장음표시 사용
161쪽
tam phalangem prae se serret eredendum tamen est. Observatoris phantasiam nonnihil oculos, ct ideam adjuvasse. a Is Eas igitur a areas pugnas & eommissa in e .lo praelia, quae passim in antiquis historicis legimus, tot Idem auroras Boreales fui IIe concludimus . Ea anim, quae modo in sapientiori saeculo placide, de laeti spectamus , rudioribus parentum nostrorum tem poribus, in quibus pene jacebat phyllea, terrorem incutiebant, quasi scilicet impendentium ea lamit tum praenuntia, & irati numinis signum: Hujus canaturae borealem auroram nuperrime, anno iciliacet Iri 2 Londini, & in pluribus aliis Angliae locis plurimi obtervarunt: Is Martii, octo a meridie elapsis horis, Londini nox tamquam dies carisIima
per aliquot temporis minuta seeunda resplenduit a Priae nomenon celerrime per aerem decurrebat , a tellule quidem adeo elevatum, ut a ducentis leuiscis videri posse judiearetur: In rapidissimo trante utica eum edebat strepitum, qui alternatos scio peto. Tum turmarum peditum explosiones reterret ca .
28o Cirea fiorealis aurora naturam, α locum nomaena est omnium sentenitar Fuere enim , qui balacibus, quorum ster mare Germanisum infinita pene multitAdo Arstit, iιlam referrent. Quae ορinio tueri natιone uti ratenus indiget. Secundo: Auroram borealem ex radiis solaribus in glaciali oceano reflexis, tr atmoub ram iterum ingredientibus nonnulli repetunt; At βejusmodi staret sententia, nulla per menses uninι .lem, sextilem , Iunium avaro et aurora sorealis, ea enim temDestate Ioluto θρtentrionali gelu , nulli ad aliam ρbaeram reρercuterentur solares radii: illud tame, Ufabum Iecundo . A qua Aurora floreales iis tu Deis videntur, in existunt, ubi male nu ι uam gelascit ,
162쪽
rionalibus regionibus . naret. Tertro . Tandem explieari. aut intelligi sane non potest, qua ratione radii solares ta glaciali oceano reflexi . in atmo baram iterum ingredientes mirabiles adeo rerum arearentias, V pbanomena esciant.18i Quarto Halleius materiam magneticam ab uno ad alium telluris polum permeantem. er e INtentrion Ii potissimum poto exundantem aurora borealis causam, materiam, er fomitem statuit. Halleio ex ρarte adhaeret Regnauit sa). at dubia tamen est huiusce marignetica materiae per ρolum effluentia , affluentia ex varis tex . Incerta igitur causa effectui indubio explicando adbibetur. Deinde frequentes etiam ad meridionalem polum aurorae observarentur; par siquidem illic ma gnet ea materia effluxus. er influxus ad eum polum axisteret: illud tamen in fatis m. cur etiam frequentiores per Demem, rariores astate floreales aurora ἀρ- parent λ erit ne minor eo, quam isto temρore, muneis elea materiae effluxus p Tandem cui, ainabo. eausa re feretur , quod ad annum usque I 7r6 rarassime, ab eo anno frequentissimae objervarentur aurora: cum tamen
magnetis per polos effluxus, seu vortex, se quis es ,
At ρbanomenon, in causa mundo eoaeva λχ Io Quinto. D. Matran auroram borealem ex lu-mἰne Zodiacati , seu atmo bara solari, quam Iuρeritis eκρήuimus, derivat: eam enim atm ρbaeram, qua ex observationibus Cassini ad Ioo, amplius exρorrigia ne gradus , t ad terrestrem nonunquam arm ρbaram pertingere flatuit, er intime secundum aliquam sui partem eum illa eommisceri; neque etiam terrefrematm ρbaeram ad paucas tantum leveas , ut omnes fereph sici matbematici, Ied ad aoo, 3 oo in amplius extendit, in cuius etiam Iententiam abiit P. Boskovicti, cuius iudicio ad Too, aut 8oo millsaria protenditur atmοθbaera . Ma rani igitur sensu tuminosa solis a m ο ρbaera in terrestres vaρores ineideas mirabiles rerum ρb es, m phaenomena, qua observavrmus, essi rit . L
163쪽
183 Verum nullum est catis firmum artumeatum, aut ex*erientia, ex qua infe atur terrestris atmοθbara ad dictam mado altitudinem extensior quin immo sitra so milliaria praeter prUter nullus ferme huius temoris ρυβeus erasses vastores e ev.ιri contendit. Se eundo. Incertum ρlane est, ν' ρrobabiliter falsum, tu, eem eosiaealem ad telluris usque armo ρbaram ρertingere. Tertio. Eo tamen dato, nulla esset ratio, cur si equentes ad ρalum, rarissimae, vel nullae ad Zonam torridam aurora boreales amarerent; cum in omnes eas regi ses lumen ZOdἱaeale t 'ariter incurreret: maiorque fit - as torridam , quam ad ροlum maρor.m eορia , ut superius diximus. Omitto alia, qua a ferri possent argu
rgi Eae ἰῆ em etiam, in aliis argumentis eoasieitur, auroram borealem a radiis solaribus atmo baram in- 'tresis, m diversa ratione in ea refractis o iri non posse, contra ac nonnulli asserunt; Praeter rensm modo dicta certum etiam in , in longissimis Demalibus noctibus, sole Infra borirantem maxime deρresso , nullos eius radios ullius refractionis Ορe ad uinrum Z nit, posse pertingere, ut auroram illis esciant . secundo. veDere quidem ad occasum, mane autem ad ortum elarior effulgeret aurora, quod tamen es falsum . Alia ιibeas omitto, me tem fore, postquam electet ea expersmenta ἰnnotum unt, uni etiam electrico ρbanomenon ab aliquibus tria
a s Aurora borealis supra nubes aliquanda , sed
stamen ἰntra atm obaeram semper perficitur. 3Probatur: Ejasmodi phaenomenon nubest interdum ab spectatoruin oculis subducunt, dc Oeeessant: su pra nubes igitur exutit. Neque tamen id de omni boreali aurora intellige idum, eum & earum,& nu bium varia & in eo nita is sit altitudo. Id unum ad notabo, proprii, in ' io esusm :di haenomenon ap- pateat, loci at itudinem determinari non posse: ad id enim necesse esset, ut duo oblergat ires ex dissitis later se Leis ad idem luce uis Phaenomeni pun et am
164쪽
ctu m eollimarent, dc elevationem caperent, ut i Geometria P actica doeetur. t , a 86 Probatur Secut a nars r Aurora quae Iibet borealis e paueis talium modo locis parum a se dilian. tibus observatur v. e. quae Londim apparet, e Giblia , Belgio , aut Scotia non videtur; at ii supra
atmosphadiam existeret . ex toto pene hemisphaerio deprehenderetur. ut eli reliquis caelestibus phaen men 1 Ccmmule . seeundo. Au ora b reat s nullum di r um revo umon s m itum nabet, qdi i me. racae Iethi spha: ae, corporibusque supra erram ex ille itibus e n venit; sed in eodem semi er loca haeret, vel antummodo habet motum iri egularem , q iem in nubibus obse i vamus; modo scilicet a te tentrione ad austrum , & vicistim, modo ab occidente ad Orienotem. Terrio. I fia nubes etiam auroram borealem nonnunquam apparere Observavit Maraldaa.
a13 Oppo es tamen: A iqua jam suit aurora borealis, quae e tota Europa conspice ietur; qui autem fieri potest, ut phaenomenum, seu nubes Ulisti poni intra atm sphaeram incumbens e Syberia, remotisΓ-rvo Europae angulo per mille , di amplius leucas ab Ulympone remoto, conspiciatur Rei p. Non imam i me ea nubem, sed innumeram nubium congeriem per u iversam Europam, aut majorem illius partem dissi, a vi exiensissimo phaenomeno pabulum supeditasse : Quae ig tur nubes, aut aurorae pars Vlysii poni incubuit, e Siberia, quin immo e reliquis Hyspa-n ae regms videri non poterat, sed quae his regionibus imminebant.
288 Mateνἰa septentrionalis aurora sunt ἰ dem metaeastores, balitas, Ur ignis ex quibus consurgit, em eo flatnν atmo bara, a quibus caetera metheora proin
Probatur. Nulla enim intra atmosphaeram est alia. a eria 'raeter supradiciam. Secundo . per ejuscemate lae inflammavionem, aut illuminationem luat, di exelicamur omnia aurorae borealis Phaenomena. . Ter-
165쪽
nrtio . Aurora borealis multoties in nubem: nubasin auroram horealem vertuntur, ut ex observationi
289 Non una esse videtur aurora borealis eui eum e causa . materia , mudus: in aliquas peculiariter influere miseatur 'bυθborici Dirisus , bde est , b illiussi, atque ex bilarioaes Q a quibus miscuo tur ρ obori ratia a multi lieis geneaeis batilibus in nubibus multia plici ratione fermentatis , in inflammatis Proveniunt: in omnes tamen generatim influit, potissimaque ill rum ρ baenomena edit materia electrica . Primo quidem extra dubium est, plurimas, earu que per sectis rimas 'esse in ae e & intra nubes ipi i- tuum fermentationes: est autem aliunde certum, sermentationibus materiam incalescete, inflammari, ardere, vividam lucem emittere. phosphorosque aliquando effici, qui diu lueenies serventur, qu n ta men flammam conet piant ἱ ea sunt praeierea aurorae brealis phaenomena, ut alia non nisi a materia ia- flammata, & lucente, aliqua vero a mater a liacida, non tameri ardente provenire se sunt, ab ea vero sponte vestiat descendant , & recte expliceatur: ergo eae, quas Tetulimus, sunt aurorae borealis causae, de
aso Pluximas quidem auroras boreales in materia inflammata consistentes extitisse, ex obse . vationibus allatis pataei. Hujusmodi fuit, quam Landini anaci Irigvisam supra re limus , & luas annis l7ι neu- se Martio & II. a plurimi observa iunt: Pnae uome ni liquidem in medio prope hori Zontem corpus q)ιOd- dare potucidum , di ardens deprehendebatur, ex qio, vel di ex fornace , innumeri radii , fulgor , lci tillae
166쪽
t illae erumpebant, circum p ,sitasque nubes miris plane mod, illustrabant sa .as I Sisando. In te rupta illa &eontinuata veluti sc Iciret rurn explosio in aurora boreali Lon sinan si ,&alis observata, a subitaneis, & suceessivis materiae inflammationibus, quas in artificialibus ,& festivis ignibur ausim v demus, p ovenire planum est . Quin imia eadem mei materia pluries inflammari , & condensati ite iam potest, ae proinde p ur es et a m detona re. Tertio. Lucentis aurorae fulgor, & splendor neque sine flamma, & accenso lumine explicari po test, neque aheri , ct ex ernae causae attribui. sa suarto Plurima item aurorat placidissime peidiuturnum tempus lueent, eaque exhibent phaenome
na, quae ab luminosis phosphoris provenire solent , aut pomarit. Quidni igitur in phosphori ea maioria lia. min. sa huiusmodi auroras consiste e assirmabimus λIximo. Si phosphorum animalem in spiritu vini remi firtito solutum, aquae in tenebris affundatur materia sulphuris sese expediens, lumen per aquam iuli eo diffundit, mirisque ejaculationibus fulgura referentibus jucundum exhibet spectaculum. Pholphorum item Moriret leniter concussum flammas, & e-iaeulationes edere iis omnino similes , quas in boreali aurora observamus, certo constat b : Igitur aurorae boreatis phaenomen a iis prorsus sunt analoga, eassemque h bent causas.a93 Equidem in regionibus polo arcti eo vicinis
tantus aliquando est aurorae borealis s lendor,& vivida lux, ut non solum uellas fixas, di planetas renitus obseuret;' sed neque a luna, neque a solis splendore extinguatur: Inibi etiam multoties a parte meridionali observantur aurorae , ut D. Hauperevis oeulatus testis author est ce . Ultima Propositionis pars, quod scilicet ignis e- Iemleus sit generalis, & potissima hujusce mesteo-ri causa, ex ipsam et vaporis electi ici indole,&proprietatibus, suse a nobis in loco exposit 4 , atque ex magna analogia inter vis electri eae artificialis, fulis
mi sa) vide commeat. Acad. Bononiensis t. a. p. 49o.
167쪽
minum, fu Igurum, aurorae horealis caeterorumque me theoron lucentium phaenomena intercedens. Qui haee omnia, eorumque effectus, rationem, indolem alte
te perpendat, & sedulo meditetur, de propositionis veritate non dulia tabit. Fulmina enimvero, sulgura tonitrus, omnesque alias luminosas atmosphaerae ap parentias, Stellas nimirum Cadentes, Castorem, Pol istam, & plura id genus alia puram putamque esse materiam electricam , hactenus demonstravimus . Iam ero in aurora boreali omnia illa metheora lucida
deprehenduntur, imo postremum hoc metheoron aliud essa non videtur, quam ceterorum in una ea
demquo nube & nocte formatio, ut ex ipsiusmae phaenomeni descriptione constat. Aurorae se i licet borealis nubes fulgurat, fulminat, tonat; radiorum explosionem , hoc est, stellas cadentas , columnas, Trabes , pyramides luminosas suspicimus: flammas
Bonnumquam eodem in loco diuturno tempore mi- eantes , hoe est, Castorem , Pollucem, Helenam Oblervamus: si s go snpula haec a vapore igneque ele- strico provenire stat cimus: ab eadem etiam causa, sum in peculiari haec aurorae horealis phaenomenosimul eduntur, provenire opus est. Uno verbo, nihil in aurora borsali observamus aporis electraci genio, viribus , notisqἹe aliunde promprietatibusi non conforme: nullam prae erea causam agnoscimus a vapore electra eo distinctam, cui illa phaenomena possint referri: cum ergo electricitas procul dubio in terra. arque in atmosphaera, & nu bibus existat amplissima: causam habemus certam,2 iussieientem, a qua una effectum deducere possimus. Qui superius dicta de terraemo uum, fulmi-vum, aliorumque me the ioci natura, & lectiones etiam da electricitate legat, ulteriori expositiona non indigat.
94 oppones primo. Falsum videtur, & impossibile magnum adeo caeli spatium . per quod aurora bin ratis extenditur, incendi, & occupari a flamma. Re p. Nego dictum; neque enim video, cur exh lationes copioso igni concipiendo aptae , dc sermen latione inflammabiles, nubium instar per longum
eris tractum disiundi nequeaut, per totumque illud
168쪽
statium inflammari. Deinde materia inflammata niuiis itotes in aurorae seu phaeni mem tantum centro ex iis tsit : indeque, quasi ex lucis, dc splendoris fomite, fulgorem cireumquaque emittit , Circumpositas nu- ahes illuminat , miratque apparentias reflexions, & arefractionis ops exhibet. Deinde cum praecipuam, generalemque phaenomeni causam vaporem electri- eum esse dicamus , . hic autem in universo telluo aris globo, atque per totam armis sphaeram sit sem- per distulas; nil mirum est , si multoties illa in ae. re di nubibus spectacula edit, quae lunt suae mel in. doli, & viribus conformia. oppones secundo. Plurimae sunt aurorae borea. Ies, quarum splandor dilutus, di lux parum vivida a flamma provenire non posse visetur: In fulgenti sesimis etiam auroris plurimae sunt paries, quarum lux, ct splendor is non est, qualem fore opus ssset, si a ab inflammata materia proveniret. Re p. Ex dictis
eas partes nub um minus lucentes, vel radiis , lu- amine tantummodo reflexis ,& a phaenomeni centro,
ct fomite d frivatis splenderes vel ejus esse raritatis, hct tenuitatis, ut quantumvis accensae, & inflammatae non nisi dilutam Ommittant lucem, S splendorem. Notum quippe est, flammam esse diversis moedis vividam, & lυminosam pro raritate sei licet, te- rnuitato, di subtilitate materiae, seu pabuli inflam- imabilis. Novimus praeterea scintillas , seu potius pon- an 'illos, ac torrentes aleetricos Iumi Rosos non euin ildem omnes colorem habere: sed plurimum in hujuse imodi colores influere eorum corporum particulas, equibus torrens electricus effluit. Mirum igitur non , est, si in auroris etiam borealibus alii & alii sint colores, colorum splendorisque gradus pro varia nu- rhium vaporumque natura, qui sunt ejusdem materiae i aductores. as 4 oppones tertio. Materia borealis aurorae, Uam intra nubes, & atmosphaeram exi stat, sint quo isubtilissimi quidam sol ritus, & inflammabiles halitus, ast admodum rara, Ac facillime dissiparetur, si flam- imam concip ret: Esse igitur non potest diutis ruae is ammae , dc ignis per plurimas horas continuati pabulum: Λurorae igitur, quae per longum tempus dα-
169쪽
rent, in materia inflammata non consistunt . Res Argumentum nihil d me ultat s habet contra vaporis electrici actionem, verumque in auroram borea alem influxum et cum aLunde ab experientia habeamus eum ignem esse in nubibus, totaque atmosphaera eopios silmum, ad aequilibrium, aqualemque tui diffusionem semper adniti: multoties tamen id aequi librium rumpi, ignem colligi ; collectam auxerit uintillare, explodi, splendere , easque figuras assumere. quas ejusdem ignis conductores, seu corpora illum servantia, di deserentia habeant. Addi praetere3 pintest si ad peculiares etiam , & minus pyaecipu srei caulas deleendere velimus , plurimas ex histe auroris, quae per longum tempus durant, in mal Da phoiphorica lueente quidem, sed non inflammata , aut accensa consistere. Hujusmodi pholphori per longum tempus durant , ct splendent, ut est omnibu notum, Secuηdo. Fieri potest , ut phaeno ni centrum, nucleus, ct quasi ignis fomes consi senti, ct te ei materia constet, quae per diutur Bum tempus ardeat , di magnum caeli tractum illusti et , in rubi bulque multiplici figura donatis, &vento huc illue translatis apparentes ejaculet iones exhiheat νTertio Materia rara tenuis brevi dissipatur, eum in terra inflammatur; quia ab is ne rate laeta, ct a circumsanye, atque ambiρnti aere pressa turturuattollitur , ct disi patur n sublimi aeris regione suspensa, ct ii flammata ardere diu potest i raristi mus enim qui illic exis it aer, intensibiliter ta
tum Premit materiam sursum ulterius non elevat,
aut diiup , fierique proinde poterit continuum di turni ignis pabulum,as γ Oppones Iaarto. Si aurorae horealis mate. ria sunt halitus , ct spiritus e terrenis corpora bus elevati , sursum in a molphaera penduli cur in re gionibus meridionalibus nullae, ut ferme nullae a p. parent gurorae boreales, licet sopiosa illic spirituum, ct exhalationum vis a corroribus elevetur Plur mae veto in septen;rionalibi s docis , ubi prae min Ii solis calore .paucii ies e terra halitus, ct spiritus Mumpum, ct in atrrosphaeram conscendunt Res
170쪽
rsa AEROMETRIAId ex multipliei capite posse eveniret Primo quia ad meridiem ob majorem solis calorem facilius, de
brevius halitus, & spiritus vaporibus immixti resoluuntur, & in terram iterum labuntur. seeunda. Peeuliaris sorte ad septentrionem f mes, & statu. rigo existit, quae ad auroram efformandam , requiis runturς neque enim omnis fert omnia telluri. Curetenim aurum, argentum, caete a metalla, adaman. . tes &e. in paucis solumodo ter ae locis inveninntur, ct axeavantur λ Cur in quibusdam tantum locis quo rundam aliorum corporum species existunt λ Quod vero de terra dicimui de aqua, ct aere pariter v rum est.
DE METHEORIS AQ IEIS, NUBIBUS.
Cirea nubium, nebularum, roris, aurae sero. tinae, & pruinae naturam , elevationem , &J sormationem, causas, & effectus plurima sunt stitu diis gna, & jucunda. Quid hujusmodi nominibus d signemus, nemo non intelligit; omnia etiam isthaee esse terrenorum corporum vapores a suis mallis a vulsos rarefactos sursum elevatos, in aere pendulos, de multiplici tandem forma in tellurem relabentes, omnibus philosophis ratum est. Qua autem rationa haec fiant, iam partim exposuimus, & modo amplius explicabimus.
i r i O iπ2 s eo ora fluida in vapores refotiuntur ope ea roris, CV ignis , subrinoris aeris ae materia, electria .a, eorum poras stemadentis . multiplici ratione sepiis antis . m rarefacissis. κvorum autem televatio, cur sustentatio in aere' tribui istum nequit laneis , aust timeis particulis intra pomas aqua bullas contentis . notabiliter raris, quarum beneficio fiunt aere is 'eime iniοπι ἰ sed trifini etiam debet arri exterreo com