장음표시 사용
111쪽
dum, perinde atque aer ipse: ut Igῖtur ridieulum plaae esset asserere, fulmen e medio aere, quasi e tor, mento bellico explodi; serio etiam diei non potest de media nube deorsum emitti . ao: Tertio. Etsi tamen daremus, fulmen e me. dia nube explodi, id unum inde consequeretur, omisnia fulmina sursum 8 nubibus alaendere,& projiei nulla deorsum emitti, & descendere: ae proinde non nisi imprudenter perieuli aliquid a sulmine timere mus: probo assumptum: fulmen e nube explosum verasus eam partem semper emitteretur, qua minor et fet nubis, & aeris resistentia, ad eum modum, quἀglobus e tormento murali emissus viam sibi facii, &versus eam partem emittitur, qua minorem offendit resistentiam ; globus sellicet ferreus e tormento morali explosus peream partem semper expellitur , qua minor est exeundi diffieultas e cujuscumque nubis pars superior inferiori levior, di rarior est, ae pro. inde minus resistite ex eadem ratione superioris act ris minor est, quam inferioris resistentiat ergo omnia fulmina E media nube emissit sursum tenderente quod est falsissimum: Neque diei posset , magnam aeris supra nubes extensionem , altitudinem satis di majorem raritatem compensare, & majorem esse cere resistentiam , quam inferior aer a nnbe usque ad terram diffusust qui enim ita dilaurreret, Hydrostati eam ne a limina quide lalutatam haberer.ao6 Quarto. Si fulmen o nubibus projiceretur, illius motus infinite pene lentior esset, quam rinpentina illa eoruseatio, & fulgur, quod vix oeulis animadversum disparuit, longum licet aeris spatium Vere, aut apparanter confecerit, aut illuminarit. Finge parumper globum aureum, corpus proiectioni accipiendae capaci stimum, e nube proiiei, & explodi r tantane ad terram velocitate descenderet, quanta longissimum aeris spatium a fulgure illumina.
112쪽
scio visa , quae repentiaa inflammatione bae ἰIIae , fumum , deouum dirui , longum aeris Datium ρμragrare in oculi ictui videntur , nullum habent v ι i um motum , ae proinde neque ascenduit, neque desce dunt prUrie, sed tantu-modo amarenter a. Innumeia quotidie u1er aestatem pluvioso, & procelloso caelo in nubibus tonitrua, sulgura, fulmina verrore quc dam percisi & audimus & spectamus: n oculi ictu & in instanti . ongum aeris spatium si. mul conllagiare, continuata aliquando luce, anter ruptis quandoque svi imitatio ibus , & vibrationibus Promicare animadveςtimus; oeulorum quidem judicio nullum in ejusmodi lueis semita motum dilii n-guimus succellivum is cum in in stanti longum ipDtium collustretur . vulgi tamen sententia eli, male riam, seu fulmen in aliqua nubis palle inflammatum, ct ab illa explosum .eelerrime longum illud spatium Percurrere, dc luccessive illuminate ι quc ad omnis' materia duli petur. iaor Id tamen esti phyflee impossibile allatis nu per rationibus consecimus et eum neque a projectium, ne que a grλvitate, aut i ab utraque simul causa ejuim di motus oriri possit, Id igitur superest dicendum, ejusmodi motum, & inllantaneum fulguris transcumsum, at censum, deseensum esse tantummodo aPPMTentes neque materiam fulmineam aliqua in L .co accensam in alium itulammatam deserri, sed in aliam semper, & aliam materiam coatinuam ignem ciam . municari, dc pertran re. Finge parumper per ma gnum aliquod terrae spatium, leucam, v. g. pulve emPyrium it disponi, ut continuatam lineam, & semi tam eisiciat; casuqua aliquo ignem in aliquo extre- , mo, vel medio concipere, dum interim spectator, totius secreti ignarus e longinquo loco flammam in tuetur: in oeuli fers ictu universus pulvis per leu cam instam mabitur , spectatorque flammam ab uno ad aliud extremum instantanee quasi percurrere . st moveri suadebitur, eamdemque faculam per leucam integram tr/nscurrentem au umabit et lieee nullus in figurato easu sit motus, nullaque flamma aut mRIe Im ab uno ad alium locum transeat; sed nova se in c . : J per
113쪽
ΗΥsICA. . I. spee flamma in seque pii, dc continuato Pulvere ex citetur, dii sipata, & extincta, quae prius exarsit in anteriori pulvere flamma. Singulae pulveris pyrii partes ea in hypotheg eodem, quo existunt, loco inflammantur , ardent.., extinguuntur, dissipantur, eoque solummodo logo suum effectum producunt. Porro si lineae medium prius inflammetur; flammam versus partes oppositu citissime volare spectator senim ad veste ei: si linea sit in altum disposita; flaminma aliqaando ascenὸere , modo etiam descendere recta, 9blique, serpentinis , dc sinuosis duct bus viis debitur, pro varia istuicet eiu dein pulveris dispositione: aliquo etiam tempore a v sa flamma interjecto sonus quidam , dc longum murmur ad aures perveniet a Libitanea pulveris inflammatione ortum. Quod si linea, seu pulveris semita magnam alicubi crassitiem , seu amplitudinem habeat, vel in magnum pulveris acervum concameratum desinat; cum primum illuc flamma cqmmunicabitur, horrendum e nimvero fragorem, strepitum, & stragem eo in I co ab inflammato, qqi illic erat, pulvere edi ne
hos Habes in rudi exemplo fulminis, sud guris,&tonitrus naturam, dir ctiones, motum apparentem,& id genus alia. E l llure, terrenisque corporibus continua exhalationum copia, dc insensibilis, velut fumus, erumpit, ad n qbes conso dit, ibique diverissimode disponitur, mωo scilicet in longam, rectamque lineam, dc semitam; in sinuosam, Ac multipliciter inflexam aliquandor alie ubi in eumdem locum constantur exhalationes; alibi halituum series varie interrumpitur; hujusmodi halitus, dc exhalationes, materia maxime infimmabilis, facilius multo, de citius ignem conelpiu t, quam pulvis pyrius; cum di subtiliores tantum .artes sursum avolent, & di
versimode secum ipsis intra nubes permisceantur, &fe mententu ; igne igitur in a Iiqua venaei parte casu excitato, tota mox vena citissime inflammatur,
di conflagrat; ibiqueu tandem dissipatur, qc evanescit fulgur, & fulmeφ, ubi desinit, de terminatur κhalationum vena. Quod si ea vena in conferti Ies a. iquot exhalationes, di copiosiorem materiam
114쪽
Inflammab lem desinat, quam venae eaput, aut primeipium appellare lieet; eum ad illud ignis pervenerit , magnum omnino fragorem, & stragenes produ- ei necesse est; ad eum modum, qυo pulveris pyrii
vena consumpta,& ad concameratam cellam eodem pulvete te pletam accedente trite, magna parietum, turrium aedificiorum strages ebnsequitur. Equidem si sumo e candella reeens extineta, &sumante erumpenti. aceensae lampadis flammam admoveas I iterum flamma fumum depascit, dc pascendo deorsum ad extinctum Ellychnium descendit , illudque iterum incendit: flamma tamen apparen ter solumodo, non vere desce qdit, sed nova semper in aliis, & aliis sumosas venae partibus exeitatur.
axo Hine alia aliis erunt vhhementiora, & vividiora fulgura, tonitrua,& fulmina. Alia per majorem, altera per breviorem aeris tractum diffunduntur, aut diffundi apparent Alia etiam initio quidem vividiora, remissiora postmodum apparera necesse est : cum ea omnia ex varia venarum dispositione , directione , erassitie, materia inflammabilitata , Ac mille aliis circumstantiis penduant. Eam vero directionem seis qui videbuntur fulgura,& fulmina, qua scilieet h. Iituit m vena, seu flammae pabulum sit dispositum . Najor quidem fulminum pars, sursum a nube video tur ascelidere; propterea quod subtilissimi & inflammabiles halitus inferiori aere, & nubis vaporibus leviores supra nubem dit ponantur: ignis igitur imtra nubem in inseriori venae parte excitatus paburtum supra positum apparenter ascendendo depalcis tur, unde non infrequentes sunt imminente proce la tonitrus, quin ullum dep3ehendatur fulgur .
ara In eo igitur Ioeo tantum m do fulminat, de fulgurat, seu fulmen genera ur, & stragem edit ,
in quo inflammabmum halituum copia exi stebat: ea. que proinde loea, aedificia, turres, subterranea, patea les
115쪽
ν ΗΥ s Ic A. . ΤΟΤtes eampi, fulvae sunt ab omni fulminis perieula
immunia, si nullae illic sint eκhalationes, aut notabilis saltem earum copia. Fulmina quippe no a. aliunde per motum loealem adveniunt; sed ibi inflammatur, & ardet materia, ubi eκistit, quin alio transferatur. 'ὶ Quae igitur loca fulmine tantun tur , fulminis materiam in sese habebant . Quare ea loea, ubi plures sunt inflammabiles & facile cominbustib les materae . puta pulvis pyrius, Oleum, ole Osi liquores , & hujusmodi alia , fulminibus sunt magis ob nox a , ut frequens nos da et exportentia . Id ego dictum volo de iis fulminibus. quae repentina, & instantanea fulguratione generantur, & in quibus omnem motum localem hucusque negavimus. Totam hane quaestionem, utrum scilicet fulmina e nubibus in terram, an potius e terra sem
l 2x2 Aliqua sunt. regiones , in quibus fere numini quam, alia, in quibus fere semρer fulgurat, in DI minat . Prima ea sunt, qua eomoribus bituminosis , oleo sis , er ealidis , ex quibus exbalationes facile flammabiles eιevantur, destituuntur, aut ρe eius frigore gelascunt. Posteriores, uti sunt plurima Sra si- ia loea, em alia per torridam zonam region s , eai sunt, is quibus magna eorum coNorum vis, e quibus astiai fulmini materia erumpit, resteritur, em magno insu per aestivo, aut perstetuo eatore asseiuntur . caeteris etiam ρaribus, quo major fuer e in regione eaur 9 eo frequentiora erunt fulmina: unde frequenti me per Matem, rarissime autem Deme stroeellis turbamur . Causam supra attigimus, er ex se patere arbitror.
116쪽
2M Fit aliquando, ut ab eadem nubis parte plurima fulgurati,nes erumstant e quod multipliet eausae referri potest. Primo quidem in eadem nubis parte plurima aliquando Iunt exhalationum vena, qua seorsm ad singula fulgura inflammantur. Deinde eaeisdemmet exhalationes pluries inj ammari stosfuns. Semeι enim insummata rarescunt, in dij0antur ; eum tamen intra nubem adhuc suisensa maneant , maj remque ab infammatione subtilitatem nanemeantur; possunν iterum, in iterum in unum eonnari, in inisfIammari. me tamen in laboratoriis nostris non exta perimur ; quia Dirituosi liquores in ammati rarescunt, σ ab aere compressi sursum avοιant ,
2I4 Fit plerumque imminentibus procellis, ut viamidam fulgurationem , - tonitrum insignem subf qitatur pluvia 3 in cum primum emissa cadit Pluvia, evanescat procella , tonitrus , fulgura sensim Crmatnitudine, G nnmero minuantur. Primum ex eo nascitur , quod exbalationum vena restente inflamma- a , aer rar6cens, didraetus vehementer succutitar; succusso aere vastoribus aqueis imρraegnato, aιia aliisi adbaerent ingensib3les gutIae, grandiores evadunt , in ad, terram gravitate Proιabuntur e aer etiam succussus aqua guttulas ramosis aeris particulis immisatas emitistit. Neeundi ratio es, quia nube in pluviam resoluta, hae exhalationes secum permιxtas ad terram per ducit.
1 Is Fulmen aliquando arbores findit, lanides , σmet talia eomminuνι, in calcem redagit. Da enim amborem, ster ιsins medium bimminosi cuiuydam baritus faei e inflammabilis vena 6cendas, εn aerem erumstat, , ad nubes. vel ad insignem in aere altitudinem pem tingat: hujusmodi enim vero arbores palym inuenium
117쪽
tur , omneι βι quidem, praecipue pinus , εν aIta simia Ies sulphureis startieulis abundant; flamma in svre mena parte excitata deorsum totum Rabulum υρidio seme id ascitur , arboris medullam ingreditur , quasi esset Pulvere orto σeserta i vena igitur violento ealoin re insigniter rareseua, in magna in ver elasticitate arborem in frusta riseindit . , . y 2I6 Plurima item metalla , arbores. lapides Diapbureis , bituminosis ex subtiaibus partieulis , Deuel inflammabilibus , er apta fulminibus materiabae illae Wr medios subtilissimos , porulos Dama , in diffusa constant; fulminea igitur flamma eiusmodi eorρorum superficiem lambens diij tam per subiit risima intestina materiam depascitur intimosque eorρο- rum sinus ingredit ν, dilatat, parietes in minutissima frusta dividit, er in pulverem redigit. Quare si bu-juimodi remora fulmine tacta digito eonringas , nit,nis inutilem quiverem facillime cedentem, destreben dis . Infelici lac forte plurimi bomines , er mμlieres
perierunt; iique ρraeeψue, quibus folemne erat, aquam mitae, er alios ardentes liquores sura modum bibe re . An IIbus vero fabulis annumerandum ess . quod de tauro veteres aliqui tradiderunt , eam seiaieeta fulmi, e semper refusi; in bomines sub lauro, quasi sacro asto, eoUertos imminentem tempestat em, ery lmina impune irridere. 2IT Illud ρraeterea ab alἰqu bus memorἰae traditum est , fulmina nonnumquam minum , eeremisiam er alios huiusmodi liquores doliis eontentos absumere , dotiis parcere; gladium vagina conditum ἰn pulverem minuere, vaginam intactam relinquere, in alia similia. Huiusmodi ego ρbaenomenorum autbor esse nolim e nil ramen est, cur ea insiciemur I maiora enim , er r riora multo ρrodigia a fulminibus passim edita tegimus I praterea vero ex fuerius dἰctis eorum e Lectu--m ratio Deillime reddi potest ; subtili sima se ilicet
famma per magnos doliorum , in vagina Dros, in quibus nullam resistentiam, nullumque fere stabulum o fendit , libere transire itur ; ferrum vera , . liqvο- res anto ad flammam pabulo refertos ex data modo ratione deρascitur, comminuit, ' calcen re/uit , κης in τοpores resolvit .
118쪽
2 8 Lisu Iti enim vero eonfiat, hominum, qu 'I-mine interierunt, vestes nullum ad Domine per culum, aut detrimentum fra iste pag. s. V etiam Philino borarumemoria dignum, fuisse ali Mando mimina , qua bomianis cutem innoxie omnino Iamberent , inter vestem scilicet, e earnem transeundo I hujusmodi enim pha nomenon semel, G iterum aeeidissa, autbores sunt P.
men bae ratione tetigit, strobe noxant. Si enim ma seria inflammabilis fit nimium tenuis, . rara dum ἐnflammatur , . innoxie omnino eutem lambit, ad eum modum, quo flamma vini Diritumi Iura cutem di ' sum depascens citra ullum vestis, aut brachii peri tam totum stabulum eonsumit. 3219 Non ub simile est e erimensum non tarne unis dum a P. Scholio relatum . In parva quadam ea. mera obscura, G exacte utrinque elausa mixturam quamdam ex vini spiritu, in eanρbora unus etiam
stoque igne tamdiu calescat , ebuItiae aut combur tur, quoad in vapores, CV exbalationes Penitus au Iet, qua per totam camera ea eitatem diffundentur; I alius deinde elausam portam Veriat, candelam aco censam ante se deferens; totum cubievit aerem arderemiaebis, er, iucundum Dectaculum brevi extinguen. dum in une observabis. 22o in imminentem procellam fulmina a se stremoveant, ustatissimum est cimbala pulsare, ut ALIDet aerem multi icibus vibrationibus ofeluati nibus eommovendo, nubes etiam fulmineis exhalati nibus refertae alio amoveantur . Equidem e mba. Iorum frepitus, in magnas oscillationes non inu tiles arbitror I dum nubes gravida a lateribus adflant e periculo a , s ad perpendiculum , aut fere perpendiculariter immineant et utriusque ratio obvia est , cim ala pulsa aerem binc inde merissus latera i eliunt , - a se removent, eoque ρ
Elo natantem in aere nubem propeuunt: at aere me
119쪽
pendieulariter eminet εer, em nubes descendet , ρuia santi, turri, te Io ruinam allatura . . Memoriantique dignum est, in minori Britannia II omiano templa, in quibus ingrue 'te ρroeeua nocte Is . Aprilis anno 17I8 pulsabantur. Ombala, fuisse omnia fulmine de cito tacta a . Tentamina sueeiae, Italiae, malibi facta ad fulmineam materiam Ue macbina. Nectri ea diss*andam, illaque nubes exonerandum . inferius
21t Materia electrica modo a Telluris superflete ad stubes, er atmosphaera astendit, modo etiam ex a veUo ab atmo piaera ab Tellurem descendit. Utramque propositionis partem multipliei experimento comperit Eecearia sb : eum enim volatilem Papyrum ad magnam. altitudinem ventus attolleret, diuque sustineret , per ejusdem chordam , ta quam par conductorem , seu catenam electricitas transmittebatur, omniaque electrica phaenomena habebantur. Ad inferiorem enim ipsius chordae, papy ram dirigentis de retinentis, extremitatem lum. nosa aliquando stellula, non umquam vero pennicillus emicabat , quorum primum influentis , seeundum vero affluentis materiat alearieae indicium est; quae quidem phaenomena observabantur intra Lucernam
120쪽
electricam, hoe est, vitream phialam Oblematam, in
tra quaes in serior e hordae ex 'emitas pendebat, diope latera lis tubi e hartaeet 8 pollices longi , per
quem obseuratae phialae ea vitas rite ob arvabatur .
Hujulae tamen electraeae lucernae descriptionem v deas apud ipsum auctorem; mihi enim phaenomena hisee, ec aliis etiam modis edita, ct observa a re
ferre satis fit. Neque solum se inferiori dictae ehordae
extremo luminosus modσ pennicillus, distellula modo emi eabat; sed pro vario atmosphaerae statu uno interdom, eodemque die, immo intra breve tempuasellula in pennie illum,& vicissim convertebantur. Sen. . . sm utrumque exiitari, languescere, deficere , ite. Tum apparere, mille que alia vie ssitudinis , ct m lationum indicia edere observatur . Cum chorda ipsa a terra & corporibus non electricis erat sepis rata, nota attractιonisέ & repulsonis phae numella, scintillas praeterea edebat , Recusiones in humano corpore essiciebat : . alia omnia electricitatis phae. nomena ope hujusce chordae habentur , perinde aes esset peculiaris or, petr quem materia Et ctri ea ab uno ad ali ux extrentiam transmitteretur .
Nequs praedicti effectus solo Panro volatili obtinentur, sed radiis etiam, hoe est . tubulis nitrato pul vere lastructis, & in altum in laetitiae argumentum
explodi consuetis. Mi Cum enim eorum caudis fila quaedam oblonga, ct subtilia annecterentur , quae chordae da serentis munus agerent, & quorum inverius extremum vitreo in vase servaretur; non dissimilia Electri ei ta tis phaenomena novi etiam hujusce conductoris opeelieictantur. aa a Quoniam tamen utraque haec observandi ra. tio satis per se est incommod3; praeterea vero pri ma spirantibus solum ventis adhiberi potest, μcun. da autem infelici plerum quo effectu tentatur . viam longe meliorem, securiorem , omnibusque indiserimi. natim temporibus aptam inierunt Frankliae , te Monteν, & Reeearia, ferream scilicet virgam , aut
filum e sublimi at quo loco, v. g- editioris turris , aut domus culmina ita sursum erigunt, ut deorsum