum hominum, &C. ut supra. Rectissime. Quaero ulterius: Quare Len

210쪽

161 Εκ AMEN PROBLENA T. Lex Sacra Deo humana membra anthrop pathice tribuat 8 Respondet, eκ Rabbini. Part. 1. Cap. 26. ut vulgus in rebus corporeis Deum apprehendar.

XII l. Dico adhaec : apprehensionem istam vulgo facilem & commodam ι sed non utilem , non salutarem esse : quatenus scilicet corporea illa Dei apprehensio in

vulgo AB INITIO COGITA . TIONIS est; hoc est, quatenus ex se &per se vulgus Deum, cum membris humanis concipit. Et ad talem sui apprehensio- nem Deus Condescendere vulgo neutio quam vult. ΕΔ.qo .v I 8. Rationem addo :quia vulgus Deum . per alicuyus Hominis Individuum, temere , & interdum partim

decoro concipit; id quod vel ipsi pictores

produnt, Deum interdum scurriliter deli. neantes . Apprehensionem igitur vulgi, quatenus talis. &simpliciter vulgi est, re-yci . XIV. Alia vero Deum apprehendendi ratio in vulgo esse potest: nimirum , D EI, per sapientissimam suam dispensationem, in figura hominis sese revelantis apprehensio. Cujus exempla habemus , Gen. 28. Item, Gen. 3 2. Abrahami certe Dei Ueri apprehensio, ante manifestationem , ignorantia. atque ita peccatum erat. Post manifestationem vero Dei in specie humana , miserario atque ita liceat loqui Condescen-