장음표시 사용
131쪽
io8 CONs ID. II. ARTI C. I. cunia ad mercandum , concedo tibi usque ad certum diem , adjiciens poenam 'conventionalem , nisi mihi solvasipiam tali die, quia multum damnificabor. Poenam hanc exigere licet, quia debeo me praefervare indemnem: praemonendo tamen illum, cum quo contraho P Signum tamen usurae est, si . aliquis consuevit 'esse usurarius L. Iulianus1s. De actionibus, empti o. venditi , & ff. De pigneralitia aerione L. Vel uniυersorum. Item quando poena stipulatur in menses, aut in annos singulos. Arguitur C. De usuris Authentica Ad Me, & in Authentica Ne quis quod agricolae mutuam Cap. Sancimus Collatione 44 Tit. I 3. Item usurarius est quando habet intentionem pravam, ut puta, vellet potius, quod poenam incurreret, quam quod . sol veret in termino. Arguitur 23. dist. Cap. quamquam. In omni tamen eventu non est licitum talem poenam exigere, sed duntaxat quando culpa sua pecuniam non solvit: quia si paupertate, vel aliqua justa necessitate non solvit pecuniam , non tenetur solvere poenam , nec hoc potest peti ab eo: nam in hoc calu non potest puniri contumacia, quae non est: δc quod acciperetur tolleretur solum ratione temporis, quod esset vere usii rarium; & ideo nec ex conventione partium, nec ex aliqua lege introduci potest, ut in Cap. Ex gravi De usuris in Clementinis. Item si debitor solvit partem debiti , non poterit accipi poena nisi pro parte, ut notat Innocentius in Cap. Suam ad nos Extra De poenis.
ar Super hac re iam multa dixi adnotatione prima super hoc
tertio verbo definitionis usurae. Ea igitur recole. Placet adiicere, quod quae Author hic exhibet, ad cognoscendum an poena apposita sit in fraudem usurarum, nec ne, locum habent praecipue in soro contentioso, non autem in sor' sacramentali ι seu poenitentiali ; in hoc enim credendum est pinnitenti, ipsiusque responsis. Consessarius tamen ignorare non debet praedicta signa r quoniam iis uti debet ad interrogandum poenitentem , ut OA iPsius respousis judicet, an sit usurarius, nec ne .
132쪽
Quod haee poena non possit exigi , dum mora debitoris culpa vaeat , perspicue id docuit S. Antoninus 2. pari. tit. I. cap. 7. f. 24. inquiens Requiritur , quod debitori non sit impotentia solvendi termino flatuto; μιηι, sine eulpa sua factus es impotens ad solvendum , non es licitum aliis quid ab illo exigere se . Quod soluta parte non possit amplius exigi tota poena, id intellige iuxta declarationem, quam Author ipse nobis exhibet in Angelica ver. Poena num. I . , ubi , proposito easu , sic constituit - Respondet Panormitanus in cap. Suam De poenis, quod, si obligatio est dividua, non committit poenam , nisi pro parte non soluta. Si vero est individua, sic solvet totam poenam etiam de iure canonico. Et quando dicatur obligatio dividua, eis quando solutio per se valet quoad partem tantum, quantum totum ad se totum. Individua vero dicitur, quando non valet illa pars per se. Exemplum. Promisi tibi scribere Bibliam, & De-eretum, sic, si scripsi solum Bibliam, non solvam poenam in totum, quia obligatio est dividua , quia Biblia per se valet secundum totum suum. Seeus, si promisissent scribere Bibliam, & scripsi quatuor quinternos , certe non valet pro Biblia; & ideo obligatio erit individua, quia ad nihil per se valere possunt sine aliis se . Hactenus ipse. Eadem habet Merbesus super septima decisione Concilii Mediol. primi, quaestiuncula I. conclus. q. , proferens idem exemplum, quod a Bariolo usurpatum est in L. Stiptitatio etes non diυiduntur T. De verborum obligationibus.
A sortiori secundum Alexandrum Lombardum potest exigi poena legalis, sive canonica , de qua I a. q. a. Cap. In Iegibus: δc etiam judicialis. Arguitur a 3. diit. Cap. quam in fine. Et hoc propter puniendam contumaciam debitoris, quando culpa sua non solvit; aliter non, nec legalis, nec judicialis, ut patet ex dictis.
aet) Eadem habet Aste sanus lib. 3. tit. II. de quarto num. 8. scribens autem alia poena qua dicitur 1adicialis , ut si Iudex praeeipiat debitori, quod intra mensem fatissaeιat sub poena decens solidorum , vel similι. me etiam non est usura , quia est apposita pro punienda debitoris eoutumacta . Arguitur disi. 23. cap. QUAM M. En caput In legibus hic laudatum In legibus seeali eautum habetur rqui rem surripit alιenam, illi, cuiur res direpta es, in deeuplum qua Dblata sunt restituat. Et in lege Divina legitur: maledictus omnis, qui
pransfert terminos proximi sui, Cr dicet omnis populus, amen. Talia ergo non praesumantur absque ultione , nee exerreantur .absque sua damnatione.' Proind. si quis Ecclesiasticas oblationes, er quod Deo eonfectatum es , r pueris, vel consenserit facientibus, ut sacrilegus diiudicetur, damnum Disiligoo by GOoste
133쪽
ia quadruplum restituat, o canonice paeniteat - . En quod habetur in capsivamqtiam se Poeua etiam ruria Ecelesiasticae eonsuetudinis morem , di pla- ιιιιs talιum inferenda , ab ιιs, qui tran ressores fuerint , persolvendas. QUARTUM DECIMUM DUBIUM . Utrum Ecclesia, quae a
Vassallo suo recipit in pignus Feiadum , quod ab eadem habuit, teneatur computare fructus in sortem Respondeo , quod non per Cap. Conquestus Extra De Uu-νh. Et hoc intelligo, si tria concurrant. Primum, quod interim non recipiat servitium a Vastallo textu expresso De Feu sExtra Cap. I. Secundum, si fructus Feudi non multum di L proportionantur a servitio Vastilli,& non multum excedunt valorem servitii. Tertium, quod non stet nisi per Vassallum ad servitium exhibendum : quia si per Vassallum non staret quominus servitium exhiberet, tunc Ecclesia non faceret fructus suos secundum quod sentit Antonius de Butrio in Cap. i. De Feudis. Et hoc idem tenet Innocentius: & maxime si fructus disproportionantur vel recipiat servitium a Vassallo.
et 3 Casum hunc iterum exponit Author in Angelica ver. Fetidum
num. 3 i. & ver. UIura primo num. II., exponunt item S. Bernardinus Serm. 42. art. 3. cap. 2. , Lucius Ferraris ver. Mutuum num. 68. , alii
que. Aceipe interim eap. Conquestus hic laudatum Conquestis es nο-lis C. Clerictis. Discretioni vesae mandamus , quatenus s terram ιpsam titulo pignoris detinetis , m de frudi bus eius sortem recepissis , praedictam ter ram clerico memorato reddatis: nis terra tua de studo si monoperii ve-sri - . Accipe etiam eaput primum De Feudis ab Authore indicatum Insinuatione praesenιium declaramus , quod grieria , quam de seudo Ecclesia sua ab M. dignosceris recepipe , a te potes libere detineri , frustibtis non computatis in sortem: ita υιdelicet ut quandiu Iructus illos ceperis in sortem minime computandos , idem M. a Ie ιιιo , in quo tibi, o Ecclesa tuae pro studo ipso tenetur , interam sit immunis . Casum hune elarius exponit Glossa ibidem scribens -- Casus . Episcopus. Murten. recepit m pignus quasdam possessiones ab M. pro quadam pecunia quantitate , quam mutua υit eidem: quas dιfitis M. ab Ecclesia I Iarran. tenebat in fetidum. Quaerebatur , Mirum Episcopus deberet computare Irtistis in sortem' Respondetiar , quod Est copus potes lιciιe reιinere gageriam praedifIam frustibus
non comptitatis in sorrcm, quamdiu sortem non res/tuerit totam . Ita ta
134쪽
CONs ID. II. ARTI C. I. III eius M. is servitio, quo Ecclesiae illi pro feodo ipso tenetur, interim sit --
munι, . Nota hὶe calum , in quo fructus non computantur in sortem , nectameo commιttιιur usura . . . . In hoc casis permittitur Ecesinae fructus non computari in sortem, Mi res illa eiι ius perveniar ad Ecclesiam. Sιmile infra De tisuris cap. I., cap. Conquesus: in alio casa non eomputatur fructus in sortem, ut iura eodem tit. De usuris cap. SisLUBRITER. In oppositum proserri pote ii Regula 43. ff. De dι versis regulιι itiris antιραι , quae ita habet -- Neque pignus , neque depositum, neque p ecarrum , neque emptio, neque locatio rei suae consistere potes se . Sed respondeo regulam hanc intelligendam esse de re, quae omni iure est propria, quod non verificatur in casu. Si igitur unus habeat dominium directum ut Dolvinus, & alter dominium utile , ut Feudatarius vel Emphyleuta , nihil prohibet, quod qui habet dominium directum, recipiat iapignus illud idem, super quo alter habet dominium utile, & non amplius , sicuti per leges Canonicas hic producias liquido patet e quia accipit in pignus dominium utile, quod, ut supponitur , non erat suum, sed alterius . Placet summopere quod adnotatum invenio in Angelica super num. II. ver. Feudum se Adderem salvo meliori iudicio, quod , s Feudatarius esset
in mapna neeestate, Ecclesa teneretur gratis mutuare.
Casum Aut horis proponit etiam Ioannes Pontas ver. Usura casa 24 , & eodem modo respondet sub initio responsionis scribens Non obligatur ad deducendor de principali sorte . . . . fructus , quor ex praedicto praedio percepit, eosdemque iure potuit suos facere panquam provenientes ex fundo, qui sbι iure letitimo cedit. Egregie iccirco Natalis Alexander Lib. 3. art. 3. Regula decima idem statuens, & confirmans -- Cum enim creditor in eo casu directum habeat rei oppignoratae dominium, fructus non tanquam ex pignore , sed tanquam ex re propria percipit ἔ fructus autem ex re propria percepti computandi non sunt ad extenuationem sortis. Haec porro exceptio sundata est in natura , & conditione laudorum , quae eum pignoris loco ad
verum & directum Dominium redierint, dominium utile, seu potestas legitima percipiendi fructus, eum dominio directo consolidatur ἔ & propterea fructus ad Dominum laudi pertinent e modo Uassallum absolvat ab omni servitute, & onere, quo propter fructuum possessionem adilringebatur. Haec ille.
QUINTUM DECIMUM DUBIUM . Utrum liceat hoc idem
in Feudis laicalibus 8 Respondeo secundum Baldum, quod sic, si, ut dixi, praedicta tria concurrant: quia ubi eadem ratio, & idem jus
135쪽
ius Cap. Translato Extra De Constitutionibus , 3c L. Illud T. Ad legem Aquiliam, & ff. Ut in possesionem Legatorum Dei fideicommissorum L. B, eui, & Institui. uod cum eo
qui in aliena potestate es , Eadem ratione .... Issas tamen duas . Nam licet execrabilis sit usura respectu laicorum, execrabilior tamen est respectu Clericorum Extra De Uuris Cap. I. & 2.: & multa licent laicis, . quae non licentClericis 88. dist. Cap. Fornicari , Sc Extra Ne Clerici mel monachi Cap. I.
14 Hoc idem suis probat Alle sanus lib. 3. tit. Ir. de quarto sub initio, nonnullos enumerans casus, in quibus potest aliquid exigi ultra
Sed quid, si Uassallus Ecclesiae vel Domino servire velit, durante pignoratione praedicta se numquid, si velit computare , aut recipere seuestus, licitum erit ei Huiusinodi interrogatio est S. Bernardini ibidem. Habeto igitur ejusdem responsum -- Dicendum, quod, si in hoc easu conveniant , debent computari οῦ secus non debent, ut notat Bern. , σ Hostiem sis Extra De Fetidis cap. I. o quia res de Delli revertitur ad id , quod
sibi ius er natura ab initio concessu F. De pactis L. SI UNUS 3. PAECTUS, σ g. seq., cX Extra De incis potestate Iudicis delegati cap. Super quaestionum, g. Porro . Habeto quoque responsum Aut horis in Angelica ver. Feudum num. 32. - ., quod, si Vasallus facit tanquam ex debito, tune frustus teneretur L intellige Dominus J resiluere , sic videtur 1uri suo renuuciare , nisi protestetur. Arguitur in L. a. C. DE IURE
DOMINII IMPETRANDO, in eo. CUM M. FERRARIENSISEkira DE CONSTITUTIONIBUS . Seeus esset, si ex liberalitate, sciens
se non teneri, V allus exhιbet consaeta semitia . Dices r usura est in mutuo accipere aliquid ultra sortem . Usura a liunde iure Divino est prohibita, ut cuique notum est. Porro quae sunt iuris Divini a Summo Pontifice relaxari nequeunt textu expresso cap. Sunt quidam 23. q. I. - Sunt quidam dieentes Romano Pontifer semper lietisse novas eondere leges. Quod σ nos non solum non negamus , sed etiam valde Hrmamur . Sciendum vero fummopere est, quia inde novas Deescondere potest, unde Evangelisa aIiquid o Proph tae nequaquam dixerunt. Ubi vero aperte Dominus, υel eius Apostoli, Gr eos sequentes Sancti Patres fententialiter aliquid definierant, ibi non nουam legem Romauus PontUex δε-
νε , sed potius quod prMicatum est, tisque ad animam : sanguinem eou- firmare debet. Si enim quod docueriant Apostoli O' Prophetae dei ruere t quod abst J niteretur , non δεηιentiam dare, sed magis errare conυinceretur . Sed Dissiligoo by GOoste
136쪽
Re proeul se ab eis, qui semper Domini Ecclesiam contra luporum insidia, optime eustodierunt . Non ergo potuit Romanus Ponti sex lucrum permittere in genero, sicuti permisit in cap. Salubriιer, neque in Ecclesia mutuum dante , scuti eidem permisit in cap. Conquesus, & in cap. r. De Feadis supra productis. N. Falleris putans Romanum Pontificem Dominicum relaxasse primeeptum in capitibus enarratis . In capite Salvibriter id permisit ratione interesse, ut superius ostendi. Ratione interesse pariter id licere dixit ire casu Ecelesiae mutuum dantis Uatallo suo, seu Feudatario. Responsum hoc S. Bσrnardini est .ibidem scribentis Praeterea, si esset usura, Papa
non posset aliquem privilegiare contra praceptum Dei, 23. q. I. cap. SUNT QUIDAM sed ad interesse tantum .... Ratio igitur, quare in hoe eas. aboletur usura, es, quia Vagallus non est Dominus seudi , quamvis in eo habeat utile dominium, GV Iecundum aliquos non es m or Domino - εResponsum hoc Fagnani est, cujus verba recitat Ferraris ver. Mutuumnum. 48. inquiens Quia, ut recte notat Fagnantis in dicto eap. I. De Feassis num. y., Cum Vasallas interim non praeset tanυenta servitia D mino dires o fetidi , suspenditur obligatio contractus inter Dominum ET V saltum, O sic res seudalis redit . ad primaevam suam naturam ἰ adeoque D minus directus lieite percipit eius statius ac s seudalis non est, coalesem te disecto, utili dominiο - . Non ergo Romanus Pontifex permisie usuram, aut praeceptu in Dominicum relaxavit: sed unice deelaravit in in casibus expositis haberi iustum. titulum , i & iccirco mutuatores sine usura posse facere suos fructus pignoris ultra sortem. Certum quippe est ipsum non posse super hoc praecepto aliquem dispensare textu expresso cap. Stiper eo Extra De usuris -- Respondemus, quod cum usurarum rerumen utriusque Tesamenti pagina dersetur , super Me dispensationem alia quam posse fieri non videmus: quia, cum Scripιura sacra prohibeat pro a
terius υita mentiri a. mutiρ magis prohibendus es quis , ne etiam pro red menda υita captivi usurarum erim ne involvatur . , a
SExTUM DECIMUM DUBIUM . Utru in statutum , vel consuetudo valeat secundum conscientiam , qua ordinatur,
quod missus in possessionem lucretur fructus aJ rationem quinque pro centum λRespondeo secundum Baldum in L. Aeeeptam a De uris q. 18., quod sic, quum illos lucretur ratione interesse. Quod dicit etiam notatum in Gossa super t. seu Cap. Si vero in Authentica De exhibendis introducendis reis
137쪽
ii CONSID. II. ARTI C. I. cundu in eum est singularis. Nec mirum, quum hoc ob nimiam contumaciam auctoritas Praetoris sacere pollit, ut L.
Fuleimus finali T uibus in Causis in possessionem ea
tur. Sed tamen de mente Barioli in L. Si Antia f. Iulianusis. De damno infecto, quamvis lupra dicta Glossa hoc dicat, scilicet quod missus in possessionem lucrςtur fructus, consuetudo illa non est . justa secundum eum, quum sit contra jus divinum in fraudem ut urarum: quare dicit eos computandos esse in sortem. Et hoc verum est, si fit in fraudem. Sed si in locum legis poenalis, ut debitor arctetur ad satisfaciendum, concurrentibus conditionibus positis in tertiodecimo 'dubio hujus articuli'. 3c tertii verbi definitionis: vel loco interesse. cessanter, vel e Mergenter, ta lis consuetudo, vel statutum sit emanatum: tunc bene di
cit Baldus cum Glossa, quae sic intelligenda est, δc etiam ipse Baldus. Quod ego verum intelligo in eo, qui juste
missus est in possessionem non tantum ex ordine, sed etiam ex causa: hoc est quod in veritate sit creditor, δc mit
tatur in possessionem propter interesse, ver ad puhiehdam
as Loquitur hie Author de eo, qui in possessionem missus es legitima Iudicis auctoritate. Iudicem ob contumaciam unius partis ponse alteri parti adiudicare fructus, res est utroque iure' sancita ei vili nempe & canonico. Civili, inquam L. Fulemius f finali a b Authore producto, ubi sic lego Diuua quoque Pisi i in haereditatem possidens rapiam sui non faciebar, rescripsit, in posses Onem rerum
haereditariarum adversarium inducendum et in quo Reseripto fructum per-eipere iussit evim , qui par ι nimiam contumaciam possessoris haerediratis, ut lucro eias cedat , in possessionem inductus es reνum haeνeditariarum Canonico item cap. Contingit Extra De dolo m .eontumaeιa , quod i sic habet Contingit autem quod eum aflori ob contumaciam' adtie a partis aditidicatur scaussa rei servandae J mssessis o propter Rei potentiam desum, actor intra annam rem cinodiendam naxuisci nos potes, vel aequisitam amittier ose seam fecundum multorum assertιonem verus non usiceretur . poli lapsum anni possessor J reportet commodum de malitia sua Reus. Ne igitur eontumax melioris, quam ob isus, conditionis existas, de eanonica aequitate san
138쪽
e mur ὐ tit in easti praemissa actor verus consituatur elapsa anno possessor --.Poena haeς. in omni serme casu,potest imponi , ut colligitur ex cap. Extra De arbitris -- sibymvis autem fecundum regulam iuris eiυilis faemiani a publieis ossetis sint semita .... quia tamen iuxta consuetudinem approbatam, quae pro lege servatur': in partibus Gallisanis semini praecellenres 'in subditos suos ordinariam 'iurisdictionem habere nosciantur : mandanius quatehus Hospitisiarios, ut a burius, ipsum , praesertim eum Disi ο-rum 'fuerit praestxiti, Gr eonsilio roboratum , sicut provide latum es, o ob atraque parte sponte receptum; observent , per 'paeuam tu compromisso satutam appellatione postposita compellatis. ' Sed quid iuris, si cesset contumaciat Arbitror tunc missurii in possessionem nihil amplius posse recipere , eum cessante caussa cesset essectus cap. Cum eessante fxtra De appellationibus. Nota haec quasi postrema Authoris. verba Qκod in veritate sit erediator - : quoniam pro debito non vero decretum Iudicis interpositum es.sectum suum habere non debet, textu expresso is Ne υis fiat ei L. r. f. 3. - Haec verba et quanti ea res erit, ob ' quam in posse ionem missus erit: eontinent utilιtatem ereditoris, ut quantum eius interesi possessionem habere, tantum is, qui prohibuit, eondemnetur . Proinde si ob salsiam ex
dirum , vel ob falsam petitionem missus es in possessionem, vel si exeeptione summoυeri potuit, nihil ei debet prodesse hoc Edictum et quia propter nullam eoussam in possessionem missus es Iure igitur S. Bernardinus,
a quo Author hujusmodi calani accepit , Serm. 42. art. I. cap. I. , scirem concludit Quod tamen verum ii telligo in eo , qui tu te missus es, non tantum ex ordine, sed ex eatissa : si enim in veritate ereditor non μ-ret, seu iusta caussa non subesset , sibi conscientia recta capitale, seu sortem retιuere non posset, se etiam nec frustus nomine interesse.
DECIMUM SEPTIMUM DUBIUM. Utrum habens ducentos
ducatos, qui tradit centum Ioanni in suis necessitatibus mox expendendos cum hoc pacto, quod sicut alii centum, quos mercatori in societatem tradit, lucrabuntur, vel perdent, sic illi lucrentur vel perdant, sit usurarius 8 Respondeo secundum Innocentium in Cap. finali De uris, & Joannem Andreae ibidem, quod sic. Ratio, quia aut eit . tradita 'talis pecunia per modum mutui, & se esthssera: . aut per . modum depositi, tunc ipsa sola debet reddi abique omni lucro; immo remunerandus est qui ta te depositum servavit: aut . per modum capitalis, ut sci-
139쪽
116 CoNs Ib. II. ARTI C. Llicet in persona tradentis deputetur emptionibus δc mercationibus. Sed hoc non potest esse, quia pactum repugnat . i
tet6ὶ S. Bernardinus Sern . 42. art. I. cap. I. totus est pro hac sententia non solum propter momenta hὶc producta, sed etiam -- quia salis hoe padium in fraudem usurarum adinvenisai videtur & insimul
quia, scut pater 88. dis. cap EIICIENS, pecunia ex se sola minime es Merosa, nee valet nisi seipsam, sed ex induφιa mereantiam At propter ω-rtim negotiationes aliquando lucrosa: sed nihil es hse tale - . Tabienaver. Ubura secundo num. 7., ambabus opinionibus expositis, sic concludit -- . de eassus remanet dubius, o in hoc crederem tutiorem viam eligen
Alii tamen magni Doctores tenent quod sit licitus: quod credo verum, si sit tanquam interesse illud, quod recipit, puta quia volebat omnes ducentum in societatem ponere, & ad instantiam Joannis ipsi dedit centum: dummodo concurrant quae dicta sunt in primo dubio tertii verbi diffinitionis usurae.
2 Author in Angeliea ver. Usura primo num. I7. hune eundem casum iterum proponit, & eodem modo respondet scribens Sed somnes ducentos volebat in negotiationem ponere, ad instantiam Ioannis bi taliteν dedit, erit licitus contractus, dummodo concurrant praedicta quinque praecedentis quaestionis se . Quintum horum quinque erat hoc -- quintum, quod iis, quod accipis , sit vere interesse suum probabiliter, O pro interesse accipiat ἰ aliter erit usura se . Et reipsa quum non sit vetitum , immo cuique liceat alteri petenti non satisfacere, nisi ipse servetur indemnis cap. Pervenit Extra De fidosorabus - Μιndamur itaque discretioni vestra, quatenus si ex confessone praedictorum Clericorum, vel alias Iegitime vobis rem ita se habere constiterit , moneatis 'eosdem, ut memorato R. pecuniam , quam pro eis solvit, restituant , ipsamque servent indemnem - : & Glossa super cap. Quoniam I q. q. -- Videtur hὶe, quod prohibeamur sumere usuram ea a tueri captandi, non autem vitandi damni : & cap. Si quis de Clericis I a. q. a. - Si quis de Clericis δε- eumenta , quibus Delesiae possesso firmatur , aut ' supprimere, aut negare , aut adsersariis fortasse tradere, damnabili punienda obsinatione praesumpserit, quicquid per absentiam documentariam damni Ecclesia illatum es, de propriis facultatibus reddat r' Quum mutuator dubio procul damnum pateretur, si gratis Ioanni mutuam daret pecuniam iam societati assignatam, & in gratiam ipsius a societate detractam e non viaeo 'quare in casu habendus sit tanquam usurarius . Eo vel maxime quia. Pecunia haec apud mutuatorem iam habet rationem
140쪽
eapitalis, ut alserit S. Bernardinus ibidem cap. 2. de consimili peeunia, quam quis rogatus alteri mutuam dat cum lucro, quod per negotiationem, cui iam erat destinata, probabiliter habuisset : de qua superius dixi exponens primum dubium super hoc tertio verbo definitionis . Placet ad
ferre ipsa verba S. Doctoris -- Tertio quoque ilicet ratione titilitatis: nam
mira DE UT IS in eap. NAVIGANTI dicitur , quod qui pannum,
vel tranam, aut altar merces vendit, ut amplius quam valeant in eeris termino recipiat pro eisdem , se tamen ea tempore contractus n- fuerat venditurus, usurarivi non reputatur: si υerisimile creditur, quod tempore solutionis prata vato tantum sint valitura . Ecce quod hie notanter dieit, si rempore eontractus non fuerat venditurus ς illaque eonditio hae solum ponitur ratione, quia, si tunc fuerat illa venditurus, tane pro futuro tempore praetaxato apud eum vendibilis non habuisset rationem. Quia ergo pro illo tempore futuro habuιt apud eum rationem vendibilis, ideo licite illa vendit δε- eundum valorem illius faturi temporis probabiliter eredιtum . Ergo eonsimilἡ
ratione isse , quia sua pecunia iam habet rarionem capitalis , potes ex ea ratione fua rapitalitatis exigere in praefato casu . Secus certe esset dieendum, si penes se haberet aliam pecuniam inem tem, di otiolam , societati non assignatam : quia tunc gratis mutuam dando summam , de qua in easu , nihil damni ei eveniret et quum commode posset pecuniam otiosam substituere, & integram paratam inire locietatem . Illud semper meditandam , apposite Coneina de Iustitia &Iure lib. I. dissert. 3. cap. t . num. 9. , nempe usuras sensim sne sensio serpere . Quare summa opus eii vigilantia, ne sub fictis titulis grassentur . Sed cavendam quoque ab infinitia debitorum . Plurimi mtitutim petunt, credito emunt, spondenιes promptam resilutionem , frequentissme oppia gnoratam fidem frangunt cum damno ereditoris. Quare illi euendi funt ad
damni compensationem . . . . Extrema tam ex parte creditorum, quam ex
parte debitorωm dιligentissme vitaηda sunt. Accedit, quod lucrum ex utraque parte est incertum , quamvis ut impluribus cedat in savorem mutuatoris. Dixi, ut in pluribus: quoniam saepenumero videmus nihil lucri fieri ex societatibus, vel parum, & quandoque sortem ipsam amitti ex parte, vel in totum. Cuius indolis igitur, dices, erit huiusmodi contractus Mutui certe, tametsi firmatus iuxta leges contractuum societatis. In mutuo nullum, lucrum accipi potest etiam minimum . Ita est ratione mutui, non autem ratione intereste , sicuti est in easu.
Haec omnia posui propter illud tertium verbum dimnitionis, quo dicitur ipsius rei usus gratia. Ubi dixi notanter illud esse dictum, quia loco poenae vel interesse, R