Philosophia libera seu eclectica rationalis, et mechanica sensuum ad studiosæ iuventutis institutionem accomodata. Auctore p. ig. Monteiro s.i. Lusitano. Tomus 1. 8. Tomus 6. Continens aerometriam physicam, metheora, ubi plurima de electricitate, Tra

발행: 1766년

분량: 511페이지

출처: archive.org

분류: 화학

211쪽

ΗΥs TC a. 2 Iaudharium transmissae quinquagies intensores sunt, quam aure ablata exserent. Maltiplici flexu atque Iinu H-ηus debilitatur; ne vehementius, quam par esset, tym paxum ρώθaret: Eadem etiam de causa ultima eoeb-lea directio est ad tympani G membranam valde ob. siqua , cum illaque angulum valde obtusum e it .

334. 3' Tympanum GH es subtilis quaedam, sicca, oedi sana pellicula in modum tympant conformata , ac cipiendis , Θ tνansmistendis vibrationibus aeris apti ma. Hujusmodi pellicula utramque is ani bas m e ciens ex omni parte margini coebis e , seu rubi auditorii committitur , aut adbiseret : ex superiori parte est aliquantulum ea , convexa vero inferius ; nequ1 ML sibi est perforata. D anum , seu pellicula lampani , e trium musculorum modo magis , modo minus infitenditur , aut remittitur, ut ad undulationes aeris, seu exteruum sonam ad ipsum tympanum pervenrentem attemperetur , Θ barmonice cum illo, modo inferius explicando contremiscat . 40 Capsa N Μ ιν anum a tergo contingit , ει tria in se complectitur parva o cula, quae ab eorum figura, aut etiam munere Mai.

leus H, Ineus I, S apes L s Fig nuneupantur,e ibi ordine committuntur , malleus scilicet Ineudi , iacus autem stoedi : ρorro manubrrum Μallei convexae iampani superficiei exterius adhaeret, ab illaque undalationes, tremorem, oe ictus aec ere potest , s transmittere in incudem , ineus in stasterim , sapes in Ia rinthum , ut postea expollemus. Caua est aere sem-ptr plena , quem per tenuem , ω longum canalicula ab ore ad ipsam usque productum recipit e eamdem proinde habet elasticitatem aer in eana , ω eanalicula

contentus , atque aer externus , quocum comunisat .

Eujusmodi eanalieulus , quem Aquaeductum nominamus, ad auditionem non parum intervit. 3 3. Post cana m observatur labyrinthus o P . socum ea a ima per duo parva foramina , seu potius parvas fenesras comunicatur , membranis tamen semper occlusas , quarum praeeipua est fenestra Ovalis , cui adhaeret Stapes, illius membranam pulsans . Estantem labyrinthus multiplex , S tortuosus eanalium

psexui , qui pluribus ductibus se se invicem cireum. ειοι, o complectantur . Prima la Nisibi pars est

212쪽

vestibulam R , ea vitas nimirum irregularis intra 'es etrolum posita , Δόs fere lineas longa , Iata , Θ pr funda . Desibulum ex omni parte in fenestras hiat rfenestra Ovalis ea am re stimi: quinque foraminibus ab eo rne*iunt , oe in illud regred untur tres canales se micirculares o PQ: per quinque foramina nervum Avd tortum V excipit, oe cum illo eo municatur : Coinchlea tandem S per asterium orificium ab eodem is

bulo incipit. cavitas Iabyrinthi , hoe est , vestibuli,eanalium o PQ, Θ Cochleae S , tuo aere plena est ,

qui licet cum aere externo, neque cum illo qui in tym pano , aut cana existis , comunicetur , ab humoribus ramen renovatnr, Er expurgatur , ut Θ purus semper existat, o elasticitate externum adaequet. 38 c. Notabilis maxime est Cochleae S structara r est autem hisee canalis condideus, cavus , spiralis , quali esset circa eonum convolutus, eumque usque ad tapicem duabus integris spiris eum dimidia circum tangeret . Totam cochleae ead talem in longum in duas eam tales

quidem ex una parte est osseum ex alia vero membra naceum d cum ea natis a bas utque ad apicem angustior semper sit; etiam membrana sensim amρlitudine deer scit . Membranam eo onunt feries fibrarum ab axe ad periphaeriam ductae, sibique parallelae: quare sunt tamquam series, adit stata triangularis chordarum tensarum , oe brevitate semper decrescemium . Scata haec triangularis Gordarum deseri , eomunicatur, c com mittitur nervo Auditorio U , qui per quinque foram na vestibulum iurediens, expansione sua internam veh

triangulari continuatur . Extremum alterum cavitatis

cochleae ad fenestram rotundam, quae canam respicit , υ ano opponItur , O teca membrana est clausa, ter

minatur a

387. Nervus tandem Auditorius per medium os pe trebum cereb rum, animae sedem, ingreditur. Peculiaria

cujusQue eae supradi Iis partibus munera inferius post expostam soni naturam explicabimus : modo quid bisonas in corpore sonoro , quid in medio , oe quid ta dem in anima, inquiramus . Tria autem hae esse diaversa

213쪽

P Η Υ S I C A. , Sosversa patet, quia corpus antea miratum , O sonum edens; si ponatur in vacuo, nullum edit sonum , licet eodem modo pudetur: pulsatum autem in aere ab h mine Iurdo nullam in pulsantis anima seni ideam a

verat .

PROPOSITIO XXXV.

388. corpus sonorum est illud , eustus partes minia mae, corpore percusso, collibo, constricto, perfricto, ausdisploso , contremqcunt, mutuis , crebris , reperitisque

undulationibus, o vibrationibus aliae in alias , in circumstantia corpora agunt: Sentis proinde in Corpore sonoro eooderatus es crebra ilia, repetita, alternata, o partialis minimarum partieuiarum agitatis , undulatis , concusso, tremor, is subsultus. Haec propositio, quae a nemine Jam, quem sciam. inficiatur, ratione dc observationibus constat. Primo: Corpus quodcumque fluidum, solidum, molle , durum , elasticum, quantumvis alias sonorum sit , v. g. cymbalum, 'chorda, metalla , nullum sonum edit, etsi millies impellatur , trahatur , dc oscillet .s corpus integrum, perinde , ac si indivisibile eisset, totalibus solummodo vibrationibus , di oscillationibus agitetur, di moveatur, quin minimae illorum particulae partialiter agitentur , subsultent , eontremiscant , ut quotidiana experientia docet et quantumvis enim cithata chordam exposita ratione tractes; quantum vis tamdata, malleo utcumque, pul les, atque oscillati Ombus asites; nullum edunt s Bum. Rursus ea corpora, quorum particulae si comprimantur, facile cedunt, ct comprimuntur , quia resistant, res liant, dc rellituantur, qualia sunt plum bum, crata, lutum, I3n , muta sunt ό qua utum vi massa eorum totalis , & minimae particulae totaliter , ae si agillatim agitentur, & ad undulatio-Bes, Oscillationes, tremorem , ac subsultum com pellantur, ut passim etiam observamus, dum lanam yestes, de alia corpora tractamus . Tandem prima illa corpora, chorda v. g. cymbalum , aurum &c', quae ad totales tantum boscillationes, ex vibrationes

adacta nullum edunt sonum i isonora evadunt, cura

214쪽

primum ita agitentur, pulsentur , Ac concutiantur, ut non tantum integra illorum mas Ia, sed minimae illorum pateticulae vibrentur, oscillent , contremi cant, Ac aliae in alias subsultent , ut mille ax perimentis in oeulos nostros quotidie incidentibus observamus . Id data opera in duabus forcipis lamellis observavit De la wre saὶ ; eas enim primo ita tractabit, ut ei tissime , & se totis solumodo olei l-

Iasent; postea vero ita eoncussit, ut earum paries et iam oscillat trium haberent motum : primo autem nullum edebant sonum, maxime vero secundo m

d , tracta ae . licet in primo fortius, & vehementius oscillarent , quam in x experimento. Ex his autem om libus propositio manifeste suadetur. 389. a Ni,i stimi etiam sunt sequentia experimenta: simul atque tintinabulum pulsatum. & so-Na is manu prehendas , panno, aut lana obducas ἰcessat lonus. ees ante partium tremore , licet intemgrum tintinabulum adnue oscillet : nive supra pulsa iam , dc son ntem campanam cadente, cessat, aut

vix percipitur sonus: si chorda, aut fides fit admodum laxa , heet plectro pulsetur , dc oscillet , vix

sonu ty edit: maxime vero sonat , simul ac tendatur , in x enim, non in primo easu illius partes conti emiscunt r choidam supra citharam tensamplectro sebo obd. eto pulsa , aut percute; non sonat 1 plectrum colaphuuia exalpei a , & exas erato chor dam iterum pei cute; maxime sonabit. Omitto alia ad rem confirmandam non necessata. 33o. 3 Eo solum minimarum partieularum motu, quem asserim. s. in corporibus ex stente , codipora ipsa medio aer , cui eum motum communi eant , per .umque ad aures transmittunt , ita aures, & auditorium nervum afficiunt, ni amnia iis affectioni, s ex ψitata soni p. rceptiones' et iee te, Aee o tum discrimina percipere valeat, seu potius eas

elicat ideas, sensumi, dc pe ee priones , quibus D jerestum exter torum existentiam , de asscctiones percipiat, di ionum infernum, clamorem , 1 rep

215쪽

. P ΗΥsICA. Eo tum, eoneentum, harmoniam intra se ipsam produ- eat, & sibi ipsi repraesentet. 33I. 4' Ipsis etiam oeulis , & tactu insensibiles eorporis sonori partes, dum sonum edit , tremore,oseillare, & subsultare dignoscimus. Si parvos globulos supra incudem disponas , eamque malleo in altera ejus extremitate ita fortiter ferias , ut vehementer sonet, post mallei ictum globuli omnes contremiscunt, atque subsultant : pari igitur motu singulae incudis partes , quibus sustinentur , agi tantur, dum integra incudis massa quiescit: si vi trei vasis, aquam continentis, labra digitis sitissime

ei reum ductis arcte constringas, ut sonum vehemen tem edat; aquam illico lubsultare, crispari, treme re, & aliquando etiam extra vas sese proiicere a nimadvertes quamlumvis vas integrum maneat immotum: oculis etiam, tactu vero potissimum, peculiarem minimarum particularum tremorem ,

iubsultationes, & oisillationes experimur , si pulsatam, α sonantem chordam , aut campanam attractemus.

3ρ a. Ex his autem, & aliis plurimis, quae afferri

postent, habemus Io Nullum sorpus, etsi alias χ-norum sit, sonum edere , quamdiu aliqua ratione non movetur , in quibuscumque ei raumstantiis corpus id existat: ac proinde sonum in corpore lana te alli essem.tum, aut motum supponerer av Μo

tum corporis sonori, in quo sonus consistit, vel ad sonum prae requisitum, non esse oscillationes integri ipsus corporis ; sed oscillationes particularum eo poris . 30 Nihil aliud opus esse , ut eorpus , alias lanorum, sonum edat, quam ut in partiales ostillationes cone tetur, & contremiscat . Ionus igitur iaeorporibus sonoris nihil est a praedicto eorum Pa itum tremore, & oscillationibus distinctum.

393. sonus, prout is aere propagatus eon eratur, eo stit in motu erassioris aeris tremulo, seu in trem sis, is relerrimis ostiliatioηibus, o vibrationibus, qu

η ris particulae , O supermira sonoro ravam praximae ab

216쪽

asI AERIM ET RIM

ab ipso reeipἰunt, oe per eontinuatum aerem ad avres que , tympanum, iaυr nιώum , oe nervum auditorium

In vae nropositione , quae ex prima deducitur , Omnes etiam conveniunt. Prob. t ' Corpora sonora sonum in medio producunt ; at nihil aliud pro4ucere possunt in aere , nili suprad ctum motum ire mulum, di csci latorium , quo ips etiam agita tur, di concutiuntur , effectum scilicet causae simi. Iem, S analogutia . 2 Aer praedicto motu conci

latus, ct Olcillatorium tremorem ad aurem transiis ien S, seu eo rie aure autem, oc nervum audito. rium polians, S a meiens, loni perceptiones in alli ma excitat et si igitur c. rpus sonorum praedietum motiam aeri imprimit, & medio aere ad aures trans mPtit, lure merito conelua imus, lonum in aere,

seu medio conlid latum, nihil elle aliud a praedicto motu distinctum. Experimet i s etiam, & mille pabsim onservati uibus constat, i Onota corpora, qualia Cumque illa iant, aerem movere ; quin immo aeseipio mediante caetera etiam corpora sommovent . Sic expi si tormento bellico , adeo violenter c.n- Cutitur aer , ut ' longinquae eii 4m domorum portae, di fenestrae re tua nter , rumpantur vitra, piarietes

aliquando aesentur Ad organorum , ct tympano. rum ionum , di strepitum scabella nonnumquam e regione polita subsultant et pullatis citharae hdibus, at erram eta a m c harae aeque attemperatae, di prope sant f ndes nullo pulla te eumdem sonum edunt . Hue et a m sp etat cee hie 'illud experimendum a Naroosio traditari. , ct expositum; ipso quippo teste, poculis vitrea ad has ,nicu in quemdam sonum fre maebant, lo. . continuato integra coiit remiscebant,

1 Son m in acre cras o vibrationibus tre mu S g, ncristi Q conii 'e e , non 'ero in .lterius suo .lioris ma errae vibiationibus inde patet , quod Cam, 'D. Pullula . ut nos olosia avi humata Oscilla isones l tr machinae Paeumaticae recipientem edi tae nullum edant sonum poli aeris extraetionem i

217쪽

nondum extracto aere perinde sonent , & audiantur, atque si extra machinam sonarent . aere vero sentim extracto, & rarefacto sensim etiam imminuatur, & debilitetur sonus.

333. Sonus igitur extra animam spectatus , vel in corpore sonoro . vel in medio, per ιquod diffunis dii tir, consideretur, nihil est aliud, quam praedictus

particularum tremor , dc oicillationes ἔ illud vςro, quod proprie vocamus sonos , seu sonantium corporum perceptioneS, clamores, stropitus, ton s, naris monias , concentus , puras esse animae allectiones , atque percepti an es a praedicto illo partium corporis tremore per aerem ad nos dictuso ortas omnino patet. Et hinc manifestum est , ionum .etra animam rem esse loto caelo diveriam a tono extra animam a

396. Corpora sonora, ct medium etiam illui per

quod sonus transmittitur, aliquo elaterio ex paristium rigiditate praedita esse debent, eoque magis , & perfectius sonant, dc ionum transmittunt, quo perfectiorem habent etallicitatem . ille enim particularum corpus idnorum somponentium tremor , si emitus , subsultus , dc Oscillatio ab eo nascitur , quod ipsaemet particulae seorsim, & violenter pulsae comprimantur, dualiaSlibi vicinas, ut 1e se a comis pie litone liberent, di restituantur , etiam comprimant , atque ab iis ob eamdem causam iterum alis terna tun comprimantur, eoque pacto undulationem quamdam reciprocam, & tremorem efficiant. Pulsetur V. g chorda, Meea virga, aut arcus; virga ΛΒ PQ. sa 4 in arcum flectitur . ac proinde magis extenditur,' partes DC iuperficiei curvae comprimuntur, acctantur, dc coniirin untur linaequaliter tamen et a majori enim curvat ra D ad extremitates usque partium icompressio, decrescit.: simili proportione luperfici. .con Veuae Partes diu eaduatur ,

218쪽

ampliantur , de diverso sensu coarctantur: virgae Igiatur sibi libere permissae partes convexae magis ten sae, in convexas sibi vieinas minus tensas, ct concavas sibi vicinas nimium compressas agunt , ct ab iisdem repercutiuntur , atque primas quidem com primere, secundas vero distendere nuunt us: . partes similiter magis compressae DE , ut se se liberent , ct distendant, vicinas minus compressas, & DPP stas magis dilatatas comprimunt , ct ab iisdem vicissim comprimuntur, eoque pacto curvatura , ct ar ccus . in alium sensum mutatur AF, ut alibi explicavimus: Λb sa igitur partiali actiora , & mutuo particularum nisu in seipsas , tota es totius virgaeoisillationes , & partiales particularum subsultus , vibrationes , & tremor proveniunt, in quo sonum consistere doeuimus. Medium etiam, per quod sonuseransfartur, simili particularum motu, & reciprocis. impulsionibus agitari neeesse est . Haec autem in corporibus tantum elasticis , & apta partium rigidiata te praeditis inveniuntur . Ut igitur cor p ra sinti sonora; elasticitate etiam , ct rigidi rate aliqua da bent esse praedita; nisi enim sint elastica , et rigida, illorum partes compressae isse non restituunt rsne repentina autem , ct crebra compressarum partium re9itutione nullus esse potast starum Memor , ut ex terminis Patet . . t

397. Corpus igitur molle ad sonum edendum . aut transmittendum inutile prorsus est , vel illud sit fluidum, vel solidum ' ejus enim partes si com-Primantur , non resiliunt , neque aliae in aIias a- gunt. Partium tamen rigiditas tanta asse non de-tet , ut corpora necti, ct comprimi non , nisi di scillime, possint ; potius enim frangeretur eorpus .ct partes a se invicem ruptis nμxibus dissociare , tur, quam aptam oscillationum vicissitudinem , de

tremaerem conciperent. In metallis, eorumque miκ- tura, aut compositione res est manifesta: ex majori

quippe elaterio, & aptiori partium rigiditate melius DBat argentum, quam aurum i shalybs, quam ferin

. . . . Tuina oste

219쪽

rum. Ex iisdem etiam capitibus nullum inter me talla ad lonum edendum in venitur aptius , quam metallum ex cupio, ct sanao com positum , ex qNorami ana Gmnia fieri solent. Unde iterum patet, eorpus pei secte durum, perfecte rigidum , aut ita compactum , ut ejus partes comprimi , or alternatim 'restitui non possint, nullum edere sonum posse .

38. Quoniam igitur sonus in partium eorporis

sonantis tremore conlisit; eo intensior erit sonus , quo major, seu intensior fuerit tremor: augetur autem tremor triplici potissimum hoc de capite, ma- ii lci l ieet partium subluitantium numero, isu den a te, majoii elasi ieitate , atque vehementiori ictu: ex itidem igitur causis augetur etiam sonus, di in ni iniensitas , ceteris quidem paribus . Hinc vero plurima consequuntur ab iis causis pendentia. Primo : Multo majotem edit sonum eadem campana malleo ferreo , quam ligneo percussa ἱ vehementius uuam debilius eodam pulsata malleo . Secundo e Maxis sonat campana, quam quodlibet aliud corpus rarius aequali vi percussum . Tertior Musicalium inurumentorum chordae ex intestinis animalium , partibus scilicet valde elasticis, fiunt : ehordae ipsa intenduntur ad elasticitatem facilius , atque tremo Iem axerendum; Μusica apta instrumenta ex ligno, quam hori poterit, elali leo construuntur, ut facilius iplum chordarum sonos transmittat. Qua it. et In perto aere sonus calore minoitur , augetur inelauso et in priori siquidem eam augetur, in lacu do autem minuitur aeris ela ilicitas . Quinto et M., res similiter erunt soni roctu , quam interdiu ;byeme, quam aestate , in sompresso, quam in rar facio aere . caelo sereno, dc magis sudo , quam val

de humido. Sext et C 'ntra vero corpora illa, quae ius ora contreelando illorum parvum tremorem h

heiant , di sit uot .sonum destruunt , ut in allatis iopei ius jam exemplis Observavimus .

. a Rein

220쪽

Ratio, qua sonus communieatur aeri , is per aerem dissunditur .

399. Iam diximus, corpus sonorum pulsatum, &sonum edens , alternatim dc citissime comprimi , atque dilatari versus omnes partes ex indole corpori Selasiici , ejusque partes sim di modo dilatari , com primi, ire, ec redire. Corpus igitur sonorum v. g. Campana, in medio aere pendulum, atque aere un dequaque circumdatum, dum te se dilatat, circum Politum aerem resilientem, crasIum , & elasticum circumquaque sphaerice propellit a centro ad cir cum serentiam: prima veluti crusta sphaerica aeris a centro verius circumfersntiam , undarum instat Propulsa, citillime movetur, di mota condens ture cum ad eam densitatem fuerit compres a , ut aerulteriori condensationi resistat ; elasticitate sua iterum, promptissime dilatatur, & expanditur e vim i gitur suam crustae immediate ampliori quae pariter velut unda acervatur, comprimitur,& Condeniatur , communicat, ipsaque verius centrum citillime rei tituitur, aliam undulationem aeceptura , & lucces sive in alias crustas transmissura . Hoc modo lar mantur in aere undae aereae sphaericae concentricae , aliaeque aliis ampliores. In propagatione igitur soni sequentia Corollaria, leges , aut phaenomena Obti

nent a

4o . Corpus igitur sonorum , v. g. campana , ha bendum est, tamquam omnium undarum centrum . ΛΠqualem rei ideam comparabis, si corpus sonans , centrum caepae, undulationes vero ojusdem caepae folliculos paulatim semper ampliores concentricos sphaericos, ct aliquantulum crassos tibi esse fingas: Illae tamen crustae non sunt semper exacte sphaericae, licet ab eodem eomuni centro nascantur : sae.

Pissime enim fit, ut sonus ob plurima , quae P iIun

SEARCH

MENU NAVIGATION