장음표시 사용
101쪽
6 Casum hule non absimilem proponunt Concina Disseri. 3. De
Iustitia & Iure cap. id. num. 7. Sc se , & Ioannes Pontas ver. Usura ea su II., & ambo in eandem eum Authore nostro descendunt opinaintionem . Postquam Daniel Concina nonnullos Auctores improbavit nocirecte sentientes, haec adjecit numero undecimo tanquam pro regula super hac re Mutuator itaque absolute, & gratis mutuum tradat. Ita paratus sit , ut cessante quacumque gratuita remuneratione mutuum da ret. Si hane animi dispositionem aliqua spes muneris gratuiti comitetur, non est usurae mentalis damnandus. Haec est S. Thomae doctrina .
Caeterum si lucri spes esset eausa princeps, nunquam in praxi illum ab usura ego liberarem. Quid quod re ipsa iuniores hanc spem perieuli plenam satentur Dissuadenda ergo, non vanis ratiunculis, & arbitrariis speculationibus confirmanda. S. Raymundi praeceptionem transcribo ex lib. a. cap. De Uaris 3. 4. , ubi haec habet: Ideo hane naturalem obligationem non potest creditor deducere in pactum expressum, vel saltem sperare effectum ipsius obligationis naturalis: quia creditor nullo modo debet pactum apponere, nee principaliter spem, vel intentionem in tali retributione habere, sed propter Deum, & ex charitate debet mutuare
indigenti. Et tune sorte, si secundario speret, quod ille debitor sibi
remutuet. vel aliquid simile, si opus fuerit , sorte non est reprobandum - . Haec ille. Pontas vero, consimilibus recitatis ex Sanctis Antonino & Raymundo ita prosequitur- Atque haec omnia sanἀamentum habent in ipsam et definitione , quam ad usuram S. AntoninuS aecom modat sequenti ratione: Usura est. luerum ex mutuo principaliter intentum. Adeo ut, cum Anis prinei palis, quem Hebertus de quo casum proposuit J intendit, non habuerit pro obiecto suo lucrum aliquod sibi percipiendum, sed solum ossietum ipsimet Petro conserendam ex mutuo, quod eidem tradebat, non si Gnsendus usurarius, quanquam speraverit futurum ut a Petro posset aliquando simile ossicium sibi reserri, si necesistas urgeret ad eum recurrendi μ. ΗaAenus Pontas. Ex hucusque reci- atis inser, quod, si spes utilitatis, aut benevolentiae naturali cuidam obligationi innixa non transit in pactum, nec exterius declarata est, nec est finis prinei palis mutui, usura non est . Quapropter quum haec tria non habeantur in casu ab Authore proposito, quoniam mutuator supponitur paratus dare mutuum, etiamsi certus seret nullam eonis cuturum esse utilitatem e iure ieci reo coneludit ipsum non esse usu
Antidora dieitur oblistatis non esseo ad agendum, sed aequitate subnisa ad agendum L. Sed ρυι f. Consuluit T. De haereditatis peritisne, L. Ex hoe iure is De Iustitia quis, cy' debeιαν Anti ea tib eo, qui fer vitium recipis . Ita Vocabularium utriusque iuris verbo Antidona. Non tenentur quidem mutuatarii aliquid mutuatoribus elargiri, cum mutu/tio Diuiti by Cooste
102쪽
tio debeat esse gratuita. Sed - Cum in ossiciis charitatis prima loca illij teneamur obnoxiι , a quibus beneficium nos coenoscimur ree se Extra Dei samentis cap. Cam in ossiciis: Laudandi sunt qui aliquid sponte lariagiuntur grati animi causa, & improbandi qui secus operantur, eum tamen quidpiam elargiri possint. Apposite iccirco Daniel Concina ibidem Caeterum mutuatariι, qui ingratι sunt mutuatoribus suir, qaei, Oeensione data, signa benevolentia, ct liberalitatis exhibere negligunt, oe ipsi improbandi. Siquidem propter ingratitudinem , σ infidel/tatem debiιοrum acci
pientium matuum , Cr avaritram mutuatorum , charitatis ossicia exulant a
Chrινιanιs, usquequaqaee usura , ac in1Viria grassanriar. Antidora, seu naturalem hanc obligationem per belle exprimit, & deleribit Glossa ab Authore memorata inquiens - me nataralis obigatio ex puris , o' mer/s motibus anιmi cuiusque descendit. Omn/s enim areatara movetur ad benefaciendum ei, qai sibi benefacit e ct talis obligatio ex insinctM nataerae proeedit. Et non es illa talis donatis , qtia ex nuda pacto nascitur: nam illa es sicacior , utpote etim non sit donatis , si id , quod per pactum nudam nataraliter debetur , fi vatur, tit infνa De dona- 'tisnιbus L. me iure f. penultimo. Si axtem , quod rustinctu natara debetur , solvatur , donatio est sine dubio , quae nomen assumit remanerationis , ut infra Mandati L. Si vero non remunerandi in prane is , di L. Si r munerandi in principio se . Perbelle pariter eandem naturalem obligati nem exponit S. Thomas 2. a. q. Ios. art. 6. scribens Et id o qui benefeium are ιt , ad hoc obligatur ex debito honestatis, ut fimiliter aliquid gratu impendat. Non autem viderar gratis aliquid impendere, nis exce--t qtiantιtatem accepti beneficii et quia quando recompensat minus, veι Mumis , non videtur facere grarιs, sed reddere quod accepit; o ideo gνaria r
eampensatio semper tendit , ut pro μο posse aliquid matur retribuat.
Pro clariori tamen intelligentia hujus dubii est sciendum,
quod intentio cupiditatis in mutuo, quae facit usuram, tripliciter solet contingere. Primo antecedenter, scilicet ante mutuum: Zc tunc , si post mutuum cognoscens eam eandem
mutat, potest sponte donata recipere, & retinere: δc solum peccavit de intentione mala. Secundo subsequenter, quia post mutuum aliquid exigit, quod vult in mente, Sc ostendit ore, vel signo. Et talis usuram committit, & restituere: obligatur quidquid accepit ultra sortem; immo etiam haeres suus I 4. q. 3. Cap. primo, si pro tali mutuo aliquid exigit, Vel accipit. Tertio consequenter, seu concomitanter. Vς bigratia
103쪽
so CoNs ID. II. A RT IC. I. gratia mutuator nullum mutuum dando intendebat lucrum, sed debitor propter mutuum acceptum ipsi dat proemium,& creditor propter eandem causam proemium recipit: tunc
Hare omnia vide in S. Bernardino ibidem serm. 37. art. 3. cap. 3. . Quod ait Author de intentione praecedenti, perspicuum est rquoniam si mutuator pravitatem intentionis suae cognoscens eam mutat, & nihil amplius sperat, redditur similis illi, qui omnino gratis,& ex charitate mutuum dedit. Si igitur hic citra usuram recipere potest sponte oblata, etiam ille. Perspicuum item est quod seribit de intentione subsequenti: nam si mutuator postmodum, cupidine praevalente, non solum lucrum intendit, sed ore, & opere ostendit se illud velle, iam tum sit usurae reus, sicuti reus factus suisset ab initio , si mutuum dando luerum intendisset, & se illud velle ore & opere demonstrasset. Accipe nunc textum hὶc laudatum - Si faeneraveris homini , ides mutuam pecuniam tuam dederir , a quo aliquid plur , quam dedisi, expecter accipere, non pecuniam solum, sed aliquid plus quam dedisi , fidie illud triticum sit, sive vinum, sive oleum, sive quodlibet aliud, splus quam dedisi expectar aeeipere, faenerator es, m in hoc improbandus,
non laudandur - . Quod haeredes teneantur usuras restituere, textus est
apertus cap. Tua nos Extra De usuris - Respondemus , quod filii ad restituendar usuras ea sunt disrictione regendi , qua parentes Di, s vive
rent, cogerentur. Idi tim etiam contra haeredes extraneos eredimus exercendum .
Durum alicui forsan videri poterit quod Author subdit de in te tione eonsequenti , seu concomitanti, quum mutuator, ut ait, nullum intenderit lucrum, nullum speraverit , nullum petierit, sed unice datum acceperit. Animadvertat tamen is mutuatorem , de quo in casu, datum non aecipere solius gratitudinis, benevolentiae, & liberalitatis causa, sed tanquam praemium mutui . Iure iccirco S. Bernardinus ibidem id probat inquiens Quia omnis ratio, qua probatur mutua tionem usurariam de se esse malam, smiliter probat sive pricedat, sue iaceedat, seu etiam eoneomitetur intentio lucri, sicut clare patet diligenter hoc consideranti. Item quum exterior aAio non requiratur ad rationem usurariae culpae, quin immo absque omni pactione exteriori per solam intentionem usurariam quis contrahat culpam , sicut prius patuit; sequitur quod per solam intentionem praesentem , etsi nulla talis praeceisit, iudieabitur mutuans usurarius in iudicio anim rum . Sequitur etiam hoc ex dicto Raynerit , qui ait, quod, si er ditor tantummodo propter Deum , & omnino sine lucri intentione , mutuum tradit , debitor tamen propter mutuum acceptum , vel ut
104쪽
terius' retinendum , ei aliquid dederit, ipse creditor satissaeere obligatur. Conllat nempe quod, si ad hoc tenetur, nee illud observat, peceatum incurrit : & hoc non propter aliud , nisi quia jam intendit habere luerum illud pro mutuo a se facto , sicut & propter m tuum illud debitor lucrum dedit. Ergo non latum luerum illud ex mutuo usura est, quod extitit praeintentum propter expectationem , sed etiam illud, quod est intentum propter acceptionem , & volitionem praesentem secundum praemissum modum . Haec quoque sententia r sorari videtur ex verbo Hieronymi , qui I 4. q. 3. cap. Putant inquit, Scripturam appellare usuram omnem superabundantiam propter m tuum susceptum, quidquid sit illud --. Hactenus S. Bernardinus. De spe remunerationis, vel lucri in mutuo redibit inserius sermo.
105쪽
TER TtuM vERBUM definitionis notandum est ipsius rei usus gratia: quia si non hujus rei gratia, sed loco poenae
apponeretur, & absque fraude, ut ura non esset, Extra De arbitris Cap. Dilicti, & I a. q. a. Cap. Fraternitas. Super hoc verbo leptendecim dubia declaranda lunt.
praesentem quod spectat triplex est poena, conventionalis una, iudicialis altera, & tertia legalis. Conventionalis ea eli, quae ex consensu contrahentium constituitur : Iudicialis dicitur, quae decernitura Iudice contra mutuatarium, nisi satisfaciat tempore constituto: Legalis demum censetur, quae lege, vel ita tuto est imposita , qualis est illa, quae imponitur tutori, ut solvat usuras, si intra sex menses pecunias pupilli steriles adhuc reliquerit ,& otiosas L. Si tutor constitutus s. De administratione σ periculo tutorum. De prima loquitur hic Author, quam licitam esse docet, si apponatur absque fraude. Hoc idem repetit in Angelica veri inura primo num. 3r.: & pro hac sententia stant Innocentius IV. in cap. in suam 9. de poenis lib. 3. tit. 37. , S. Antoninus pari. 2. Sum m. Theolog. tit. I. cap. 7., S. Bernardinus Serm. 42. art. 3. cap. I. , Scotus in A. dist. II. q. I. g. Siant ergo tres , contractus , Joannes Pontas veri Usura casu 34. , Colletus Institui. Theol. De contractibus pari. 3. cap. 3. art. 3. Quaeres 1., Antoine De contractibus pari. 2. cap. 3. q. 23. , Cuniliati De contractibus cap. 4. 3. f., Genneltus tom. I. tract. q. cap. 6. q. I., Merbesius super septima deeisione Concilii Mediol. primi Quaestiuncula I. conelus. I., & 2. , Natalis A lex. lib 3. art. 3. Regula f., Astesanus tib 3. tit. II. de quarto, num. 8. , aliique complures, qui hane sententiam dicunt communem; dummodo accedant necessariae conditiones, inter quas prinei pem locum tenent rectus animus ab omni avaritia defaecatus, & quod poena sit proportionata, nec exigatur nisi ob moram culpabilem. Daniel Concina ex adverso lib. 3. De Iustitia &. Iure dissert. 3. cap. Iq. f. 3. , & 4 per totum, vestigia sequens, ut ait, Honorati Leotardi celeberrimi Iurisconsulti , aliorumque paucorum, nedum tuetur poenam conventionalem in mutuo, si non adsit luerum cessans, vel damnum emergens, ense usurariam , sed insuper seribit hanc opinionem sibi esse probabiliorem . Fatetur quidem plura iura intellige tum civilia tum ea noni ea, ut ostendit Cuniliati nuper laudatus, probantque caeteri Doctores me morati J adprobare poenam conventionalem tanquam licitam, nullo h
106쪽
bito respectu ad id, quod interest creditoris, scilicet etiam seeluso Iu ero cessante, & damno emergente. Sed cum praedicto Leotardo diei thaee iura esse abrogata, quemadmodum illa, quae usuras permittebant moderatas . Adserere hie possem latissimum inter haec duo versari diserimen e quia moderatae usurae unice permittebantur a nonnullis legibus civilibus , quae per ius Canonicum correctae fuerunt, & abrogatae , ut observat Ferraris ver. Usura num. I . ὲ poena autem conventionalis in mutuo ab utroque iure permittitur, & Civili, & Canonico. Scd hoe obiter; arbitror enim hane esse unam ex illis quaestionibus, quas Benedictus XIV. De Synodo Dioeces. lib. Io. cap. q. sub initio vetuit, ne a partieularibus Synodis dirimerentur, inquiens Ne a particularibus Synodis quaesiones dirimantur in casibus usurarum, O aliorum vitiorum , quiabus timoratae eonscientiae irretiri possunt: quales sunt quaestiones circa con tractas Ater graves Theologos controversa , o nondum ab Ecclesia definitae - . Scotus certe, etsi a prima opinione steterit, exemplum tamen protulit, quod secundae magnopere savet . Ipsius verba audiamus ergo -- Vel G- νιone poena conventionalis , dum tamen non fat is fraudem tisararum: Verisbi gratia o ego indigeo pecunia mea ad mercandum , concedo tamen tibi ad certum diem, adiiciens poenam conventionalem , quod nisi tali die solvas , quia multum damnificabor , solves postea tantum ultra haec. Haec poena adie-sta lisita es , qaia licet me servare indemnem , se praemonendo illum , eum quo contraho . Signum autem , quando non es in fraudem usurarum ,
manifestim es illud , quando mercator magis vellet pecuniam sibi solvi die praefixo, quam in crasino cum poena adiecta sibi. Et per oppositum es in fraudem, quando vult diem transiri potius, quam pecuniam ipso die solvi - .
num nunc est, ut aliqua jura proferam poenam conventionalem permittentia. Huiusmodi sunt L. Si pacto Cod. De pactis , ubi scriptum est Si pacto, quo poenam adversarium tuum promisisse proponis , s placito non setisset , sipulatio subiecta es, ex sipulato agens vel id, quod in tanυen
risnem devenerat, us fiat consequeris, vel poenam sipulatione eo rehensam more iudiciorum exiges - '. Et cap. Dilecti Extra De arbitris , ubi sieleg Mandamus .... ωι arbitrium ipsum .... sicut provide latum es, σab utraque parte Donιe receptum , observent , per poenam in eo romisso salutam appellatione polosita compellatis Et Regula 46. T. De diversis regulis juris antiqui Uuod a quoquo poenae nomine exactam es, id e dem resiluere nemo cogitur - . Iuribus his placet adjicere verba S. Antonini loco supralaudato Si etiam poena sit de eo ensu partiam tu contractu apposita, ad hos scilicet, ut saltem metu poena debitum solvatur , usura nou committitur , nisi a principio fuerit prava antentio - . Similia habet Iuno. IV. superius memoratus - Notandiam poenam impositam e conventione partium lieere exigere , dummodo intentio se νecta, sol cet με
107쪽
Praxim enim quod respicit, ingenue fateor poenam hane gravibus perieulis esse obnoxiam: & timendum vehementer est, ne ii, qui ita mutuum dant, usurariam intentionem tegant sub ementito poenae convenistionalis nomine, & quod ex frequentato ejusmodi usu ingens ianua usuis rariis aperiatur. Consulto igitur Alle sanus loco proxime laudato- In iudicis tamen anima sandum es sua confessionio Sed propter praesumptionem contrariam diligenter caute debet co cientia eius examinari ; Deundum enim Hostiensem praesumendum es contra opponentem poenam in mutuo , nis serte poena, quae loco interesse succedit, petatur, ut supra di Iam es, vel nisi
ex honestate persona releυetur.
PRIMUM DUBIUM . Utrum volens emere merces, aut mer
cari per se vel per alium, & sola pietate, instanti aliqua ne
cessitate, pecuniam, qua praedicta facere volebat, mutuam dat, possit abique usura petere tantum, quantum de mercibus habiturus erat in tali loco, vel quantum de pecunia probabiliter lucratus fuisset mercando ZRespondeo, quod sic. Similiter de terra quam emere volebat, & erat recepturus annuatim puta decem libras, dummodo haec concurrant. Primo, quod pericula,&expensas in se recipiat, & computet secundum Holliensem, & Doctores. Secundo, quod non habeat principalem intentionem lucrandi per hanc viam magis, quam per viam mercandi, & hujusmodi. Tertio, quod non contrahat pactum ad semper, sed ad aliquod rationabile tempus. Quarto, quod ille non sit in tam arcta necessitate, quod ex praecepto teneretur illi mutuum dare gratis.
et Agitur hie de luero cessante, quod fatentur omnes iustum esse
titulum exigendi aliquid ultra sortem , ut deducitur ex cap. Pervenit Extra De Fιdeiussoribus - Ne dispendium patiatur, unde vιdetur prae mium meruisse se . Ad rem S. Thomas E. 2. q. εχ art. Respundeo dicendum, quod quicumque damnificat aliquem videtur auferre id, /n εμον um damnιficat . Damnum enim dicitur ex eo, quod aliquis minus habeat quam debet habere seeundum Philosoph. in 3. Ethie. . Et ideo homo tenetur ad restitutionem eius, in quo alιquem damnificavit . Sed aliquis damnificatur dupliciter . Uno modo , quia adisertur et id, quod acta habebat ; tale damnum es semper resiluendum secundum recompensationem aequalis: pota se aliquis damnificet aliquem dirnens domam eius, teneιur ad
108쪽
ad tantum quantum valet domus. Alio modo , si damnificet aliquem impediendo, ne adipiseatur quod erat in υia habent et oe tale damnum non oportet recompensare ex aequo: quia minus es habere aliquid in vireate, quam habere actu: qui autem es in via adipiscendi aliquid, habet illisu filum fecundam virtutem, vel potesarem ς ideo, si redderetur ei, ut haberet hoe in astu , restitueretur ei quod es ablatum non smplum , sed mulisticatum et quod non es de necessitate resilutionis, ut Δctum est. Tenetur tamen recompensationem facere secundum conditionem personarum , σ
Monet tamen Antoine ibidem q. II. inter alia requiri Ut mutuum sit vera caussa, eur lucrum cessat: ac proinde ut mutuans. ante petitum lucrum haheat iacultatem proximam lucrum ex pecunia faetendi alia via iusta , & pecuniam, quam mutuat, iam destinarit negotiationi, ver comtractui iusto quaestuoso, nullasque alias habeat pecuniae otiosaς, id est noudestinatas iusto luero faciendo, nec familiae sustentationi. . . Ut luerum sit certum, aut probabile e nam si solum possibile, non.est pretio aestia inabile, cum mere possibilium ratio non habeatur . . . Ut moneatur in uiuatarius de lucro cessante, & in illius compensatione consentiat. . . Ut non exigatur totum lucrum, quod speratur, sed solum quantum spes illius iudicio prudentum valet, deductis sumptibus . . . Ut lucri cessantis compensatio non exigatur statim dato mutuo, sed solum προ tempore, quo lucrum suisset . . . Ut mutuet animo gratificandi proximo, non autem spe commodioris lucri se . Haec ille . De eo, qui in casu alias habet pecunias negotio lucrativo non destinatas , prudenter scribit Genneltus Tom. I. tract. q. cap. 4. q. 6. -- Si ille mutuo dans habebat aliam pecuniam, qua non utebatur, quamque nulli usui desinaverat, non erat
in easu lueri cessantis, eum Deile puset substituere talem summam, qua
non titebatur, alteri, quam mutuo dabat , ita luerari ex ea eodem modo , ae s aliam mutuo non dedisset. Attamen s illam pecuniam servabat ad matrimonis reliscandas filias et ut sibi consuleret in casu morbi stipeνυenientis : aut aliorum eventuum fortuitorum ἰ erat revera in easu lueri cessantis : quia Dere ob pecuniam mutuo datam lucrum perdebat; habebat misis rationem legitimam non utendi reliqua pecunia , quam consulto servabat.
Egregia sunt , quae super hae re adiicit Cuniliati loco cita g. a. num. 6. Hinc inseras, iniuste compensationem exigere illos , qui illam exigunt ex eo quod pecuniam, quam tradunt, poterant negotiati ni committere: quia nimis remote se habet illa pecunia a lucro sperariis do; & hoe ipso quod non inquiritur sollicite occasio opportuna eam traὸendi negotiationi, signum est, quod efficaciter ad id non destinabatur. Peius adhue saeiunt, qui dictitare non cessant, se velle tradere negotiationi suam pecuniam, eum revera non aliam occasionem quaerant , nisi ut illam dent mutuo eum: intentione luerandi secure 3 liquid
109쪽
sub dicto lucri eessantis titulo . Pessi ine demum agunt, qui pecuniam
negotiationi plerumque de se periculosae ex industria lubtrahunt. ut eam mutuo tradant, quamvis cum lucro certo longe minori , sub dicto lucri cessantis titulo, & cum sortis securitate. Hi, inquam, omnes ficto abutuntur lucri cessantis titulo cuin onere restituendi lucrata, quia inisi ulle acquisita se . Hactenus ipse.
Qtiando autem haec necessitas si, Ricardus ostendit in vidis . II. q. I. art. a. dicens: quod, si ille, qui mutuum dat, habet superfluum luper decentiam tui status, & ille, qui pe
tit mutuum, indiget, etiamsi non sit in extrema necessitate, quod tenetur ne dum mutuum dare gratis, sed facere eleemosynam. Si vero non habeat nisi solum necessaria ad conde. centiam sui status, non tenetur nisi lotum existenti in extrema necessitate. 3 Hujusinodi doctrina sun datur super Dominico praeeepto iaciendi
pauperibus eleemosynam de superfluis Lucae II. v. Iq. - eruntamen
quod superest, dare eleemosynam -- , & Ecclesiastici q. v. 8. -- Declina pauperi sine tristitia aurem tuam , o redde debitum tuum r ex quo Theologi communiter inserunt, teneri nos ad subveniendum pauperi extrema necessitate laboranti ex superfluis vitae , seu naturae , etsi ila tui necessariis: laboranti vero necessitate duntaxat gravi, & communi, teneri ex superfluis naturae, & statui. Doctrinam hane suis prosequitur
S. Bernardinus Serm. 37. art. a. per totum, in cuius cap. 3. ita tena
ees homines perstringit Sed qaidam obiieiunt dicentes. me obstantia,O- ha divitiae mea sint, ipse stidoribus , o solicitudinibus meis , mihi illat eoadunavi, O ego mιhi illas acquisis o quare quod meum est aliis debeo erogare ' Si divitiis egent malii , se damnum earum aeqkirant sibi Ioboribus multis, stetit O ego feei. Talιbus dicendum es, quod superfluum fustentationi eorum , eis illorum si proprium quantum ad sua naturae δε- sentationem, seu auctoritatem minis andi ἰ tamen, quantum ad usum , illorum est, in quibus sunt fgna probo bilισ necessitatis extrema , nisi subυ niatur eisdem . A simili quoque aliquo modo dico de superfluitate decentia fui flatus respectu indigentium citra praedιctam necessitatem extremam. Contra illos autem, qui de superfluo pred Ectis modis nolunt indigentibus subυenire, ae sua dicunt esse quae habent, dist. 47. cap. SICUT II Ambrosius ait in persona eorum dicens: quid iniustum est, s eum aliena non invadam , propria diligentius servo J Et exclamando subdit o O impudens dictum J Propria dicis' quae P ex quibtis reeonditis in hune mundum d tulisi P Quando in hanc ingressus es liaeem , quando de ventre matris
existi, quibus quaeso facultatibus , quibusve DUdiis sipatus ingressas es 'Diuiti sed by Corale
110쪽
D pG pauea: Propriam nemo dicat, quod commune es. Et addito ED. νientium panis es, quem tu detines: nudorum indumentum es, quod tu νecludis .... Et licet transgressores huius praecepti nou semper lege punianiti rhumana, puniuntur nihιlominus lege divina. Nam secundum Auttistinum De libero ajbitrio multa impunita iuste relinquuntur a lege humana , quaeramen itise iudicantur lege divina . Demtis casibus , de quibus Author, mutuum dare indigentibus non est praeceptum, sed consillium, ut adnotat Ferraris ver. Mutuum nun . 2I. Et si cui placet adserere ipsum esse praeceptum , quia dixit Dominus Matth. 3. v. 42. - Quae petit a te, da ei: π volenti muttiari a te, ne avert is -- Respondeo eum S. Bernardino ibidem sub initio; praeceptum esse affirmativum obligatis semper, non ad semper, sed pro loco duntaxat, & tempore occurrenti, in casibus nempe ab Authore enarratis, in ovibus mutuum dare quis tenetur sub praecepto legis naturae , divinae,& ea nonicae, ut probat Tabiena ver. Usura primo num. 6. Sapienter ieis circo scribit Summus. Ponti sex Benedi Atis XIV. in sua Constitui. Vix pervenit data anno I 743. -- Neminem enim id saltem latere potes, quod multi; in easibus tenetiae homo simplici ac πudo mutus alteri succurrere - . Multis, dixit, non omnibus; & iccirco sure optimo S. Thomas et. 2. q. 78. art. I. ad quartum - Disendum, quos dare mutuum non semper tenetur homo ; ct ideo quantum ad hoc ponitur inter consita .
Quinto, quod hoc, quod accipit ultra sortem, solum accipiat tanquana interesse. Concordat Antonius de Butrio.
Hoc verbum interesse pro neutrali nomine positum significat illud, quod ereditoris interest, lucrum videlicet ipsi cessans ex mutuo, vel
damnum eidem emergens. Ad rem iccirco S. Bernardinus Serm. 4et. art. r. sub initio - enim interesse qucdam et statio damni secundum D. Thomam a. a. q. 78. art. 2. Item interesse est recompensatis damni . Innocentiar autem in Apparatu de sentent. excommunis. cap. SACRO inquit, quod interesse est aestimatio damni, quod idem est . Nihil. porrcifixum determinari potest super hae re, ut cuique iustum titulum habenti liceat exigere tantum & non amplius: quia quod respectu unius est excedens, respectu alterius sorte erit deficiens, seu minus iusto. Pensandae igitur sunt circumstantiae personarum, locorum, de temporum et &in interesse taxando quisque recordetur se esse catholicum . debere quidem se servare indemnem, non tamen lucrari ex mutuo: quia, ut docet S. Thomas ibidem art. I. ad quartum se Sed quod homo lucrum de mutuo non quaerat, hoc cadit sub ratione praeepti.
SECUNDUM DUBIUM . Utrum liceat habenti ab usurario centum haec ipsa centum mutuo dare alteri instanter post in