장음표시 사용
101쪽
it et Lieeat etiam ex Academiae Bononiensis eois mentariis unam, aut alteram observationem alienis verbis conceptam in hunc locum transcribere. et: Diea a inensis Iulii anno II s tantum fulgur Bononiae est factum, ut in paucillimis, quae quidem in hae memoria extiterint, sit numeratum. Erat hora dei fere E. , caelumque tranquilissimim , sed nubibus variis. insectum et cum lubito exarsit, tonuitqne ho rendum in modum. Sunt qui dicant tonitrus fuisse duos , led brevi. Iimo intervallo disjunctos, ut unus videri possent. Interim flamma turrim perculit ornatissimam , pulcherrimamque , quam nobilissimo monasterio D. Chiistinae adnexam religiosae mulieres tenent. Labes facta incredibilis: nam tono bona pars tu ris corruit, & lubiectos sornices , dc loque aria firmissimam perfrεgit horrendo fraetore sa αα Eum deinceps ignem leu fulmen e terra erupisse, e sub terraneo scilicet cavo . indeque, cum in porticum quamdam lubiisset. in turrim statim convolasse, ubi sese eκplicans, dictam modo stragem, & fragorem, quantus diei vix possit . edidisse ex omnium , qui rem oculati testes observarunt , testimonio idem comentariorum Scriptor confirmat . Plurima alia extant monumenta praecipue apud Liarchionem Masset praedictis similia , quibus fua niua e terra mulis toties saltem erump're postea confirmabimus.188 In Quesnoi Galliae Civitates dis Ianuarii
anno Domina IIII, cum Caelum esset nubibus mam xime obductum, intra nubem medium forum occu- 'pantem, & dispositas hine inde domos fere attingentem , globus quidam igneus repente apparuit qui arrepta via in templi turr m imi erit , ibiq te strepitu edito, tormenti muralis sonum reserente, at que aequante, varie dissi actus in pluviae modum sola Per forum prolabens dispersit b). Cujuldamatiam oppidi, Eque dicunt Galli , in inferiori Nommandia incolae die 7 Ianuarii anno 17- accensum in aere ignem arboris formam reserentem obterva
102쪽
runt ; is 'autem brevi deorsum ruere visus est, h
si ta lutota treme e visa sunt so . Alia multi ite, ldictis omnino similia , Ac mihi a quam plurimis vi ris, oculatibus earum rerum test ibus, commudicati
Lx lus aliisque ob ervmionibus, 3c argumentis sit. tim proponendis, sequent 'tri propos ionem jam te. Nui, a mequam res Plecto cae ad illud , quo moto sint , lumen pervenit in t . Eam propono sente tiam, propterea quod ex ilia saltem parte est vetit sima, qua contra veteres aph matur , fulmina neque esse materiam solidam, neque e nubibus deorsum
prolicia alias enim, quid in re praesenti tenencinia, a propositione 3 a dicemus
389 Iuxta probabilia argumenta Fulmen nihil e
aIiud , quam plurimae exbalationes βρbureae, bitumi nosa, nitrosae , satina ex oleo sita maxime corpori, 4exbalata , permaxta, eoadunatae multiplici ratione ier modo in terra , in aere , intra nubem accenssa, qua jn comoribus, qμae transscurrentes o fendunt, 'ra' gem edunt et fulgur est ei dem materiae repentina inflammatio e r coruscatio . Tonitrus denique est s nitur ab eadem massis , velut a pulvere rario , cum reρente inflammatur, e loῖο , circumstantis a
Primo enim fulmen est materia accensa,&inflammata . . ut omnium hominum, tem rumist locorum observationes loquuntur : hujci modi autem materia alia elle non potest , qtaam supradicta in propossitione . Ritu enim, & cachinpis excipiunt , idc inter annites fabulas re Pontanomnes antiquum figmentum , fulmen se iliactu est quadratum, aut cuneatum lapidem in nubitatas e formatum, indeque validi inmo cum impetu, vel Le murali tormento glandem , projectum . Pra Lex et pnim quod hu)uimodi lapidem nemo umquam OBLE
103쪽
uavit, qui fulmine tanguntur,& intereidunt homines , aut animantia quaelibet , ne ullum quidem contusionis indicium praeseserunt , quale habere opus esset, si lapide necarentur. Inferius item
luculenter demonstrabitur , fulmen e nubibus per explosionem non emitti, aut per veram projectio nem, & localem exhalationum motum ad terram
xyo Secundo. In locis fulmine nuper tactis ingratum fere semper bituminum , sulphuris, & nitri odorem deprehendimus, & experimur; quo incensarum exhalationum natura satis ostenditur. Dein de magnorum incendiorum caulae extiterunt fulmina , & tylvas, domos, integras Civitates in cineres redegere: ea etiam , quae non cremantur, di qua non peνι ulla sunt inquri Seneea taὶ tamen adit sta cedinuntur; quaedam vero velut fuligine colorantiar. I9t Tertio. AEltate potis limum, per hyemem se re numquam nostris saltem regionibus extra Zonam torridam sitis, fulmina, fulgura, & tonitrus in atmolphaera fumantur: tum scilicet, cum terriS, dctorporibus ob ardentem solis calorem calescentibus, 'c hyanti ius plurimae exhalationes ex oleo sis, salinis, ait rolis bitumi nolis corporibus erumpunt, sursum alcendunt, per milcentur,. dc inflammantur.
292 Guarto. In iis etiam locis , quae i praedicti a corporibus magis abundant, frequentiores sunt tem pestates, fulmina, fulgura & tonitrus; hinc in t cis AEthnam circumjacentibus frequentiora illa ominmnia sunt b); dum alia loca, in quibus bituminosa corpora desiderantur, fulmina, & tonitrua raro aut num qisam ex pariuntur.
xys suinto. Λlla ae observationes rem plane eo ficiunt, neque enim dubium est, ea phaenomena , seu ignes accensos inter vera fulmina esse recensendos .ii autem nihil erant aliud, quam halitus accensi. Communis etiam hominum senius , ct j dicium oculorum testimonio innixum, stabilitam h et enus veritatem confirmat. Ad rem ipsam praetem
104쪽
reundum non est, quGd P. Loeteran Iesu itae accidit ilicsodum, & pctriculo: iam pbae omenum sa . Diim ab ali illimo monte descendet et , donsissimam infra se nubem ad medium montis consilien tem deprehendit, eam aue aliquandiu de luper observa it; ex nube plurimi hac illac promicabant , de scintilia hi t ignes, quorum pars intra nubem, pars extra illam erumpebant; eo quidem modico strepitu , ct specie , ut festi vi ignes ab c hservatore reia PD aientur; ab exerto tamen viae comite, de periis culo la tempestate admonitus, properandum ratus cito gladu 'descendete incepit, & mediam, qua ducebat iter, subiens nubem , illam adeo de viam, &obscurana esse comperit, ut ne equum quidem manu ductum distin pileret. in nubem iam in glestus ju- cui disiimum spectae ulum obser .avit; ignes undiquctaccendebantur, discui rebant serpentinis ductibus, in globosam quali fig iram conformati; alii maiores, minores alteri plures interdum in unum conflabantur: p. os redientes circa sua centra rarabant reorum eo lor rubetis ad caerulem declinans. Rem observavit , quoad in parva I passuum id illantia, inflammatus repente globus ejecto lucidissimo igne cum fragare disruptus observatorem affeci concussit , & terruit, ut vitae perieulum imm nere animadvertens, maxima, qua Potuit, celeritate enube, & vitae discrimine se subduceret. 193 sexto. Fulmina, fulgura, & tonitrus arte etiam conficiuntur ,si sulphurei, bituminosi , di salini sp ritus permisceantur, & fermententur . Dominus siquidem Lemers mixturam quamdam librarum so ex sulphure,& limatura sarri in aqua communi distatutis, ita ut partes essent aequales, sub terram potuit o novem aulem horis elapiis flammas terra
Ac exhalationes inflammantur , ct ignem concipiunt Resp. Plurialis cautis id et e reiarendum ψ Primo.
105쪽
eoneumoni, de mutuo partieularum attr7tui ; halbius enim sulphurei, glii aliis occurrentes ,& se mutuo conchtientes , ignem concipiunt , ut in serius explieabimus, cum de ignis natura disseramus . se. eundum antem, & praecipue halituum,& particularum fermentationi: notum quippe omnibus est, plurimos esse liquores ex se frigidos , qui eum aliis etiam hi eidis permixti illico sermentant, & ignem
concipiunt, & inmmmantur , ut in experimento Lemery nuper citato, & plurimis aliis Videre est . Mixtura ex aqua forti citriria, & oleo essentiali plantarum aromati eo confecta ἐκ se ipsa ignem eon. cipit ,& qnflammatur. Aliquis' etiam eator lolaris non parum ad exhalationum inflammationem com
196 Hine patet, eur prius lueem, quam tonitrum sentiamus; licet in eadem nu ,& tempore eodem edita ah eodem spectatore observentur. Lux enim, hoc est, repentina halituum inflammatio instantanee laltem sensibiliter ab enormi distantia ad nos pervenit. sonus autem non nisi successive , & tardius propagatur. Hinc etiam est ,' quod eoru statio seu fulgur a pluribus observatoribus in varia .a corusca
tionis loco distantia existentibus insimul spectetur;
monitrum autem prius audian Θ, qui fulguris loeo sunt propiores . successive enim sonus; instantanee propagatur lux. Fulgur igitur eo tempore, quo edi. tur in nube, ab observatoribus spin auret tonitrus autem in maena tutissimum distantia tum maxime auditur, cum jam in nube non existit. Is 7 Hinc quo tardius a viso fulgure tonitrum auis dimus, eo remotiorem a nobis esse proeellam concludere possumus. Etenim, ut in loco exponimus, omnes soni eadem celeritate deseruntur, & propagantur , licet plurimum in intensione , aut remissione.differant; idemque sonus tantumdem spatii inistio , atque in fine aequali tempore percurrit. Nomtam Porro est, observantibus ricademicis Florent,
106쪽
centum sere pedes aut potius Irco singulis minutisseeundis conficere; 4 igitur seeundis praeter propter milliare Italicum ; Ia secundis leueam Aonficit . Quot igitur inter visam fulgurationem , ct tonitrum mi Luta lecunda interfluant . totidem mille pedes ab observatore distat procella. Experimento etiam compertum est, arteriae in homno sano pulsati nem minuto secundo ut plurimum respondere; digito igitur arteriae applicato, pulsationes a fulgure viso ad tonitrum usque auditum intercedentes, &numeratae certam in er te ., & protellosam nubem indicabunt distantiam. Me taman .susius in loco
rys Nonnisi per aestatem sere eoruseat& tonat Caelum: hyemali vero tempore rarissime ejusmodi Phaenomena observan ur ; aellata enim ob maximum olis calorem magna sulphureorum halituum copia, corporibus elevatus, in aeram ascendit, illi eque in nubibus diversimode permiscentur, agitantur, & infamantur; dum ex adverso, eorporibus hyemali tent- pore frigore rigentibus, minor exhalationum vis, quibus sulmina, ct fulgura confl*ntur , elevatur et vel potius omnes bituminosae,& sulphureae sum magno vaporum, & aquearum partium copia permixtae, quae per hyemem in atmosphaera congregantur, in- fiammari facile nequeunt.
rys Dum tonat ,& fulgurat, nimbosum fere semis per est Caelum; licet multoties sereno etiam Caelo
utrumque phaenomenum Obsarvemus. Dum enim in nubem addensantor,& coeunt vapores, atque Eri
halationes; maior plerumque est halituum,copia ἱ fa- ciliusque in unum conflantur, & hinc inde agitati,
107쪽
& eoneum inflammantur. Nihil tamen est, eur se. reno etiam Coelo idem fieri non possit, licet rarius accidat. Unde deduees, egregie eos falli, qui fulmen intra nubem semper emormari existimant , equa, velut e murali machina globus plumbens, imflammatione projietatur. Sed de hoc iterum sermo
acio Fulgurpsere semper praeeedit tonitrum: tonitrus sere semper eoruscationem subsequitur ἔ utrumque tamen aliquoties fallit, hoe est , fulgura aliquando sine tonitru , & tonitrus sina Fulgure observantur, Primi ratio est, quia ut ex hactenus f-ctis constat. fulgur, tonitrus , fulmen perinde in nube a natura, ac in laboratoriis ab arte fiunt: eo que modo haec omnia emetuntur, ae si pulvis pyrius inflammetur; in utroque enim casu repentina inflammatio, seu fulgur strepitum, seu tonitrum comitatur: fit tamen nonnumquam, ut materiae bi tuminosae secum ipsis permixtae frigore sermen tentur , ut in chymi eis quibusdam compositionibus, &mixturis evenit aliquando V. g. si acetum eum corallio permisceas: in hujusmodi autem sermentationibus, squae perfectius , ct facilius in nube, quam in laboratoriis- perficiuntur strepitum , seu tonitrum, sine coruscatione, seu fulgure observamus. Fiet etiam aliquando, ut nubes densa coruscationem intra vel supra factam ab oculis subducat. Exhalationes item. , si longa a terra inflammentur , ubi tenuissimus se aer,& nubes, quae parum omnino resistant. vividam quidem scintillationem edent, nullum tamen strepitum, seu tonitrum senatiemus, ad eum modum quo extruus pulvis pyrius
in spatio libero seu vacuo infamatus nullum , aut insensibilem edit strepitum.
108쪽
2or Omnia fulmisa istra atmoisbaram, re proope retIurem efformari, ratum omnibus esse Seeundo inadubium etiam est, ea omnia esse materiam fluidam, diveriss scitieet, eriustammabiles balitus , restente accensam, in in oeuli fere ictu longum aeris tractu mquasi adimolentem . Tertio . si oculorum testimonis fandum est, fulmina Ioeali, sed fere inflantaneo moiseu Ionium iter serpentinἱs modo ductibus , recta aliquando sursum , deorsum, bori utaliter adeo celeriter conficiunt; ut non tam bine ἰnde eademmet materia o liter transferri , quam diversa potitis ex Iationes pluribus simni eontinuatis Deis aeeendi mideantur. Ea uituν. CV ecleberrima per id temρoris eontroversia suis perin disurienda, quo scilicet loco fulmina efforme sur z quem habeant motum , motusque causam Ex nu-hibus ad leuarem descendant , veroque loeali moturransferantur e an potius ex adverso e niture in aiarum assuryant, CV loealiter moveantur, ut III. Marin
paenitendi nomisis ρbiIossbἰ autumant: an denὲquec quod alii etiam tenent partim e terra sursam assu gant , partim vero, in ρraeἰρue e nubibus deosum cadant, quorum ρο remum imposbite pronuntiat Maia
Di e Praecipuum ego eontroversae caput'cen est , utrum fulmisa, qua quotidie e nubibus erumpere videntRr ,st lanxiam aeν furactum ill&minant, merum, an amparentem habeant motum e ac per consequens vere an amarenter solumodo aseendant , aut descendant: se aliis terminis , aetrum ἐιώmer materia , qua intra nubem accenditur , per mertim localem motum ad terram, aut ad exm loeum dementit, ubi sectum suum edit; an potius non quidem materia a loco ad lectim tran
Dat, sed aecen o a materia ad materiam communia
109쪽
2o a consequenteν ad expost am sent/ntians aliqua μι-
mina verum habent motum localem, ea tamen omnia. quae loealrter moventur, sursum vel Θ terra, ves e nube feruntur ; aliqua etiam breHοηισliter deferri possunt paullum vero fulmen e nubibus in terram, seu deorsum desceηdere per verum localem motam pars iuxta veterum sensum. Prima pars ex observationibus superius expositis manifeste evincitur, plurima enim ibi commem rantur fulmin* , in quibus oculorum etiam judicioloealis motus dignoseebatur ἱ ipseus nimirum glo bus ab uno ad alia loca sensim procedere animadvertebatur. Notandum vero maxime est , maenas illas strages ab iis fulminibus editas nequ/quam sie ri a materiae fulmineae impetu, seu impactione in turrim v. g. , quasi esset muralis stobus e torment bellico explosust sed eatenus fiunt. 'eatenus male ria fulminea, globus v. g. ex multiplici materia hi tuminosa conflatus ad turrim aceedens perfecte inflammatur, & quasi pulvis pyrius igne admoto re pente ineunditur, magnoque fragore lapides, ligna, Carmenta a se in v ieem avulsa dissiliunt. Ridiculum
enim e et dicere exiguum, ardentis, hoc est, per quam rarae materiae globum, ea celeritate motus delatum , quam oculi discernere possint , hoirendas iulas strages sola vi impulsiva edere, quibus edendis plurima tormenta muralia inpimi me essent imparia; cum vires corporis moti eo minore. sint, quo mi nor est in corpore materia; ictusque etiam a fluida materia squale est fulmen impact s debilit imus semper sit, si eum solidi corporis ictu comparetur. xo 3 Secunda Ac Tertia pars , quibus & vulgus,& magna phys eorum p rs contradicunt, probatur. Si fulmina ct nubibus deseenderent , uti ob pro
I Patri gravitatem, vel ab impresso exterius impetu ad huiu modi i descensum determinarentur . Ne trum admitti potest': non primum et materia e nim fulminis . intra nubem in unum corpuS V. g.
globum conflata , inferiori stuido corpore suti ine
110쪽
rcta AERO ME PRIAtur, estque proinde inferiori aere levior, superiori gravior: descendere igitur propriae gravitatis viribus non potest. Secundo: Dum materia fulminis in unum quasi eorpus conflatur , ut inflammetur; lo ge amplius raroseit , quam ante inflammationem; ut physico cui eum iuct homini notissimuni est: ergo longe levius erit post infl immationem, quam ante inflammationem fulmen e & quo magis inflammabi Lur , eo majori impetu furiam ascan. ei. 'i nujusis modi argumentum physi eam demonstrationem non contineat , nulla est demonstratio physin. Argumentum autem ad haec capita reducitur. Cor pus nubis est inferiori aere levior; exhalat: nes per nubem dispersae , de in aerΘ sustentatae sunt etiam, antequam adunentur, & inflammentur, aere levi res iuxta Hydros atteae leges: in unum adunatae ante inflammationem sunt adhuc aere inferiori leviores, eum ab eo sustontentur: ii flammatione magis rarescunt, dc fiunt adhue magis leves per notissimam is gnis, & caloris proprietarem e gravitatem igitur non habent, quae in seriori aeti p aevallat. χοε Prob. secundo. Etiamsi major in materia fulmminis, quam in aero inferiori psi et gravitas; id unum ex ea consequeretur, fulmen per aerem motu
accelerato, sed sensibilitor suce Suo. & tardo dein
sce dero, ut eeteris eorporibus gravibus commune est, auro v. g. Omnium corporum gravissimo: at ejusmodi motus infinite pene lentior est, quam repentina illa, & fere instantanea fulminis seintillatio, quae in ictu oeuli apparet, & disparet. Non etiam admitti potest secundum: neque enim fulmen e nube, quasi globus clumbeus e tormento murali, exploditur: fulmen quippa est materia fluida, cui proinde impetus ab externo impellente imprimi non potest, ut murali globo ab aceenso pulvere lyrio imprimitur. Deinde fulmen est ipsamet materia, quae inflammatur; potiusque pyrio pulveri intra muralis machinae cavitatem accenso, quam glΟ-
emisso aequi parari debet . Seeundo. Nubas sunt Copiosa vaporum congeries inferiori aere rarior Eclavior, superiori densior & gravior, eorpusque flui.