장음표시 사용
181쪽
p sita madeseunt, Ac rorem contrahunt, ut quoti diana nos docet experientia.
sio Ros eas omnes habet qualitates, quibus pra Eita Iunt corpora, seu substantiae , ad quas roris Pam tticulae spectam. 6c ex quibus emittuntur. Multiplex ititur qualitatum gelus in se contines, estquo pro inde aliquanto plantis nocivus, aliquando innoxius: qui eorporibus aliis salutiferus habetur, est aliis maxime exitialis; έegetibus modo, sic terris ubertatem, stetilitatem modo inducit dic. omnia tem haec, dc id genus alia infinitam pene habent varietavem . Pro temporum, Iocorum. corporum divensitate. Credia derim ego, eun rorem plantis maxime nocere, qui ab ipsismed plantis, νelut sudor, traicpirat: propterea quod ex subtilioribus plantarum particulis, oleis,
di suceis hujusmodi ros, seu ludor componitur, e asque secum defert: iis autem subit Iloribus spiritibus e planta abeuntibus, eam maree siste re, & exsi eari, atque infructuosam reddi opus est..ἶ3r Fit tamen nonnunquam, ut ros alio de- eapitest teneris plantis, earumque trumhus maxime, o xius; si rorem copiosum elarus subsequatur sol matutinus. Ros nimirum in guttas culosas consor maius teneris plantarum, & olerum,& frugum germinibus, ae fructibus adhaeret et per eas igitur guttas, Myeroscopii munus exercentes radii solares transeunt,& in earum guttarum socis concurrentes vehementiorem , quam serre possent tenues plantae, Calorem, aut, si in aevis, ignem producunt, qui frugum,
olerum, florum fructuum teneras fibras adurunt, exliceant, dc infructiferas reddunt.
Iaa Ros nullus aut sere nullus deprehenditur, si pluvium, aut nimbosum sit Coelem, aut vehemens spiret ventus et Priori siquidem casu in nubes, aut pluvias h litus resolvuntur, de in grandiores guttas
eonformantur zi posteriori autem ventus spirans humidas partieulas dissipat, laeum delari, aeque in arborum foliis, di reliquis plantis subsidere permittit.
Hyeme igitur nullus, aut fere nullus deeidit, aut. observatur res, vel enim in nubes abit, vel 1 ven to dissipatu , vel rigentibus frigore corporibus aptita rorem essicie adum halitua mirelavantur, neque
182쪽
e plantis evaporantur. Vere autem, autumno, st. state e contraria ration copiosi e corporibus ascendunt ,& evaporantur halitus , atque in eorum super fietem descendunt, aut inhaerent.
323 Non omnia loca eadem etiam aestate, &tem. pore eandem habent toris quantitatem: quin immo aliqua sunt, in quibus copiosissimus, alia, in quibus nullus decidit. Si enim Ioea sint nimium ari. da, puta, arenosum solum, pavetque ex hujusmodi solo vapores astendant, neque aliunda ventorum mi nisterio adveh ntur; fera nullum ἱllic decidere o. pus est: e contrario autem, si loca sint admodum numida, lacubus , fluminibus, sontibus praedita. Hi naen , quod plurMi R eopiosi observantur rores in paludosis locis ad fluminum margines, &. in iis vallibus, quae perennibus aquis irrigantur; paucissimi vero supra aridos, & elatos montes. Porro aurae se rotinat, & ria matutinus eo magis hominibus, animalibus nocent, quia apertiores in iis poros os. fondunt e iis enim faeilius sese insinuant vapores. diversasquo inducunt infirmitates. r
3s Pluvia vibiI est aliud, quam aquae ab aeνe, seu potius a nubibus in aere pendulis, . sensim sese in aumpas res entibias coidentes. ropositio explicatione solum laedi et . Immensa illa vaporum, & exhalationum, seu bullulat um vis,eκ qua nubes conflantur, multiplici de causa, quassatim exponemus, in guttas resolvitur. Hujusmodi guttae primo quidem minutissimae sunt, dum scilicet singuli vapires, seu bullulae in aquam primo Te solvuntur; postea vero insensibiles hujusmodi guttae, seu ros minutissimus sensim In majores guttas excrescit, dum lettieet descensu suo auae in alias guttas incurrunt, aliae aliis adjunguntur, & plurimae in uinnam coalescunt. Intra nubem igitur pluvia a rorct parum differt, ut ii quotidie experiuntur , qui adjuga montium per medias nubes in,pluviam se resolventes adscenderunt: ad montium enim radices lo
se intra nubes positas copiosum imbIemlec Praegra no
183쪽
des guttas experiebantur: ad nubem vero posteaeonseendentes, leni stillicidio madescebant . . 313 Vapores aquei, ex quibus nubes componitur, pluribus de causis in aquam, & guttas resolvuntur: primo quidem si ob intensum frigus nimis condensentur bullulae, ad se te invicem accedant , & aerct traviores factae paullatim descendant; descendendo
auget eunt, ut modo exposuimus. Nimio etiam calore dilatari possunt bullulae, seu inclusus in iis aer, ut pelliculae diffringantur, atque in sensibiles guttulas aere ipso graviores conformentur , aliςque aliis adjunctae descendendo in copiosam, & sensibilem e.
vadant pluviam . Tandem, ut alias caulas praeter mittam, variis ventorum agitationibus mutuo in se invieem vapores Concurrunt, adhaerent, in guttas
' 316 Pluvia eo copiosior, quo plures sunt in aere nubes, & vapores aquei; si praedictae accedant causae. Eo autem grandiores sunt guttae, quo ex altio tibus nubibus descenderint; eo minutiores, quo hu milius serpent nubes. Horum ratio ex modo dictis perspieua est. Id saepissime observamus, nos si hyeme potissimum iter agimus per medias nebulas, seu nubes terram lambentes , tenui , copioso tamen sillieidio madescere, quae guttularum tenuitas ex nubium tenuitate provenit. Hinc etiam aperte deindueitur quod etiam identidem observamus , grandiores aestate, quam hyems guttas e nubibus d scendere: aestate enim ob intensiorem calorem altius elevantur nubes, quam per hyemem. sir pluviae in nostra saltem Europa, autumno,&vere sunt satis frequentes, aeitatς rarae et per hyemem eopiosissimas: inteἰsissimus enim aestatis calor, vapores plurimum elevat, rarefacit, dissipat, in fluidam sensibilam massam resolvi non permittit: frigora a tem eontraria fiunt. In nostra Lusitania flante potissimum auctio maxime pluit Caelum; subsolano, aut Λqnilona spirantibus; est plerumqu2 elarum, At nubibus minime obductum: propterea quod ab imine so Oeeano Λthlantico nobis spiret Auster, unde immensam saporum vim, de copiam saeum afferre Ο-
2ur est ab Hisbanis autem coaliaemi ia Lusitaniam
184쪽
i γε i AEROMETRI influit subsolanus, ct ex patie Λquilo: nil Igitur
mirum, si terreas tantum exhalat Ones, parum aqueae substantiae in nostram atmosphaeram invehat. 3 a1 Pluviae maximam terris fertilitatem afferunt , suntque segetibus , plantis, frugibus , arboribus iiDtis temporibus saluberrimae , ct maxime necessariae. Praeterquam enim quod aqua ipsa sit quali terrae, &ve et abilium sanguis, sine quo ipsa, velut x risi e cadaver, existunt, pluvia aqua maximam laeum spirituum , saliumque copiam , di vim asteri, qui planta rum , ct omnium vegetabit um nutritioni in serviunt, communeque earum alimentum, & succus nutritius existunt: neque enim putandum est, pluviam esse
aquam puram, sed potius aggregatum ex infinitis pene halitibus, spiritibus, di iubtilissimis pallieulis ab omni eor p=rpm genere exhal iis, di in stinos phaera volitantibus , quae cum ' aqueis vaporibus permiscentur, unaque cum iis in guttas res lutae in tψrrram decidunt, in maximam ejus ferti tu tem , dilutiferum plantarum alimentum vertuntur.3 9 H ne autem est, quod prae pluviae defectu mas ximam in terri. sterilitas cbservexur . Aer eti3m sedat moiphqra nunquam purior existit, quam postquam copiosa decidit pluvia: nubes enim, dum in pluviam resolvitur, & prolabitur aerem quasi verrit, ct ab
innumeris, quibos leatebat, rarticulis, & hae terraeneis a Omis expurgat. ntra vero, ti diuturno tem pote deiideretur pluvia, impurum maxime aerem observamus, ct respiramus.
ductum : aquei enim vapores cum aliis haeterogeseis permixti nLbem ip1am e mi oWum. Rarissime dixi, neque enim me la et non semel jam e laxo exii este Caelo copiosum ire. biem decicifer legisse me aliquan do in H m ri eis tofris Lusitani aὶ iventiri Iem prodigio Lmilem. G m in Indi: m exl Ulyssipooesolvi et dux elarissimus 'fissa da Gama , qui primus Indiam ciri et talem, S mami , um ab Eu ora ad In dos detexit iter; superato jam celeberrimo Bonae Spei
185쪽
promontorio, elari sIimo existente Caelo tanta imbrium re pia supra Lulitanam classem deeidit , quantam e vector bus, ct nautis nulli,s unquam , vel suam a hyeu e, & c sto maxime plus Oso vidisset. Paucas ali mando claro Caelo pluere guttulas non adeo infreanens eii, ut illud prodigio simile dicamus .
qua adsenda st e arbitror. Plurima, quae de buin m di pluviis Ieribit litus Livius, fabuιοIa sunt. nullique tardato miro ρrobantur. Ecquis enim M laus 4rtis eriti a praee tis aliquatiter imbutus sebi Ierio ρem suadeat, pluisse bae in parte sanguinem, illae lapides, alibi ν anas, er alia infecta . Anilibus baiusmodi fabulis aliquam a tbniet fidem habebant, CV inter prodiaria snguiaria recensebant, quibus irata numina, putas Iupiter, Iuno aliaque huiusce farina divinitates, mortales admonebant, ut novis Iacrificiis, Cr optimis i Bim s Deoνum iram ρlacarent. Huinymodi in rebvi mias habebatur pubἰicis Oeotum, Templorum Sacer dotibus quorum intererat populi credulitatem , mpa. nitum timorem alere atque fovere; cum eiusmodi ere ἐκιitates, timor, in vim mae in eorum impostorum uin
Plurimas aliquando in eampis pin transidiam pluviam ranulas, m parva alia animalia, seu insecta apparuisse, non inscior: ea tamen e nubibus descendisse, ut aliqui eo unice argumento ducti, aJrmare aus sunt, o sterte nego. Huin modi animalcula non ab aere Ied e te)ra erumρunt: . qua enim Pluvia ρer teia latis framina maeancros, Cr cavernulas sese inrauante, di ima liuia a Ila quae in Iubterraneis iis cubilibus nidia cant, in delitescunt, sursum in telluris su ρesciense umpunt, ut mortem, er naufragium inundatis nidisjDgiant: enim et cro neque per civitatum Plateas, neque supra dumorum tecta bujusmodi animalia observantur, litet copii sus etiam illie , ut in agris, imber defendat. Sana ui .eas aliquando guttas, boc est , Ianguinem colore referen es ρIuisse s teor : eius natura pluviaι nostri fere
186쪽
queas, mani iste deρrebenderunt relati modo viri ἐn ρb se s rebus eum prim s eomparandi' qui rubeam, o sanauimum guttarum colorem ex innumeris fere ins elis rubeas provenire destrebe n serunt. quos Deum desienis dens pluvia adferebat. Ab extrementis etiam rubeis , qua papiliones e ebr fatidis inuducro ex Duutes dimitiarunt, tes derivabatur; notatum autem fuit a PetreDkio post relatam sangμ meam pluviam immensam stens papilsonum eoρiam per aerem volitasse: sanguinea uisar, seu rubea nota, macula, quas in parietibus pinpluviam praedictam pHyim observatas pluvio sanguini referebat conterritum vulgus, a papilionum ovis in ex erementis originem ducere deprehensum fuit.
m Fruina nil est aliud, quam ros a vehementi frigore concretus, & congelatus. Hinc est, quod i solum tempestate frigida, puta, in hyberno tempore, atque iis tantum regionibus , quae multo aliquanis ido frigore rigescunt, observetur pruinar A state Gnim, vere ἡ avtymno nulli bi fere locorum: hyeme ei iam pluribus In locis temperatis ,& ab aeriori stiis rore immunibus, quales sunt omnes sere regiones per Torridam ranam sitς, nulla observatur pruina. sPlurimo abundat nitro, quod vel est frigoris pr ei- spua causa, vel saliem perpetuus comes . Nitrci igitur, quo copiose abundat, reserendum est, quod pruina molliores herbas, & flores adurat, & exsi eet; quae autem sunt duriora, ut olera plurima,
Νεκ est pluvia quaedam minutissima, silliei-dium, seu pluviς bullulς, quς in aquam resolutς, in deleensu suo frigore corii piuntur, imperfecteque talascunt: caneret ς autem alis aliis adhqrent, irre.
a) Apud Gassendum in vita Petres ii.
187쪽
multiplicisque figurae componunt. Plurima quae superius de pluvia diximus, de nive pariter vera sunt reum h e sit etiam pluvia male congelata. Hyberno tantum tempore ningit ; quia alio omni tempore minus est in armosph ra irigus, quam ad nivem emetendam opus sit. Quo altiores fuerint nubes, ex quibus nix decidat , eo majores erunt flocci ; quia in longioli itinere alii altis noecis majori numero ad junguntur a Maenam terris sertilitatem asserunt nives obnitri, & la tum copiam quam secum adducunt. Est insuper nix corpus admodum rarum, ob plurimas,ti non insensibiles aeris particulas, quas flocci par-tεs male sibi i vicem adhaetenteS cum prehendunt,&quibus distinguuncuret neque enim parvae guttulae, seu bullulat sibi invicem adsunguntur, dum fluiditatem suam servant, sed poli quam in stabiles mass las eoncrevsrunt. Insignis tandem albedo nivis ex
innumeris insensibilibus , ct irregulabibus facieeulis provenit, quibus flocci volumen undequaque ii regula liter circunscribitur Grando sunt praegrandes pluviae guttae, quae, dum e nubibus descendunt, repentino advenient. frigore vehementi gelascunt. Cum igitur, dum in glaeiem vertuntur, figuram suam servent; sphaeris eam sere s m per habent formam; ea enim est gut
tarum pluviae forma. Nonnumquam tamen sunt eR
parie complanatae, & alias irregularitates habent ἰquod, vel eκ varia ventorum agitatione, concussi
se, & pressione provenit, quibus aliae in alias impinpuntur guttae; vel quia plurima aliquando grandinis granula molliter adhuc concreta simul descendendo uniuntur.3 7 Grando eo majoribus granulis constat, quo ex- altiori loco , & nubibus decidit, cujus rei ratio eadem est, quam modo pro niveorum floccorum ma illitudine at ulimus. Id non semel observatum, suo pra monitum fastigia, minutiorem ut plurimum esse
grandinem, majoraque ejus granula in imis vallibus d
188쪽
DE ME THEORIS LUCIDIS, SEU EN PHATICIS:
IRE DE SCILICET, HALONE , PAR HELIO , PARASELENE, ET VIRO IS .
3. IRIS. 338 T Ridis nomine rem omnibus notam in leuiti.
1 mus, eum stilicet arcum in aere pendulum, ex multiplici variorum colcrum Zona, aut arcubus sibi invicem parallelis compositum, quem tempore plovio, & lueente supra hopizontem sole in nube pluvia soli opposita idem tidem speetamus. Eum ais cum est e naturalem causatum naturalium effectum experientia, signum Divinae erga nos clementiae fa era pagina demons rat a . Unieus aliquando apparet arcus; duplex interdum visitur: dupleκ proinde distine uitur a reus leu Irs: Primaria, quae pr 'pius ad terram existit, & secundaria, quae primariam I ridem, si ut aque simul appareat, semper compre hendit. Nonnumquam tamen lotus p imarius ; ali-qsando solus seeundarius, aut truncatae singulorum parres Deciantur . Tertiam multoties apparere Iridem aliqui auctores sunt, immo & indubiae obier vationi ejus. rei veritas innititur, ut statim dicamus . 339 Circa Iridis naturam absurda plurima in meo dium attulerunt veteres Philosophi, quae nct reserre quidem operae pretium ei fi cum liquidum jam fit, atque perspecti m omnibus, quae sit Iridis causa, at quς natura . Primus ignotum antea hoc phylleae arcanum homines edocuit Marcus Antonius de m-minrs Archiepiseopus S palatrensis in Dalmatia, &
ca in Gene eos cap. 9, et . Ita
189쪽
Eum veritatem omnino asse Dum luisse, omnia posteriorum temporum , & Philosophorum expetimen ta confirmarunt, omnisque physicorum narao confitetur: qui ea animorum contentione, laboee, dc diligentia rem sunt prosecuti, ut nihil habeam, quod de meo penu eorum laboribus adjiciam . Rem igitur solummodo clare proponamus, plurima, quς ce istiunt, & obse vationib sco stant, praemittendo, cum ex observationibus passim pr bentur. o I Colores Didis tam pra mariae . quam secun dariae sunt iidem mei, qui per prylma triangular viluntur, aut in quos abeunt radii iolares per p ys ma traiecti.
li In qualibet Iride tres piceipui,& distinctissimi
observantur colores, puniceus, seu ruber, famu/, eaeruleus: Re tamen ber e perspecta septem omnino in Irida sunt colores , sei licet violaceus , purpureuIs eaeruleus, virid s , flavus , aurantius . ruber . Cum
tamen aliqui difficilius a vieinis discernantur, tros tamen superius dicti dillinctissime perspie: antur; ad eos potissimum deinceps attendimus; licet alios .
tiam admittamus.lII In interiore areu, seu Itida primaria ita dispo
siti sunt colores: infimus, seu interior est caertileus, medius flavus, superior rub/us. In secundaria, seu exteriore Iride contrario sensu disponuntur, interior est rabeus, exterior caeruleus. Diversa h e eo lorum dispositio est prςeipuum utriuq e Iridis discrimen. Iv Facile euique est, Iridem arte efficere, si . a sole directe aversus ex ore ita aquam pressis labiis in arcum sui sum oblique c nsperpas , ut ea stillieidii instar deeidat; in patvs enim stillicidii guttis eo lores, & parvum ti id s arcum obse vabis. Idem etiam Ph nom snum videbis , si sontem exilientem, cujus aqua pluWς instar decidat, soli oppi trium, di illuminatum in spieias . In ins ni fluminis bancti Laurentii in Ameriea Septentrionali Catadupa tm- mensa aquς massa ab altitudine Iso pedum in pre seps ruens perennem attollit nubem, ubi Iridis co
190쪽
Iores, Ae a reum viatores, Ac incolae Observant a . Irides igitur aliae sunt artifiei ales, aliae naturales. 3 r V. Spectator videt Iridem soli oppolitam , ita ut inter Solem, de Iridem tam natu alem, quam artificialem existat. Iris p rq terea tum solummodo apparet, cum pluvium est Caelum; ea iue in sarte, in qua nubes in parvas gustas resoluta decidat,&Sol ex adverso resὲlutam nubem illuminans, non sit i Pra horizontem elevatus ultra a gradus, si Itis sit
primaria, vel ultra sa, si Iris sit seeundaria.
eulum spectatoris o ad eentrum Iridis ducta, diei. tur axis visionis, dc axis ipsius Iridis. Anguli autem ΛOB, ΛΟ C, quos in spectatoris oculo omineiunt radii Bo. Co a periphaeria areus ducti, cum axe visionis vocantur Iridis anguli. VI. Areus Iridis semper e st ad axem per-rsndicularis . Λnguli autem primariae Irdis 4ν gramdus exeedunt , sed ad gradus a non attingunt , vel non excedunt; anguli, inquam, non ab hori Zon eo, sed ab tr dis centro erim putati: sed color e. Dus videtur sub angulo 4 I praduum I 4 minutorum savus sub angulo I graduum, 3o minutorum: ru beus sub angulo 4 I gradu, m 46 minutorum. Secun dariae autem ACE anguli COA ad 3I gradus hoaordine accedunt Color rubeus sub angulo si gradinum, ηε minutorum et flavus sub angulo 3 a graduum: eaeruleus sub angulo sa graduum; Io minutorum ob
3 3 VII. Iris igitur spectari potest, ut basia
eujusdam Pyramidis, cujus vertex est in spectat ris oculo O, axis pst reeta' Ο Α a sole per apicem ad pyramidis basis centrum ducta. Si Sol sit in ho-rigon te ; dimidius tantum arcus verticalis FBG sp ctatue, reliquum enim impediret telluris crallities ἔcum supra avem S A horletonti parallelum dimidiua solum extet circulus: eo autem in calu spectantur