장음표시 사용
131쪽
tur, atque explodentur ἔ eum duae, vel plures nubes, electriditate inaequales,& antea disjunctae , cummunieare ineipiunt, & sese primum contingunt. In iis enim omnibus eadem est ratio. Sexto. Clim igitur duae nubes antea disjuncti ad
mutuum contactum perveniunt, quarum una sit maestria electrica valde onusta, alia varo norative eis
lectri ea; ignis electricus , seu vehementis ima scintilis Ia a prima ad secundam nubem explodetur , atque in iliu oeuli disparebit, & dissipabitur, ignisque Iectricus per utramque illam nubem ad aequilibrium eomponetur. Atque naturalis haec electrica seintillaeit purum purissimum fulmen,&fulgur, quam subsequetur tonitrus. Hoc tamen multo frequentius, at
que intentitate longe majori accidet, cum vasta aliqua procellosa nubes magna electricitate positive, ainiit negative praedita primum incipiat chm tellure communieari. Cum enim maxima S in subiecto solo, de imminente nube supponatur electricitas eonintraria , amplissimae, & intensissimae scintillis viribus electricis proportionales a nube ad tellurem. aut v :cissim evibrabuntur. 139 septimo. Hujusmodi Electricas , vehimentissimas, atque vividissimas scintillas fumma vi a mi he in terram evibratas,& rapidissime longum aeris tractum percurrentes , esse verissima fulmina ex suis pradictis patet. Finge parumper phialam Lugduno Ra. tavi eam paulatim augeri, quoad parvam aliquam n hem adaequet: si tum vero electricitas in ista, ut in ex perimento communi fit . accumularetur, & seintilla extraheretur ; qui tandem asset evibratae se intillae splendor , impetus, moles, intensias, rapiditas Quanam vi, fragore, & vio Ientia irrumperet , evi-htaretur, in ictu oeuli sese per longissimum spatium projiceret λ Quosnam effectus in obstantibus corporibus, in quae expIoderetur, ossiceret λ Tum vero violent ismum haberemus fulmen, ut tenuissimum
in εκ perimento communi excitamus.
2AO Octavo. Fulmina, dc fulguta unum idemque reapse sunt, te intilla nimirum electrica ab una ad aliam nubis partem, a tellure in nubem, aut viscis.
132쪽
cili nn euibrata , dc exploia . Sc o, a nonnullis illa tantum nilo dici fulmina, qtae una cum vivido splenodore, qui oculo I acule feriat, cum tonitru etiam ,& fragore explodun rur fulgura vero illa, quae nullo ser Ρpiis ii lenta Caelo saepisti me evibrantur , dc viis vido lumine aculos pelli tangunt. Loquere, Ut magi, arrii erit , qua cumque tamen illud diserim an ad rei substantiam ion spoct.it , sed a majori vel minori materiae electricae densitate, copia , medio. rum reniteata a, conduMorum dispolitione, ac simi. libus aliis circumliam is pendet, cum e. dem aliunude sit ut rivique pha nomeni materia , ignis nempe electricus vividissime evibratus , explosus , dccelerrime per nubes , magnumque atmospha a tractum discurrens , dc vallissimulo horizontis ,
ct hemisphaerii spatium vivida luce illuminans .s . Fulmina . igitur , dc fulgura m h l aliud
sunt , quam naturalis Electricii mus terrae, ct ab mosphaerae . atque ejusdem electricis mi essectas . Naturalis , inquam, Electricismus inaequaliter in ammolphaera , dc tellure, eo tempore, quo fulminat , de fulgurat, distributus, atque ob naturalem lese ex. pandendi vina ad aequili brium . dc aequalitatem maxima semper vi adnitens.
cunt , er explicant , sed eas etiam di cultatea Iolvunt, sua in contrarium adduci possent.
133쪽
242 Habemus 'rimo fumma illius atque ρ roduἰο-sae velatitatis eaniam , qua fulmen per D Iissimum armo phara i Bum in i tu ocuιε transcura it . Proinprἰum id eηim' est materia eιectrica ρbanomenon, a que effectus, qua in parmis etram nostris macbinis , ubi minima electricitas viribus .arte e Amana exciatatuν , em eoiligitur , ρer catenam , seM conductorem 2 aut tria milliaria longum isa cerer ime ab uno ad aliud axtremum transcurrit, ut nulιa bominκm induis stria ne minimum quidem tempus in huiusmodi transi cursu aκimadverti bactenus potneνit, sed uno eodem que temporis momento, quo extremitatum alteri communicatur eloctricitas, in alia insimul Iese prodat sa).mmediata huiusce celeritatis causa est maxima illa vis dimi iva, er elasticitas , qua mutetia electrica prodita est. In hae Electrici mi proprietate sistimus , si , teriorem enim , m simpliciorem ejus causam ignoro ἔ atis mihi est , eam vim existere in yatura, essequet velocitatii fulminis sinetemem caulum . Quare ex summa fulminum celeritate recte Iupe us argumentabamur contra eos, qui illam mel e .gravitate . , vel ex profestione, atque explosione r nubi Eni, qua si a tormento bellico repetebant: perperam tamen id seregeontra vim aliam o gravitate , em pulveris nitrati exρtosione distinctam, qua pro Hubio existit m -- tura , CT ad effectum producendum, atque explican
244 Quod fulmen etiam fulgur . hoe est, mimidis
mum Iumen circumquaque dijuniat , quod oeuli vix ferre possint, alia etiam est scintillae Electraea proprie tas, er pecuιi ris ebaracter. Materia electrica prater alias b ne etiam babet ignis ρroρrietatem , quos tu cem circismquaque, et vιvidιθim .im quidem emittat , cum ita cologitur, ut scintritam ex uno comore ad aliud
134쪽
aliud evibretur, ut multinlici, ac commun Imo exρε. rimento edocemur e igitur itiamet materia , quin e nub lus intenti cum fragore evibratur, estque verum s men in i tu oculi ab uno ad alium remotissimum ι cum 'ertransiens , vividissime etiam lucet , vasi naumque Uatium illuminat , estque verum fueur. Quare nihiι aliud in fulmine agnoscimus, quam unam eamdemque materiam elecHicam, qua, cum in aliquo corρore densor, in magis collecta est, quam ἐn alii , ab itis evibratur, transvolas, citissme ρroeurrit, i cet , m mille alia notisma ρbanomena edit. Luminii naturam , meeb.tnifimum , er actiones e lieare huius
Ioel non est: probasbe jusfeiat , materiam electricam suopte ingenio evibrari, Iniminare, σ fulgurare .
244 Tonitrus barrendiqua fragores, quos in fulm
nante caelo audimus, Iunt evibrata scintilla eLetνita consequens, atque necesssarius Ufectus. Cum e machia/ lectrie a conductore, aut catena valde electrineata , imprimis moro o ρblata Lugduno Batavica Icintiliam elem eam admota digiti extremitate excitamus ; scim
tilla , praecipue si mebemens sit, atque valde intea a, eum stridore, em fragore aerem perrumμir, em se hin digitum pror it. Huiusmodi fremitus, επ Aridor, qui o minima illa scintilla artiφιali, per minimum aliquorum ρollieum Datium ρνρiecta , est tenuismαι, re eitissime evaneDit , si scintilia electrica eJer nat ratis , in infinite fere intensior , atque ster longum
at mo*bara tractum evibraretur, in horrendum etiam diuturnum fragorein , hoc est, tonitrum verteretur, Escelus scilicet esset se er erescenti causa Proportio malis . Fremitus enim, er stridor a violenta ilia etienascitur, qua scintilla explossa aerem , corpus nim rum orlitae electrieum , in electricitatἰ externae m4xime resistens , mrrumρit , er veloci sme dimidit , atque ρηορellit, ut in nitrari ρulveris inflammationι animadmertimus. Fac ergo violentissimam , in intra. fissimam scintillam summo imρetu ρer longum aeris tractum perrumpere, illumque violentishme propelli- φν . totus ille aeris tractus fragorem edet rumpentibus
135쪽
ma notantur ρbanomena, quorum e lieatio ex eodem
fonte descendit . Primo Scilicet multiplex in di-. mersis tonitribus, seu stil= sinibus, immo er in uno, eodemque fulmi,re ρere*itur Aoni di ferentia , initio v. g. acutus , ρ ea ρaullatim ingravescens , deinde borrorem incutiens, m ρauliatim remittens e aliquando etiam uniformis ; incisit uonnumquam satis ve-bemens , exinde ianguescit, ruente deinde augetur, e que pacto inr-a in eo animadvertimus, atque diasi nauimus discrimina . Univexsa autem diversit .is, infragoris distinctio a minori, mZiονἰ me ignis electrisi, seu evibrata scintilla emia , ae densitate, a varia aeris , fen atmo bara, ex quam transit, resistentia , ε diversa eriam jolminis distantia, sciatilla divisione ,
er similibus aliis de e sis, qua abviae sAnt , CV fa
cile intelliguntur, originem ducit . Uno aut altero exemρIo rem omnem exmicabimus. Fulmen , seu sci tilla electrica naturatis longum percurrit iter, ea me ro dirigitur, qua nubest aptum espcit conductorem . 23 ubes, seu naturalis conductor tortus um ut plurimum iter , em semitam format, altius, bumiliusque
jacet, ρrout gravitas. er .alia fuisensionis vaρο-xum ea in axigunt e bae etiam in parte copiosior erfacilior est conductoris materia, in alia vero discia iorem escit tramitem: eum uitur in diversis nubium , seu conductoris, m tom οβ tramitis partiabus multinliciter variaelux a/ris resistentia, atquε densitas, evibrata etiam scintillae impetus, inten-fitas, violentia; consequens inde ess, ut fragores,
seu tonitrua ab illis eausa orta mult*lici discrimino. inguantur . . , . 1 6 Frarον, seu Tonitrus e& erit diuturnior , quo longior fuerit almoobaerae tractus a fulmine percursus . Ab omnibus enim, in sngulis semita seu condustoris 'artibus sonus oditur; eum igitun fragor a Partibus moetde a se invicem, em ab aure remotis edatur I alia
unde vero Innus succes e , er lente propagetur , fix
136쪽
'st non simul ad aures perveniant fragore, a vit nis, atque a remotis partibus editi. Θροni bie ρο sibi, fuia minir fragorem in eodem fere temρoris momento ob amnibus semita, in conductoris ρartibus stroduci, eum in oculi' iet x longismum illum tractum sci titia percurrat i in percurrendo edatur fragor . Uerissimum boeest , neque nobis contrarium. Fragor tonitrus in diuturnior sonus , qui eodem temροrisi momen to a partibus valde inaequatiter ab aure dissa utibus producitur. concipe ι ineam ab aure tua per duo misellaria distendi, per eamque in oculi letu fulmen per euνrisse: tonitrus , er fragor ab eo fulmine editns ta diu du=abit, quamdiu sonus dua milliaria eonsere ρύ- sis, hoe est , I 6 fere minutis secundἰs r tantum enim temporis requiritur, ut sonus 4 parte duo milliaria ab auribus remota ad clures perveniat. Quare tonitrus Hismul editur , sed sucusve auditur; eiu que partis prius auditur sonus, qua auribus fuerit misin or ; cum citius ab illa ad aures perveniat . si igitur furumen verjus nos dirigatur ; Ionum posterius editum, baces, ab aere nobis proaimiore prius ρere Uiemus m ea mero sonum prius, Cr remotius ab vibrato fulmine pro ductum , ut ex dictis evidentissime constat. Et . bine etiam est, quod illud fulmeo, quod promnos scintillat, evibratur, ibique edita frage diss*atu
CV emanescit, quin longum armoJbara tractum Percumrat , momentaneum tantum fragorem producat , qualis v. g. ab tormento bellico' edi solet . Multiselisi id exρerimento babemus, atque in iis potissimum fulminibus observatur , qua e terra erumpunt, er cui
Ame prope telluris Iversiciem di parent .
147 Fulmina arbores potisFmum , montes, turres, aliaque editiora loca impetunt, atque feriunt: hui modi autem ρb nomenon ex notissimis materiae Electriea proprietatibas , indole deIcendit . Editiora loca, puta montes, arbores procera, turres , cum magis aeterra eIeveniser, ob procellinoatmosphaera nubibus pri νs, CT ρ solus tanguntur, quam planities. CV aperta loca, lat=a nubes etiam ργονBndius penetrant, ab ii
137쪽
que cireumdantur cum ergo nubes sint mater a electrica re errae , tamquam naturalis conductor , aut castatissma eatena electristeata, aut amρι ima naturales phiala spectari ρossint montes, arbored , tur res, comora sitreet communicatrone eledisica, CV eum telluris globo eυmmunieantia, Dectari debent, tanquame erimentator , qui electrimitum e nductorem tangit , ab eoque scintillam excitat , atqne educit. Uno merbo, nubes proeellosa electrita in terram moventur,er paululim jubsidendo appropinquant; in prima ergo ilia corρora communicatione electrica, er eum tellure communicantia, in qua dejeendendo , aut ρrocedendo incurrerint, electricitatem suam exonerant , em quasi onustum nitrato pulvere selopeium, aut eloica ebo=da violenter adducta, vim suam, atque scintillam electriacam evibrant, in exρIodunt: prima autem illa corpora one montes, turres, proceriores arbores me Exima igitur electrica materia natura sponte descendit nataralis, V obvii huius ρbaenomeni explicatio. Deberent tamen, inquies , ρroceriores Iemper flua alicuius arbores fulmine tangi, non vero humiliores, cum altius ascendant, in prius a nube, boe es , ab el arificato contactore tanganιur: onostum tamen sape videmus. Reo Teneret argumentum, β tam humilis,
quam procera arbos per unam eamdemque nubis artem
assurgerent , aut se omnes, er fingulae procellina nubis partes, qua ab arboribus tanguntur, aequalem ba-herent electricitatem,ω erfecte inter se communiearent, ita ut materia eιetiriea ab una ad singulas omnes
nubis partes eadem Deilitate pertransire ροβer 3 vel fandem, quod caput es , CV di cultatem solvit, s nnbes inferias in unitam superficiem horixonti paralle
Iam desineret, GV aeque ab omni starte descenderet I . omnia autem hae CV ultimum, potissimum sunt falsa rinferior procellosae nnbis Iuperficies es maxime irregularis , inaequatis , aspera. Si aliquando inaequalem temra tractum, eo libus, seopulis , - id gentis aliis interuci sum teleβορio objecta invertente observasi, collesque, turres, scoρtius deorsum verjus er in aere pendulos alpexsi; i erior s nubium Inperficiei ideam non muItium absimilem tibi comparasi . Hine fit , ut nubes Ob inequalitatem ramorum deorjum tendenti multo v
138쪽
eἰnius tamἰllarem, quam elatiorem arborem, turrem, montem contingat , in , rrat: nubea nimirum eu stiaeseubercula, tar prominentes partes ad bumιIem piam tam , casam , mustalia, solum Pertingunt, ρer iιLque nintilla euctriea explod tur, dum interim arbor ρr cera , turris, mons versus strofrandam 4liquam nubis mallem, atque amulum assurgit, illamque minime tangit, atque hoe pa Io ab omni fulmane immunis νeli4quitur. Et hinc mirum non est, quod in ings etiam planities, in alia humiliora loca fulmina multotιes explodantur . 248 Adde, quod mater a electriea ster cor orum potius cuDides emmittatur, aut recsiatur, ut ver mentis ediscimus, of in ιoco tradimus, montes autem, turres , arbores, ετ alia hujusmodi is diari ριθunt, tamquam naturales eulpides vasissimi bui ce terr
His globi, ut ex se patet et niι igitur mirum est, βper bu'Umodi euisides Iacilius, G frequentitis in te Iurem, aut e tellure diistoduntur fulmina : praeciρue eum eadem illa eorpora ex multis aliis cVitibns fu minum ἐntibus pateant. Qui igitur e vitanda temριη sis causa ad arbores eo us iμnt, atque ad earum trua cum anιieantur ramorum frondositate defendendi , minriculo potius se exponunt, quam illud caveant.
249 Arbores tamen pra turribus , domibus , σaliis semiιibus , eateris ρaribus , a fulmine tangi, comperta res est. Multoties etiam accidit ut homines aut animantia alia IAb arbores conqugientia, evitam da te satis gratia , evidentiori periculo seje exinponant a partim Icilicet , quia aνbores ipsa frequentius, quam aperta planities fu mine ferιantur, partim etiam, quia fulmina in arbores di Hwa, ab arboris trunco , per quem dejendebant, ad bomrnes trunco ipsi anileatoriast prope flantes involent, in inque stragem edant, quam alioquin lasmet arbori inferrent. Huissee re causa a noxa quoque materia electriea prurietate de pendet . Materia electrisa in eorpora metaιιica pra bsemidis, aut animantibus , in humida aut animantia
139쪽
talia potἰus, quam ibi vegetantia, er μω eorpora sese struicit scintilia. Omnia ex machinis , atque experimenti s eiactricis ediscimtis. Fulmen igitur , seu scintilia ei strica naturalis a nube, seu naturali co
datiore domos, er arbores tangente explo a per arboreι potius, qμam per muros quibratur. Per arboris vero truncum decurrens, ctim ad eam alpitudinem deveneririt, cui bomines, aut alia animantia. ae cumbunt, in Q met animantia, corpora si icet minus resisentia, faciliQque materiam electricam admittentia , er stransmmittentia , sese proiicit, arborem relinquens . e plurimis accepi , Dimina in navim deeIdemtia, eum ad aqua libellam perveniunt, dis' ri nullam que ulterius fragem edere. Phaenomenon forstanaliquando es verum, quandoque etiam salium: Micumque res sν neque enim illius auctor esse velim Faliquando accidit, erit id electricitatiι genio, er natara conforme I materia enim electraea in humidaeo Ora facit ime recipitur, per eaque disenditur , di latur , trammittitur a naturalis igitur scintilia seu fulmen ad aqua maris libellam, hoe es, ad magnam aquarum viciniam perveniens, per aquas dispergitur ,σ evanescit.
sod scilicet aurum, aut alia metalla intra crumenam, gladium in vagina, vinum dolio contenta di solvant, in fumos, σ vapores resolvant, crumenis ramen, vagina, dolio pareant, at qua intacta relin quant, aliaque multa lis smiιia peragant, ex notismatet is electrica proprietatibus, atqtie viribus descendunt. Scimus enim Icintiliam electricam in metalla crfluida se se maximo cum impetu projicere , alii ne corporibus parcere, seu potius alia eorpora illi re si fere, eam repellere, neque facile intra Ie admitterer dum ergo crumenis, vagina, dolio, secis nimirum eorpor bus, origine etiam multoties electrisis parcit, a iid non recipitur, neque ullum sens,ilem effectum is illis producit, in contenta corpora metalla aut renidaviοιensillime incurrιt, per totam eorum massam peη 'I a ras
140쪽
miribus proportionales. Ataquando nim3rum metalla fundet, in caιcem, matrum, fumos rejolvet pro varia Horum eo orum natura, scintilla viribus ; non numquam vero calefaciet, ex ρarte fundet e c. Hae etenim omnia ctim scintillae eleefrἰca arti ieiuIἰ, tum etiam naturati communia sunt.
as 2 In hominibus fulmine tactis mult*Ite a bae,
atque diversa ibanomena passim observantur. Sunt qui ἐn ictu oculi enecentur, quorum eadavera ari a stplurimum, atque ex meata remanent di*ρatis, atque in maporem resilistis humoribus, in qHos totisimum ex ritur violentis. na fixi minis efficacia. funt etiam, qui violentissime citi a mortem tamen Itiecutiantur : eos di. ceres sintilia Lugduno satamica tanI : Itint, quibus prater suci uisonem omnes corporis membrorum pili ad intimas usque radices exurantur , em diPareant , quin aliud a fulmine patiantur malum. sunt etenim pili vegetantes ρtantulae tenerrima, suis etiam bum
ribus nutritiis imbibitae; in illos perrumpit eiecir cusignis; cumque iminimam illic resistentiam offendat, eos citissime comburit, α in vapores resolvit.
23 2 errea motum fulminum ρraeter meloeitatem iam superius explicatam Iequentia potissimum observamus. Primo. Fulm a ut plurimum ab una ad aliam nubis partem. a nimbi castite ad ejus braebia, aut ramos, ita dieam, aut ab uno ad alium ramum tranfense. Secundo. s e tamen a nube extra tuam per medium aerem erumpunt, se se proiiciunt in in corispus aliquod di ploduntur, inter quod, m nubem non multum aeris interponitur. cum hoe fecundo modo tu
mina evib=antur, immediate ante fulminis di*losi nem quidam in pervadendo aere sibilus, seu βυdυr, aut fremitus sentitur, ut propria observatione eomρerit .alis fa . Tertio. Fulminum Iemita plerumque est obliaeua , in maxime, dum scilicet ρer nubem inam m